1. ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP
NGỮ VĂN 12
HỌC KÌ I
NĂM HỌC 2011-2012
---------------------

2. NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
( Bài viết không quá 400 từ)
bµi 1 : NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
I Kiến thức cơ bản:
1/ Khái niệm: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí là bàn luận về một vấn đề thuộc lĩnh
vực tư tưởng, đạo đức lối sống của con người.
2. Các yêu cầu của kiểu bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
- bố cục: Gồm 3 phần MB, TB, KL
- Yêu cầu về kĩ năng: Biết c¸ch lµm bµi văn NLXH, kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu
loát,…..
- Yêu cầu về nội dung:
Làm sáng tỏ các vấn đề tư tưởng, đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối
chiếu, phân tích… chỉ ra chỗ đúng (hay chỗ sai) của một tư tưởng nào đó nhằm khẳng
định tư tưởng của người viết-> Nêu ý nghĩa, rút ra bài học nhận thức…
II. Luyện tập
Đề 1: Suy nghĩ của anh (chị) về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”.
1. Tìm hiểu đề:
- Kiểu bài: NL về một tư tưởng, đạo lí.
- Nội dung: nêu suy nghĩ về câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn”.
- Tư liệu: kiến thức cuộc sống thực tế, sách báo …
2.Lập dàn ý:
a. Mở bài: giới thiệu câu tục ngữ và nêu tư tưởng chung của câu tục ngữ.
b. Thân bài:
- Giải thích câu tục ngữ.
- Nhận định, đánh giá.
+ Câu tục ngữ nêu đạo lí làm người.
+ Câu tục ngữ khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
+ Câu tục ngữ khẳng định một nguyên tắc đối nhân, xử thế.
+ Câu tục ngữ nhắc nhở trách nhiệm của mọi người đối với dân tộc.
- Câu tục ngữ thể hiện một trong những vẻ đẹp văn hoá của dân tộc Việt Nam.
- Truyền thống đạo lí tốt đẹp thể hiện trong câu tục ngữ tiếp tục được kế thừa và phát huy
trong cuộc sống hôm nay
. c. Kết bài: khẳng định một lần nữa vai trò to lớn của lí tưởng đối với cuộc sống của
con người.
ĐỀ 2:Hãy phát biểu ý kiến của mình về mục đích học tập do UNESCO đề xướng:
“Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”.
(XEM LẠI BÀI VIẾT SỐ1)
Đề 3 : “Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động”. Ý kiến trên của nhà văn
Pháp M. Xi-xê-rông gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về việc tu dưỡng và học tập của
bản thân.

3. 1) Tìm hiểu đề:
- Nội dung: Mối quan hệ giữa đức hạnh (phẩm chất đạo đức, trí tuệ, tâm hồn) và hành
động của mỗi người.
- Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận.
- Phạm vi dẫn chứng: Dẫn chứng thực tế trong cuộc sống. Có thể dẫn chứng thêm thơ
văn để bài viết sinh động.
2) Dàn ý:
a. Mở bài: Dẫn dắt để đưa ý kiến cần nghị luận vào bài.
b.Thân bài: Lần lượt triển khai các ý
- Giải thích kn : Đức hạnh là cội nguồn tạo ra hành động.
Hành động là biểu hiện cụ thể của đức hạnh.
- Nêu suy nghĩ về việc tu dưỡng và học tập của bản thân:
Đức hạnh trong lĩnh vực tu dưỡng và học tập mà anh (chị) cần trau dồi là gì?
Từ những phẩm chất đạo đức cần thiết ấy, anh (chị) đã xác định hành động cụ thể
ra sao để phù hợp với tiêu chí đạo đức mà mình theo đuổi.
Trên thực tế, anh (chị) đã thực hiện được điều gì, gặp khó khăn gì khi biến suy
nghĩ thành việc làm?
Anh (chị) thấy điều gì là trở ngại lớn nhất khi biến suy nghĩ thành hành động? Tại
sao?
c. Kết bài: Đề xuất bài học tu dưỡng của bản thân.
§Ò 4: Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi nói: “Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lý
tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có
cuộc sống”. Anh (chị) hãy nêu suy nghĩ về vai trò của lý tưởng và lý tưởng riêng của
mình.
1, Tìm hiểu đề:
- Nội dung: Suy nghĩ vai trò của lý tưởng nói chung đối với mọi người và lý tưởng
riêng của mình.
+ Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường; không có lý tưởng thì không có cuộc sống
+ Nâng vai trò của lý tưởng lên tầm cao ý nghĩa của cuộc sống.
+ Giải thích mối quan hệ lý tưởng là ngọn đèn, phương hướng và cuộc sống.
- Phương pháp nghị luận: Phân tích, giải thích, bình luận, chứng minh.
- Phạm vi tư liệu: Cuộc sống.
2, Lập dàn ý:
a. Mở bài: Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lý cần nghị luận.
b. Thân bài:
-Lý tưởng là gì? Tại sao nói lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường? Ngọn đèn chỉ đường là
gì? Nó quan trọng như thế nào?(Lý tưởng giúp cho con người không đi lạc đường. Khả
năng lạc đường trước cuộc đời là rất lớn nếu không có lý tưởng tốt đẹp.)
- Lý tưởng và ý nghĩa cuộc sống
+Lý tưởng xấu có thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người. Không có lý
tưởng thì không có cuộc sống.

4. +Lý tưởng tốt đẹp thực sự có vai trò chỉ đường Đó là lý tưởng vì dân, vì nước, vì gia
đình và hạnh phúc của bản thân- Lý tưởng riêng của mỗi người Vấn đề bức thiết đặt ra
cho mỗi học sinh tốt nghiệp THPT là chọn ngành nghề, một ngưỡng cửa để bước vào thực
hiện lý tưởng.
c. Kết bài:
- Tóm lại tư tưởng đạo lí .
- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận.
III. ĐỀ VỀ NHÀ:
ĐỀ 1: Tình thương là hạnh phúc của con người.
Đề 2: A(C) hiểu thế nào là truyền thống “ Tôn sư trọng đạo”- một nét đẹp của văn hóa VN?
Trình bày những suy nghĩ về truyền thống này trong nhà trường và xã hội ta hiện nay.
§Ò 3: Suy nghĩ về mục đích và những biện pháp học tập, rÌn luyện của bản thân mình trong
năm học cuối cấp.
1. Cñng cè: GV Tæng kÕt toµn bµi.
2. DÆn dß:
- Häc bµi vµ lµm c¸c ®Ò bµi vÒ nhµ.
- ChuÈn bÞ bµi häc sau.
Bài 2: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
I. Kiến thức cơ bản:
1. Khái niệm: nghị luận về một hiện tượng đời sống là bàn về một sự việc, hiện tượng
trong đời sống xã hội, có ý nghĩa xã hội đáng khen, đáng chê hay vấn đề đáng suy nghĩ.
2. Các yêu cầu của kiểu bài nghị luận về một hiện tượng đời sống.
- bố cục: Gồm 3 phần MB, TB, KL
- Yêu cầu về kĩ năng: Biết cách làm bài văn NLXH, kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát,…..
- Yêu cầu về nội dung: Bài nghị luận này là phải nêu rõ được sự việc, hiện tượng có vấn
đề. Phân tích mặt sai, mặt đúng, mặt lợi, mặt hại của nó, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái
độ, ý kiến nhận định của người viết.
II. Luyện tâp:
Đ1: Hiện nay, ở nước ta có nhiều cá nhân, gia đình, tổ chức thu nhận trẻ em cơ
nhỡ, lang thang kiếm sống trong các thành phố, thị xã, thị trấn về những mái ấm tình
thương để nuôi dạy, giúp các em học tập, rèn luyện, vươn lên sống lành mạnh. Anh (chị)
hãy bày tỏ suy nghĩ về hiện tượng đó.
1. Tìm hiểu đề:
- Kiểu bài: nghị luận về một hiện tượng đời sống.
- Nội dung: bày tỏ các suy nghĩ về hiện tượng các cá nhân, gia đình, tổ chức thu nhận
trẻ em cơ nhỡ, lang thang về nuôi dạy các em nên người.
- Tư liệu: đời sống thực tế, sách báo…
2. Lập dàn ý:

5. a. Mở bài: giới thiệu vấn đề, dẫn đề bài vào bài viết.
b. Thân bài:
- Thu nhận trẻ em lang thang, cơ nhỡ vào những mái ấm tình thương để nuôi dạy
và giúp đỡ các em nên người là một việc làm cao đẹp của những tấm lòng nhân ái (dẫn
chứng).
- Công việc này không hề đơn giản như nhiều người nghĩ, nó đòi hỏi tính kiên nhẫn, lòng
vị tha và đức hy sinh của những người thực hiện (dẫn chứng).
- Mỗi đứa trẻ lang thang, cơ nhỡ có một hoàn cảnh riêng rất éo le, nhưng chúng đều
giống nhau ở nỗi bất hạnh và tâm trạng mặc cảm; vì vậy việc thu nhận và nuôi dạy những
đứa trẻ này có thể coi là cuộc tái sinh nhọc nhằn và kì diệu (dẫn chứng).
- Phê phán những hành vi ngược đãi trẻ em và phê phán thái độ thờ ơ, vô cảm, vô trách
nhiệm đối với trẻ em (dẫn chứng).
c. Kết bài: phát biểu cảm nghĩ về hiện tượng trên và liên hệ bản thân.
Đ2: Anh (chị), hãy trình bày quan điểm của mình trước cuộc vận động “Nói không với
những tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”.
1.Tìm hiểu đề
- Nội dung bình luận: hiện tượng tiêu cực trong thi cử hiện nay….
- Kiểu bài:nghị luận xã hội với các thao tác bình luận, chứng minh…
- Tư liệu: trong đời sống xã hội.
2. Lập dàn ý
a) Mở bài: Nêu hiện tượng, trích dẫn đề, phát biểu nhận định chung…
b) Thân bài:
- Phân tích hiện tượng.
+ Hiện tượng tiêu cực trong thi cử trong nhà trường hiện nay là một hiện tượng xấu
cần xoá bỏ, nó làm cho học sinh ỷ lại, không tự phát huy năng lực học tập của mình…(DC)
+ Hiện tượng lấy tỉ lệ để nâng thành tích của nhà trường( DC)
-> Hãy nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục.
- Bình luận về hiện tượng:
+ Đánh giá chung về hiện tượng.
+ Phê phán các biểu hiện sai trái: Thái độ học tập gian lận; Phê phán hành vi cố tình
vi phạm, làm mất tính công bằng của các kì thi.
c) Kết bài.- Kêu gọi học sinh có thái độ đúng đắn trong thi cử.
- Phê phán bệnh thành tích trong giáo dục.
Đ3 : Tuổi trẻ học đường suy nghĩ và hành động như thế nào để góp phần giảm thiểu tai
nạn giao thông?
1, Mở bài: Nêu sự cấp bách và tầm quan trọng hàng đầu của việc phải giải quyết vấn đề
giảm thiểu tai nạn giao thông đang có chiều hướng gia tăng như hiện nay.
2, Thân bài: Tai nạn giao thông là tai nạn do các phương tiện tham gia giao thông gây
nên: đường bộ, đường thủy, đường sắt... trong đó phần lớn lµ các vụ tai nạn đường bộ.
* Nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông:
- Khách quan: Cơ sở vật chất, hạ tầng còn yếu kém; phương tiện tham gia giao thông
tăng nhanh; do thiên tai gây nên...

6. - Chủ quan:
+ Ý thức tham gia giao thông ở một số bộ phận người dân còn hạn chế, đặc biệt là giới
trẻ, trong đó không ít đối tượng là học sinh.
+ Xử lí chưa nghiêm minh, chưa thỏa đáng. Ngoài ra còn xảy ra hiện tượng tiêu cực
trong xử lí.
* Hậu quả: gây tử vong, tàn phế, chấn thương sọ não...
Theo số liệu thống kê của WHO ( Tổ chức y tế thế giới) : Trung bình mỗi năm, thế giới có
trên 10 triệu người chết vì tai nạn giao thông. Năm 2006, riêng Trung Quốc có tới 89.455
người chết vì các vụ tai nạn giao thông. Ở Việt Nam con số này là 12,300. Năm 2007,
WHO đặt Việt Nam vào Quốc gia có tỉ lệ các vụ tử vong vì tai nạn giao thông cao nhất thế
giới với 33 trường hợp tử vong mỗi ngày.
* Tai nạn giao thông đang là một quốc nạn, tác động xấu tới nhiều mặt trong cuộc
sống:
- TNGT ¶nh hưởng lâu dài đến đời sống tâm lý: Gia đình có người thân chết hoặc bị di
chứng nặng nề vì TNGT ảnh hưởng rất lớn tới tinh thần, tình cảm; TNGT tăng nhanh gây
tâm lí hoang mang, bất an cho người tham gia giao thông.
- TNGT gây rối loạn an ninh trật tự: làm kẹt xe, ùn tắc GT dẫn đến trễ giờ làm, giảm năng
suất lao động
- TNGT gây thiệt hại khổng lồ về kinh tế bao gồm: chi phí mai táng cho người chết, chi
phí y tế cho người bị thương, thiệt hại về phương tiện giao thông về hạ tầng, chi phí khắc
phục, chi phí điều tra...
- TNGT làm tiêu tốn thời gian lao động, nhân lực lao động: TNGT làm chết hoặc bị
thương ảnh hưởng đến nguồn lực lao động xã hội.
-> Giảm thiểu tai nạn giao thông là là yêu cầu bức thiết, có ý nghĩa lớn đối với toàn xã
hội. Thanh niên, học sinh cần làm những gì để góp phần giảm thiểu TNGT ?
Vì sao lại đặt vai trò cho tuổi trẻ, vì tuổi trẻ là đối tượng tham gia giao thông phức tạp
nhất cũng là đối tượng có nhiều sáng tạo và năng động nhất có thể góp phần giảm thiểu tai
nạn giao thông
* ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PH¸P (HSTL).
3. Kết bài:(hstl)
III. Đề về nhà: Trình bày hiểu biết, suy nghĩ, quan điểm của mình về những hịên tượng
sau
1. Những người bị nhiễm HIV- AIDS.
2. Nạn bạo lực gia đình.
3. Nhiều cá nhân, gia đình, tổ chức thu nhận trẻ em lang thang cơ nhỡ để nuôi dạy, giúp
các em học tập, rèn luyện, vươn lên sống lành mạnh, tốt đẹp.
4. Phong trào “ Tiếp sức mùa thi”.
5.Nét đẹp văn hóa gây ấn tượng nhất trong những ngày tết nguyên đán của VN.
6. Hủ tục cần bài trừ nhất trong các ngày lễ tết ở VN là gì?
7. Phong trào tình nguyện “Mùa hè xanh”.
8. Đồng cảm và chia sẻ.
5. Cñng cè: GV Tæng kÕt toµn bµi.

7. 6. DÆn dß:
- Häc bµi vµ lµm c¸c ®Ò bµi vÒ nhµ.
KiÓm tra
3.Bµi míi:
3.1 .§Ò bµi: Tôc ng÷ ViÖt nam cã c©u: Kh«ng thÇy ®è mµy lµm nªn.
Dùa vµo c©u tôc ng÷ trªn, h·y tr×nh bµy ng¾n gän trong mét bµi v¨n ng¾n(kh«ng qu¸
400 tõ) suy nghÜ cña anh/ chÞ vÒ vai trß cña ng−êi thÇy trong x· héi hiÖn nay.
3.2 .Yªu cÇu:
HS cã thÓ tr×nh bµy b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau nh−ng cÇn kh¼ng ®Þnh ®−îc vai trß
cña ng−êi thÇy trong x· héi.
- NhiÖm vô cña ng−êi thÇy(ng−êi lµm nghÒ d¹y häc): d¹y ®Ó n©ng cao tr×nh ®é
v¨n ho¸ vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc theo ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc nhÊt ®Þnh.
- Mäi thêi ®¹i ®Òu kh«ng thÓ thiÕu sù gi¸o dôc cña ng−êi thÇy vÒ tri thøc, ®¹o
lÝ...®Æc biÖt lµ c¸c cÊp häc phæ th«ng.
- Trong x· héi hiÖn nay, khi CNTT ph¸t triÓn, HS cã thªm nhiÒu c¬ héi tù häc;
®ång thêi sù ®æi míi gi¸o dôc lµm cho PPDH cã nhiÒu thay ®æi, song còng
kh«ng lµm mÊt ®i vai trß cña ng−êi thÇy, mµ ®ßi hái mçi thÇy c« ph¶i cã sù
chñ ®éng, linh ho¹t. s¸ng t¹o ®Ó viÖc d¹y ®¹t hiÖu qu¶ h¬n.
5. Cñng cè: GV thu bµi
6. DÆn dß:
- ChuÈn bÞ bµi häc sau.

8. Bµi 3: KHÁI QUÁT VHVN TỪ CMT8 NĂM 1945
ĐẾN hÕt thÕ kØ XX.
A. KHÁI QUÁT VHVN TỪ CMT8 NĂM 1945ĐẾN N¨m 1975
1. Vài nét về hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá:
- CMT8 thành công đã mở kỉ nguyên độc lập: tạo nên nền văn học thống nhất về tư
tưởng, tổ chức và quan niệm nhà văn kiểu mới (nhà văn - chiến sĩ.
- Trải qua nhiều biến cố, sự kiện lớn: Hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ kéo dài,
tác động mạnh và sâu sắc đến nhân dân và văn học.
- Kinh tế còn nghèo và chậm phát triển.
- Giao lưu văn hoá chủ yếu giới hạn trong các nước XHCN.
2. Quá trình phát tri n và nh ng thành t u ch y u
a. Chặng đường từ 1945 đến 1954:
* Nội dung chính:
- Phản ánh cuộc kháng chiến chống Pháp, gắn bó sâu sắc với đời sống và cách mạng.
- Khám phá sức mạnh và những phẩm chất tốt đẹp của quần chúng nhân dân.
- Niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai chiến thắng.
* Thành tựu
- Truyện ngắn và kí: Một lần tới Thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng) , Trận phố Ràng (Trần
Đăng) , Đôi mắt, Ở rừng (Nam Cao) ; Làng (Kim Lân) , Thư nhà (Hồ Phương …
- Thơ ca: Cảnh khuya, Cảnh rừng Việt Bắc, Rằm tháng giêng,..( Hồ Chí Minh), Bên
kia sông Đuống (Hoàng Cầm), Tây Tiến (Quang Dũng),.. Đặc biệt là tập thơ Việt Bắc của
Tố Hữu.
- Một số vở kịch ra đời phản ánh hiện thực cách mạng và kháng chiến.
b. Chặng đường từ 1955 đến 1964:
* Nội dung chính:
- Hình ảnh con người lao động
- Ngợi ca những thay đổi của đất nước và con người trong xây dựng chủ nghĩa xã hội-
Tình cảm sâu nặng với miền Nam trong nỗi đau chia cắt
* Thành tựu:
- Văn xuôi mở rộng đề tài, bao quát nhiều vấn đề, phạm vi của đời sống: + Sự đổi đời,
khát vọng hạnh phúc của con người: Đi bước nữa (Nguyễn Thế Phương), Mùa lạc (Nguyễn
Khải)
+ Cuộc kháng chiến chống Pháp: Sống mãi với thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng) Cao
điểm cuối cùng (Hữu Mai) Trước giờ nổ súng (Lê Khâm)
+ Hiện thực trước CM: Tranh tối tranh sáng (Nguyễn Công Hoan), Mười năm (Tô
Hoài). Vỡ bờ (Nguyễn Đình Thi).
+ Công cuộc xây dựng CNXH Sông Đà (Nguyễn Tuân), Bốn năm sau (Nguyễn Huy
Tưởng) Cái sân gạch (Đào Vũ).
- Thơ ca: nhiều tập thơ xuất sắc Gió lộng (Tố Hữu), Ánh sáng và phù sa (Chế Lan
Viên), Riêng chung (Xuân Diệu.......

9. - Kịch nói: Một Đảng viên (Học Phi)., Ngọn lửa (Nguyễn Vũ).....
c. Chặng đường từ 1965 đến 1975:
*Nội dung chính : Đề cao tinh thần yêu nước, ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng
* Thành tựu:
- Văn xuôi: Phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động, khắc hoạ hình ảnh con người VN
anh dũng, kiên cường và bất khuất.
+ Miền Nam: Người mẹ cầm súng (Nguyễn Thi) Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành).
Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng).
+ Miền Bắc: Vùng trời (Hữu Mai). Cửa sông và Dấu chân người lính (Nguyễn Minh
Châu). Bão biển (Chu Văn).
- Thơ: mở rộng, đào sâu chất liệu hiện thực, tăng cường sức khái quát, chất suy tưởng và
chính luận. Ra trận, Máu và hoa (Tố Hữu), Hoa ngày thường, Chim báo bão (Chế Lan
Viên), Mặt đường khát vọng (Nguyễn Khoa Điềm)...... Xuất hiện đông đảo các nhà thơ
trẻ.
- Kịch nói: gây được tiếng vang: Quê hươngVN, Thời tiết ngày mai (Xuân Trình), Đại đội
trưởng của tôi (Đào Hồng Cẩm), Đôi mắt (Vũ Dũng Minh)
d. Văn học vùng địch tạm chiếm:
- Nội dung: phản ánh chế độ bất công tàn bạo, kêu gọi và cổ vũ tầng lớp thanh niên.
- Hình thức thể loại: gọn nhẹ như truyện ngắn, phóng sự, bút kí
- Tác phẩm tiêu biểu: Hương rừng Cà Mau (Sơn Nam), Thương nhớ mười hai (Vũ Bằng).
3. Những đặc điểm cơ bản:
a. Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hoá, gắn bó sâu sắc với vận
mệnh chung của đất nước.
- Khuynh hướng, tư tưởng chủ đạo: cách mạng (văn học là thứ vũ khí phục vụ cách
mạng).
- Đề tài: đấu tranh thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội
như một tấm gương phản chiếu những vấn đề lớn lao, trọng đại nhất của đất nước và
cách mạng
b. Nền văn học hướng về đại chúng:
- Đại chúng vừa là đối tượng phản ánh và đối tượng phục vụ, vừa là nguồn cung cấp, bổ
sung lực lượng sáng tác cho văn học
- Hình thành quan niệm mới: Đất nước của nhân dân
- Quan tâm đến đời sống nhân dân lao động, niềm vui và nỗi buồn của họ
- Tác phẩm ngắn gọn, nội dung dễ hiểu, chủ đề rõ ràng, hình thức nghệ thuật quen
thuộc, ngôn ngữ bình dị, trong sáng, dễ hiểu.
c. Nền văn học chủ yếu ang khuyh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
- Khuynh hướng sử thi:
+ Đề tài: những vấn đề có ý nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân tộc
+ Nhân vật chính: những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách, phẩm chất và ý
chí của dân tộc; gắn bó số phận cá nhân với số phận đất nước; luôn đặt bổn phận, trách
nhiệm, nghĩa vụ công dân, ý thức chính trị, tình cảm lớn, lẽ sống lớn lên hàng đầu
+ Lời văn: mang giọng điệu ngợi ca, trang trọng và đẹp tráng lệ, hào hùng.
- Cảm hứng lãng mạn:

10. + Ngợi ca cuộc sống mới, con người mới,
+ Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng CM
+ Tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước.
- Khuynh hướng sử thi kết hợp với cảm hứng lãng mạn:
+ Làm cho văn học thấm nhuần tinh thần lạc quan,
+ Đáp ứng yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động và phát triển
cách mạng.
B. VÀI NÉT KHÁI QUÁT VHVN TỪ NĂM 1975 ĐẾN HẾT TK XX
1. Hoàn cảnh lịch sử, xã hội, văn hoá:
Lịch sử dân tộc ta mở ra một thời kì mới - độc lập, tự do và thống nhất.
- Từ 1975 đến 1985: đất nước ta lại gặp những khó khăn và thử thách mới.
- Từ 1986: Đảng đề xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới toàn diện.
+ Kinh tế: Chuyển sang kinh tế thị trường
+ Văn hoá: Tiếp xúc và giao lưu văn hoá được mở rộng.
+ văn học dịch thuật, báo chí và các phương tiện truyền thông phát triển mạnh mẽ.
Sự nghiệp đổi mới thúc đẩy nền văn học cũng đổi mới để phù hợp với nguyện vọng
của nhà văn và người đọc cũng như quy luật phát triển khách quan của văn học
- Thơ không tạo sự lôi cuốn, hấp dẫn như các giai đoạn trước nhưng vẫn có những tác
phẩm đáng chú ý: Di cảo thơ - Chế Lan Viên, Tự hát – Xuân Quỳnh, Người đàn bà ngồi
đan – Ý Nhi, Ánh trăng - Nguyễn Duy
+ Nở rộ trường ca: Những người đi tới biển – Thanh Thảo,Đường tới thành phố Hữu
Thỉnh, Trường ca sư đoàn Nguyễn Đức Mậu
+ Những cây bút thơ thế hệ sau 1975 xuất hiện: Một chấm xanh – Phùng Khắc Bắc, Tiếng
hát tháng giêng – Y Phương…..
- Văn xuôi: Một số cây bút bộc lộ ý thức đổi mới cách viết về chiến tranh, cách tiếp cận
hiện thực đời sống. Đất trắng - Nguyễn Trọng Oánh, Hai người trở lại trung đoàn – Thái
Bá Lộc, Cha và con …, Gặp gỡ cuối năm - Nguyễn Khải….
- Từ 1986, văn học chính thức bước vào chặng đường đổi mới: gắn bó, cập nhật hơn đối
với những vấn đề của đời sống
+ Phóng sự xuất hiện, đề cập những vấn đề bức xúc của cuộc sống:
+ Văn xuôi: Chiến thuyền ngoài xa - NGuyễn Minh Châu, Mảnh đất lắm người nhiều ma
- Nguyễn Khắc Tường, Nỗi buồn chiến tranh - Bảo Ninh
+ Bút kí: Ai đã đặt tên cho dòng sông – Hoàng Phủ Ngọc Tường, Cát bụi chân ai – Tô
Hoài
- Từ sau năm 1975, kịch nói phát triển mạnh: Hồn Trương Ba da hàng thịt (Lưu Quang
Vũ), Mùa hè ở biển (Xuân Trình. ),…
2. Một số phương diện đổi mới trong văn học:
- Vận động theo khuynh hướng dân chủ hoá, mang tính nhân bản, nhân văn sâu sắc.
- Phát triển đa dạng về đề tài, chủ đề; phong phú và mới mẻ về thủ pháp nghệ thuật

11. - Đề cao cá tính sáng tạo của nhà văn, đổi mới cách nhìn nhận, tiếp cận con người và hiện
thực đời sống, đã khám phá con người trong những mối quan hệ đa dạng và phức tạp, thể
hiện con người ở nhiều phương diện của đời sống, kể cả đời sống tâm linh.
Tính chất hướng nội, quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh
phức tạp, đời thường.
- Quá trình đổi mới cũng xuất hiện những khuynh hướng tiêu cực, những biểu hiện quá
đà, thiếu lành mạnh
5. Cñng cè: GV tæng kÕt toµn bµi
6. DÆn dß:
- ChuÈn bÞ bµi häc sau.
Bµi 4: Tuyªn ng«n ®éc lËp
(Hå ChÝ Minh)
I. KiÕn thøc c¬ b¶n:
C©u 1:Anh(chi) h·y tr×nh bµy ng¾n gän hoµn c¶nh ra ®êi vµ môc ®Ých chÝnh cña v¨n
kiÖn Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh?
Gîi ý:
* Hoµn c¶nh ra ®êi:
- Trªn thÕ giíi: chiÕn tranh thÕ giíi thø hai kÕt thóc; Hång qu©n Liªn X« ®· tÊn
c«ng vµo tËn sµo huyÖt cña Ph¸t xÝt §øc. ë ph−¬ng §«ng, PX NhËt ®· ®Çu hµng v« ®iÒu
kiÖn ®ång minh.
- Trong n−íc: C¸ch m¹ng th¸ng 8/1945 thµnh c«ng; Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ
chiÕn khu ViÖt B¾c vÒ Hµ Néi; t¹i sè nhµ 48 phè Hµng Ngang trong gia ®×nh «ng bµ
NguyÔn V¨n B« yªu n−íc, B¸c ®· so¹n th¶o b¶n tuyªn ng«n nµy vµ ®äc t¹i qu¶ng tr−êng Ba
§×nh ngµy 2/9/1945.
§©y lµ thêi ®iÓm v« cïng khã kh¨n. Bän ®Õ quèc thùc d©n ®ang chuÈn bÞ chiÕm l¹i
n−íc ta. Qu©n ®éi Quèc d©n §¶ng Trung Quèc tiÕn vµo tõ phÝa B¾c, ®»ng sau lµ ®Õ quèc
MÜ. Qu©n ®éi Anh tiÕn vµo tõ phÝa Nam, ®»ng sau lµ lÝnh viÔn chinh Ph¸p. Lóc nµy thùc d©n
Ph¸p tuyªn bè: §«ng D−¬ng lµ ®Êt “b¶o hé” cña ng−êi Ph¸p bÞ NhËt x©m chiÕm, nay NhËt
®· ®Çu hµng, vËy §«ng D−¬ng ®−¬ng nhiªn thuéc vÒ ng−êi Ph¸p -> b¶n tuyªn ng«n ra ®êi
trong ©m m−u tr¾ng trîn cña thùc d©n Ph¸p.
MÆt kh¸c, b¶n tuyªn ng«n ra ®êi trong sù khao kh¸t cña 25 triÖu ®ång bµo vµ lßng yªu
n−íc ch¸y báng, lý t−ëng cao c¶ cña Hå ChÝ Minh.
* Môc ®Ých s¸ng t¸c:
+ Tuyªn bè víi nh©n d©n trong n−íc vµ thÕ giíi vÒ sù ra ®êi cña n−íc ViÖt Nam D©n
chñ céng hoµ, kh¼ng ®Þnh chÝnh thøc quyÒn tù do ®éc lËp vµ quyÒn ®−îc h−ëng tù do ®éc
lËp cña n−íc ta.

12. + Tuyªn bè chÊm døt vµ xo¸ bá mäi ®Æc quyÒn ®Æc lîi , mäi v¨n b¶n rµng buéc ®· kÝ
kÕt tr−íc ®©y gi÷a Ph¸p vµ chÝnh quyÒn phong kiÕn trªn toµn l·nh thæ ViÖt Nam, tè c¸o téi
¸c cña thùc d©n Ph¸p ®· g©y ra ®èi víi nh©n d©n ta trong suèt 80 n¨m.
+ Tuyªn bè vÒ quyÒn ®−îc h−ëng tù do ®éc lËp vµ kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m b¶o vÖ ®éc
lËp tù do cña toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam.
+ §Ëp tan luËn ®iÖu x¶o tr¸ cña thùc d©n Ph¸p trong viÖc chuÈn bÞ d− luËn t¸i chiÕm
ViÖt Nam.
C©u 2: Tr×nh bµy sù hiÓu biÕt ng¾n gän cña m×nh vÒ gi¸ trÞ cña b¶n Tuyªn ng«n
®éc lËp?
Gîi ý:
a) Giá trị lịch sử: Xét ở góc độ lịch sử, có thể coi Tuyên ngôn Độc lập là lời
tuyên bố của một dân tộc đã đứng lên tranh đấu xoá bỏ chế độ phong kiến, thực dân,
thoát khỏi thân phận thuộc địa để hoà nhập vào cộng đồng nhân loại với tư cách một nước
độc lập, dân chủ và tự do; ®ång thêi ng¨n chÆn vµ c¶nh c¸o ©m m−u x©m l−îc cña Ph¸p
vµ MÜ.
b) Giá trị tư tưởng: Xét trong mèi quan hệ với các trào lưu tư tưởng lớn của
nhân loại ë thế kỉ XX, có thể coi Tuyên ngôn Độc lập là tác phẩm kết tinh lí tưởng đấu
tranh giải phóng dân tộc và tinh thần yêu chuộng độc lập, tự đo. Cả hai phẩm chất này
của tác phẩm cần phải được coi như một đóng góp riêng của tác giả và cũng là của dân tộc
ta vào một trong những trào lưu tư tưởng cao đẹp, vừa mang tầm vóc quốc tế, vừa mang ý
nghĩa nhân đạo của nhân loại trong thế kỉ XX: Đây là lí do vì sao Tổ chức Giáo dục, Khoa
học và Văn hoá của Liên hợp quốc (UNESCO) lại tấn phong Hồ Chí Minh là anh hùng giải
phóng dân tộc và tạp chí Time xếp Hồ Chí Minh là một trong số 100 nhân vật có tầm ảnh
hưởng lớn nhất trong thế kỉ XX.
c) Giá trị nghệ thuật: Xét ở bình diện văn chương, Tuyên ngôn Độc lập là một
bài văn chính luận mẫu mực, lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng xác thực,
giàu sức thuyết phục, ngôn ngữ gợi cảm, hùng hồn.
C©u 3: Anh(chÞ) h·y tr×nh bµy bè côc vµ c¸ch lËp luËn cña b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp?
Gîi ý:
- Bố cục của bản Tuyên ngôn Độc lập:
+ Đoạn l (từ đầu đến không ai chối cãi được): Nêu nguyên lí chung của Tuyên ngôn
Độc lập.
+ Đoạn 2 (từ Thế mà đến d©n chñ céng hoµ): Tố cáo tội ác của thực dân Pháp và
khẳng định thực tế lịch sử: nhân dân ta nổi dậy giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hoà.
+ Đoạn 3 (còn lại): Lời tuyên ngôn và những tuyên bố về ý chí bảo vệ nền độc lập tự
do của dân tộc Việt Nam.
- Tìm hiểu lập luận của bản Tuyên ngôn Độc lập:
Thể tuyên ngôn thường có bố cục ba phần: mở đầu nêu nguyên lí chung, sau đó
chứng minh cho nguyên lí đó và cuối cùng là phần tuyên ng«n.
+ Phần mở đầu nêu nguyên lí mang tính phổ quát: Tất cả mọi người và các dân tộc
đều có quyền bình đẳng, quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Đây

13. cũng là luận diềm xuất phát, coi độc lập, tự đo, bình đẳng là những thành tựu lớn của tư
tưởng nhân loại, đồng thời là lí tưởng theo đuổi hết sức cao đẹp của nhiều dân tộc.
+ Phần thứ hai: Qua thực tế lịch sử hơn 80 năm đô hộ nước ta của thực dân Pháp, tác
giả chứng minh nguyên lí trên đã bị bọn thực dân Pháp phản bội, chà đạp lên những thành
tựu về tư tưởng và văn minh nhân loại như thế nào.
+ Phần kết luận: Tuyên bố về quyền được hưởng tự do, độc lập của dân tộc.
Câu 4: Phong cách nghệ thuật trong văn chính luận của Hồ Chí Minh thể hiện qua
Tuyên ngôn độc lập?
- Văn phong của HCM trong bản Tuyên ngôn độc lập rất đanh thép, hùng hồn, đầy sức
thuyết phục
- Cách lậpluận chặt chẽ: dẫn trích mở đÇu bằng lời văn trong hai bản Tuyên ngôn Độc
lập của Mĩ (1776) và Tuyên ngôn Nhân quyền Dân quyền của Pháp (1791 ) làm cơ sở pháp
lí. Dùng thủ pháp tranh luận theo lối: “gậy ông đập lưng ông”, lập luận theo lôgíc tam đoạn
luận.
- Bằng chứng hùng hồn, không ai chối cãi được. (trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị văn
hoá )
- Ngòi bút chính luận vừa hùng biện vừa trữ tình, dẫn chứng tiêu biểu, xác đáng, cách
dùng từ, đặt câu hết sức linh hoạt.
- Tuyên ngôn độc lập vừa có giá trị lịch sử lớn lao, vừa xứng đáng là tác phẩm văn
chương đích thực, có thể xem là áng thiên cổ hùng văn của thời đại mới.
Câu 5: Vì sao B¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Hå ChÝ Minh ®−îc coi lµ ¸ng v¨n
chÝnh luËn mÉu mùc?
* Néi dung t− t−ëng:
- Là một áng văn yêu nước lớn của thời đại. Tác phẩm đã khẳng định mạnh mẽ quyền
độc lập tự do của con người, nêu cao truyền thống yêu nước, truyền thống nhân đạo của dân
tộc VN. Tư tưởng ấy phï hîp víi t− t−ëng, tuyªn ng«n cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng lín trªn thÕ
giíi (Ph¸p vµ MÜ) ®ång thêi gãp phÇn lµm phong phó thªm lý t−ëng cña c¸ch m¹ng thÕ giíi.
- B¸c ®· ®øng trªn quyÒn lîi cña d©n téc, cña ®Êt n−íc ®Ó tiÕp cËn ch©n lý cña thêi ®¹i
qua lËp luËn suy réng ra “TÊt c¶ c¸c d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nµo
còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung s−íng vµ quyÒn tù do.”
- B¸c ®· ®øng trªn quyÒn lîi cña d©n téc ®Ó kÓ téi thùc d©n Ph¸p.
* NghÖ thuËt:
- Nã thuyết người đọc bằng những lÝ lẽ đanh thÐp, những chứng cứ kh«ng ai chỗi c·i
được.
- Kết cấu t¸c phẩm mạch lạc, chặt chẽ lập luận sắc bÐn, giµu sức thuyết phục, t¸c động
mạnh vµo t×nh cảm người đọc
- V¨n phong gi¶n dÞ, ng¾n gän, sóc tÝch, giµu h×nh ¶nh
- Giäng v¨n hïng hån, ®anh thÐp cã sù kÕt hîp gi÷a lý trÝ vµ t×nh c¶m
II. LuyÖn tËp
§Ò bµi: Anh(chÞ) h·y ph©n tÝch b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh.

14. Gîi ý
a, Më bµi:
- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ NguyÔn ¸i Quèc- Hå ChÝ Minh-> nhÊn m¹nh c¸c s¸ng t¸c
thuéc thÓ v¨n chÝnh luËn, trong ®ã cã Tuyªn ng«n ®éc lËp.
- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c phÈm: lµ mét trong nh÷ng ¸ng thiªn cæ hïng v¨n cña d©n téc;
®· më ra 1 kØ nguyªn míi cho d©n téc ta- kØ nguyªn ®éc lËp, tù do, nh©n d©n lµm chñ ®Êt
n−íc, quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña m×nh.
b, Th©n bµi:
b.1 PhÇn mét: Nguyªn lÝ chung (c¬ së ph¸p lÝ vµ chÝnh nghÜa) cña b¶n tuyªn ng«n.
Cơ sở pháp lý và chính nghĩa của bản Tuyên ngôn Độc lập là khẳng định quyền bình đẳng,
quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc của con người. Đó là những
quyền không ai có thể xâm phạm được; người ta sinh ra phải luôn luôn được tự do và bình
đẳng về quyền lợi.
- Hồ Chủ Tịch đã trích dẫn 2 câu nổi tiếng trong 2 bản Tuyên ngôn của Mĩ và Pháp:
+ trước hết là để khẳng định Nhân quyền và Dân quyền là tư tưởng lớn, cao đẹp của
thời đại
+ sau nữa là “suy rộng ra…” nhằm nêu cao một lý tưởng về quyền bình đẳng,
quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do của các dân tộc trên thế giới
-> ®Ò cao nh÷ng gi¸ trÞ hiÓn nhiªn cña t− t−ëng nh©n lo¹i vµ t¹o tiÒn ®Ò cho lËp luËn sÏ
nªu ë mÖnh ®Ò tiÕp theo.
- ý nghÜa cña viÖc trÝch dÉn:
+ Có tính chiến thuật sắc bén, khéo léo, khóa miệng đối phương.
+ Khẳng định tư thế đầy tự hào của dân tộc (đặt 3 cuộc CM, 3 nền độc lập, 3 bản TN
ngang hàng nhau.)
-> c¸ch vËn dông khÐo lÐo vµ ®Çy s¸ng t¹o.
- Cách mở bài rất đặc sắc: từ công nhận Nhân quyền và Dân quyền là tư tưởng thời đại đi
đến khẳng định Độc lập, Tự do, Hạnh phúc là khát vọng của các dân tộc.
Câu văn “Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được” là sự khẳng định một cách hùng
hồn chân lí thời đại: Độc lập, Tự do, Hạnh phúc, Bình đẳng của con người, của các dân tộc
cần được tôn trọng và bảo vệ.
-> ®©y lµ ®ãng gãp riªng cña t¸c gi¶ vµ cña d©n téc ta vµo mét trong nh÷ng trµo l−u t−ëng
cao ®Ñp võa mang tÇm vãc quèc tÕ, võa mang ý nghÜa nh©n ®¹o cao c¶.
- Cách mở bài rất hay, hùng hồn trang nghiêm. Người không chỉ nói với nhân dân Việt
Nam ta, mà còn tuyên bố với thế giới. Trong hoàn cảnh lịch sử thời bấy giờ, thế chiến 2 vừa
kết thúc, Người trích dẫn như vậy là để tranh thủ sự đồng tình ủng hộ của dư luận tiến bộ
thế giới, nhất là các nước trong phe Đồng minh, đồng thời ngăn chặn âm mưu tái chiếm
Đông Dương làm thuộc địa của Đờ Gôn và bọn thực dân Pháp hiếu chiến, đầy tham vọng.
* Tóm lại: Với lời lẽ sắc bén, đanh thép, Người đã xác lập cơ sở pháp lý của bản TN, nêu
cao chính nghĩa của ta. Đặt ra vấn đề cốt yếu là độc lập dân tộc.
b.2 PhÇn hai: C¬ së thùc tiÔn cña b¶n Tuyªn ng«n.
* Bản cáo trạng tội ác thực dân Pháp.
- Vạch trần bộ mặt xảo quyệt của thực dân Pháp “lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái,
đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta”.

15. - Năm tội ác về chính trị: 1- tước đoạt tự do dân chủ, 2- luật pháp dã man, chia để trị, 3-
chém giết những chiến sĩ yêu nước của ta, 4- ràng buộc dư luận và thi hành chính sách ngu
dân, 5- đầu độc bằng rượu cồn, thuốc phiện.
- Năm tội ác lớn về kinh tế: 1- bóc lột tước đoạt, 2- độc quyền in giấy bạc, xuất cảng
và nhập cảng, 3- sưu thuế nặng nề, vô lý đã bần cùng nhân dân ta, 4- đè nén khống chế các
nhà tư sản ta, bóc lột tàn nhẫn công nhân ta, 5- gây ra thảm họa làm cho hơn 2 triệu đồng
bào ta bị chết đói năm 1945.
=> sö dông ph−¬ng ph¸p liÖt kª; c©u v¨n ng¾n dµi, ®éng tõ m¹nh, ®iÖp tõ, ®iÖp có ph¸p,
ng«n ng÷ s¾c s¶o; h×nh ¶nh gîi c¶m, giäng v¨n hïng hån.
- Trong vòng 5 năm (1940 – 1945) thực dân Pháp đã hèn hạ và nhục nhã “bán nước ta 2 lần
cho Nhật”.
- Thẳng tay khủng bố Việt Minh; “thậm chí đến khi thua chạy, chúng còn nhẫn tâm giết nốt
số đông tù chính trị ở Yên Bái và Cao Bằng”.
=> Lời kết án đầy phÉn nộ, sôi sục căm thù:
+ Vạch trần thái độ nhục nhã của Pháp (quì gối , đầu hàng , bỏ chạy..)
+ Đanh thép tố cáo tội ác tày trời (từ đó,...từ đó..)
Đó là lời khai tử dứt khoát cái sứ mệnh bịp bợm của thực dân Pháp đối với nước ta ngót
gần một thế kỉ.
* Quá trình đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta
- Từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật chứ không phải thuộc địa
của Pháp nữa. Nhân dân ta đã nổi dậy giành chính quyền khi Nhật hàng Đồng minh.
- Nhân dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân và chế độ quân chủ mà lập nên chế độ
Dân chủ Cộng hoà. Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị.
- Chế độ thực dân Pháp trên đất nước ta vĩnh viễn chấm dứt và xoá bỏ :(thoát ly hẳn, xóa
bỏ hết.....) mọi đặc quyền, đặc lợi của chóng đối với đất nước ta.
- Trên nguyên tắc dân tộc bình đẳng mà tin rằng các nước Đồng minh “quyết không thể
không công nhận quyền độc lập của dân Việt Nam”:
“Một dân tộc đã gan góc ...được tự do. Dân tộc đó phải được độc lập”
=> Phần thứ hai là những bằng chứng lịch sử không ai chối cãi được, đó là cơ sở thực
tế và lịch sử của bản Tuyên ngôn độc lập được Hồ Chí Minh lập luận một cách chặt chẽ với
những lí lẽ đanh thép, hùng hồn: §ã lµ lèi biÖn luËn chÆt chÏ, logic, tõ ng÷ s¾c s¶o, cÊu tróc
®Æc biÖt, nhÞp ®iÖu dån dËp, lêi v¨n biÒn ngÉu, c¸ch hµnh v¨n theo hÖ thèng mãc xich...
b.3.PhÇn cßn l¹i: Lời tuyên bố với thế giới
- Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự
do, độc lập (từ khát vọng đến sự thật lịch sử hiển nhiên)
- Nhân dân đã quyết tâm giữ vững quyền tự do, độc lập ấy (được làm nên bằng xương máu
và lòng yêu nước).
=> Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá của dân tộc ta, thể hiện phong cách
chính luận của Hồ Chí Minh.
c,Kết bài:
- TN là sự kế thừa và phát triển những áng “thiên cổ hùng văn” trong lịch sử chống ngoại
xâm của dân tộc.
- Làm nên những giá trị to lớn là cái tài, cái tâm của người cầm bút

16. - TN là bản anh hùng ca của thời đại HCM.
§Ò 2 : TNĐL của HCM là một văn kiện chính trị có giá trị lịch sử lớn lao, trang
trọng tuyên bố về nền độc lập của dân tộc VN trước nhân dân trong nước vµ thế giới.
TNĐL là tác phẩm có giá trị pháp lí, giá trị nhân bản và giá trị nghệ thuật cao.
Em hãy phân tích để làm rõ các giá trị đó của bản tuyên ngôn.
Dàn ý:
1. Mở bài:
- Văn chính luận của chủ tịch HCM được viết với mục đích đấu tranh chính trị hoặc
thể hiện những nhiệm vụ CM qua từng chặng đường lịch sử.
- TNĐL là một văn kiện lớn được HCM viết ra để tuyên bố trước công luận trong
và ngoài nước về quyền độc lập dân tộc VN.
- Tác phẩm có giá trị nhiều mắt (nêu nhận định ở trên).
2. Thân bài:
2.1/ Giá trị lịch sử to lớn:
- Bản TN ra đời trong thời điểm lịch sử trọng đại: CM thành công, nhưng tình
hình đang “ngàn cân treo sợi tóc”.
- Những lời trích dẫn mở đầu không chỉ đặt cơ sở pháp lí cho bản TN mà còn
thể hiện dụng ý chiến lược, chiến thuật của Bác.
- TN khái quát những sự thật lịch sử, tố cáo TDP, vạch rõ bộ mặt tàn ác, xảo
quyệt của P ở mọi lĩnh vực: CT, KT, VH, XH...
- TN nhấn mạnh các sự kiện lịch sử: mùa thu năm 1940 và ngày 9/3/1945 để dẫn
đến kết luận: “trong 5 năm P bán nước ta 2 lần cho N”.
- TN k.định một sự thật l.sử: gần 1 t.kỷ, nhân dân VN không ngừng đ.tranh
giành độc lập.
- TN còn chỉ ra một cục diện chính trị mới: đánh đổ PK, TD, Phát xít, lập nên
chế độ cộng hoà. Lời kết bản TN khép lại thời kỳ tăm tối, mở ra 1 kỷ nguyên mới.
2.2/ Giá trị pháp lí vững chắc:
- HCM đã khéo léo và kiên quyết khẳng định quyền độc lập, tự do, quyền bất
khả xâm phạm bằng việc trích dẫn 2 bản TN của P-M.
- Chứng minh việc xoá bỏ mọi sự dính lứu của P đến VN là hoàn toàn đúng đắn.
- Tuyên bố độc lập, tự do trước toàn thế giới.
2.3/ Giá trị nhân bản sâu sắc:
- Trên cơ sở quyền con người, HCM xây dựng quyền dân tộc. Điều đó có ý nghĩa
nhân bản đối với toàn nhân loại đặc biệt nhân dân các nước thuộc địa bị áp bức, bị tước đoạt
quyên con người, quyền dân tộc.
- Phê phán đanh thép tội ác của TDP.
- Ngợi ca sự anh hùng, bất khuất của nhân dân VN.
- Khẳng định quyền độc lập, tự do và tinh thần quyết tâm bảo vệ chân lí, lẽ phải.
2.4/ Giá trị nghệ thuật cao: TN là áng văn chính luận mẫu mực, hiện đại:
+ Kết cấu hợp lý, bố cục rõ ràng.
+ Hệ thống lập luận chặt chẽ với những luận điểm, luận cứ, luận chứng hùng hồn,
chính xác, lôgic.
+ Lời văn sắc sảo, đanh thép, hùng hồn.

17. + Ngôn từ chính xác, trong sáng, giàu tính khái quát, tính khoa học và trí tuệ. Các
thủ pháp tu từ được sử dụng tạo hiệu quả diễn đạt cao.
3. Kết bài:
- TN là sự kế thừa và phát triển những áng “thiên cổ hùng văn” trong lịch sử chống
ngoại xâm của dân tộc.
- Làm nên những giá trị to lớn là cái tài, cái tâm của người cầm bút
- TN là bản anh hùng ca của thời đại HCM.
III. Câu hỏi tham khảo:
1) Chứng minh Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh là một văn bản chính luận
mẫu mực.
2) Phân tích nghệ thuật của văn bản Tuyên ngôn độc lập.
5. Cñng cè: GV Tæng kÕt toµn bµi.
6. DÆn dß:
- Häc bµi vµ lµm c¸c ®Ò bµi vÒ nhµ.
- ChuÈn bÞ bµi häc sau.
T©y TiÕn
( Quang Dòng)
I. KiÕn thøc c¬ b¶n :
C©u 1: Anh(chÞ) h·y tr×nh bµy hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña bµi th¬ T©y TiÕn cña
Quang Dòng?
Gîi ý:
“Tây Tiến” là đơn vị bộ đội được thành lập đầu năm 1947 có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội
Lào bảo vệ biên giới Việt – Lào ,tiêu hao lực lượng địch ở thượng Lào cũng như miền Tây
Bắc bộ VN.
Địa bàn hoạt động khá rộng từ Châu Mai, Châu Mộc sang Sầm Nứa rồi vòng về Thanh
Hóa. Lính Tây Tiến phần đông là sinh viện, học sinh Hà Nội. Quang Dũng là đại đội
trưởng.
Năm 1948, sau một năm hoạt động đoàn bình tây tiến về Hoà Bình thành lập trung đoàn
52, Quang Dũng chuyển sang đơnvị khác.
Tại đại hội thi đua toàn quân (Phù Lưu Chanh) Quang Dũng viết bài thơ, lúc đầu có tên
“NHỚ TÂY TIẾN” .Bài thơ in lần đầu năm 1949 – đến năm 1957 được in lại và đổi tên
“TÂY TIẾN” .
C©u 2: Bè côc bµi th¬ T©y TiÕn cña Quang Dòng? Nªu ý chÝnh mçi ®o¹n vµ chØ
ra m¹ch liªn kÕt gi÷a c¸c ®o¹n?
Gîi ý:
- Bµi th¬ tù nã chia lµm 4 ®o¹n, 3 ®o¹n chÝnh vµ mét ®o¹n kÕt-> bè côc tù nhiªn, tu©n theo
dßng m¹ch c¶m xóc g¾n liÒn víi nh÷ng håi øc vµ kØ niÖm s©u s¾c trong nçi nhí vÒ mét thêi
T©yTiÕn. Mçi ®o¹n lµ mét khung c¶nh, mét thÕ giíi nghÖ thuËt bëi nã gîi vÒ nh÷ng miÒn kÝ
øc rÊt riªng trong cuéc ®êi hµnh qu©n chiÕn ®Êu cña ng−êi chiÕn sÜ T©y TiÕn n¨m x−a.

18. + Đoạn l: Những cuộc hành quân gian khổ của đoàn quân Tây Tiến và khung cảnh
thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, hoang sơ và dữ dội.
+ Đoạn 2: Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan và cảnh sông
nước miền Tây thơ mộng.
+ Đoạn 3: Chân dung của người lính Tây Tiến.
+ Đoạn 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây.
- Mạch liên kết giữa các đoạn của bài thơ là mạch cảm xúc, tâm trạng của nhà thơ. Bài
thơ được viết trong một nỗi nhớ da diết của Quang Dũng về đồng đội, về những kỉ niệm của
đoàn quân Tây Tiến gắn liền với khung cảnh thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, hoang sơ, đầy
thơ mộng. Bài thơ là những kí ức của Quang Dũng về Tây Tiến; những kí ức, những kØ
niệm được tái hiện lại một cách tự nhiên, kí ức này gọi kí ức khác, kỉ niệm này khơi dậy kỉ
niệm khác như những đợt sóng nối tiếp nhau. Ngòi bút tinh tế và tài hoa của Quang Dũng
đã làm cho những kí ức ấy trở nên sổng động và người đọc có cảm tưởng đang sống cùng
với nhà thơ trong những hồi tưởng ấy.
Câu 3: Có ý kiÕn cho rằng bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng có tính chất bi lụy. Em có
đồng tình với ý kiến đó không ?
Gîi ý:
- Bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng nói nhiều tới mất mát, hi sinh. Mặc dù vậy, bài
thơ có phảng phất buồn, có bi thương nhưng vẫn không bi lụy.
- Người lính Tây Tiến tự nguyện hiến dâng tuổi trẻ của mình cho Tổ quốc. Họ coi
thường gian khổ, hiểm nguy, coi cái chết nhẹ tựa như lông hồng. Người lính Tây Tiến bệnh
tật đến nổi “tóc không mọc”, da “xanh màu lá” nhưng hình hài vẫn chói ngời vẻ đẹp lí
tưởng vẫn toát lên vẻ đẹp “dữ oai hùm”. Vẻ đẹp của người lính Tây Tiến mang đậm tính
chất bi tráng.
Câu 4: Giá trị nội dung, giá trị nghệ thuËt?
II. LuyÖn tËp
§Ò 1: Anh(chÞ) h·y ph©n tÝch bµi th¬ T©y TiÕn cña nhµ th¬ Quang Dòng.
Gîi ý:
a, Më bµi:
- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶-> nhÊn m¹nh:lµ mét nghÖ sÜ ®a tµi, mang hån
th¬ phãng kho¸ng, hån hËu, l·ng m¹n vµ tµi hoa- ®Æc biÖt khi viÕt vÒ ng−êi lÝnh TT vµ xø
§oµi cña m×nh.
- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ bµi th¬ (chó ý hoµn c¶nh s¸ng t¸c, chñ ®Ò).
b, Th©n bµi:
b.1/ Đoạn 1 (Từ câu 1 đến câu 14)
- Đoạn thơ đầu gồm 14 câu như những thước phim quay chậm tái hiện địa bàn chiến
đấu của người lính Tây Tiến. Đó là thiên nhiên Tây Tiến, là những người lính Tây Tiến
cùng những kỷ niệm ấm tình quân dân.
+ Mở đầu đoạn thơ Quang Dũng nhớ ngay đến dòng sông Mã
-> Dòng sông ấy hiện lên trong bài thơ nh− một nhân vật, chứng kiến
mọi gian khổ, nỗi buồn, niềm vui, mọi chiến công và mọi hy sinh của đoàn binh Tây Tiến.

19. Sông Mã gắn liền với miền đất đã từng qua, những kỷ niệm từng trải của đoàn quân Tây
Tiến.
+ Nhắc tới sông Mã cũng là nhắc tới núi rừng thiên nhiên Tây Bắc. Nhà thơ
nhớ về những miền đất trong nỗi nhớ “chơi vơi”. “Chơi vơi” là nỗi nhớ không có hình,
không có lượng, không ai cân đong đo đếm được nó lửng lơ mà đầy ắp ám ảnh tâm trí con
người, khiến con người như sống trong cõi mộng. Chữ “chơi vơi” hiệp vần với chữ “ơi” ở
câu thơ trên khiến cho lời thơ thêm vang vọng.
+ Trong nỗi nhớ “chơi vơi” ấy hiện lên cả một không gian xa xôi hiểm trở
-> Tính chất “xa xôi” thể hiện ở một số địa danh: Sài Khao, Mường Lát, Pha
Luông, Mường Hịch, Mai Châu.
-> Nghe tên đất đã lạ và đó lµ nh÷ng vïng s©u, vïng xa của c¸c d©n tộc Ýt người
từ Sơn La, Lai Ch©u, Hoµ B×nh
- > những địa danh nêu trên cũng trở nên xa hơn khi nã gắn liền với hình ảnh “s-
ương lấp”, “đoàn quân mỏi” hiện về “trong đêm hơi”.
+ Câu thơ “Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm” với điệp từ “dốc” gối lên nhau
cộng với tính từ “khúc khuỷu”, “thăm thẳm” làm sống dậy con đường hành quân hiểm trở,
gập ghềnh, dài vô tận. Âm điệu câu thơ như cũng khúc khuỷu như bị cắt đoạn như đường
núi khúc khuỷu, có đoạn lên cao chót vót có đoạn xuống thăm thẳm. Con đường mà người
lính Tây Tiến phải trải qua cao tới mức bóng người in trên những cồn mây, đến mức “súng
ngửi trời”
-> Đây là cách nói thậm xưng thể hiện sự độc đáo của Quang Dũng; hình ảnh “Súng
ngửi trời” hàm chứa một ý nghĩa khác- Đó là vẻ tinh nghịch, chất lính ngang tàng như
thách thức cùng gian khổ của người lính Tây Tiến.
-> chất lãng mạn bay bổng của tâm hồn người lính Tây Tiến
-> Câu thơ còn gợi cho ta cảm giác về độ cao, độ sâu không cùng của dốc. Ta bắt
gặp ý thơ này ở câu thơ: “Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống”. Cả hai câu đều ngắt
nhịp 4/4. Thực ra ý của câu sau điệp lại ý của câu trước nhưng lối điệp vô cùng sáng tạo,
khiến cho người đọc khó phát hiện ra; ý thơ gấp khúc giữa hai chiều cao thăm thẳm, sâu
vòi vọi, dốc tiếp dốc, vực tiếp vực nhấn mạnh địa bàn hoạt động của những người lính vô
cùng khó khăn, hiểm trở, vượt qua những khó khăn, hiểm trở đó đã là một kỳ tích của
những người lính.
Tổng hợp những chi tiết đã phân tích ở trên ta có được một phần chính
về bức tranh của thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, hoang dại, hiểm trở mà đầy sức hút.
Những câu thơ phần lớn là thanh trắc càng gợi cái trúc trắc, trục trặc, tạo cảm giác
cho độc giả về hơi thở nặng nhọc, mệt mỏi của người lính trên đường hành quân.
+ Giữa những âm tiết toàn thanh trắc ấy chen vào câu thơ gần cuối đoạn thơ
dài man mác toàn thanh bằng: “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”.
-> Đây chính là hình ảnh thơ mộng mà hoang dã về thiên nhiên Tây Tiến.
-> Chất tài hoa của Quang Dũng được thể hiện khá trọn vẹn ở chỗ nhà thơ nhắc
đến mưa rừng mà tạo cảm giác đứng trước biển lại ngêi lên vẻ đẹp của người lính chân
đứng trên dốc cao đầu gội trong mưa lớn.

20. + Quang Dũng vụt nhớ đến hình ảnh những đồng đội, dù can trường trong
dãi dầu nhưng có khi gian khổ đã vượt quá sức chịu đựng khiến cho người lính đã gục
ngã, nhưng gục ngã trên tư thế hành quân:
“Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục trên súng mũ bỏ quên đời”
->Nói đến cái chết mà lời thơ cứ nhẹ như không. Dường như người lính Tây
Tiến chỉ bỏ quên đời một lát rồi lại bừng tỉnh và bước tiếp.
->Nói về cái chết mà lời thơ không bi lụy- Đó cũng là một nét trong phong cách
biểu hiện của nhà thơ Quang Dũng.
+ Vùng đất xa xôi hiểm trở với những nét dữ dội hoang dã:
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
-> Với những từ “oai linh”, “gầm thét” thác nước như một sức mạnh thiêng liêng,
đầy quyền uy, đầy đe dọa, và những con hổ đi lang thang hoành hành ngang dọc coi
mình là chúa tể của núi rừng làm cho cảnh rừng núi thêm rùng rợn ghê sợ.
+ Đang nói đến cái rùng rợn bí hiểm của rừng già nhà thơ bỗng nhớ lại một
kỷ niệm ấm áp tình quân dân:
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.
-> Đoạn thơ ấm lại trong tình quân dân mặn nồng.
-> Hai câu cuối gieo vào tâm hồn độc giả một cảm xúc ấm nóng. Cái ấm nóng của
tình người. Đây chính là chất lãng mạn bay bổng của đoạn thơ và nó như một nét vẽ tươi
sáng của bức tranh.
* Tãm l¹i:
Đoạn thơ là sự phối kết hợp hài hòa giữa hai bút pháp hiện thực và lãng mạn.
b.2/ §o¹n 2: (8 c©u tiÕp)
- Đoạn thơ thứ hai mở ra một thế giới khác của miền Tây-> vẻ mĩ lệ, thơ
mộng, duyên dáng của miền Tây.: cảnh một đêm liên hoan lửa đuốc bập bùng và cảnh
một buổi chiều sương phủ trên sông nước mênh mang.
4 c©u ®Çu:
+ Cảnh một đêm liên hoan văn nghệ của những người lính Tây Tiến có đồng bào
địa phương đến góp vui được miêu tả bằng những chi tiết rất thực mà cũng rất mộng, rất
ảo:
Doành trại bừng lên hội đuốc hoa .
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Cả doanh trại “bừng sáng”, tưng bừng, sôi nổi hẳn lên khi đêm văn nghệ bắt
đầu. Trong ánh sáng lung linh của lửa đuốc, trong âm thanh réo rắt của tiếng khèn, cả
cảnh vật, cả con người đều như ngả nghiêng, bốc men say, ngất ngây, rạo rực.
Hai chữ “kìa em” thể hiện một cái nhìn vừa ngỡ ngàng, ngạc nhiên,vừa mê say,
vui sướng. Nhân vật trung tâm, linh hồn của đêm văn nghệ là những cô gái nơi núi rừng
miền Tây bất ngờ hiện ra trong những bộ xiêm áo lộng lẫy (“xiêm áo tự bao giờ”), vừa e

21. thẹn, vừa tình tứ (“nàng e ấp”) trong một vũ điệu đậm màu sắc xứ lạ (“man điệu”) đã thu
hút cả hồn vía những chàng trai Tây Tiến.
4 c©u sau:
Nếu cảnh một đêm liên hoan đem đến cho người đọc không khí mê say, ngây ngất,
thì cảnh sông nước miền Tây lại gợi lên được cảm giác mênh mang, mờ ảo:
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Không gian dòng sông trong một buổi chiều giăng mắc một màu sương.
Sông nước, bến bờ lặng tờ, hoang dại như thời tiền sử.
Trên dòng sông đậm màu sắc cổ tích, huyền thoại ấy, nổi bật lên dáng hình
mềm mại, uyển chuyển của một cô gái Thái trên chiếc thuyền độc mộc.
Và như hoà hợp với con người, những bông hoa rừng cũng “đong đưa” làm
duyên trên dòng nước lũ.
=> Ngòi bút tài hoa của Quang Dũng không tả mà chỉ gợi cảnh vật thiên nhiên
xứ sở qua ngòi bút của ông như có hồn phảng phất trong gió, trong cây (“có thấy hồn lau
nẻo bến bờ”). Ông không chỉ làm hiển hiện lên trước mắt người đọc vẻ đẹp của thiên
nhiên mà còn gợi lên cái phần thiêng liêng của cảnh vật.
* Tãm l¹i:
Đọc đoạn thơ này, ta như lạc vào thế giới của cải đẹp, thế giới của cõi mơ,
của âm nhạc (4).
- Bốn câu thơ đầu ngân nga như tiếng hát, như nhạc điệu cất lên tự tân hồn ngây
ngất, say mê của những người lính Tây Tiến.
- Hơn ở đâu hết, trong đoạn thơ này, chất thơ và chất nhạc hoà quyện với nhau
đến mức khó mà tách biệt. Với ý nghĩa đó, Xuân Diệu có lí khi cho rằng đọc bài thơ Tây
Tiến, ta có cảm tưởng như ngậm âm nhạc trong miệng.
b.3/ Đoạn 3: (8 c©u tiÕp)
B»ng c¶m høng l·ng m¹n, trªn c¸i nÒn cña thiªn nhiªn, h×nh t−îng ng−êi lÝnh
xuÊt hiÖn víi vÎ ®Ñp ®Ëm chÊt bi tr¸ng:
- 4 c©u ®Çu:
+ 2 c©u ®Çu: ng−êi lÝnh TT hiÖn lªn ®−êng hoµng: ngo¹i h×nh tiÒu tuþ v× bÖnh tËt vµ
thiÕu thèn nh−ng søc m¹nh tinh thÇn k× diÖu” d÷ oai hïm”.
-> sö dông thñ ph¸p ®èi lËp.
+ 2 c©u tiÕp: B»ng thñ ph¸p t−¬ng ph¶n-> ng−êi lÝnh TT: oai phong, d÷ d»n, lÉm
liÖt qua ¸nh m¾t giËn d÷ “ m¾t...méng”-> Chøng tá hä lµ nh÷ng tr¸i tim r¹o rùc khao kh¸t
yªu ®−¬ng “ §ªm ...th¬m”.
=> Dùng t−îng ®µi tËp thÓ nh÷ng ng−êi lÝnh TT víi d¸ng vÎ vµ t©m hån.
- 4 c©u sau:
+ 2 c©u ®Çu: c¸i chÕt cña ng−êi chiÕn sÜ ë chiÕn tr−êng biªn giíi xa x«i víi nh÷ng
nÊm må c« ®¬n n¬i hoang vu, qua thñ ph¸p ®èi lËp t−¬ng ph¶n lµm næi bËt triÕt lÝ sèng:
hä quyÕt t©m ra ®i chiÕn ®Êu vµ s½n sµng hi sinh c¶ tuæi xu©n cña m×nh-> ®−îc gi¶m nhÑ
®i nhê nh÷ng yÕu tè H¸n ViÖt vµ lÝ t−ëng x¶ th©n v× Tæ Quèc.

22. + 2 c©u tiÕp: Sù thËt bi th¶m- ng−êi lÝnh TT gôc ng· kh«ng cã c¶ ®Õn m¶nh chiÕu
che th©n; qua c¸i nh×n cña QD ®−îc bäc tÊm ¸o bµo sang träng-> ®−îc vîi ®i nhê c¸ch
nãi gi¶m vµ bÞ ¸t h¼n ®i trong tiÕng gÇm thÐt d÷ déi cña S.M·.
=> Kh«ng bi luþ mµ thÊm ®Ém tinh thÇn bi tr¸ng, chãi ngêi vÎ ®Ñp lÝ t−ëng.
- Giäng ®iÖu: trang träng, thÓ hiÖn t×nh c¶m ®au th−¬ng v« h¹n vµ sù tr©n träng, kÝnh
cÈn cña nhµ th¬ tr−íc sù hi sinh cña ®ång ®éi.
b.4 Bốn câu kết:
- Bài thơ khép lại bằng bốn câu thơ, một lần nữa, tô đậm thêm không khí chung
của một thời Tây Tiến, tinh thần chung của những người lính Tây Tiến. Nhịp thơ chậm,
giọng thơ buồn, nhưng linh hồn của đoạn thơ thì vẫn toát lên vẻ hào hùng:
Tây Tiến người đi không hẹn ước
..........................................về xuôi.
-> Cái tinh thần “một đi không trở lại” (nhất khứ bất phục hoàn) thấm nhuần trong tư tưởng
và tình cảm của cả, đoàn quân Tây Tiến. Tâm hồn, tình cảm của những người lính Tây Tiến
vẫn gắn bó máu thịt vời những ngày, những nơi mà Tây Tiến đã đi qua. “Tây Tiến mùa xuân
ấy” đã thành thời điểm một đi không trở lại.
Lịch sử dân tộc sẽ không bao giờ lặp lại cái thời mơ mộng, lãng mạn, hào hùng đến nhường
ấy trong một hoàn cảnh khó khăn, gian khổ, khốc liệt đến như vậy.
- Bốn câu thơ kết thúc được viết như những dòng chữ ghi vào mộ chí. Những dòng
sông ấy cũng chính là lời thề của các chiến sĩ vệ quốc quân.
- Hình ảnh “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”, “chẳng về xuôi” bỏ mình trên đường
hành quân “Hồn về Sầm Nứa”: chí nguyện của các chiến sĩ là sang nước bạn hợp đồng tác
chiến với quân tình nguyện Lào chống thực dân Pháp, thực hiện lý tưởng đến cùng. Bởi vậy
dù đã ngã xuống trên đường hành quân hồn (tinh thần của các anh) vẫn đi cùng với đồng
đội, vẫn sống trong lòng đồng đội: Vang vọng âm hửơng văn tế của Nguyễn Đình Chiểu:
“Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc”.
c, KÕt bµi:
- Baøi thô theå hieän roõ neùt phong caùch thô haøo hoa laõng mạn cuûa QD
- QD ñaõ goùp moät caùi nhìn môùi laï ñoäc ñaùo veàâ hình töôïng ngöôøi chieán só trong
cuïoâc kháng chiến choáng Phaùp
- Baøi thô ñaõ gaén lieàn vôùi teân tuoåi taùc giả.
III. Câu hỏi tham khảo:
1, C¶m nhËn cña anh(chÞ) vÒ ®o¹n th¬ trong bµi th¬ T©y TiÕn cña Quang Dòng
Doanh tr¹i bõng lªn héi ®uèc hoa.
......................................................
.....................................................
Tr«i dßng n−íc lò hoa ®ong ®−a.
2, C¶m nhËn cña anh(chÞ) vÒ ®o¹n th¬ trong bµi th¬ T©y TiÕn cña Quang Dòng:
T©y TiÕn ®oµn binh kh«ng mäc tãc
......................................................
.......................................................

23. S«ng M· dÇm lªn khóc ®éc hµnh.
Gîi ý
1. Đoạn 2: Vẻ đẹp của con người và thiên nhiên: ( Các ý chính cần đạt)
- Nhớ những đêm liên hoan văn nghệ ấm áp tình quân dân:“Doanh trại bừng lên hội
đuốc.... Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”
+ Cụm từ “Bừng lên hội đuốc hoa gợi lên cảnh doanh trại sáng bừng bởi ánh đuốc,
tưng bừng bởi tiếng nhạc, khèn, điệu múa.
+ Hai chữ “Kìa em” diễn tả sự sung sướng, ngạc nhiên của các chàng trai Tây Tiến
+ Bức tranh đầy âm thanh, màu sắc:
Những cô gái miền Tây bất ngờ xuất hiện ra trong những bộ xiêm áo lộng lẫy.
Dáng vẻ dịu dàng, tình tứ trong điệu múa hòa cùng tiếng nhạc
Tất cả đã thu hút hồn vía của các chiến sĩ.
- Cảnh sông nước mênh mang, mờ ảo:“Người đi Châu Mộc chiều.... lũ hoa đong đưa”
+ Âm điệu : Nhịp nhàng, trữ tình, thiết tha gợi kỷ niệm êm đềm.
+ Những từ ngữ “chiều sương”, “hồn lau nẻo bến bờ”
vẽ lại cảnh thiên nhiên hoang sơ, vắng lặng như thời tiền sử
+ Nổi bật trên dòng sông huyền thoại, dòng sông cổ tích ấy là dáng hình mềm mại
uyển chuyển của những cô giái người Thái trên chiếc thuyền độc mộc.
+ Như hoà hợp với con người, những cánh hoa rừng cũng “đong đưa”, làm duyên
trên dòng nước lũ.
=> Chất thơ và chất nhạc hoà quyện: không chỉ làm hiện lên vẻ đẹp của thiên nhiên mà
còn gợi lên cảnh và người hòa hợp, cái hồn thiêng liêng của cảnh vật.
2. Đoạn 3: Vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến : ( Các ý chính cần đạt)
- Hình tượng người lính Tây Tiến xuất hiện với một vẻ đẹp đậm chất bi tráng:
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc............ kiều thơm”
+ Hình ảnh chọc lọc: “không mọc tóc” gợi ra sự thật nghiệt ngã nhưng đậm chất
ngang tàng của người lính Tây Tiến.
+ Hình ảnh “Quân xanh màu lá” gợi lên dáng vẻ xanh xao tiều tuỵ vì sốt rét, vì sốt
rét nhưng vẫn toát lên dáng vẻ oai như những con hổ chốn rừng thiêng, làm nổi bật tính
cách dũng cảm của người lính.
+ Sự oai phong lẫm liệt còn được thể hiện qua ánh mắt “Mắt trừng”: ánh mắt dữ dội,
rực cháy căm hờn, mang mộng ước giết kẻ thù.
+ Nét đẹp lãng mạn trong tâm hồn người lính TT:“Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”

24. Từ ngữ trang trọng khi nói về vẻ đẹp các cô gái Hà Nội: bên trong cái dáng vẻ oai
hùng, dữ dằn là trái tim, là tâm hồn khao khát yêu đương
+Vẻ đẹp về sự hi sinh của người lính Tây Tiến:
Rải rác biên cương mồ...... độc hành”
Các từ Hán Việt cổ kính, trang trọng “biên cương, mồ viễn xứ” Tạo không khí trang
trọng, âm hưởng bi hùng làm giảm đi hình ảnh của những nấm mồ chiến sĩ nơi rừng hoang
biên giới lạnh lẽo, hoang vu.
+ Vẻ đẹp bi tráng còn được thể hiện qua khí phách người lính:“Chiến trường đi tiếc đời
xanh” -> Lí tưởng anh hùng lãng mạn, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng, quyết tâm hiến dâng
sự sống cho đất nước.
+ “Áo bào thay chiếu anh về đất,...... Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
Từ ngữ ước lệ “Áo bào” gợi lên vẻ đẹp bi tráng của sự hi sinh: nhìn cái chết của
đồng đội giữa chiến trường thành sự hi sinh rất sang trọng của người anh hùng chiến trận.
Biện pháp nói giảm: “anh về đất” làm vơi đi sự bi thương khi nói về cái chết
của người lính Tây Tiến.
Biện pháp cường điệu:Sông Mã gầm lên khúc độc hành Thiên nhiên đã tấu lên
khúc nhạc hùng tráng đưa tiễn người lính Tây Tiến. Người lính Tây Tiến ra đi trong khúc
nhạc vĩnh hằng
=> Bằng những câu thơ mang âm hưởng bi tráng, đoạn thơ khắc họa chân dung người lính
từ ngoại hình đến nội tâm, đặc biệt là tính cách hào hoa lãng mạn – Những con người đã
làm nên vẻ đẹp hào khí của một thời.
5. Cñng cè: GV Tæng kÕt toµn bµi.
6. DÆn dß:
- Häc bµi vµ lµm c¸c ®Ò bµi vÒ nhµ.
- ChuÈn bÞ bµi häc sau.
ViÖt b¾c( TrÝch)
(Tè H÷u)
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
1. Tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp th¬ Tè H÷u?
- Tè H÷u (1920-2002), tªn thËt lµ NguyÔn Kim Thµnh, quª gèc ë tØnh Thõa
Thiªn.
- Sinh ra trong mét gia ®×nh nhµ nho nghÌo, tõ nhá Tè H÷u ®· häc vµ tËp lµm th¬
(Nh÷ng bµi th¬ ®Çu tiªn ®−îc s¸ng t¸c tõ nh÷ng n¨m 1937-1938). ¤ng gi¸c ngé c¸ch m¹ng
trong thêi k× MÆt trËn D©n chñ vµ trë thµnh ng−êi l·nh ®¹o §oµn Thanh niªn D©n chñ ë
HuÕ.
- Th¸ng 4-1939, Tè H÷u bÞ Thùc d©n Ph¸p b¾t, giam gi÷ ë c¸c nhµ lao miÒn
Trung vµ T©y Nguyªn.
- Th¸ng 3-1942, Tè H÷u v−ît ngôc §¾c Lay, tiÕp tôc ho¹t ®éng c¸ch m¹ng.
- ¤ng tõng ®¶m nhiÖm nhiÒu chøc vô quan träng: Chñ tÞch Uû ban khëi nghÜa
Thõa Thiªn- HuÕ; Uû viªn Bé chÝnh trÞ; Phã chñ tÞch Héi ®ång Bé tr−ëng.

25. - T¸c phÈm ®· xuÊt b¶n: Tõ Êy ( Th¬- 1946); ViÖt B¾c ( Th¬- 1954); Giã léng (
Th¬-1961); Ra trËn ( Th¬-1971); M¸u vµ hoa ( Th¬- 1972); Mét tiÕng ®ên (Th¬-1992)...
- Tè H÷u tõng ®−îc nhËn Gi¶i nhÊt Gi¶i th−ëng v¨n häc Héi nhµ v¨n ViÖt Nam
1954-1955 ( TËp th¬ ViÖt B¾c); Gi¶i th−ëng v¨n häc Asean(1969); Gi¶i th−ëng Hå ChÝ
Minh vÒ V¨n häc nghÖ thuËt ( §ît I, 1996).
2. Những nhân tố tác động đến con đường thơ của Tố Hữu ?
- Quê hương: sinh ra và lớn lên ở xứ Huế, một vùng đất nổi tiếng đẹp, thơ mộng ,
trầm mặc với sông Hương, núi Ngự, đền đài lăng tẫm cổ kính,… và giàu truyền thống văn
hóa, văn học bao gồm cả văn hóa cung đình và văn hóa dân gian mà nổi tiếng nhất là những
điệu ca, điệu hò như nam ai nam bình . mái nhì, mái đẩy…
- Gia đình: Ông thân sinh ra nhà thơ là một nhà nho không đỗ đạt nhưng rất thích thơ
phú và ham sưu tầm văn học dân gian. Mẹ nhà thơ cũng là người biết và thuộc nhiều ca dao,
tục ngữ. Từ nhỏ Tố Hữu đã sống trong thế giới dân gian cùng cha mẹ. Phong cách nghệ và
giọng điệu thơ sau này chịu ảnh hưởng của thơ ca dân gian xứ Huế.
- Bản thân Tố Hữu: là người sớm giác ngộ lí tưởng cách mạng, tham gia cách mạng
từ năm 18 tuổi, bị bắt và bị tù đày từ năm 1939- 1942, sau đó vượt ngục trốn thoát và tiếp
tục hoạt động cho đến Cách mạng tháng Tám, làm chủ tịch ủy ban khởi nghĩa ở Huế. Sau
cách mạng ông giữ nhiều trọng trách ở nhiều cương vị khác nhau, nhưng vẫn tiếp tục làm
thơ.
3. Con đường thơ của Tố Hữu :
Thơ Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với cuộc đấu tranh cách mạng Việt Nam từ những năm
1940 cho đến sau này.
a. Tập thơ Từ ấy (1946): gồm 71 bài sáng tác trong 10 năm (1936 – 1946). Tác phẩm
được chia làm ba phần:
- Máu lửa (27 bài) được viết trong thời kì đấu tranh của Mặt trận dân chủ Đông
Dương, chống phát xít, phong kiến, đòi cơm áo, hòa bình…
- Xiềng xích (30 bài) được viết trong nhà giam thể hiện nỗi buồn đau và ý chí, khí
phách của người chiến sĩ cách mạng.
- Giải phóng (14 bài) viết từ lúc vượt ngục đến 1 năm sau ngày độc lập nhằm ngợi ca
lí tưởng, quyết tâm đuổi giặc cứu nước và thể hiện niềm vui chiến thắng.
Những bài thơ tiêu biểu:Mồ côi, Hai đứa bé, Từ ấy,…
b. Tập thơ Việt Bắc (1954)
- Gồm 24 bài sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Pháp.
- Việt Bắc là bức tranh tâm tình của con người VN trong kháng chiến với những cung
bậc cảm xúc tiêu biểu: tình yêu quê hương đất nước, tình đồng chí đồng đội, tình quân dân,
lòng thủy chung cách mạng. Đồng thời thể hiện quyết tâm bảo vệ sự toàn vẹn của đất nước.
- Những bài thơ tiêu biểu: Phá đường, Việt Bắc, Bầm ơi, Ta đi tới,…
c. Gió lộng (1961):
- Tác phẩm thể hiện niềm vui chiến thắng, cuộc sống mới với những quan hệ xã hội
tốt đẹp. Còn là lòng tri ân nghĩa tình đối với Đảng, Bác Hồ và nhân dân.
- Những bài thơ tiêu biểu: Trên miền Bắc mùa xuân; Thù muôn đời muôn kiếp không
tan;Mẹ Tơm; bài ca xuân 1961,…
d. Ra trận (1971), Máu và Hoa (1977)
Phản ánh cuộc đấu tranh của dân tộc kêu gọi cổ vũ tinh thần chiến đấu của dân tộc .
Ca ngợi Bác Hồ, tổng kết lịch sử đấu tranh.
4. Tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh trong phong c¸ch nghệ thuật thơ Tố Hữu?

26. - Tố Hữu là nhà thơ trữ tình chính trị thể hiện nồng nhiệt tự hào lý tưởng cách mạng,
đời sống cách mạng của nhân dân ta.
- Thơ Tố Hữu chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, màu sắc
lịch sử được diễn tả bằng bút pháp lãng mạn, hình tưởng thơ kì vĩ, tráng lệ.
- Nét đặc sắc trong thơ Tố Hữu là có giọng điệu riêng. Thơ liền mạch, nhất khí tự
nhiên, giọng tâm tình, ngọt ngào tha thiết.
- Nghệ thuật thơ Tố Hữu đậm đà tính dân tộc. Phối hợp tài tình ca dao, dân ca các
thể thơ dân tộc và “thơ mới”. Vận dụng biến hoá cách nói, cách cảm, cách so sánh ví von rất
gần gũi với tâm hồn người. Phong phú vần điệu, câu thơ mượt mà, dễ thuộc dễ ngâm.
5. V× sao nãi th¬ Tè H÷u lµ th¬ tr÷ t×nh chÝnh trÞ?
V×: - Tè H÷u lµ nhµ th¬- chiÕn sÜ, th¬ «ng nh»m môc ®Ých phôc vô cho cuéc ®Êu tranh
c¸ch m¹ng. Tè H÷u t¹o ®−îc sù thèng nhÊt gi÷a c¶m høng tr÷ t×nh vµ tuyªn truyÒn chÝnh trÞ.
- Th¬ Tè H÷u chñ yÕu khai th¸c c¶m høng tõ ®êi sèng chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc vµ
ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña b¶n th©n nhµ th¬.
- Con ng−êi vµ hiÖn thùc trong th¬ Tè H÷u ®−îc c¶m nhËn vµ biÓu hiÖn chñ yÕu
trªn ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ, trong mèi quan hÖ víi lÝ t−ëng vµ nhiÖm vô c¸ch m¹ng.
6. Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c,gi¸ trÞ t− t−ëng vµ chñ ®Ò cña bµi th¬ ViÖt b¾c?
* Hoµn c¶nh ra ®êi:
- Việt Bắc là quê hương cách mạng, là căn cứ địa vững chắc của cuộc kháng chiến,
nơi đã che chở đùm bọc cho Đảng, Chính Phủ, bộ đội trong suốt những năm kháng chiến
chống Pháp gian khổ.
- Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hiệp định Giơnevơ về Đông Dương được kí kết
(tháng 7- 1954) hòa bình lập lại, miÒn Bắc nước ta được giải phóng. Một trang sử mới của
đất nước, một giai đoạn mới của c¸ch m¹ng được mở ra.
- Tháng 10 năm ấy, các cơ quan trung ương của Đảng và chính phủ rời chiến khu
Việt Bắc trở về Hà Nội. Nhân sự kiện lịch sử ấy, Tố Hữu sáng tác bài th¬ “Việt Bắc”.
“Việt Bắc” là đỉnh cao của thơ Tố Hữu và cũng là một tác phẩm xuất sắc của văn học
Việt Nam thời kháng chiến chống thực dân Pháp. T¸c phÈm gồm 150 câu lục bát ,là khúc
hát trữ tình hay nhất trong tập thơ cùng tên của nhà thơ, đoạn trích (90 câu lục bát ) là phần
mở đầu nói về những kỉ niệm cña nhµ th¬ với kháng chiến.
* Gi¸ trÞ t− t−ëng vµ chñ ®Ò cña bµi th¬:
- ViÖt B¾c kh«ng chØ lµ t×nh c¶m riªng cña Tè H÷u mµ cßn tiªu biÓu cho t×nh c¶m cao
®Ñp cña nh÷ng con ng−êi kh¸ng chiÕn ®èi víi ViÖt B¾c, ®èi víi nh©n d©n vµ ®Êt n−íc.
- Bµi th¬ lµ khóc h¸t ©n t×nh thuû chung gi÷a nh÷ng con ng−êi c¸ch m¹ng kh¸ng chiÕn
víi ViÖt B¾c vµ gi÷a nh©n d©n ViÖt B¾c víi c¸ch m¹ng, thÓ hiÖn truyÒn thèng ®¹o lÝ thuû
chung, giµu ©n nghÜa cña d©n téc.
7. NhËn xÐt vÒ cÊu tróc vµ giäng ®iÖu cña bµi th¬ ViÖt B¾c?
- Bµi th¬ ®· s¸ng t¹o nªn mét hoµn c¶nh ®Æc biÖt ®Ó béc lé c¶m xóc, t×nh c¶m d¹t dµo.
§ã lµ cuéc chia tay ®Çy l−u luyÕn cña kÎ ë, ng−êi ®i ®Çy b©ng khu©ng, bÞn rÞn ®Ó thÓ hiÖn
nh÷ng nghÜa t×nh c¸ch m¹ng réng lín.
- Giäng ®iÖu ngät ngµo, ªm ¸i, hµi hoµ nhÞp nhµng nh− lêi ru. Bµi th¬ ®−a ng−êi ®äc
vµo thÕ giíi t©m t×nh ®»m th¾m ®Çy t×nh nghÜa.
II. LuyÖn tËp
§Ò 1: Ph©n tÝch ®o¹n trÝch ViÖt B¾c ( trÝch phÇn mét cña bµi th¬) cña nhµ th¬ Tè H÷u.
Dµn ý.

27. A. Më bµi: Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch còng nh− gi¸
trÞ chung cña ®o¹n trÝch.
B.Th©n bµi:
1. 8 c©u th¬ ®Çu: Cuéc chia tay
- Bµi th¬ kÕt cÊu theo lèi h¸t ®èi ®¸p rÊt quen thuéc, vËn dông ca dao mét c¸ch s¸ng
t¹o.
- Mở đầu là một câu hỏi ngọt ngào bâng khuâng:
Mình về mình …nhìn sông nhớ nguồn
Mười lăm năm ấy là trở về với cội nguồn những năm tiền khởi nghĩa sâu nặng biết bao
ân tình. 4 câu thơ điệp lại 4 chữ mình, 4 chữ nhớ, 1 chữ ta hòa quyện 1 câu hỏi về thời gian
(10 năm...) một câu hỏi về không gian (nhìn cây...). Khổ thơ ngắn nhưng đã dồn góp lại cả
một thời cách mạng. Tấm lòng người ở lại đã th lộ giãi bày trong không gian, theo thời
gian.
- TiÕp theo lµ lêi cña “ ng−êi c¸n bé kh¸ng chiÕn” ®¸p l¹i:
Tiếng ai tha thiết …nói gì hôm nay...
Quyến luyến, xúc động nghẹn ngào nói không nên lời, tình cảm ấy làm thay đổi cả nhịp
thơ. ( NhÞp 2/2/2-> nhÞp 3/3/2). Dấu chấm lửng hàm chứa bao xao xuyến không lời.
2. Lêi kÎ ë, ng−êi ®i ®Çy xóc ®éng-> Qua ®ã biÓu hiÖn nghÜa t×nh c¸ch m¹ng réng
lín.( PhÇn cßn l¹i).
a.Lêi cña kÎ ë:( 12 c©u tiÕp: Mình đi có nhớ những ngày
….. Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa).
- Lêi cña kÎ ë lµ lêi nh¾n nhñ ®èi víi ng−êi ®i vÒ nh÷ng kØ niÖm ®· lïi xa vµo qu¸
khø.
- §ã lµ:
+ Cã nhí ViÖt B¾c, céi nguån quª h−¬ng c¸ch m¹ng (ViÖt B¾c g¾n liÒn víi
nh÷ng sù kiÖn lín lao cña c¸ch m¹ng, lÞch sö- “ Hång Th¸i”, “ T©n Trµo”...).
+ Cã nhí ViÖt B¾c víi nh÷ng kØ niÖm ©n t×nh.
b.Lêi ng−êi ®i (Lời người cán bộ cách mạng).
- 4 c©u th¬:
Ta với mình, mình với ta
…
Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu
-> sö dông cách nói mình –ta của ca dao dân ca, điệp từ mình + nghệ thuật so sánh
nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu khẳng định lòng thủy chung son sắt với cách
mạng, với quê hương kháng chiến của người cán bộ vÒ xuôi.
- 18 c©u th¬ tiÕp: Nçi nhí c¶nh, nhí ng−êi ViÖt B¾c.
Nhớ gì như nhớ người yêu
... Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy
+ Hình ảnh so sánh như nhớ người yêu thể hiện sự gắn bó tha thiết trong tình cảm. Nçi
nhí cô thÓ s©u s¾c víi nh÷ng h×nh ¶nh gîi c¶m ®Çy thi vÞ: Tr¨ng lªn ®Çu nói, n¾ng chiÒu l−ng
n−¬ng, bản khói cùng sương, bếp lửa...gợi nhớ những nét mang đậm hồn người.
Ta đi ta nhớ những ngày
…Chày đêm nện cối đều đều suối xa
+ Hình ảnh đắng cay ngọt bùi, thương nhau chia củ sắn lùi, bát cơm sẻ nửa chăn
sui đắp cùng là hình ảnh đậm đà giai cấp. Ng−êi d©n ViÖt B¾c cÇn cï, gian khæ, th−¬ng yªu
nghÜa t×nh.

28. - 10 c©u tiÕp: Nçi nhí ng−êi g¾n víi thiªn nhiªn bèn mïa.
Ta về mình có nhớ ta …
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung
+ §©y lµ ®o¹n th¬ được xem là đặc sắc nhất trong bµi th¬ Việt Bắc. 10 câu lục bát
thu gọn cả sắc màu 4 mùa, cả âm thanh cuộc sống, cả thiên nhiên con người Việt Bắc.
Ta về mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người
+Tố Hữu lựa chọn hình ảnh đối xứng : hoa - người. Hoa là vẻ đẹp tinh tuý nhất của
thiên nhiên, kết tinh từ hương đất sắc trời, cßn con người là hoa của đất. Bởi vậy đoạn thơ
được cấu tạo: câu lục nói đến thiên nhiên, câu bát nói tới con người.Vẻ đẹp của thiên nhiên
và con người hòa quyện với nhau tỏa sáng bức tranh thơ. Bốn cặp lục bát tạo thành bộ tứ bình đặc
sắc.
- PhÇn cßn l¹i: Nçi nhí vÒ ViÖt B¾c ®¸nh giÆc anh hïng.
+ Nhí chiÕn khu oai hïng.
+ Nhớ con đường chiến dịch, nhí khÝ thÕ hµo hïng cña qu©n vµ d©n trªn ®−êng hµnh
qu©n, mang chÊt sö thi:
“Nh÷ng ®−êng ViÖt B¾c cu¶ ta
....Bước chân nát đá muôn tàn lửa bay”
->Âm điệu thơ hùng tráng thể hiện sức mạnh chiến đấu và chiến thắng của quân và
dân ta.
+ Nỗi nhớ gắn liền với niềm tin
… Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi
… Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền”
+ Nhớ Việt Bắc là nhớ về cội nguồn, nhớ một chặng đường lịch sử và cách mạng:
“Mười lăm năm ấy ai quên
Quª h−¬ng C¸ch m¹ng dùng nªn Céng hoµ.
C. KÕt luËn
- Bµi th¬ thÓ hiÖn nghÖ thuËt tµi hoa ®éc ®¸o cña nhµ th¬ Tè H÷u: giäng th¬ tr÷ t×nh, ngät ngµo,
ng«n ng÷ gi¶n dÞ, ®Æc biÖt c¸ch sö dông ®¹i tõ “ m×nh”- “ ta” linh ho¹t uyÓn chuyÓn, kÕt cÊu ®èi
®¸p lÆp ý cña ca dao- d©n ca khiÕn cho bµi th¬ mang tÝnh d©n téc ®Ëm ®µ.
- TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã nh»m thÓ hiÖn t×nh c¶m ®«n hËu cña con ng−êi ViÖt B¾c vµ sù ©n t×nh
thuû chung cña ng−êi kh¸ng chiÕn.
§Ò 2: Ph©n tÝch ®o¹n th¬:
Ta vÒ m×nh cã nhí ta .... Nhí ai tiÕng h¸t ©n t×nh thuû chung
( TrÝch ViÖt B¾c – Tè H÷u)
Gîi ý phÇn th©n bµi
1. Më ®Çu ®o¹n th¬ lµ sù giíi thiÖu chung vÒ néi dung c¶m xóc: nhí c¶nh, nhí ng−êi.
- Dßng th¬ ®Çu: “Ta vÒ, m×nh cã nhí ta” võa lµ c©u hái tu tõ, võa lµ lêi tho¹i, võa lµ c¸i
cí ®Ó bµy tá tÊm lßng cña m×nh mét c¸ch trùc tiÕp, kh¸i qu¸t.
- Dßng th¬ tiÕp theo: Ta vÒ ta nhí nh÷ng hoa cïng ng−êi. Nhµ th¬ dïng h×nh ¶nh Èn
dô “ hoa” ®Ó chØ thiªn nhiªn ViÖt B¾c, “ ng−êi” lµ ng−êi d©n ViÖt B¾c. Thiªn nhiªn vµ con ng−êi
hoµ quyÖn vµo nhau.
2. Nçi nhí vÒ ViÖt B¾c ®−îc triÓn khai b»ng bé tranh tø b×nh qua nh÷ng dßng th¬ cßn l¹i.

29. - Bé tranh tø b×nh ®−îc vÏ b»ng th¬ víi bèn cÆp lôc b¸t. Bèn dßng lôc dµnh cho c¶nh,
bèn dßng b¸t dµnh cho ng−êi. C¶nh vµ ng−êi hoµ quyÖn vµo nhau.
- Phong c¶nh ë ®©y lµ phong c¶nh nói rõng, mang ®Ëm s¾c mµu ViÖt B¾c, ®−îc miªu
t¶ b»ng ©m thanh, mµu s¾c... theo diÔn biÕn bèn mïa trong n¨m.
+ §ó là nỗi nhớ mùa đông Việt Bắc - cái thuở gặp gỡ ban đầu, đến hôm nay
vẫn sáng bừng trong kí ức.
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng
-> Câu thơ gîi c¶m nhËn vÒ một màu xanh lặng lẽ, trầm tĩnh của rừng già Màu xanh
cña núi rừng Việt Bắc:
Rừng giăng thành lũy thép dày
Rừng che bộ đội rừng vây quân thù
Trên cái nền xanh ấy lµ mµu hoa chuối đỏ t−ơi. Hai chữ “đỏ tư¬i” không chỉ là từ
ngữ chỉ sắc màu, mà chứa đựng cả một sự bừng thức, một khám phá ngỡ ngàng, một rung
động rất thi nhân. Trên cái phông nền hùng vĩ và thơ mộng ấy, hình ảnh con người xuất hiện
thật vững chãi, tự tin. Đó là vẻ đẹp của con người làm chủ núi rừng: “Đèo cao nắng ánh dao
gài thắt lưng”.
+ 2 c©u tiÕp là sự chuyển màu trong bức tranh thơ: Màu xanh trầm tĩnh của rừng già
chuyển sang màu trắng tinh khôi của hoa mơ khi mùa xuân đến. Cả không gian sáng bừng lên sắc
trắng của rừng mơ lúc sang xuân: Ngµy xu©n m¬ në tr¾ng rõng
-> Trắng cả không gian, trắng cả thời gian. Cái sắc trắng tinh khôi bừng nở khiÕn ng−êi
®i không thể không nhớ đến con người Việt Bắc, trong công việc lao động thầm lặng mà
cần mẫn tài hoa: Nhí ng−êi ®an nãn chuèt tõng sîi giang.
Hai chữ “chuốt từng” gợi lên dáng vẻ cẩn trọng tài hoa. Cảnh thì mơ mộng, tình thì đ-
−ợm nồng. Hai câu thơ lưu giữ lại cả khí xuân, sắc xuân, tình xuân.
+ Bức tranh thơ thứ 3 chuyển qua rừng phách. Trong rừng phách nghe tiếng ve
ran, ngắm sắc phấn vàng giữa những hàng cây cao vút, ta như cảm thấy sự hiện diện rõ rệt
của mùa hè:
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
->Sự chuyển mùa được biểu hiện qua sự chuyển màu trên thảo mộc cỏ cây. Chữ đổ được
dùng thật xác, tinh tế. Nó vừa gợi sự biến chuyển mau lẹ của sắc màu, vừa diễn tả tài tình
từng đợt mưa hoa rừng phách khi có ngọn gió thoảng qua, vừa thể hiện chính xác khoảnh
khắc hè sang.-> sử dụng nghệ thuật âm thanh để gọi dậy màu sắc, dùng không gian để miêu
tả thời gian.-> cảnh thực mà vô cùng huyền ảo.
Trên nền cảnh ấy, hiÖn lªn hình ảnh thơ mộng, lãng mạn: “Cô em gái hái măng một
mình”. Nhớ về em, là nhớ cả một không gian đầy hương sắc. Người em gái trong công việc
lao động hàng ngày giản dị: hái măng.
+ Khép lại bộ tứ bình là cảnh mùa thu. Cảnh đêm phù hợp với khúc hát giao duyên
trong thời điểm chia tay giã bạn. Dưới ánh trăng thu, tiếng hát ân tình càng làm cho cảnh
thêm ấm áp tình người. Đại từ phiếm chỉ “ai” đã gộp chung người hát đối đáp với mình làm
một, tạo một hòa âm tâm hồn đầy bâng khuâng l−u luyến giữa kẻ ở, ng−ời đi, giữa con ngư-
ời và thiên nhiên.
§Ò3: Ph©n tÝch ®o¹n th¬:
Nh÷ng ®−êng ViÖt B¾c cña ta

30. Vui lªn ViÖt b¾c, ®Ìo De, nói Hång.
Gợi ý phÇn th©n bµi
- Khí thế dũng mãnh của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp Việt Bắc:
+ Tác giả nhớ lại quang cảnh chiến đấu sôi động, hào hùng của cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp ở Việt Bắc với nhiều lực lượng tham gia (dân công, bộ đội binh chủng
cơ giới,...), thể hiện rõ trên những con đường bộ đội hình quân, dân công đi tiếp viện, đoàn
ô tô quân sự,...
+ Tác giả nhớ lại niềm vui khi tin tức chiến thắng của mọi miền đất nước tiếp nối báo
về.
- Những đặc sắc về nghệ thuật của đoạn thơ. Tác giả đã rất điêu luyện trong việc sử
dụng thể thơ lục bát, thể hiện các mặt:
+ Cách dùng từ ngữ, hình ảnh.
+ Cách vận dụng các biện pháp tu từ (trùng điệp, so sánh, cường điệu,..).
+ Giọng thơ hào hùng, sôi nổi.
-> Chỉ qua đoạn thơ ngắn, Tố Hữu đã thể hiện được không khí của cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp của nhân dân ta một cách cụ thể và sinh động.
§Ò 4: Ph©n tÝch ®o¹n th¬:
Ta ®i ta nhí nh÷ng ngµy ... Chµy ®ªm nÖn cèi ®Òu ®Òu suèi xa.
Gîi ý phÇn th©n bµi:
1. Hai c©u th¬ ®Çu kh¸i qu¸t vÒ t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng−êi ra ®i nhí vÒ nh÷ng kØ
niÖm cña cuéc sèng gian khæ, vÊt v¶ nh−ng ®Çy niÒm vui, h¹nh phóc trong kh¸ng chiÕn.
2. Nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo lµ sù cô thÓ ho¸ nçi nhí;
- Nhí nh÷ng c«ng viÖc lao ®éng gian khæ cña ®ång bµo ViÖt B¾c: H×nh ¶nh bµ
mÑ vµ ®øa con ®Çy xóc ®éng.
- Nhí nh÷ng ngµy diÖt giÆc dèt trµn ®Çy niÒm vui: H×nh ¶nh líp häc, nh÷ng giê
liªn hoan
- Nhí nh÷ng ngµy c«ng t¸c víi tinh thÇn c¸ch m¹ng l¹c quan, v−ît qua khã kh¨n
gian khæ.
- Nhí nh÷ng ©m thanh quen thuéc, b×nh dÞ cña cuéc sèng hanh b×nh n¬i chiÕn
khu ViÖt B¾c.
3. NghÖ thuËt sö dông phÐp ®iÖp tõ (nhí, nhí sao), thÓ th¬ lôc b¸t, c¸ch nãi gi¶n dÞ gÇn
gòi, cÊu tróc ®èi ®Ó diÔn t¶ t×nh c¶m s©u ®Ëm thuû chung trong t×nh c¶m cña ng−êi ra ®i.
5. Cñng cè: GV Tæng kÕt toµn bµi.
6. DÆn dß:
- Häc bµi vµ lµm c¸c ®Ò bµi vÒ nhµ.
- ChuÈn bÞ bµi häc sau.
§Êt n−íc
( TrÝch tr−êng ca MÆt ®−êng kh¸t väng)
NguyÔn Khoa §iÒm
I. KiÕn thøc c¬ b¶n

31. 1.Tr×nh bµy nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Khoa §iÒm?
- Nguyễn Khoa Điềm sinh 1943 t¹i HuÕ trong một gia đình trí thức có truyền thống yêu
nước và tinh thần cách mạng.
- N¨m1955, «ng ra B¾c häc t¹i tr−êng häc sinh miÒn Nam.
- N¨m 1964, tèt nghiÖp §¹i häc khoa V¨n, ho¹t ®éng trong phong trµo häc sinh, sinh
viªn thµnh phè HuÕ.
- Sau 1975, NguyÔn Khoa §iÒm tiÕp tôc ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nghÖ thuËt ë Thõa
Thiªn- HuÕ. ¤ng tõng lµ Tæng th− kÝ Héi nhµ v¨n ViÖt Nam vµ ®· ®¶m nhiÖm nhiÒu chøc vô
cña §¶ng.
- T¸c phÈm chÝnh: §Êt ngo¹i « ( Th¬, 1972), MÆt ®−êng kh¸t väng( Tr−êng ca 1974),
Ng«i nhµ cã ngän löa Êm( Th¬, 1986)...
- Lµ mét trong sè nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu nhÊt cña thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ trÎ tr−ëng thµnh
trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ. Th¬ NguyÔn Khoa §iÒm giµu chÊt suy t− vµ dån nÐn xóc c¶m,
mang mµu s¾c chÝnh luËn.
- N¨m 2000, «ng ®−îc nhËn Gi¶i th−ëng Nhµ n−íc vÒ V¨n häc nghÖ thuËt.
2. Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n cña em vÒ ®o¹n trÝch “§Êt n−íc”- TrÝch tr−êng ca
MÆt ®−êng kh¸t väng cña NguyÔn khoa §iÒm?
- Ra đời 1971 trên chiến tr−êng Bình Trị Thiên khói lửa, vµ in lÇn ®Çu n¨m 1974, Trư-
ờng ca Mặt đường khát vọng đã thành công nhiệm vụ thức tỉnh tinh thần dân tộc của tuổi trẻ
đô thị miền Nam, giúp thanh niên vùng địch tạm chiếm nhận rõ bộ mặt xâm lược của đế
quốc Mĩ, hướng về nhân dân đất nước, ý thức được sứ mệnh của thế hệ mình, xuống đường
đấu tranh hòa nhập với cuộc chiến đấu của toàn dân tộc.
- Đoạn trích “Đất nước” thuéc chương V của bản trường ca. Đây là ch−¬ng hay nhất
tập trung những suy nghĩ cảm nhận mới mẻ về đất nước, đồng thời thể hiện sâu sắc tư tưởng
cốt lõi của tác phẩm: Đất nước là của nhân dân.
3. Vì sao có thể nói tư tưởng “Đất nước của nhân dân” đã qui tụ mọi cách nhìn và đưa
đến những phát hiện độc đáo của tác giả về đất nước ?
- Đất nước được cảm nhận trong chiều rộng của không gian, trong vẻ đẹp và sự phong
phú của núi sông với những thắng cảnh kì thú:
+ Tác giả đã phát hiện ra sự gắn bó sâu xa, mật thiết của thiên nhiên đất nước với cuộc
sống và số phận của nhân dân, của vô vàn những con người bình dị:
Những người vợ nhớ chồng góp cho đất nước những núi Vọng phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái...
Người học trò nghèo góp cho đất nước mình núi Bút non Nghiên.
+ Nhìn vào thiên nhiên đất nước, nhà thơ đã “đọc” được tâm hồn, những ước vọng và
sự gửi gắm của bao thế hệ con người. Từ đó tác giả cảm nhận được một chân lí hiển nhiên
và sâu xa:
Ôi đất nước, sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy,
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta
+ Khi nói về lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc tác giả nhắc
đến vô vàn những con người bình th−êng, vô danh, những người:
“Kh«ng ai nhí mÆt ®Æt tªn
Nh−ng họ đã làm ra §ất Nước”.