บทที่ 5 การวางแผนความต้องการวัสดุและกำลังการผลิต

อ.ธีทัต ตรีศิริโชติ Page 1 of 26 Pages
บทที่ 5
การวางแผนความต้องการวัสดุ
Materials Requirements Planning (MRP)

แผนการผลิตรวม
ตารางการผลิตหลัก
แผนความต้องการวัสดุ
แผนความต้องการ
กาลังการผลิตขั้น
ละเอียด
เป็นไปได้
หรือไม่
ปฏิบัติตามแผนกาลัง
การผลิต
ปฏิบัติตามแผนด้าน
วัสดุ
ฝ่ายผลิต
ข้อมูลกาลังการผลิต
ข้อมูลสินค้าคงคลัง
ฝ่ายจัดหาวัตถุดิบ
ข้อมูลการประเมินผู้จัดหา
วัตถุดิบ
ฝ่ายบริหาร
ข้อมูลผลตอบแทน
การลงทุม
ฝ่ายตลาด
ข้อมูลความต้องการลูกค้า
ฝ่ายการเงิน
ข้อมูลงบกระแสเงินสด
ฝ่ายทรัพยากรบุคคล
ข้อมูลการวางแผนกาลังคน
ฝ่ายวิศวกรรม
ข้อมูลการออกแบบ
ไม่
ใช่
ปฏิบัติตามแผน
กาลังการผลิตได้
หรือไม่

Master Production Scheduling (MPS)
• ตารางการผลิตหลัก จะแสดงถึงประเภทของผลิตภัณฑ์ที่จะถูกผลิตในแต่ละ
สัปดาห์ ไม่ได้เป็นค่าพยากรณ์ความต้องการของลูกค้า
• หลังจากจัดทาแผนการผลิตรวม (ซึ่งเป็นแผนระยะ 3-18 เดือน) แล้ว จะต้องทาการ
วางแผนต่อไปว่าควรจะกระจายสินค้าแต่ละชนิดไปในแต่ละเดือน แต่ละสัปดาห์
หรือแต่ละวันอย่างไร
แผนการผลิตรวม แผนการผลิตหลัก

• ก่อนทาตารางการผลิตหลัก จะต้องทาการแตกแผนการผลิตรวม (Disaggregation)
ออกเป็นรายผลิตภัณฑ์เสียก่อน ตัวอย่างเช่น
ชนิด ต้นงวด มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม
ความต้องการจักรยาน 1200 1100 800
แผนการผลิต 1000 1000 1000
ระดับคงคลัง 800 600 500 700
แผนการผลิตรวม
ชนิด คงคลัง มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม
จักรยานเสือภูเขา 400 400 330 265
จักรยานซิตี้สไตล์ 250 500 290 240
จักรยานเด็ก 150 300 480 295
รวม 800 1200 1100 800
การแตกแผนการผลิตรวม
เป็นรายผลิตภัณฑ์

• จากนั้นทาการกระจายความต้องการผลิตรายเดือนเป็นรายสัปดาห์
ชนิด คงคลัง มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม
จักรยานเสือภูเขา 400 400 330 265
จักรยานซิตี้สไตล์ 250 500 290 240
จักรยานเด็ก 150 300 480 295
รวม 800 1200 1100 800
จักรยานเสือภูเขา มกราคม กุมภาพันธ์
คงคลังเริ่มต้น = 400 1 2 3 4 1 2 3 4
พยากรณ์ความต้องการผลิต 100 100 100 100 100 80 75 75

• จากนั้นพิจารณายอดการสั่งซื้อจริงและปริมาณคงคลังประกอบเพื่อกาหนดตาราง
การผลิตหลัก
จักรยานเสือภูเขา มกราคม กุมภาพันธ์
คงคลังเริ่มต้น = 400 1 2 3 4 1 2 3 4
พยากรณ์ความต้องการผลิต 100 100 100 100 100 80 75 75
ยอดสั่งซื้อ 200 150 100 50 75 100 50 150
ประมาณการสินค้าที่มีในคลัง 200 50 200 150 75 100 50 75
MPS - - 250 - - 125 - 125

MRP คือ ระบบสารสนเทศที่ใช้ในการคานวณความต้องการการใช้วัตถุดิบต่างๆ
เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการในการผลิตสินค้า
(MPS)
ปริมาณสินค้าคงคลัง
การวางแผนความ
ต้องการวัสดุ
(MRP)
บัญชีรายการวัสดุ
(Bill of Materials,
BOM)
การสั่งผลิต
การสั่งซื้อ
การจัดแผนการ
ผลิตขั้นละเอียด



บัญชีรายการวัสดุ (BOM)
Bill of materials (BOM) คือ รายการจานวนชิ้นส่วนประกอบทั้งหมดที่ต้องการใช้ใน
การประกอบสินค้า และโครงสร้างขององค์ประกอบของสินค้าชนิดนั้นๆ
โต๊ะข้างโซฟา
ส่วนประกอบบน
(1)
ส่วนประกอบข้าง
(2)
B115
(1)
B132
(4)
B116
(1)
C110
(3)
N234
(3)
N239
(3)
C115
(3)
ระดับ 0
ระดับ 1
ระดับ 2
ตัวอย่างโครงสร้างผลิตภัณฑ์

ระดับ ชื่อ หน่วยวัด ปริมาณ
0 โต๊ะ ชิ้น 1
1 ส่วนประกอบบน ชิ้น 1
2 B115 ชิ้น 1
2 C132 ชิ้น 4
1 ส่วนประกอบข้าง ชิ้น 2
2 B116 ชิ้น 1
2 C110 ชิ้น 3
2 N234 ชิ้น 3
2 N239 ชิ้น 3
2 C115 ชิ้น 3
รายการความต้องการวัสดุ
บัญชีรายการวัสดุ (BOM)

MRP คือ ระบบสารสนเทศที่ใช้ในการคานวณความต้องการการใช้วัตถุดิบต่างๆ
เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการในการผลิตสินค้า
(MPS)
ปริมาณสินค้าคงคลัง
การวางแผนความ
ต้องการวัสดุ
(MRP)
บัญชีรายการวัสดุ
(Bill of Materials,
BOM)
การสั่งผลิต
การสั่งซื้อ
การจัดแผนการ
ผลิตขั้นละเอียด




ตัวอย่างที่ 1 จากโครงสร้างผลิตภัณฑ์ X ดังรูป
ก. ปริมาณ A, B, C, D, E ที่ต้องใช้ในการประกอบ X 1 ชิ้น
ข. ปริมาณ A, B, C, D, E ที่ต้องสั่งซื้อ/ผลิตเพิ่มเติมในการประกอบ X 10 ชิ้น
โดยกาหนดให้มีชิ้นส่วนอยู่ในคลังสินค้าดังตาราง
ชิ้นส่วน ปริมาณในคลังสินค้า (ชิ้น)
A 10
B 25
C 5
D 40
X
A(1) B(4)
D(4) E(2) C(2) D(3)
D(4)

ชิ้นส่วน ปริมาณที่ต้องใช้ (ชิ้น)
A 1
B 4
C 8
D 4+32+12 = 48
E 2
X = 1
A(1) B(4)
D(4) E(2) C(2) D(3)
D(4)
ก. ปริมาณ A, B, C, D, E ที่ต้องใช้ในการประกอบ X 1 ชิ้น
1x1 = 1
4x1 = 4 2x1 = 2
4x1 = 4
2x4 = 8 3x4 = 12
4x8 = 32

ชิ้นส่วน ปริมาณคงคลัง (ชิ้น) ปริมาณที่ต้องใช้ (ชิ้น) ปริมาณที่ต้องผลิต/ซื้อเพิ่ม (ชิ้น)
A 10 10 -
B 25 40 40-25 = 15
C 5 30 30-5 = 25
D 40 45+100 = 145 145-40 = 105
E 0 20 -
X
A(1) B(4)
D(4) E(2) C(2) D(3)
D(4)
ข. ปริมาณ A, B, C, D, E ที่ต้องสั่งซื้อ/ผลิตเพิ่มเติมในการประกอบ X 10 ชิ้น
1x10 = 10
4x10 = 40
40-25 = 15
2x15 = 30
30-5 = 25
3x15 = 45
4x25 = 100
X = 10

เวลานา (Lead time, LT)
การสร้างแผนความต้องการวัสดุจาเป็นจะต้องนา Lead time มาพิจารณาด้วย
จัดซื้อวัตถุดิบ G ผลิตชิ้นส่วน D
จัดซื้อวัตถุดิบ B
จัดซื้อวัตถุดิบ F
จัดซื้อวัตถุดิบ B
จัดซื้อวัตถุดิบ H
จัดซื้อวัตถุดิบ I
ประกอบและทดสอบ
ขั้นสุดท้าย
ชิ้นส่วนประกอบ A
ชิ้นส่วนประกอบ B
ผลิตชิ้นส่วน C
ผลิตชิ้นส่วน E
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
จุดสั่งซื้อ
สัปดาห์ ผลิตเสร็จพร้อมส่งมอบ

ตัวแปรที่เกี่ยวข้อง
• ความต้องการรวม (gross requirements)
• การรับของตามกาหนด (scheduled receipts)
• ประมาณการพัสดุที่มี (projected on hand)
• ความต้องการสุทธิ (net requirements)
ความต้องการสุทธิ = ความต้องการรวม – คงคลังที่นาใช้ได้ (available inventory)
พัสดุคงคลังที่นามาใช้ได้ = ประมาณการคงคลังที่มี
– คงคลังสารอง (safety stock)
– คงคลังที่นาไปใช้กับผลิตภัณฑ์อื่น
• การรับของตามแผน (planned order receipts)
• การสั่งของตามแผน (planned order releases)

ตัวอย่างที่ 11.2 วางแผนการผลิตรวมสาหรับผลิตภัณฑ์กรอบรูปไม้สัก ซึ่งมีความ
ต้องการ 50 ชิ้นในสัปดาห์ที่ 4 และ 100 ชิ้นในสัปดาห์ที่ 7 โดยกรอบรูปไม้สัก 1 ชิ้น
ประกอบขึ้นมาจากไม้หลัง 1 แผ่น และไม้ขอบ 4 ชิ้น
กาหนดให้
• การประกอบกรอบรูปใช้เวลา 1 สัปดาห์
• การสั่งซื้อไม้หลังใช้เวลา 1 สัปดาห์ ปัจจุบันมีไม้หลังมีอยู่แล้วในคลังสินค้า 20 ชิ้น
• การสั่งซื้อไม้ขอบใช้เวลา 2 สัปดาห์ ไม้ชิ้นได้มีการสั่งซื้อล่วงหน้าไว้แล้วโดยจะมี
การนาส่ง 70 ชิ้นในสัปดาห์ที่ 2
วางแผนความต้องการวัสดุในกรณีดังต่อไปนี้
1. สั่งซื้อแบบล็อตต่อล็อต
2. สั่งซื้อแบบมีขนาดการสั่งซื้อ (Lot size) โดยการสั่งซื้อไม้หลังมีขนาดล็อต 12 ชิ้น
และการสั่งซื้อไม้ขอบมีขนาดล็อต 70 ชิ้น

โครงสร้างกรอบรูป
กรอบรูปไม้สัก
ไม้หลัง (1) ไม้ขอบ (4)
• การประกอบกรอบรูปใช้เวลา 1 สัปดาห์
• การสั่งซื้อไม้หลังใช้เวลา 1 สัปดาห์ ปัจจุบันมีไม้หลังมีอยู่แล้วในคลังสินค้า 20 ชิ้น
• การสั่งซื้อไม้ขอบใช้เวลา 2 สัปดาห์ ไม้ชิ้นได้มีการสั่งซื้อล่วงหน้าไว้แล้วโดยจะมี
การนาส่ง 70 ชิ้นในสัปดาห์ที่ 2
LT การประกอบ = 1 สัปดาห์
LT การสั่งซื้อ = 1 สัปดาห์ LT การสั่งซื้อ = 2 สัปดาห์

ตารางการผลิตหลักของกรอบรูป สัปดาห์
พัสดุคงคลังเริ่มต้น 1 2 3 4 5 6 7 8
ปริมาณความต้องการ 50 100
กรอบรูป LT = 1 W สัปดาห์
ความต้องการรวม 50 100
การรับของตามกาหนด
ประมาณการพัสดุที่มี
ความต้องการสุทธิ 50 100
การรับของตามแผน 50 100
การสั่งของตามแผน 50 100
แผนความต้องการวัสดุผลิตภัณฑ์กรอบรูปสั่งซื้อแบบล็อตต่อล็อต

ไม้หลัง LT = 1 W สัปดาห์
ประมาณการพัสดุที่มี 20 20 20 20
ไม้ขอบ LT = 2 W สัปดาห์
การรับของตามกาหนด 70
ประมาณการพัสดุที่มี 70 70

ตารางการผลิตหลักของกรอบรูป สัปดาห์
ปริมาณความต้องการ 50 100
กรอบรูป LT = 1 W สัปดาห์
แผนความต้องการวัสดุผลิตภัณฑ์กรอบรูปสั่งซื้อแบบปริมาณคงที่

ไม้หลัง LT = 1 W สัปดาห์
ประมาณการพัสดุที่มี 20 20 20 20 6 6 6 2 2
ไม้ขอบ LT = 2 W สัปดาห์
การรับของตามกาหนด 70
ประมาณการพัสดุที่มี 70 70 10 10 10 30 30

บริษัท Speaker Kits จากัด ได้ประกอบชุดเครื่องเสียงตามคาสั่งซื้อทางไปรษณีย์โดยในภาพได้แสดงการ
ประกอบชุดเครื่องเสียงรุ่น Awesome โดยที่ A ประกอบด้วยชุดลาโพงขนาด 300 วัตต์ B จานวน 2 ชุด และชุด
ลาโพงขนาด 300 วัตต์พร้อมตัวปรับขยายสัญญาณ C จานวน 3 ชุด โดยชุด B แต่ละชุด จะประกอบไปด้วย
ลาโพงขนาด 300 วัตต์ D จานวน 2 ตัว และกล่องบรรจุ E จานวน 2 กล่อง ซึ่งในกล่องจะมีคู่มือบรรจุอยู่
โครงสร้างผลิตภัณฑ์ “Awesome” (A)
B(2)
ชุดลาโพง 300 วัตต์
จานวน 2 ชุด C (3)
ชุดลาโพง 300 วัตต์ พร้อมตัวขยาย
สัญญาณ จานวน 3 ชุด
E(2)
D(2)
ลาโพงขนาด 300 วัตต์
จานวน 2 ชุด
กล่องบรรจุและอุปกรณ์
ติดตั้ง ได้แก่ สายไฟ น็อต สกรู
E(2) F(2)
ชุดลาโพง 300 วัตต์
พร้อมตัวขยายสัญญาณ
G(1) D(2)
ชุดขยายสัญญาณ
ลาโพง 300 วัตต์
ระดับ
0
1
2
3
A

หากลูกค้าต้องการชุดเครื่องเสียงจานวน 50 ชุด
ชิ้นส่วน B : 2xจานวนความต้องการของ A = (2)(50) = 100
ชิ้นส่วน C : 3xจานวนความต้องการของ A = (3)(50) = 150
ชิ้นส่วน D : (2xจานวนความต้องการของ B) + (2xจานวนความต้องการของ F)
= (2)(100) + (2)(300) = 800
ชิ้นส่วน E : (2xจานวนความต้องการของ B) + (2xจานวนความต้องการของ C)
= (2)(100) + (2)(150) = 500
ชิ้นส่วน F : 2xจานวนความต้องการของ C = (2)(150) = 300
ชิ้นส่วน G : 1xจานวนความต้องการของ F = (1)(300) = 300

สัปดาห์ที่
เวลานา
1 2 3 4 5 6 7 8
A
วันที่ต้องการใช้ชิ้นส่วน 50
1 สัปดาห์
วันที่ต้องมีการสั่งซื้อหรือสั่งผลิต 50
B
C
E
วันที่ต้องการใช้ชิ้นส่วน 200 300
วันที่ต้องมีการสั่งซื้อหรือสั่งผลิต 200 300
F
D
วันที่ต้องการใช้ชิ้นส่วน 600 200
วันที่ต้องมีการสั่งซื้อหรือสั่งผลิต 600 200
G
แผนความต้องการวัสดุรวมสาหรับการผลิตชุดเครื่องเสียง Awesome จานวน 50 ชุด

ตัวอย่าง โครงสร้างผลิตภัณฑ์จากใบแสดงรายการวัสดุและแผนความต้องการวัสดุรวมได้ถูกกาหนด
ขึ้นจากตัวอย่างที่ผ่านมา สาหรับตัวอย่างนี้จะทาการสร้างแผนความต้องการวัสดุสุทธิ โดยใช้ข้อมูลที่
กาหนดให้เพิ่มเติมดังนี้
ชิ้นส่วน ปริมาณสินค้าคงคลัง
A 10
B 15
C 20
D 10
E 10
F 5
G 0

ชิ้นส่วน
1 2 3 4 5 6 7 8
A
ความต้องการรวม 50
กาหนดรับสินค้าที่ได้สั่งไว้ก่อนหน้า
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 10 10 10 10 10 10 10 10 10
ความต้องการสุทธิ 40
แผนการรับวัสดุ 40
แผนการสั่งวัสดุ 40
B
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 15 15 15 15 15 15 15 15
C
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 20 20 20 20 20 20 20 20

1 2 3 4 5 6 7 8
D
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 10 10 10 10 10 10
แผนการรับวัสดุ 120 200
แผนการสั่งวัสดุ 120 200
E
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 5 5 5 5 5 5 5
F
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 10 10 10 10
แผนการรับวัสดุ 380 130
แผนการสั่งวัสดุ 380 130

1 2 3 4 5 6 7 8
G
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 0

เทคนิคการกาหนดขนาดรุ่นของการสั่งซื้อหรือสั่งผลิต
 เทคนิคการสั่งพอใช้งวดต่องวด (Lot-for-lot technique) เป็นเทคนิคสั่งซื้อเฉพาะที่
ต้องการ
ตัวอย่าง บริษัท Speaker Kits ต้องการคานวณต้นทุนรวมในการสั่งผลิต ต้นทุนการ
จัดเก็บสินค้าคงคลัง สาหรับการสั่งงวดต่องวด โดยต้นทุนการสั่งผลิตครั้งละ 100
ดอลลาร์สหรัฐ ต้นทุนจัดเก็บ 1 ดอลลาร์สหรัฐต่อหน่วยต่อสัปดาห์ โดยแผนเป็นดังนี้
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ความต้องการรวม 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55
กาหนดรับสินค้าที่ได้สั่งไว้
ก่อนหน้า
สินค้าคงคลังที่มีอยู่ 35 35 0 0 0 0 0 0 0 0 0
ความต้องการสุทธิ 0 30 40 0 10 40 30 0 30 55
แผนการรับวัสดุ 30 40 10 40 30 30 55
แผนการสั่งวัสดุ 30 40 10 40 30 30 55

เทคนิคการกาหนดขนาดรุ่นของการสั่งซื้อหรือสั่งผลิต
 เทคนิคการสั่งตามปริมาณสั่งซื้อที่ประหยัด (Economic order quantity technique)
เป็นเทคนิคการคานวณปริมาณการสั่งซื้อที่ประหยัด จะเหมาะสมกับความต้องการ
ที่คงที่ตลอดเวลา
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ความต้องการรวม 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55
กาหนดรับสินค้าที่ได้สั่งไว้
ก่อนหน้า
แผนการรับวัสดุ 73 73 73 73
แผนการสั่งวัสดุ 73 73 73 73

 ความต้องการรวม 10 สัปดาห์ 270 หน่วย เฉลี่ย 27 หน่วยต่อสัปดาห์ 1 ปี 52
สัปดาห์ ดังนั้น ความต้องการรวม 27 x 52 = 1,404 หน่วย
คานวณขนาดการสั่งซื้อที่ประหยัดที่สุด 73 หน่วย
 จานวนครั้งในการปรับเครื่อง = D/Q = 1,404/73 = 19 ครั้งต่อปี
 ต้นทุนในการปรับเครื่อง เท่ากับ 19 x 100 = 1,900 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี
𝑄 =
2𝐷𝑃
𝐻
EOQ:
ตัวอย่าง บริษัท Speaker Kits ต้องการคานวณต้นทุนรวมในการสั่งซื้อประหยัดที่สุด
โดยต้นทุนการปรับเครื่องจักรครั้งละ 100 ดอลลาร์สหรัฐ ต้นทุนจัดเก็บ 1 ดอลลาร์
สหรัฐต่อหน่วยต่อสัปดาห์ โดยแผนเป็นดังนี้
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ความต้องการรวม 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ความต้องการรวม 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55
กาหนดรับสินค้าที่
ได้สั่งไว้ก่อนหน้า
แผนการรับวัสดุ 73 73 73 73
แผนการสั่งวัสดุ 73 73 73 73

 ต้นทุนในการเก็บรักษาสินค้าคงคลัง = (Q/2)x(ค่าเก็บรักษา) = (73/2)x(1x52)
= 1,898 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี
 ต้นทุนรวม เท่ากับ ต้นทุนการปรับเครื่อง + ต้นทุนเก็บรักษา = 3,798 ดอลลาร์
สหรัฐต่อปี
 พิจารณา 10 สัปดาห์ เท่ากับ 730 ดอลลาร์สหรัฐ

Homework บริษัทแห่งหนึ่งมีผลิตภัณฑ์สามชนิดซึ่งมีโครงสร้างดังนี้
• เวลานาทุกชิ้น 1 สัปดาห์ ยกเว้น C มีเวลานา 2 สัปดาห์
• คงคลัง A=10 B=10 C=20 D=25
วางแผนความต้องการชิ้นส่วน D ทั้งแบบล็อตต่อล็อต และแบบสั่งปริมาณคงที่
โดยขนาดล็อตเป็น 50 ชิ้น
 มีการรับชิ้นส่วน D 100 ชิ้น ในสัปดาห์ที่ 1
 ความต้องการ A 40 ชิ้น ในสัปดาห์ที่ 4
 ความต้องการ B 60 ชิ้น ในสัปดาห์ที่ 5
 ความต้องการ C 30 ชิ้นในสัปดาห์ที่ 6
A
D E(2)
B
D(2) F
C
D(4) G(6)

ตารางการผลิตหลัก สัปดาห์
ปริมาณความต้องการ A
ปริมาณความต้องการ B
ปริมาณความต้องการ C

สัปดาห์
D
ความต้องการรวม
ความต้องการสุทธิ
การรับของตามแผน
การสั่งของตามแผน
E

สัปดาห์
F
G

บทที่ 5 การวางแผนความต้องการวัสดุและกำลังการผลิต

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

More from Teetut Tresirichod

More from Teetut Tresirichod (20)

บทที่ 5 การวางแผนความต้องการวัสดุและกำลังการผลิต