Sáng tạo trong không gian khởi nghiệp. Vì sao cần thiết và làm ứng dụng thế nào trong xây dựng năng lực cạnh tranh của tổ chức

1. Khởi Nghiệp & Sáng tạo
Trần Trí Dũng
vebimo@gmail.com

2. Nội dung Trao đổi
1. Người Khởi nghiệp & Tinh thần Khởi nghiệp
2. Hành trình Khởi nghiệp
3. Sáng tạo và Không gian Khởi nghiệp

3. 1- Người Khởi nghiệp,
Tinh thần Khởi nghiệp

4. Ai là Người khởi nghiệp?
???
???
???
???

5. Nhà kinh doanh
Người khởi nghiệp
Businessman
Entrepreneur

6. Nhà Khoa học Khởi nghiệp
Người khởi nghiệp Nhà khoa học
 Ước muốn đóng góp hiểu
biết mới vào kho tàng tri
thức nhân loại
 Chấp nhận hành trình lao
động bền bỉ và gian khổ
 Không chắc chắn sẽ đạt tới
thành tựu
 Mỗi học viên MBA cũng là
một người khởi nghiệp?

7. Marie Curie (1867-1934)
 “Trong khoa học, điều quan trọng là phát
minh ra cái gì, chứ không phải là bản thân
nhà nghiên cứu”
◦ Sinh hoạt kham khổ khiến Marie bị bệnh thiếu
máu, hay bị ngất. Cô cũng không có thì giờ để
tính chuyện yêu đương và hôn nhân.
 Hành trình tìm Radi:
◦ Phải chạy vạy mãi mới mượn được một gian
hầm ẩm thấp để làm phòng thí nghiệm.
◦ Hàng ngàn phép tính toán và đo đạc.
◦ Gần 10 năm: phát hiện Poloni và Radi
◦ 4 năm thiếu thốn, vất vã nữa để luyện thành
công Radi
◦ Radi được áp dụng chữa ung thư  Rất nhiều
tiền  Công bố toàn thế giới phương pháp
luyện Radi
 “phát minh khoa học là để mưu cầu hạnh phúc cho
nhân loại, chứ không phải mưu lợi cho cá nhân.”
 14 -7-1934, Marie Curie qua đời. Các bác sĩ
cho biết, bà bị trúng độc Radi. Do bị bức xạ
lâu dài, nội tạng của bà bị tổn thương
nghiêm trọng.
 TUYỆT VỜI!
1903: Nobel Vật lý
1911: Nobel Hóa học

8. Hwang Woo-Suk (1953)
 2005: Anh hùng dân tộc
 2009: Nhà khoa học gian dối
 2012: Dự án hồi sinh voi
Mamut
 Tinh thần khởi nghiệp:
◦ Khát vọng và kiên trì với mục tiêu
◦ Lao động bền bỉ
◦ Dám đương đầu với thách thức
◦ Năng lực huy động và điều phối
nguồn lực

9. Người khởi nghiệp “ngụy trang”
 Rất nhiều ý tưởng
 Vô vàn đề xuất
 Không muốn rủi ro
 Không muốn thực thi
 Cố gắng ở phía an toàn
-- Cần một cơ chế chọn lọc
-- Ước muốn của người khởi nghiệp “ngụy trang”: thoát đời khởi nghiệp
-- Lợi ích: chất xúc tác hiệu quả
-- Tác hại với xã hội:
* Quan niệm sai về khởi nghiệp
* Không còn nguồn lực cho những người khởi nghiệp chân chính

10. Kế hoạch Kinh doanh
 Không có kế hoạch là lập kế
hoạch cho thất bại
 Kế hoạch không phải danh
sách những điều ước
 Kế hoạch để thực thi
 Cơ hội thử-sai miễn phí
- Mục tiêu:
- Huy động được nguồn lực
- Yêu cầu: tính thuyết phục cao
- Tư duy mạch lạc, sáng rõ
- Thấu đáo và đầy đủ các góc
cạnh của một hoạt động kinh
doanh
- Chuẩn bị tốt và đầy đủ thông tin
Một phương pháp kỷ luật

11. Rủi ro cao – Lợi nhuận cao?
 Rủi ro: chênh lệch giữa kỳ vọng
và thực tế
 Bất trắc: Những điều không
lường tới trước
 Kế hoạch kinh doanh tốt giúp
giảm rủi ro
 Người khởi nghiệp chấp nhận
bất trắc
 Rủi ro lớn nhất: thái độ với rủi ro

12. Sẵn sàng và Ngạc nhiên
 Hãy sẵn sàng: Sẵn
sàng!
 Nghiên cứu khả thi:
◦ Kế hoạch chi tiêu?
◦ Mô phỏng tài chính vận
hành
 Ngạc nhiên ít thôi!
 Chuẩn bị cho
tương lai
◦ Từ hộp sọ đến Excel

13. Động viên người chủ doanh nghiệp
 Trật tự xã hội:
◦ Sỹ -- Nông – Công –
Thương
 Thiên kiến của cộng đồng
◦ Phi thương bất phú
◦ Buôn gian bán lận  Áp lực:
 Phải hoàn thành công việc
 Hình ảnh với đời sống
 Phải có thành công
 Nguồn động viên:
 Gia đình
 Đồng nghiệp
 Cộng đồng
 Thành công
 Chính bản thân

14. Bầy đàn
0
100
200
300
400
500
600
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Securities Comp. Listed Comp.
Số tài khoản chứng khoán:
-2008: 550.000
- 2009: 730.000
Số lượng công ty niêm yết và
công ty chứng khoán tăng nhanh

15. 2006-2008: Hạnh phúc quá.
Mình mới mua được cổ phiếu
2009-2011: VNIndex
đâm thủng túi mình rồi
2012: Chào nhé và
hẹn không gặp
lại???

16. Bầy đàn: Vì sao?
 Thiếu vắng cơ hội kinh doanh:
◦ Ngân hàng
◦ Bất động sản
◦ Vàng và ngoại tệ
 Tâm lý
 Truyền thông
◦ Thông tin vs. Tin đồn
◦ Phương pháp xử lý thông tin
 “Tinh thần khởi nghiệp”:
◦ Chấp nhận rủi ro
◦ Nhạy bén với cơ hội kinh doanh
◦ Tạo giá trị?
 Bài học quá khứ:
◦ Nuôi chó Nhật
 Phản ứng của xã hội: Thay đổi
theo thời gian

17. Cừu không phải là sói

18. Đại dương xanh

19. Người khởi nghiệp
Khát vọng
tạo giá trị
Dám chấp
nhận bất
trắc
Nhận biết và
nắm bắt cơ
hội

21. Tổ chức khởi nghiệp:
- Không phải cứ mở doanh nghiệp là
khởi nghiệp
- Khởi nghiệp ngay trong doanh nghiệp
- Engagement & partnership: marry your
job
Quốc gia khởi nghiệp:
- Trọng thương mại: hàng hóa và tiền
- Những điều kiện đặc biệt
- Books:
- Startup Nation
- Jerome becomes a genius: The
Jewish Way to Brain Power

22. Điểm chung của
các quốc gia khởi nghiệp thuận lợi
1. Minh bạch và thượng tôn pháp luật
2. Suy nghĩ lớn lao, dám đương đầu
với bất trắc và thách thức
3. Văn hóa tìm kiếm độc lập kinh tế
4. Chi phí lập doanh nghiệp thấp
5. Dân cư lạc quan kinh doanh
Việt Nam có gì và thiếu gì?
Thành công không phải lúc
nào cũng hiển hiện

23. 2- Hành trình Khởi nghiệp

24. Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam
Schumpeter: khởi nghiệp là khuôn
khổ lý luận quan trọng để xem xét
tiến trình phát triển của nền kinh tế
và xã hội
Người khởi nghiệp có vai trò quyết
định trong việc phát hiện và tận
dụng các cơ hội, tạo lập hoạt động
kinh doanh và mang lại những sản
phẩm/giá trị sáng tạo mới
Khu vực kinh tế tư nhân của Việt
Nam đóng góp khoảng 40% GDP
quốc gia.
•1-1-2012: Đăng ký: 642.000; Hoạt đông:
313.000
• Vũ Tiến Lộc: Trong vòng 2 năm (2011-12),
dự báo có gần 100.000 doanh nghiệp rời thị
trường, tương đương với một nửa số doanh
nghiệp đóng cửa trong vòng 20 năm qua.

25. Doanh nhân: Lực lượng thời đại
 Sử dụng vốn hiệu quả nhất (ICOR thấp)
 Đóng góp 50% GDP
 Tạo ra 90% việc làm
 Sức sống mãnh liệt: (7T.2012)
◦ Trong khi: 30.000 DN phá sản/giải thể
◦ Thì: 40.000 DN khởi nghiệp
Hệ số ICOR tính theo vốn
2000-
2010
2000-
2005
2006-
2010
Quốc doanh 8,53 6,94 10,85
Ngoài QD 3,28 2,93 3,55
FDI 9,65 5,20 15,26

26. Tái khởi nghiệp
 6 tuổi: mồ côi cha
 7 tuổi: nấu thành thạo vài món ăn
 1930s: gà rán phục vụ cho hành
khách dừng chân ở trạm xăng nơi
ông đang làm việc tại Corbin, bang
Kentucky
 1950:
◦ 60 tuổi & 105 USD
◦ bán những gói gia vị và cách chế
biến gà rán đồng nhất cho những chủ
nhà hàng nằm độc lập trên toàn
nước Mỹ
◦ 1.009 lần bị từ chối
 1955: Nhượng quyền
 1965: 600 quán nhượng quyền tại
Mỹ và Canada
Harland Sanders, 1890-1980
KFC: trên 10.000 quán tại hơn
90 quốc gia

27. M&A: Điểm dừng hành trình khởi
nghiệp?
 “M&A” là một trong số nhiều
khái niệm tài chính mới được
nhập khẩu
 M&A mang lại khoản lợi tài
chính quá lớn  động lực
khởi nghiệp không còn?
 M&A và sự chấm dứt hành
trình khởi nghiệp:
◦ Người khởi nghiệp  Nhà tư
bản

28. ‘Khiếm khuyết’ thể chế:
ADN khởi nghiệp
 Thiên kiến về điều kiện phát
triển kinh doanh:
◦ Các mối quan hệ để tìm kiếm đặc
lợi, ưu thế cạnh tranh
 Lấn át của kinh tế nhà nước:
◦ Ưu tiên chính sách, nguồn lực
(vốn, công nghệ, đất đai, con
người)
◦ Cạnh tranh trực tiếp với kinh tế tư
nhân:
 Doanh nghiệp nhà nước sau cổ
phần hóa và niêm yết trên TTCK
đều trở thành cổ phiếu quan
trọng: Vinamilk (HOSE: VNM) hay
Đạm Phú Mỹ (HOSE: DPM)
Cạnh tranh cách nào với ‘cần cẩu cơ chế’?

29. Nền móng lý luận khởi nghiệp
Ludwig von Mises
(1881-1973)
Murray Rothbard
(1926-1995)
Joseph Schumpeter
(1883-1950)
Israel Kirzner
(1930-)
Lương Văn Can
(1854-1927)
• Thế giới có rất nhiều học giả nghiên cứu về khởi nghiệp
• Việt Nam có nhiều gương khởi nghiệp từ đầu thế kỷ 20:
Lương Văn Can (1854-1927), Bạch Thái Bưởi (1874-
1932), Trương Văn Bền (1883-1956), Đỗ Đình Thiện,
Nguyễn Hà Sơn…
• Việt Nam thiếu nền móng lý luận cho khởi nghiệp:
• Lương Văn Can: “Thương học phương châm” và
“Kim cổ cách ngôn”

30. Phá hủy Kiến tạo (Creative Destruction)
 Tiến bộ khoa học  năng suất lao động tăng và
đầu tư mở rộng  thị trường bão hòa  kinh tế
suy giảm, kinh doanh thoái trào  lực đẩy nào
để bứt phá?
 Lực đẩy đó là lực lượng khởi nghiệp, đội ngũ
doanh nhân.
 Sức mạnh tinh thần khởi nghiệp mang lại những
phát minh và cải tiến mới  sản phẩm và
phương pháp sản xuất cũ bị phá bỏ  số lượng
việc làm cần thiết để tạo ra một sản phẩm mới
giảm đi nền kinh bắt đầu một chu kỳ mới dựa
trên sản phẩm mới và đầu vào sản xuất mới.Joseph Alois Schumpeter
1883 - 1950

31. Sáng tạo Hủy diệt (Destructive
Creation)
 Lời nguyền tài nguyên
◦ Phương thức kinh doanh tìm kiếm đặc quyền (rent-seeking)
◦ Ngộ độc nguồn lực
 Tập trung nguồn lực của tổ chức để có cơ hội tiếp cận nguồn
lực dồi dào –> Phát hiện ra sức mạnh cạnh tranh là khả năng
áp đảo về nguồn lực –> Mọi nguồn lực nhận được đều giành
cho việc duy trì và mở rộng cơ hội có được nguồn lực mới –>
Xây dựng năng lực cạnh của các hoạt động sản xuất, kinh
doanh chỉ là thứ yếu –> Kết quả: Nguồn lực giành giật được
ngày càng nhiều; Năng lực cạnh tranh ngày càng giảm –> Hệ
lụy: Tỷ lệ nợ/vốn cao. Lỗ lũy kế gia tăng.

32. Ngộ độc Nguồn lực: Y đức
 Do liên kết với tư nhân bên ngoài đặt máy, và để nhanh
chóng thu lợi, lãnh đạo BV Bình Dân đã có động thái nhằm
“khuyến khích” các BS chỉ định cho bệnh nhân chụp chiếu
thật nhiều trên các thiết bị hợp tác đó. Điều này đã được
thể hiện qua việc, BV đưa ra chủ trương, BS nào ghi chỉ
định chụp CT sẽ được hưởng 50.000 đồng/lần chụp.
Hằng tháng BV có lập danh sách để chi tiền cho các BS
có chỉ định chụp CT. Có BS hưởng tiền chỉ định chụp CT
mỗi tháng cả 1 triệu đồng, nhưng chính họ cũng không hài
lòng cách làm này của lãnh đạo BV.
Một BS ngoại khoa nói: “Bản thân tôi cũng có lĩnh tiền từ
chỉ định chụp CT hằng tháng, nhưng thấy khoản tiền này
rất vô lý, không ổn. BS “bị” lãnh tiền một cách thụ động do
BV đặt ra. Tại sao BV nhà nước mà BS cũng được hưởng
huê hồng khi ra chỉ định chụp chiếu cận lâm sàng?
Khảo sát mới nhất của Hội Y học Việt Nam tại các cơ sở y
tế trong cả nước cho thấy, chỉ có 40% bác sĩ hỏi bệnh và
khám đầy đủ cho bệnh nhân. 40% bác sĩ thì bệnh nhân
khai đau ở đâu là khám ở đó, số bác sĩ còn lại không thăm
khám cho người bệnh hoặc khám sơ sài.

33. Giỡn với tiền to
 Vụ lừa chứng Huỳnh Thị Huyền như tạm
được “chốt sổ” với 4.000 tỷ đồng. Gần 200
triệu USD.
 Một con số choáng ngợp với một quốc gia
phấn đấu gần 70 năm vẫn còn xa mức thu
nhập $200/người/tháng.
 Học cách trân trọng đồng tiền

35. Khởi nghiệp vs. Cơ hội kinh doanh
 Ludwig von Mises: Người khởi nghiệp chấp nhận bất trắc
◦ Dự báo tốt tương lai: thu lợi nhuận
◦ Dự báo kém tương lai: chịu thua lỗ
 Quyết định khởi nghiệp: dám đương đầu với thách thức
nhưng không liều lĩnh
 Người khởi nghiệp không chỉ nhìn ra cơ hội hiện có mà còn
“tưởng tượng” ra cơ hội của tương lai:
◦ Tầm nhìn ngắn hạn: nhận ra những cơ hội đang tồn tại và ít người
chú ý. Người khởi nghiệp nhạy bén nắm bắt cơ hội nhưng cũng sớm
phải đương đầu với cạnh tranh
◦ Tầm nhìn dài hạn: người khởi nghiệp tự tạo ra cơ hội trong tương lai,
luôn tiên phong và dẫn dắt thị trường/ngành

36. Cơ hội khởi nghiệp đến từ đâu?
 Cơ hội khởi nghiệp đến từ môi trường thuận lợi
cho khởi nghiệp
 Henry Ford không thể thành công lớn lao trong
ngành sản xuất ô-tô công nghiệp đại qui mô cho
tới khi cả một thị trường lớn được hình thành,
bao gồm cả hệ thống hạ tầng đường xá giao
thông, các trạm bán xăng, và những cơ sở sửa
chữa máy móc, xe cộ.
 Bill Gates không thể kiếm bộn tiền như thế nếu
không có Steve Jobs trước đó đã nhìn thấy cơ
hội sản xuất và bán máy tính cá nhân, và bản
thân Steve Jobs tài năng cũng không thể lắp ráp
được máy tính cá nhân nếu ông giáo sư Gordon
Moore không sáng tạo ra con chip vi xử lý.

37. Hành trình khởi nghiệp
 Người khởi nghiệp tận dụng cơ hội tìm kiếm lợi nhuận sẽ tạo ra cơ
hội khởi nghiệp mới để những người khác có thể nhanh chóng và
tận dụng tiếp.
 Điểm mấu chốt là hình thành môi trường vô cùng thuận lợi cho quá
trình này liên tục phát triển.
 Môi trường thuận lợi:
◦ Trao cơ hội, phân phối nguồn lực và đối xử công bằng với mọi đối
tượng, tương xứng với mức độ hiểu biết về khởi nghiệp của họ
◦ Xã hội và cộng đồng thúc đẩy các tư tưởng khởi nghiệp ngày càng dồi
dào
 Như vậy, khởi nghiệp vừa là nền móng, vừa là động lực của tăng
trưởng kinh tế

38. Cần gì để khởi nghiệp?
 Giả định đầu tiên của người khởi nghiệp:
◦ Không có nguồn lực
 Adam Smith:
◦ Phân công lao động chịu giới hạn bởi quy mô thị trường.
◦ Chính quá trình khởi nghiệp dẫn tới đổi mới và sáng tạo mới làm
tăng hiệu quả phân công lao động xã hội, cải thiện năng suất lao
động.
 Nguồn lực (vốn, lao động, đất đai) là hữu hạn, chỉ có năng
lượng khởi nghiệp và năng lực sáng tạo là vô hạn.
 Phát huy năng lượng khởi nghiệp cần:
◦ Kết nối và tập hợp các cá nhân khởi nghiệp thành một cộng đồng
gắn bó và mạnh mẽ
◦ Hệ thống điều hành vĩ mô ghi nhận hiện diện, đóng góp của lực
lượng khởi nghiệp và có những chính sách bình đẳng, khuyến khích
◦ Cộng động và xã hội sẵn sàng ủng hộ

39. Chiến lược kinh doanh
TẦM NHÌN  SỨ MẠNG  MỤC TIÊU

40. Chiến lược
đã định hình
Chiến lược
không định hình
Chiến lược ngẫu hứng
BA LOẠI CHIẾN LƯỢC

41. Khi nào cần chiến lược?
 Konosuke Matsushita bắt đầu làm việc để giúp đỡ gia đình khi lên chin tuổi.
Bắt đầu từ 5 xu tiền công đầu tiên khi làm việc cho một cửa hàng bán bếp lò,
năm 15 tuổi, ông xin được việc làm tại Công ty Chiếu sáng điện Osaka.
 Đôi lần muốn bỏ việc để hoàn thành việc học tập dở dang nhưng ông đã từ
bỏ ý định đó với lời khuyên của cha “Các kỹ năng con đang học sẽ đảm bảo
tương lai của con. Hãy là một doanh nhân thành đạt và con có thể thuê
những người được học hành đầy đủ”.
 Luôn ghi nhớ lời khuyên của cha về ưu thế của một doanh nhân, Konosuke
rời bỏ công việc ổn định với mức lương cao vào ngày 15/06/1917 và mở công
ty sản xuất riêng.
 Toàn bộ số tiền tiết kiệm của Konosuke lúc đó chưa đầy 100 Yên, chỉ gần đủ
cho các công cụ và nguyên liệu. Các công cụ nặng, tất nhiên, là không thể có
được.
 Không nản lòng với nguồn lực sơ sài, Konosuke mở một cửa hàng chính tại
căn hộ nhỏ dưới tầng hầm một toà nhà của mình. Cùng làm việc với anh có
hai đồng nghiệp cũ tại Công ty điện Osaka và em trai út của Mumeno – vợ
anh, Toshio.
 Kinh doanh ổ điện rất tồi và đến cuối năm 1917, hai người đồng nghiệp cũ đã
ra đi. Công ty chỉ còn lại ba người duy nhất: Konosuke, Mumeno và Toshio.
 Vào thời khắc khó khăn đó, mọi người tìm thấy Konosuke Matsushita trong
góc nhỏ của nhà kho … đang chăm chú tư duy và viết. Mọi người hối thúc và
nhắc nhở cần có các hành động cụ thể. Với nét mặt bình thản, Konosuke cho
biết đang ghi lại các ý tưởng và suy nghĩ cho tập đoàn Matsushita thịnh
vượng. Tập ghi chép này được mở đầu với dòng “
“Không phải vì miếng bánh mỳ”

42. Khát vọng = Dám ước mơ

43. Sáng tạo
bền vững - hài
hòa
Lập nghiệp
Kiến quốc
Ước mơ
Chinh phục

44. Văn hóa đồng đội
 Anh hùng cá nhân hay
đánh trận tập thể?
 Vai trò người lãnh đạo?
 Quy trình kinh doanh
◦ Tốt
◦ Hạn chế
 Sức bền “vật liệu”

45. Văn hóa khởi nghiệp
1. Dám chấp nhận rủi ro, bất
trắc và dám chịu trách
nhiệm
2. Liên tục sáng tạo và tự đặt
các mục tiêu cao hơn
3. Bền bỉ và chăm chỉ
4. Theo đuổi các định hướng
dài hạn

46. Văn hóa sáng tạo
 Dám thử + Cho phép sai
 Thử là tập trung tư duy và phân tích, mạnh dạn trình bày
ý tưởng, tự phản biện và phản biện tích cực. Cho dù ý
tưởng có bị đánh giá là `ngớ ngẩn' hay thiếu hiện thực
thì cũng không xem người đề xuất là yếu kém năng lực.
Ngược lại, người thường xuyên có các đề xuất, các ý
tưởng là người dám nghĩ, và ẩn chứa năng lượng sáng
tạo.
 Vai trò của Đề xuất ý tưởng và Kế hoạch Kinh doanh
 Cho Thử không có nghĩa là khi có một đề xuất thì triển
khai ngay thành dự án. Từ ý tưởng tới dự án là một quá
trình. Cần qua nhiều bước kiểm tra, nhiều bước thực
hành, nhiều bước phản biện rồi mới đưa vào thực hiện
từng phần. Quá trình thực hiện vừa tiến hành, thu nhận
phản hồi, vừa điều chỉnh, luôn tìm mọi cách để đạt tới
hiệu quả tốt nhất -->Qui trình triển khai dự án, thể hiện
bằng văn bản, áp dụng nhất quán. Vai trò của phương
pháp

47. Sử dụng chuyên gia
 Hãy làm bài tập ở nhà!
 Vì sao cần sử dụng chuyên gia?
◦ “Mới”: Kiến thức, góc nhìn, tư duy, ý tưởng, phân tích, đánh giá
◦ Hiểu biết chuyên sâu về một vấn đề cụ thể
◦ Xác nhận một giả thuyết
 Hỏi và lắng nghe
 Động lực của chuyên gia:
◦ Đầu bài thách thức
◦ Bài tập tư duy
 Vì sao không có các thương hiệu tư vấn kinh doanh của châu Á?
◦ Văn hóa
◦ Phương pháp sử dụng chuyên gia

48. Định nghĩa chuyên gia?
 Chuyên gia là người có đẳng cấp kỹ năng và kiến thức cao
trong một lĩnh vực cụ thể.
 Chuyên gia là người được đào tạo chuyên sâu, có kinh
nghiệm thực hành, đầy đủ năng lực và kỹ năng, luôn sẵn
sàng thực hiện công việc trong một lĩnh vực cụ thể.
 3 tiêu chí:
◦ Học thuật
◦ Thực hành
◦ Truyền thông
 Vấn đề tư vấn miễn phí.

49. Vai trò của thương mại
 “Phi thương bất phú”
 Lợi ích kinh tế sinh ra từ
thương mại là động lực
trực tiếp của nền kinh tế,
kinh doanh.
 Doanh nghiệp ra đời, tồn
tại, cạnh tranh đều gắn với
thương mại.
 Thương mại là nguồn gốc
của cải
16/6/1723 – 17/7/1790
Cha đẻ kinh tế học hiện đại
và thuyết “Bàn tay vô hình”

50. Quá trình tạo ra giá trị mới trong xã hội

51. “Connecting the dots..”
Quan hệ
Kiểm định thực tiễn
Hàm ý nghiên cứu
và ứng dụng kinh doanh
Sáng tạo
Các khía
cạnh văn hóa
Khởi nghiệp

52. 3- Sáng tạo và
Không gian Khởi nghiệp

53. Sáng tạo là gì?
Vì sao cần sáng tạo?
Làm sao để sáng tạo?
Mới + Hữu ích + Phù hợp
Có phương pháp rèn luyện
Đại dương xanh có nhiều cá mập
Khan hiếm nguồn lực và ý tưởng
Lợi ích biên giảm dần

54. Tối ưu và Gia tăng
 “Khéo ăn thì no,
khéo co thì ấm”
 Tôi đi Civic và có
nhiều thời gian cho
gia đình hơn anh đi
Mercedes
 Tiết kiệm thời bão
giá
 Tối ưu nguồn lực
hiện có
 Ba cách kiếm tiền:
◦ Ăn xin
◦ Ăn cắp/cướp
◦ Tạo giá trị
 Tạo giá trị:
◦ Động lực của tiến bộ

55. Ô tô chạy bằng bã cà phê
Xe hơi có động cơ hoạt động bằng bã cà phê espresso.
Tốc độ tối đa: 96km/h. Nạp nhiên liệu sau 64km.
Quãng đường dài nhất: 336km

56. Nhật Bản Hàn Quốc
Việt Nam?
Tình yêu đồng ruộng + Sáng tạo + Quyết tâm + Lao động cần cù

57. Đồng lúa Việt Nam: Đẹp tự nhiên
Hà Giang
An Giang

58. Larry King
 Điều gì làm nên một phong
cách phỏng vấn Larry King?
◦ Kiến thức
◦ Sự sáng tạo
◦ Cạnh tranh
◦ Kinh nghiệm
◦ Và rất nhiều thứ khác
Larry King Live: 25 năm
Số nhân vật đã phỏng vấn:
50.000
Larry King: 76 tuổi đời, 53 tuổi
nghề
Bí quyết: “Bạn làm một việc đủ
bền bỉ và đủ chăm chỉ, bạn sẽ
tới đích.”

59. Cái khó ló cái khôn?
 Trong hoàn cảnh khó khăn tới
tận cùng sẽ tìm ra giải pháp
 Nếu không khó thì sao?
 Độ bền của “khôn”
 Vấn đề của không có vấn đề

60. Việt Nam: Khi vẻ đẹp không còn tiềm ẩn
2005-2011: Adam Mc Carthy,
người Úc
2012-2015: “Vietnam Timeless
Charm”
Sáng tạo đâu rồi???

61. Làm nông nghiệp giàu được!
 Quan niệm: nông nghiệp để đảm bảo lương thực,
đủ ăn, tự cấp, tự túc
 Cha mẹ làm nông nghiệp  chăm cho con học đại
học  tốt nghiệp tìm việc tại thành phố  ai sẽ
làm nông nghiệp?
◦ Không ai làm nông nghiệp  nông sản sẽ đắt giá 
nông nghiệp có lợi nhuận tốt  cơ hội kinh doanh nhưng
thiếu người làm.
 Nông nghiệp để làm giàu.
 “Tấc đất tấc vàng” không phải để bán đất thu tiền

62. Phân phối cấp phát
 Phân phối theo chủ quan
của người lập kế hoạch
 Người sản xuất/cung cấp
giữ vai trò quyết định
 Không đúng loại, không
đúng chỗ, không đúng lúc
 Không có điểm cân bằng 
tắt đèn tín hiệu Giá
Tem thực phẩm thời bao cấp

63. Quyền lực của nguồn cung
 Xuất khẩu gạo: Hiệp hội lương
thực Việt Nam
 Dự án đầu tư và liên doanh:
◦ Cung tài nguyên: Đất
◦ Cung thể chế: Giấy phép
◦ Cung nguồn lực: con người, tài
chính, công nghệ
 Giá sữa, học phí
 Vật tư nông nghiệp?
Quyền cung cấp của nông dân:
•Mỹ: 1/20 (Tk18: 19/20)
•I srael: 1/17
•Việt Nam?

64. John Richard "Jack" Simplot
 Công dân Mỹ, 98 tuổi,
xếp hạng 273 trong danh
sách tỷ phú của tạp chí
Forbes (2007), tài sản
3,2 tỷ USD.
 “Hoàng đế khoai tây”
cung cấp 70% khoai tây
cho McDonald toàn cầu.
Hoàng đế khoai tây
(1909-2008 )

65. Đặng Lê Nguyên Vũ
 Xuất thân gia đình nghèo tại Đắk Lắk
 Khởi nghiệp: 6-1996, rang xay cà
phê và đi bỏ mối; cơ sở sản xuất
2,8m2 đi thuê

66. Trứng gà Ba Huân
Phó chủ tịch nước Nguyễn Thi
Doan (bên phải) thăm nhà máy
xử lý trứng gia cầm Ba Huân
Cô Ba Huân sau 42 làm nghề bán
trứng gia cầm
Đây là dây chuyền xử lý thứ hai, trị
giá 910.000 euro (~ 25 tỷ VND), nhập
từ Hà Lan
Hệ thống xử lý nước thải 3 triệu USD

67. Văn hóa doanh nghiệp với
Khởi nghiệp và Sáng tạo
 Doanh nghiệp tồn tại và phát triển:
1. Khát khao thành công và tiến bộ
2. Năng lượng sáng tạo
3. Khả năng đổi mới, thích ứng
 Môi trường văn hóa thuận lợi:
◦ Chấp nhận mọi ý tưởng sáng tạo phù
hợp với niềm tin và giá trị cốt lõi của
doanh nghiệp
◦ Rèn luyện để sẵn sàng ứng phó bất trắc
◦ Kiên trì xây dựng thành tựu: từ những
viên gạch lát đường nhỏ nhất

68. “Organized Chaos”
Môi trường kinh doanh dựa trên
quan hệ cá nhân và tìm kiếm
đặc quyền

69. Thế giới quả là rộng lớn..
 330.000 km2
 90 triệu dân
 3.444km bờ biển
 GDP 2011: 124 tỷ USD
 Thương hiệu toàn cầu:
◦ ?
◦ ?
◦ ?
 41.000 km2
 7,5 triệu dân
 Không có biển
 GDP 2011: 636 tỷ USD
 Thương hiệu toàn cầu:
◦ Glencore
◦ Nestle
◦ Roche Novartis
◦ ABB
◦ .. các ngân hàng

70. ..còn rất nhiều việc phải làm
 Năng suất lao động
bình quân đầu người:
◦ Nhật: $80.307
◦ Hàn Quốc: $33.638
◦ Thái Lan: $4.854
◦ Philippines: $3.324
◦ Indonesia: $2.859
◦ Việt Nam: $2.072
* World Bank, 2010

71. Sáng tạo có trách nhiệm
 Sáng tạo:
◦ Mới
◦ Phù hợp
 3 Kỷ luật sáng tạo:
◦ Tốt nhất trong ngành
◦ Kết nối những điểm tốt nhất
◦ Không ngừng nghỉ
 ĐLNV: Sáng tạo có trách
nhiệm
◦ NKN: Khi tôi sinh ra, cuộc đời đã
rất đẹp. Tôi cố gắng sống để khi
ra đi, cuộc đời đẹp hơn một chút.
T. Edison (1847-1931): Tôi không thất
bại, chỉ là tôi cần thử 1.000 trước khi
thành công.

72. Michel Faraday (1791 – 1867)
 Không được học tập chính
quy
 Phòng thí nghiệm trên gác
xếp: tìm ra Benzen (C6H6)
 Phát minh:
◦ Máy phát điện
◦ Bộ biến điện
 Số thí nghiệm đã
làm:16.041
 Một kỷ luật lao động khủng
khiếp!
"Không thể nói rằng tôi không trân trọng
những vinh dự này, hơn nữa thừa nhận
nó rất có giá trị; nhưng chỉ có điều tôi
chưa từng làm việc vì mục tiêu nhằm đạt
được những vinh dự đó"

73. Stephen Hawking (1942-):
Vũ trụ trong vỏ hạt dẻ
Đường hầm gia tốc LHC của CERN
Hảng tỷ USD – Higgs Boson (7-2012): 40
năm và dự kiến xác nhận vào 3-2013
18-12-2012 New Electronics phán trong số
6 triệu tỷ vụ va chạm tạo ra giữa proton với
proton để tìm Higgs boson chỉ có 5 tỷ vụ
“đáng quan tâm” rồi thở dài “Mò kim đáy
bể” (nguyên văn: Looking for Higgs boson
in a haystack). Trong số 5 tỷ đó, chỉ có
chừng 400 vụ va chạm là có vết tích của
hạt tựa-Higgs.

74. Sáng tạo có học được không? Có
 1968, George Land kiểm tra sáng tạo của 1.600 trẻ 5
tuổi, lặp lại khi 10 và 15 tuổi:
◦ 5 tuổi: 98%
◦ 10 tuổi: 20%
◦ 15 tuổi: 12%
◦ Cùng bài kiểm tra đó với 280.000 người lớn: 2%
 Kết luận: Các hành vi không sáng tạo đã được học

75. Albert Einstein
 Sự sáng tạo không phải là sản
phẩm của suy luận lô-gic, dù rằng
sản phẩm cuối cùng gắn liền với
một cấu trúc lô-gic.
 Sự điên rồ: lặp đi lặp lại một việc
và hy vọng những kết quả khác
nhau.
 Trí tưởng tượng quan trọng hơn
kiến thức.
 Sự phát triển trí tuệ nên bắt đầu khi
sinh và kết thúc khi chết.
Chỉ có hai điều là vô hạn: vũ trụ và sự
ngu xuẩn của con người, và tôi không
chắc lắm về điều đầu tiên.

76. Học sáng tạo thế nào?
 Phải sáng tạo
 Không gian khởi
nghiệp
 Học và thực hành
phương pháp sáng
tạo
◦ 3 kỷ luật sáng tạo
◦ Aha! Moment
◦ Serendipity

77. Christopher Columbus (1451-1506)

12-10-1492: Châu Mỹ hay
Ấn Độ?
 Hành trình khởi nghiệp
◦ Khát khao khám phá và động lực
kinh tế
◦ Bền bỉ tìm kiếm, vận động nguồn
lực: 1484 (Bồ Đào Nha)  1492
(Tây Ban Nha)
 Các thành tựu sáng tạo:
◦ La bàn
◦ Hải đồ
◦ Công nghệ đóng tàu
◦ Kỹ thuật điều khiển buồm tam giác
 Nguy hiểm trên biển vẫn còn
nguyên

78. Quả táo và Newton
 Quan sát những điều bình thường
 Tập thể dục não:
◦ Những điều vĩ đại hiển nhiên
◦ Công nghệ in Gutenberg 1436
◦ Internet:
 T7-1969: Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ
 2004: ADSL ở Việt Nam
 200: 200,000 người dùng
 2012: 30,802,000 người dùng

79. Dù sao Trái đất vẫn quay
 Mặt trời quay quanh
Trái đất:
◦ Aristotle: 384TCN-322
◦ Niềm tin của Giáo hội
 Nicolaus Copernicus:
1473-1543
 Galileo Galilei: 1564-
1642
◦ Xét xử, quản thúc:
khoảng 1632
◦ T12-2008: Giáo hoàng
Benedict XVI tôn vinh

80. Luis Pasteur (1822-1895)
 Năm 1868, ông bị liệt nửa
người bên phải, đi lại khó
khăn.
 40 năm còn lại của cuộc đời,
Pasteur đã hoàn thành sự
nghiệp của một con người vĩ
đại.
 Ông tìm ra nguyên nhân gây
bệnh truyền nhiễm ở súc vật
và chế ra vắc-xin phòng
bệnh chó dại.

81. LƯỢC ĐỒ LỌC THÔNG TIN
Hiểu biết hữu ích
Đánh
giá
Thông
tin
Dữ
liệu
Không khí
Nước nóng
Bột cà phê

83. Muốn và có thể
 Vouloir c'est pouvoir
 Art of balancing
 KISS
◦ Keep It Short & Simple
 CBA
◦ Cost-Benefit Analysis
Tài năng + Sáng tạo

84. Kiến thức và Kỹ năng
 Phần cứng: Kiến thức
◦ Nền tảng. Xây dựng
qua thời gian
 Hiểu ý nghĩa của Kế
hoạch Kinh doanh
 Phần mềm: Kỹ năng
◦ Tạo ra hiệu suất.
Nắm bắt nhanh. Dễ
thấy hiệu quả
 Viết Kế hoạch Kinh
doanh

85. Einstein: Thông tin không phải kiến thức

87. Không gian khởi nghiệp
 Điểm xuất phát:
◦ Tư duy lập nghiệp đúng
đắn: a) Độc lập kinh tế;
b) Tạo ra của cải cho bản
thân, gia đình và xã hội
 Động lực lớn:
◦ Hệ giá trị khởi nghiệp,
định hướng sự tiến bộ thị
trường, cộng đồng & xã
hội
◦ Hạnh phúc là thành
công; Thất bại là gạch lát
đường của hành trình tìm
hạnh phúc
 Rèn luyện:
◦ Luôn ước mơ
◦ Thực thi kỷ luật
◦ Ám thị về “tính tốt nhất”
 Năng lượng:
◦ Sáng tạo có trách nhiệm
 Mục tiêu :
◦ Độc lập kinh tế
◦ Thịnh vượng cộng đồng
◦ Vị thế quốc gia có trong
vị thế từng DN

88. Chiến trường toàn cầu
 Toàn cầu hóa:
◦ Cuộc chiến không khoan
nhượng
◦ Cạnh tranh, giành giật, kiểm
soát, khống chế.. nguồn lực
và phương tiện
 Sắp lại chuỗi giá trị toàn
cầu:
◦ Cơ hội
Cần chuẩn bị sẵn sàng

89. Tài liệu tham khảo
1. Vuong, Quan Hoang and Tran, Tri Dung (2010) "Corporate Bond Market in the Transition Economy of
Vietnam, 1990-2010," Working Papers-CEB, No. 10-001.RS, SBS-EM, Université Libre de Bruxelles,
Jan. 2010.
2. Vuong, Quan Hoang, and Tran, Tri Dung, and Nguyen, Thi Chau Ha (2009) "Mergers and Acquisitions in
Vietnam's Emerging Market Economy, 1990-2009," Working Papers CEB 09-045.RS, Université Libre de
Bruxelles, Centre Emile Bernheim.
3. Vuong, Quan Hoang and Tran, Tri Dung (2009) "The Cultural Dimensions of the Vietnamese Private
Entrepreneurship," The IUP Journal of Entrepreneurship Development, Vol. VI, No. 3 & 4 (Sept. and
Dec. 2009), pp. 54-78.
4. Quan Hoang Vuong & Nancy K. Napier & Tri Dung Tran, 2012. "Examining Relationships between
Culture, Creativity and Business Stage in an Emerging Market: A Categorical Data Analysis of
Vietnam’s Data Set," Working Papers CEB 12-006, ULB -- Universite Libre de Bruxelles.
5. Vu Dang Le Nguyen & Nancy K. Napier & Quan Hoang Vuong, 2012. "It Takes Two to Tango:
Entrepreneurship and Creativity in Troubled Times – Vietnam 2012," Working Papers CEB 12-022,
ULB -- Universite Libre de Bruxelles.
6. Quan Hoang Vuong & Nancy K. Napier, 2012. "Resource Curse or Destructive Creation: A Tale of
Crony Capitalism in Transition," Working Papers CEB 12-037, ULB -- Universite Libre de Bruxelles.
7. Quan Hoang Vuong & Nancy K. Napier, 2012. "Coffee Filters and Creativity: The Value of Multiple
Filters in the Creative Process," Working Papers CEB 12-036, ULB -- Universite Libre de Bruxelles.
8. Quan Hoang Vuong & Van Nhue Dam & Daniel van Houtte & Tri Dung Tran, 2011. "The Entrepreneurial
Facets as Precursor to Vietnam’s Economic Renovation in 1986," Working Papers CEB 11-010,
ULB -- Universite Libre de Bruxelles.
9. Quan Hoang Vuong & Nancy K. Napier, 2010. "Getting to the Real Story: What Vietnamese business
people wish foreigners understood about doing business in emerging and transition countries
like Vietnam – BEFORE they start," Working Papers CEB 10-051, ULB -- Universite Libre de
Bruxelles.