1. บทที่ 8 สุขภาพจิตและการจัดการความเครียด อ . ฐาพล สมสกุล “ มนุษย์ที่มีการพัฒนาตน ต้องมีสุขภาพจิตที่ดีด้วย”

2. Mental Health หมายถึง สภาพของจิตใจที่มั่นคง เข้มแข็ง พร้อมจะเผชิญกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปได้อย่างเหมาะสม โดยสามารถปรับตัวให้มีความสุขกับความเปลี่ยนแปลงอย่างไม่มีข้อขัดแย้งในใจ ความหมายของสุขภาพจิต

3. - คลิฟฟอร์ด เบียรส์ ( Clifford W. Beers ) เผยแพร่ประสบการณ์จริงจากการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลโรคจิต ที่คนไข้ได้รับการรักษาอย่างทารุณ เขาสรุปว่าคนไข้โรคจิตไม่ได้เสียสติจนไม่รู้เรื่องราว เขาควรได้รับการรักษาอย่างมีมนุษยธรรมเหมือนคนปกติทั่วไป - มีการจัดตั้งสมาคมสุขภาพจิตเพื่อร่วมกันแก้ไขข้อบกพร่องในการดูแลรักษาคนไข้โรคจิต พัฒนาการทางสุขภาพจิตในต่างประเทศ

5. ๑ . บุคคลที่มีสุขภาพจิตปกติ ๒ . บุคคลที่มีสุขภาพจิตอกปติ หรือ ไม่ปกติ ๑ . ดำรงชีวิตในสังคมได้อย่างมีความสุข ๒ . ช่วยปรับปรุงแก้ไขความคับข้องใจ ๓ . เกิดความเข้าใจตนเองและผู้อื่น

6. ๑ . สาเหตุจาก ตัวบุคคล ๑ . ๑ ความผิดปกติทางกาย ๑ . ๒ โรคประจำตัวเรื้อรัง ๑ . ๓ สภาวะอารมณ์ที่เกิดขึ้นในสถานการณ์ต่างๆ ๒ . สาเหตุจากสิ่งแวดล้อม ๒ . ๑ ปัญหาความสัมพันธ์ในครอบครัว ๒ . ๒ ปัญหาทางเศรษฐกิจ ๒ . ๓ ปัญหาสังคม สาเหตุที่ก่อให้เกิดปัญหาต่อสุขภาพจิต

7. แบ่งออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ • บุคลิกภาพผิดปกติหรือบุคลิกภาพแปรปรวน • โรคประสาท • โรคจิต ประเภทของความผิดปกติทางจิต

8. ๑ . บุคลิกภาพไม่เหมือนบุคคลปกติ ๒ . บุคลิกภาพเพ้อฝัน และอารมณ์รุนแรง ๓ . บุคลิกภาพวิตกกังวลและหวาดกลัว • บุคลิกภาพผิดปกติหรือบุคลิกภาพแปรปรวน หมายถึง พฤติกรรมที่แสดงออกอย่างไม่เหมาะสม ไม่เหมือนคนปกติ หรือจากมาตรฐานที่สังคมกำหนด อาการจะไม่แสดงออกหากไม่มีความกดดันอย่างรุนแรง แบ่งเป็น .

9. ๑ . ๑ บุคลิกภาพแบบหวาดระแวงหรือหลงผิด - หวาดระแวงกลัวคนทำร้าย ลุกลนพร้อมจะตอบโต้ทันที ๑ . ๒ บุคลิกภาพแบบเพี้ยน - มีอาการกระตุกของร่างกาย เพ้อเจ้อ แต่งตัวประหลาด โกหกเก่ง ชอบขยิบตาถี่ ๆ ๑ . ๓ บุคลิกภาพแบบจิตเภท - ชอบแยกตัวออกจากสังคม ไม่กล้าแสดงออกทางอารมณ์ ๑ . บุคลิกภาพไม่เหมือนบุคคลปกติ

10. ๒ . บุคลิกภาพเพ้อฝัน และอารมณ์รุนแรง ๒ . ๑ แบบอารมณ์ไม่มั่นคง - มัก เครียดตลอดเวลา เมื่อมีความกดดันมักจะมีอาการ ติดอ่าง กัดเล็บ เดี๋ยวเศร้า เดี๋ยวร่างเริง ๒ . ๒ แบบเรียกร้องเอาแต่ใจ - อ่อนไหวไม่มีวุฒิภาวะ ชอบให้คนอื่นยกย่อง ๒ . ๓ แบบต่อต้านสังคม - ชอบฝืนกฎระเบียบ ชอบละเมิดสิทธิของคนอื่น มองโลกในแง่ร้าย ๒ . ๔ บุคลิกภาพเห็นตนดีเด่น - หยิ่ง ถือตัว ขี้อิจฉา

11. ๓ . บุคลิกภาพจิตวิตกกังวล และหวาดกลัว ๓ . ๑ แบบมีปมด้อย - แสดงได้ ๒ ลักษณะ คือ ๑ . ถ่อมตัว ชอบเดินก้มหน้า กระสับส่าย ๒ . ตัวเป็นหลัก ก้าวร้าว ข่มขู่ ๓ . ๒ แบบพึ่งพาผู้อื่น - ขาดความเชื่อมั่นในตนเอง พึ่งตนเองไม่ได้ ต้องการได้รับการดูแลเอาใจ ถ้ารุนแรงมากอาจเป็นโรคประสาทได้ ๓ . ๓ แบบสมยอมและก้าวร้าว - เจ้าระเบียบ ต้องการความสมบูรณ์แบบ มักไม่แสดงออกถึงความนุ่มนวลและอ่อนโยน

12. เป็นโรคที่มีพื้นฐานมาจากความขัดแย้ง และความวิตกกังวล แบ่งออกเป็น ๑ . ชนิดวิตกกังวล - มีลักษณะเด่นคือมักวิตกกังวลกับสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้นแบบไม่สมกับความวิตกกังวล ใช้กลวิธานป้องกันตนเองบ่อยจนชิน มีอาการทางกายคู่ เช่น เหงื่อมาก คลื่นไส้ ๒ . ชนิดหวาดกลัว - จะมีอาการกลัวสิ่งของหรือสถานการณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง โดยไม่มีเหตุผล เช่น กลัวที่สูง กลัวที่โล่ง ๓ . ชนิดย้ำคิดย้ำทำ - คิดแต่เรื่องเดิมซ้ำ ๆ • โรคประสาท

13. ๔ . ชนิดฮิสทีเรีย - เป็นความเจ็บป่วยทางร่างกาย ไม่สามารถตรวจสอบได้ถึงสาเหตุของอาการ เช่น ทหารที่อยู่ในสนามรบทุกวัน อาจเกิดเป็นง่อยเนื่องจากเขารู้ว่าถ้าเป็นง่อยแล้วไม่ต้องรบ เมื่อออกจากสนามรบจะหาย แบ่งเป็น ๔ . ๑ อาการเกี่ยวกับการเคลื่อนไหว เช่น กล้ามเนื้ออ่อนกำลัง กล้ามเนื้อกระตุก เป็นต้น ๔ . ๒ อาการเกี่ยวกับการรับความรู้สึก โรคประสาทชนิดฮิสทีเรียมักมีปัญหาทางเพศเข้ามาเกี่ยวข้อง และมีความโน้มเอียงที่จะเรียกร้องความสนใจจากผู้อื่น ทำให้ถูกเข้าใจว่าเป็นโรคขาดผู้ชายไม่ได้ ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง

14. ๕ . โรคประสาทชนิดซึมเศร้า - มักมีอาการเศร้าโศกเสียใจคงที่เป็นเวลานานจากการสูญเสียสิ่งที่รัก มักมีอารมณ์แปรปรวน ๖ . โรคประสาทชนิดอุปาทาน - มักจะคิดว่าตนเองป่วยเป็นโรคต่างๆ ส่งผลต่อพฤติกรรมชอบหาหมอ ๘ . โรคประสาทชนิดท้อแท้ - มักแสดงอาการอ่อนเพลียหมดแรง กินไม่ได้ ๙ . โรคประสาทชนิดหลายบุคลิกภาพ - ในช่วงเวลาหนึ่งอาจแสดงบุคลิกภาพแบบหนึ่ง แล้วอาจเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลัน ผู้ป่วยจะไม่สามารถจำเหตุการณ์ได้

15. เป็นภาวะความผิดปกติหรือความแปรปรวนทางจิต สูญเสียความสามารถในการรับรู้ตนเอง บุคลิกภาพมีการเปลี่ยนแปลงอย่างสิ้นเชิง สาเหตุที่เป็นโรคจิต ๑ . สาเหตุทางกาย เกิดขึ้นเนื่องจากสมองหรือระบบประสาทส่วนกลางได้รับความกระทบกระเทือน ๒ . สาเหตุทางจิตใจ เกิดขึ้นเนื่องจากจิตใจได้รับความกระทบกระเทือนอย่างรุนแรง

16. ๑ . ชนิดจิตเภท คือ โรคจิตที่มีความคิดที่แปรปรวน มี ๓ ลักษณะ คือ ๑ . ๑ จิตเภทที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหว ๑ . ๒ จิตเภทชนิดเฉยเมย ๑ . ๓ จิตเภทชนิดหลงผิด ๒ . ชนิดอารมณ์แปรปรวน มีอาการผิดปกติทางอารมณ์อย่างรุนแรง ซึมเศร้า บางรายตื่นตัวมาก สามารถคุ้มคลั่งอาละวาด

17. ความเครียดเป็นภาวะความไม่สมดุลภายในของบุคคล เกิดจากกระบวนการรับรู้หรือประเมินของบุคคลต่อสิ่งเร้าที่เข้ามาในประสบการณ์ว่า เป็นสิ่งที่คุกคามหรืออันตราย ความเครียดเป็นความรู้สึกไม่พอใจ ไม่สบายใจ เนื่องจากบุคคลประเมินว่าสิ่งนั้นเป็นสิ่งที่คุกคามจิตใจ ความเครียดสามารถเกิดขึ้นได้กับบุคคลทุกเพศทุกวัย และเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะส่งผลกระทบต่อบุคคลทั้งร่างกายและจิตใจ

18. สาเหตุและปัจจัยที่ทำให้เกิดความเครียด ๑ . สาเหตุแบบแบ่งตามที่มาของความเครียด ๑ . ๑ ความเครียดที่เกิดจากการสูญเสีย ๑ . ๒ ความเครียดที่เกิดจากการได้รับอันตรายหรือเกรงว่าจะได้รับอันตราย ๑ . ๓ ความเครียดที่เกิดจากความคับข้องใจเนื่องมาจากความต้องการของสัญชาติญาณไม่สมปรารถนา

19. ๒ . สาเหตุตามปัจจัยประกอบ ๒ . ๑ ปัจจัยด้านองค์ประกอบของตัวบุคคลประกอบด้วย ๒ . ๑ . ๑ บุคลิกภาพและคุณลักษณะประจำตัวบุคคลที่มีความเข้มแข็งในจิตใจจะมีความเครียดได้ยากกว่า คือมีการควบคุม ความมุ่งมั่น และการท้าทาย ๒ . ๑ . ๒ ลักษณะของอารมณ์ทางด้านลบหรือบวก ๒ . ๑ . ๓ ประสบการณ์ในอดีต

20. ๒ . ๒ ปัจจัยด้านองค์ประกอบที่แวดล้อมตัวบุคคล ๒ . ๒ . ๑ สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ ๒ . ๒ . ๒ สิ่งแวดล้อมทางสังคม ๒ . ๒ . ๓ สภาพทางเศรษฐกิจ ๒ . ๒ . ๔ การเปลี่ยนแปลง

21. ผลของความเครียด ความเครียดก่อให้เกิดผลด้านต่างๆ คือ ๑ . ด้านร่างกาย ๒ . ด้านจิตใจและอารมณ์ ๓ . ด้านความคิด ๔ . ด้านพฤติกรรม ๕ . ด้านสังคม ๖ . ด้านการทำงาน ๗ . ด้านเศรษฐกิจ ๘ . ด้านการเจ็บป่วยของร่างกาย

22. แนวทางการจัดการความเครียด ๑ . การฝึกลมหายใจ ๒ . การฝึกสมาธิ ๓ . การฝึกสร้างจินตนาการ ๔ . ดนตรีบำบัด ๕ . การนวด ๖ . การฝึกผ่อนคลายความเครียดกล้ามเนื้อ ๗ . การสะกดจิตตนเอง ๘ . การรับประทานอาหารคลายเครียด

23. สุขภาพจิต หมายถึง สภาพของจิตใจที่มั่นคงเข้มแข็งพร้อมเผชิญปัญหาด้วยปัญญาและสามารถปรับตัวได้อย่างมีความสุขกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป ในสมัยโบราณ บุคคลที่เป็นโรคจิตจะถูกมองว่าเป็นผลจากการกระทำของสิ่งเหนือธรรมชาติ การรักษาจึงเต็มไปด้วยการทารุณ เช่น การเจาะกะโหลก ปัจจุบันเชื่อว่าโรคจิตเป็นโรคชนิดหนึ่ง จึงมีการรักษาที่มีมนุษยธรรมเพิ่มขึ้น สรุป

24. • บุคคลที่มีสุขภาพจิตดีจะมีการเข้าใจตนเองและแสดงออกทางสังคมอย่างเหมาะสม • สาเหตุที่บุคคลเกิดปัญหาทางสุขภาพจิตเกิดจากตัวบุคคลและสิ่งแวดล้อม • ความผิดปกติทางจิตเกิดจากบุคลิกภาพผิดปกติ โรคประสาทและโรคจิต