PGS TS Trần Thị Mộng Hiệp

1. Phân tích huyết đồ bất thường
PGS.TS. Trần Thị Mộng Hiệp
Bộ Môn Nhi - Bộ môn YHGĐ
Trường ĐHYK PNT

2. Thiếu máu. Đa hồng cầu
Tăng bạch cầu. Giảm bạch cầu lympho
Tăng tiểu cầu. Giảm tiểu cầu
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

3. Thiếu máu
Tiêu chuẩn:
Định nghĩa dựa vào lượng Hb
< 13 g/dl ở nam
<12 g/dl ở phụ nữ
< 10,5 g/dl phụ nữ có thai > 3 tháng
Cần khảo sát MCV (VGM) và đếm hồng cầu lưới
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

4. Thiếu máu
Các loại thiếu máu: 4 nhóm
1/ Thiếu máu có đáp ứng tủy (HC lưới > 150.000/mm3)
Xuất huyết cấp:
Chảy máu mũi,
Xuất huyết kinh nguyệt, phụ khoa: hỏi bệnh, khám bụng, khám âm đạo
Tiêu hóa : hỏi bệnh, tiền căn loét dạ dày, uống thuốc chống viêm, sụt cân,
thăm trực tràng, tìm máu ẩn trong phân…
Tán huyết:
Vàng da, lách to, tăng bilirubine gián tiếp, giảm haptoglobuline,
thay đổi hình dạng HC (schizocyte) => xin ý kiến chuyên khoa.
Các trường hợp khác:
Ngưng hóa trị liệu ung thư, ngưng rượu
Sau điều trị sắt, acid folic, Vit B12
Sau điều trị hiện tượng viêm
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

5. Thiếu máu
Xử trí cấp cứu:
. chuyển chuyên khoa khi Hb < 8g/100 mL
. Lấy máu làm xét nghiệm trước khi truyền HC
Xin ý kiến chuyên khoa:
Trước mọi trường hợp thiếu máu tán huyết vì chẩn
đoán nguyên nhân rất khó và điều trị khó khăn
Xử trí: Thiếu máu có đáp ứng tủy (HC lưới > 150.000/mm3)
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

6. Thiếu máu
2/ Thiếu máu HC nhỏ (MCV < 80 µ3 ):
định lượng sắt huyết thanh, Ferritine
. Thiếu máu thiếu sắt:
Do xuất huyết âm ỉ, mạn tính
Xuất huyết sinh dục (nữ), dạ dày, ruột (nội soi tiêu hóa)
Người hiến máu nhiều lần, bệnh nhân bị lấy máu làm XN nhiều lần, giun
móc…
Điều trị: 100-200 mg/ngày Sắt nguyên tố x 4 tháng (kiểm tra huyết đồ, sắt,
Ferritine sau 4 tháng)
Thai phụ sanh dầy, trẻ em do chế độ ăn thiếu sắt
. Do viêm: khi hiện tượng viêm kéo dài vài tuần
Cần làm thêm: VS, fibrinogen, CRP, alpha 2 globuline
. Bệnh Thalassémie: điện di Hb
. Thiếu máu nguyên bào sắt: chuyên khoa
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

7. Thiếu máu
3/ Thiếu máu HC to, không đáp ứng tủy (MCV > 98 µ3
, HC
lưới < 100.000/mm3)
Thiếu máu vừa và MCV < 105 µ3
 Suy giáp (TSH,T4 )
 Bệnh nhân xơ gan do rượu
 Thiếu máu do loạn sản HC (tủy đồ): ý kiến chuyên khoa
 Thiếu Vit B12, acid folic: định lượng
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

8. Thiếu máu
Thiếu bẩm sinh Vit B12 do kém hấp thu:
Cyanocobalamine: tiêm bắp 1000µg/ngày, 2-3 lần/tuần x 10 tuần
Duy trì: 1000µg/tháng hoặc mỗi 3 tháng (nếu dung nạp tốt), điều
trị suốt đời
Đường uống: hấp thu rất ít, chỉ dùng khi dị ứng với đường TB,
liều rất cao
Thiếu Vit B12 do thiếu cung cấp, người ăn chay trường nhiều năm:
chỉ cần liều thấp 1µg/ngày là đủ
Thiếu acid folic:
Spéciafoldine 5mg/viên, 1 viên/ngày (nhu cầu hàng ngày: 20
µg/ngày)
Chỉ điều trị Fer, Vit B12, acì folic: khi có bằng chứng thiếu rõ ràng
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

9. Thiếu máu
4/ Thiếu máu đẳng bào, không đáp ứng tủy (MCV bình
thường, HC lưới < 100.000/mm3)
Cần xem 2 dòng còn lại, làm tủy đồ: suy tủy, BH cấp
Do viêm
Suy thận
Suy giáp
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

10. Thiếu máu
5/ Thiếu máu ở phụ nữ có thai:
Các trường hợp bình thường:
Hb  10,5 g/100mL
98 > MCV > 80
HC lưới < 120.000
Thường sau 4 tháng
Các tình huống:
MCV < 82 (HC nhỏ): thiếu sắt
MCV > 98 (HC to): thiếu acid folic
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

11. Đa hồng cầu
Định nghĩa:
 Đa HC thật sự: khi tăng khối lượng HC
 Tăng Hct hoặc Hb: chỉ làm nghĩ đến, chứ không chắc
chắn (do cô đặc máu, giảm thể tích huyết tương…)
 Tăng số lượng HC: không chắc chắn (nếu kèm HC nhỏ,
Hct và Hb bình thường)
Dấu hiệu gợi ý nhiều nhất : tăng Hct

12. Đa hồng cầu
Chỉ định đo khối lượng HC (đồng vị phóng xạ với
chrome 51) khi:
Hct > 54 % (nam)
> 47 % (nữ)
Tăng khối lượng HC thật sự khi:
Tổng thể tích HC (ĐVPX) > 125 % gí trị bình thường
Chú ý:
 vận động viên thể thao: loãng máu + Hct > 50 %: đa HC
thật sự
 người to lớn: có số liệu trong giới hạn trên của bt (kiểm
tra Hct sau 2-3 tháng)

13. Đa hồng cầu
Hậu quả:
 Tăng độ nhớt
 Khi Hct > 60%, nguy cơ tắc mạch cao
nhất là khi có mất nước, tăng tiểu cầu
 Dấu hiệu TK: nhức đầu, ù tai, chóng mặt, tê
 Khám: da đỏ hồng, cao HA (nhẹ)
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

14. Đa hồng cầu
Cơ chế: 2 nhóm
1/ Nguyên phát: hay bệnh Vaquez (tăng sinh tủy)
Còn gọi là Polycythemia Vera (PV)
Hiếm < 40 tuổi, 1-2,8/100.000 dân
Da đỏ hồng, tê , tắc mạch, lách to
Do đột biến gen tyrosine kinase JAK 2
Chẩn đoán: sinh thiết tủy
Điều trị: trích máu nhiều lần, ức chế miễn dịch
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

15. Đa hồng cầu
Cơ chế
2/ Thứ phát: đáp ứng tủy sau tăng sản xuất erythropoietine
• Vùng cao, bệnh phổi-phế quản
mạn
• Shunt phải trái
• Thuốc lá
• Đa HC trong gia đình
Do thiếu oxy
=> tăng sản
xuất
erythropoietine
• U thận bài tiết
• U tiểu não
• U gan
• Nang thận
Do tăng tiết
hormone không
phù hợp
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

16. Tăng bạch cầu
Định nghĩa:
Số lượng BC > 10.000/mm3
Được xem là bình thường khi:
BC : 12.000/mm3, PN < 7500,
lympho<4000, éosino <500, mono < 1000
Ngược lại, bất thường khi:
số lượng BC bình thường nhưng
tăng 1 trong các thành phần trên (trị số tuyệt đối)
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

17. 17
Tham khảo số liệu ở trẻ em
Bạch cầu Tăng Giảm
Đa nhân trung tính >7000 <1500
Lympho >4000 <1500
Eosino >400 <200
Baso >100
Mono >800 <200
chú ý: 1- 4 tuoåi: ñaûo ngöôïc coâng thöùc
trẻ > 1 tuổi: BCĐNTT giảm khi < 1500
2-12 thaùng: BCĐNTT giảm khi < 1000

18. Tăng bạch cầu
1/ Tăng BC đa nhân trung tính (Polyneutrophile= PN):
Khi PN > 7500/mm3
2 tình huống:
a. Phối hợp với bệnh lý khác:
 Dấu hiệu thông thường trước mọi nhiễm trùng tại chỗ (viêm
họng, VRT…) hoặc toàn thân (NTH)
 Hội chứng viêm cấp hay mạn (viêm đa khớp dạng thấp)
 Hoại tử tế bào cấp (nhồi máu cơ tim)
 Ung thư tiến triển
 Bệnh về máu: Vaquez, Hodgkin…
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

19. Tăng bạch cầu
b.Tăng PN đơn thuần:
4 nguyên nhân:
 Sinh lý bình thường: có thai, sau dùng thuốc (corticoid, lithium)
 Nhiễm trùng do VT sinh mủ: TMH, NTT, phụ khoa, răng
nhiễm trùng da và vết thương tái phát
 Khi không có yếu tố nhiễm trùng, nhưng có hiện tượng viêm:
ung thư (thận, phổi…)
 Thuốc lá (trở về bt sau ngưng thuốc lá 1-2 tháng)
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

20. Tăng bạch cầu
Ngoài ra: tăng PN đơn thuần còn do:
. Dạng di truyền trong gia đình (hiếm)
. Dấu hiệu ban đầu (trước nhiều năm) của
bệnh lý ác tính về máu => cần kiểm tra
huyết đồ
Xử trí: tùy nguyên nhân
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

21. Tăng bạch cầu
2/ Tăng BC lympho:
Số lượng BC Lympho ≥4000/mm3
Chú ý ở trẻ em có tăng BC Lympho sinh lý ( đến 5-8 tuổi)
 ở trẻ em: ho gà, nhiễm siêu vi: sởi, quai bị, virus
đường hô hấp, viêm gan, rubéole…
 ở người lớn:
. tăng BC Lympho > 2 tháng, nghỉ đến bệnh BC
mạn dòng lympho
. phụ nữ hút thuốc lá
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

22. Tăng bạch cầu
Xử trí:
Khám CK trong dạng tiến triển hoặc kèm các dấu hiệu
về bệnh máu (hạch, lách to, thiếu máu, giảm tiểu
cầu…)
Tăng BC lympho đơn thuần, số lượng ít
(<20.000/mm3): theo dõi mỗi 6 tháng
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

23. Tăng bạch cầu ái toan
Khi số lương BC ái toan > 500/mm3
Nguyên nhân:
 Do điều trị: thuốc chống co giật (carbamazépine), bêta
lactamines, isoniazide, amphotericine B, allopurinol
 Giun sán: soi phân, định lượng IgE
 Bệnh da dị ứng
 Bệnh phổi tăng BC ái toan:
Do thuốc kháng sinh, chống nấm, amiodarone…
KST (giun chỉ), nấm phổi , suyễn
 Tiêu hóa: bệnh Crohn
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

24. Tăng bạch cầu ái toan
Nguyên nhân:
 Bệnh toàn thể: viêm nút quanh động mạch, viêm
mạch máu, viêm đa khớp dạng thấp…..
 Nhiễm siêu vi: VGSV C, HIV
 Bệnh ác tính: tăng BC ái toan nhiều tháng trước khi
phát hiện ung thư (phổi, đại tràng, dạ dày, tử
cung…)
 Bệnh máu và suy giảm miễn dịch: Hodgkin, u
lympho, nhiễm HTLV 1
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

25. Giảm bạch cầu lympho
Tế bào Lympho : vai trò quan
trọng trong miễn dịch
Lympho B (20%): tạo kháng thể
Lympho T (80%) : CD4 (2/3), CD8
(1/3)
Suy giảm miễn dịch tế bào: giảm
BC lympho
Suy giảm miễn dịch dịch thể :
giảm immunoglobuline
Lympho B
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

26. Giảm bạch cầu lympho
Định nghĩa: BC Lympho
< 1500/mm3 : trẻ em
< 1000/mm3 : người lớn
Chẩn đoán:
 Bệnh cảnh lâm sàng, tuổi, tiền căn gia đình, bản thân,
triệu chứng
 Huyết đồ, huyết thanh chẩn đoán siêu vi, định lượng
immunoglobuline, khảo sát tế bào lympho (chuyên
khoa)
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

27. Giảm bạch cầu lympho
1/ Suy giảm miễn dịch bẩm sinh:
Nguyên nhân:
 Suy tế bào lympho gốc
 Phối hợp giảm Lympho B và T
 Hội chứng Wiscott Aldrich: liên quan đến giới tính,
trẻ nhũ nhi nam, chàm thể tạng, giảm tiểu cầu,
giảm Ig M, nhiễm trùng tái phát
 Hội chứng Di George: bất sản tuyến ức
 Bệnh Burton: liên quan đến giới tính, NST X, thể
liệt, trẻ trai, không có gammaglobuline, lympho B
và plasmocyte
 Giảm gammaglobulỉn thoáng qua ở trẻ nhũ nhi
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

28. Giảm bạch cầu lympho
Suy giảm miễn dịch bẩm sinh
Lâm sàng:
Nhiễm trùng nặng
BCGite, nhiễm nấm
Bệnh tự miễn (phối hợp với SGMD)
Tăng lympho ác tính
Điều trị:
Kháng sinh
Truyền immunoglobuline
Dạng phối hợp (B và T): ghép tủy
Môi trường vô trùng
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

29. Giảm bạch cầu lympho
2/ Suy giảm miễn dịch mắc phải
 Sida: tế bào CD4 < 200/mm3
 Điều trị UCMD, tia X liệu pháp
 Bạch cầu cấp dòng lympho
 Nhiễm mycobacterie (lao, phong), siêu vi
 Bệnh tự miễn: Lupus, sarcoidose
 Suy dinh dưỡng, tuổi già, thiếu Zinc, kém hấp thu
 Giảm tế bào CD4 chưa rõ nguyên nhân
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

30. Giảm bạch cầu lympho
Suy giảm miễn dịch mắc phải
Điều trị:
Theo dõi lâm sàng, huyết học đều đặn
Điều trị và dự phòng nhiễm trùng cơ hội
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

31. Tăng tiểu cầu
Định nghĩa: > 600.000/mm3
Hoàn cảnh xuất hiện: tắc mạch (não, tim)
Nguyên nhân:
Trung ương: BH cấp dòng tủy mạn, bệnh đa HC
 TC > 1.000.000/mm3
 Xuất huyết (chức năng tiểu cầu bất thường) và/hoặc tắc
mạch
 Lách to
 Tăng BC, tăng HC hoặc giảm 3 dòng
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

32. Tăng tiểu cầu
Nguyên nhân:
Ngoại biên, thứ phát:
 thiếu sắt,
 bệnh lý viêm mạn (viêm mạch máu, viêm đại tràng
mạn viêm đa khớp dạng thấp)
 sau cắt lách
Thoáng qua: stress, chấn thương nặng, xuất huyết,
can thiệp ngoại khoa
Thường không cần điều trị
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

33. Giảm tiểu cầu
Định nghĩa:
khi số lượng tiểu cầu < 150.000/mm3
Nguy cơ thấp khi > 50.000/mm 3
Nguy cơ cao (XHTH, XH não, XH niệu) khi <
20.000/mm3
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

34. Giảm tiểu cầu
Hỏi bệnh
1/ Tìm dấu hiệu nặng: cần nhập viện?
2/ Xuất hiện từ lúc nào? Nếu đã có từ lâu và 2 dòng còn
lại bình thường: ít nghĩ đến ác tính
3/ Bệnh nhân có dùng thuốc gì trước đó không?
4/ Có nguy cơ nhiễm VIH, Viêm gan C ?
5/ Có nhiễm siêu vi gần đây không? (miễn dịch)
6/ Có dấu hiệu bệnh toàn thân đi kèm? (Lupus...)
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

35. Thuốc làm giảm tiểu cầu
Trung ương:
Hóa trị liệu trong ung thư
Colcichine
Dẫn xuất của Benzene
Thiazide
Xạ trị
Chống virus
Kháng sinh: Bactrim,
Pyriméthamine
Ngoại biên (do miễn
dịch):
Quinine
Digoxine
Sulfamides (kháng sinh, hạ
đường huyết)
Acid valproic (Dépakine)
Rifampicine
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

36. Giảm tiểu cầu
Khám lâm sàng:
 Bình thường: Giảm tiểu cầu do miễn dịch
 Kèm gan, lách, hạch to: nguyên nhân trung
ương, bệnh ác tính, VIH
 Dấu hiệu bệnh gan mạn (sao mạch, lòng
bàn tay đỏ): cường lách
 Nhiễm trùng nặng: cơ chế do tiêu thụ
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

37. Giảm tiểu cầu
Cận lâm sàng:
 Huyết đồ, hình dạng tế bào
 Nhóm máu (nếu chuẩn bị truyền máu)
 Tìm kháng thể bất thường
 Chức năng đông máu (TP, TCA, Fibrinogen
 Chức năng gan ( SGOT, SGPT, Bilirubine, gamma GT,
PAL) : cường lách, tăng ALTM cửa và/hoặc nhiễm siêu vi
 Tủy đồ: tìm tiểu cầu mẹ (mégacaryocyte), tế bào lạ...
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

38. Giảm tiểu cầu
Cận lâm sàng:
 Kháng thể chống tiểu cầu
 Bilan tuyến giáp: giảm tiểu cầu do tự miễn
 Huyết thanh chẩn đoán: EBV, CMV, VGSV (tùy bệnh
cảnh lâm sàng)
 ANA, test de Coombs (HC Evans: thiếu máu tán
huyết+giảm tiểu cầu)
 Kháng thể kháng phospholipides (anticardiolipine,
chống đông lưu hành) trong Lupus
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

39. Giảm tiểu cầu
Nguyên nhân
Trung ương:
Bệnh ác tính
Suy tủy
Thiếu acid folic ngộ độc rượu cấp
Điều trị: nguyên nhân
Truyền tiểu cầu khi giảm nặng và xuất huyết
nhiều
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu

40. Giảm tiểu cầu
Nguyên nhân
Ngoại biên:
 Đông máu nội mạch lan tỏa
 Tắc vi mạch: HUS, hc HELLP (sản giật tán huyết, giảm
tiểu cầu, tổn thương gan)
 Cường lách
 Tự miễn (2 dòng còn lại bt, gan lách hạch không to,
không RL đông máu)
 Do thuốc
Thiếu
máu
Đa hồng
cầu
Tăng
bạch cầu
Giảm
bạch cầu
lympho
Tăng tiểu
cầu
Giảm
tiểu cầu