More Related Content Similar to цусны физиологи Similar to цусны физиологи (20) цусны физиологи3. • Тээврийн
oО2, СО2, уураг, нүүрс-ус, липид, витамин, эрдэс
• Хамгаалах
oГадны биетыг таньж устгах дархлааны хариу урвал
• Гомеостаз
oХүчил суурийн зохицуулга
oКреатор
oДотоод шүүрлийн
Цусны үүрэг
4. • Наалдамхай, хагас зуурамтгай шингэн
• Хар улаанаас час улаан өнгөтэй
• рН 7,35-7,45
• 38оС
• Биеийн жингийн 7%
Цусны физик шинж чанар
5. • Дунджаар 4-6л
Эрэгтэй хүнд-5,5л
Эмэгтэй хүнд-5л
• Судсаар нийт цусны 50-55% урсдаг
• Нөөцөнд 45-55% байдаг
Дэлүүнд-16%
Элгэнд-20%
Арьсанд-20%
Цусны хэмжээ
6. Хүснэгт № 1 Цусны уян тогтмол үзүүлэлт
№ Үзүүлэлт Хэмжээ
1 Цусны хэмжээ 4-6 л
2 Гематокрит Эр: 44-48% Эм: 41-45%
3 Улаан эс 4-5х1012 л
4 Цагаан эс 4-9х109 л
5 Ялтас эс 180-320х109 л
6 Гемоглобин Эр:130-160гл Эм: 120-140гл
7 Улаан эсийн тунах хурд Эр: 2-10ммц Эм:2-15ммц
8 Цусны зуурамтгай чанар Цус: 5,0сП Сийвэн: 1,7-2,2сП
9 Хувийн жин Цус: 1,050-1,060 Сийвэн: 1,024-1,034
7. Хүснэгт №2 Эмзэг тогтмол үзүүлэлт
№ Үзүүлэлт Хэмжээ
1 Сийвэнгийн нийт уураг 65-85гл
2 Цусны осмос даралт 7,6 атм
3 Глюкозын хэмжээ 3,3-5,5ммольл
4 Хүчилтөрөгчийн хэмжээ Артери: 18-20 об%
Вен: 12об%
6 Нүүрсхүчлийн хийн хэмжээ Артери: 50-52об%
Вен: 55-58об%
8 Цусны рН Артери: 7,4
Вен: 7,35
8. Хүснэгт №3 Цусны электролитууд
№ Үзүүлэлт Электролит гл Мэквл Ммольл
1 Катионууд
Натри 3,28 143 153
Кали 0,18 5 5
Кальци 0,1 5 3
Магни 0,02 2 1
2 Анионууд
Хлорид 3,65 103 110
Бикарбонат 0,61 27 28
Фосфат 0,04 2 1
Сульфат 0,02 1 1
Органик
хүчил
- 6 -
9. Цусны найрлага
Зураг №1.
1 Биенээс
хуруу шилэнд
цусыг авна
2 Цусны дээжийг
центрифугт хийнэ
Плазм
• Цусны 55% эзэлнэ
• Хуруу шилний дээр
Шар өнгийн давхарга
• Лейкоцит, ялтас эс
• Цусны <1% эзэлнэ
Эритроцит
• Цусны 45% эзэлнэ
• Хуруу шилэнд тунасан
хэсэг
Дүрс элемент
10. Цусны плазм
Плазм УС
Давс ба ион
Уураг
Тээвэрлэгдэх
бодис
Альбумин 57%
Глобулин 38%
Фибриноген 4%
Протромбин 1%
Зураг №2.
11. Цусны уураг
Хэвийн
хэмжээ
% Үүрэг
Альбумин 3.5-5.0 g/dl 55%
Цусны онкотик даралт үүсгэх;
молекулуудыг тээвэрлэх
Глобулин 2.0-2.5 g/dl 38% Дархлааны үүрэгтэй /эсрэг бие/
Фибриноген
0.2-0.45
g/dl
7% Цус бүлэгнүүлэх
Зохицуулагч уураг <1% Генийн экспрессийн зохицуулга
Бүлэгнүүлэгч
фактор
<1% Фибриногенээс фибрин үүсгэнэ
Цусны уургуудын хэмжээ
Хүснэгт №4.
12. • 69КДа молекул жинтэй
• Цусны коллойд-осмос
даралтын 80% бүрдүүлдэш
• Гадаргуудаа сөрөг цэнэгтэй
• Өөхний хүчил, билирубин,
стериод, цөсний хүчил,
кальци, тироксин тээвэрлэх
үүрэгтэй.
Альбумин
Зураг №3.
13. • α1 Тироксин, вит В12, Кортизол, Билирубин
холбогч уураг
• α2 Гаптоглобин, эритропоэтин, плазминоген,
протромбин, церулоплазмин
• β Липопротейн, Трансферрин, хавсарга, цус бүлэгнүүлэх
хүчин зүйл
• γ Молекул жин хамгийн өндөр, γА, γМ, γЕ, γG зэрэг
эсрэг бие
Глобулин
Зураг №4.
14. • Элгэнд нийлэгждэг
• Цусанд идэвхгүй
байдлаар байна.
• Цус бүлэгнэлт идэвхжих
үед тромбоны нөлөөгөөр
идэвхтэй утаслаг
хэлбэртэй болж цус
бүлэгнэлтийн эцсийн
шатанд орно.
Фибриноген
Зураг №5.
16. Мальтигематопоетик
үүдэл эс
Миелойд эгнээний үүдэл эс Лимфойд эгнээний үүдэл эс
Эритроцит Хөөст
эс Миелобласт
Макрофаг
Базофиль Нитрофиль Эозинофиль Моноцит
Тромбоцит
Мегакариоцит
Сийвэнт эс
Т Лимфоцит В Лимфоцит
Жижиг Лимфоцит
Цус төлжилт
Зураг №7.
17. • Бөөмгүй зээрэнцэг хэлбэртэй улаан өнгөтэй эс
• 2мкм зузаантай
• 7-8мкм голчтой
• Нийт эзэлхүүн нь 85-95мкм3
• 145мкм2 талбайтай
• Хувийн жин нь 1096
Эритроцит
Хөндлөн
Эгц урдаас
Зураг №8.
18. • 2 талаасаа хотгор диск хэлбэртэй-Дискоцит 98%
• Хавтгай гадаргуутай-Планоцит 0-6%
• Олон өргөс шүдэнцэр бүхий гадаргуутай
Эхиноцитүүд 6%
• Хүнхэр гадаргуутай-Стаматоцит1-3%
• Бөмбөлөг хэлбэр бүхий-Сфероцит1%
Хөндлөн
Эгц урдаас
Эритроцит морфологи
Зураг №8.
21. Гомеостаз: Цусан дахь О2 хэмжээ хэвийн
Өдөөгч :
Гипокси
• улаан эсийн тоо буурах
• гемоглобины хэмжээ буурах
• O2 -ын хэмжээ буурах
1
Зураг №11.1
23. Эритропоэтин
ясны улаан чөмөгний
үйл ажиллагааг өдөөнө
1
3
Бөөрнөөс
эритропоэтин
ялгарна
1
2
Гомеостаз: Цусан дахь О2 хэмжээ хэвийн
Өдөөгч :
Гипокси
• улаан эсийн тоо буурах
• гемоглобины хэмжээ буурах
• O2 -ын хэмжээ буурах
1
Зураг №11.3
24. Эритропоэтин
ясны улаан чөмөгний
үйл ажиллагааг өдөөнө
1
3
Бөөрнөөс
эритропоэтин
ялгарна
1
2
Гомеостаз: Цусан дахь О2 хэмжээ хэвийн
Өдөөгч :
Гипокси
• улаан эсийн тоо буурах
• гемоглобины хэмжээ буурах
• O2 -ын хэмжээ буурах
1
Эритроцитын
төлжилт явагдаж
эритроцитын тоо
өснө
4
Зураг №11.4
25. O2-ын хэмжээ
Хэвийн хэмжээндээ
хүрнэ
5
Эритропоэтин
ясны улаан чөмөгний
үйл ажиллагааг өдөөнө
1
3
Бөөрнөөс
эритропоэтин
ялгарна
1
2
Гомеостаз: Цусан дахь О2 хэмжээ хэвийн
Өдөөгч :
Гипокси
• улаан эсийн тоо буурах
• гемоглобины хэмжээ буурах
• O2 -ын хэмжээ буурах
1
Эритроцитын
төлжилт явагдаж
эритроцитын тоо
өснө
4
Зураг №11.5
26. • Янз бүрийн голчтой капилляраар
хэлбэр дүрсээ өөрчлөн гарах
• Мембраны уян хатан чанар ба
зуурамтгай чанар нь Липидийн
хос давхаргын
холестролфосфолипидийн
харьцаанаас хамаарна. 0,8-1,0
Улаан эсийн уян хатан чанар
Зураг №12.
27. • Хими
• Биологи
• Температур
• Механик
• Осмос
Улаан эсийн осмос тэсвэрлэх чанар
Зураг №13.
28. Улаан эсийн тунах хурд
Улаан
эсийн
хувийн
жин 1096
Сийвэнгийн
хувийн жин
1024-1030
Нярайд 1-2ммцаг, настай
хүмүүст 15-20ммцаг
29. • Глобин уураг
• HbA-98% 2α, 2β
• HbA2-2% 2α, 2γ
• HbF-<1%
• Гем
• Төмрийн атом
• Порфирин
Гемоглобин
Гем
Гемоглобин
ГемГинж 2 Гинж 2
Гинж 1 Гинж 1
Зураг №14.
32. Төмрийн солилцоо
Ясны чөмөг
150мг Макрофаг
550мг
Гемоглобин
2300мг
Элэг
200мг
Булчингийн
ширхэг
350мг
Нийт
Төмөр
3,5мг
Нарийн гэдэс
Төмрийн
Алдагдал
1-2мг/өдөр
Зураг №16.
36. Цусны хэмжээЦагаан эсийн
төрөл
Эзлэх
хувь
Бүтэц, онцлог Үйл ажиллагаа
Нейтрофиль 60 – 70
%
Тасархайтсан хэд хэдэн
бөөмүүдтэй, цэнхэр мөхлөгтэй
Фагоцитоз, бактерийг устгах үүрэгтэй.
Эозинофиль 2 – 4 % 2 бөөмхөнөөс тогсон бөөмтэй;
улаан ба шар мөхлөгтэй
Харшилын урвалд гол үүрэгтэй
Базофиль < 1 % 2 бөөмхөнтэй ба үрэвсэл болон
химийн медиаторуудыг агуулсан
мөхлөгүүдээр бүрхэгдсэн.
Үрэвслийг эсүүдийн миграци, хялгасан
судас үүсгэх, эд эсийг тэжээлээр хангах
Лимфоцит 20 – 25
%
Цитоплазмыг дүүргэсэн нэг том
бөөмтэй.
Өвөрмөц дархлааг үүсгэдэг ба харь
биеийн антиген илчлэх, эсрэг бие үүсгэх,
залгиур эсийг идэвхжүүлэх
Моноцит 4 – 8 % Хамгийн том лейкоцит, бөөр
хэлбэрийн бөөмтэй
Макрофаг, залгигч эс
Хүснэгт № 5 Цагаан эсийн төрөл
38. • Нянг залгиж устгах гол үүрэгтэй
• 3 төрлийн мөхлөгтэй
• Лизосом: лизоцим, катион уургууд, саармаг протеаза, хүчиллэг
гидролаза
• Лактоферрин, Транскобаламин I. III. Лизоцим
• Хүчиллэг глюкозамингликан
Нейтрофиль
39. • Харшил болон шимэгчийн халдварт гол үүрэгтэй
• Том болон жижиг мөхлөгтэй
• Том мөхлөгт: үрэвслийн уураг болон гепариныг
саармагжуулах Β-Глюкуронидаза, рибонуклеаза,
фосфолипаза-Д
• Жижиг мөхлөгт: Хүчиллэг фосфотаза, арильсульфатаза-В
Эозинофиль
40. • Үрэвслийг эсүүдийн миграци, хялгасан судас үүсгэх, эд эсийг
тэжээлээр хангах
• Нил-ягаан өнгөөр будагддаг мөхлөгтэй
Базофиль
42. • В лимфоцит эс: Антиген өвөрмөц эсрэг биеийг
нийлэгжүүлж, ялгаруулна.
• Т лимфоцит эс
• Тh1 эс: мононуклеар залгиур эстэй харицлан үйлчилж, эсийн
доторх эмгэгтөрөгчийг устгахад тусалдаг
• Th2 эс: В эсийн хуваагдал, ялгаран хөгжил, эсрэг биеийн
үүсэлтийг дэмждэг
• CTL: Хордуулагч эс
Лимфоцит
43. Дархлааны хариу урвал
Нянгийн антиген
Арьс
Макрофаг, дентрит эс
Цитокин ба
хемокин
ялгарна
Антиген илчлэх
Ялгаран
хөгжил
Ялгаран хөгжил
Эсрэг бие
нийлэгжинэ
Идэвхжүүлэх
Эсийн
дархлаа
Шингэний
дархлаа
МНС II
ангийн
молекул
Дархлааны бусад
эсүүдийг идэвжхүүлнэ
Зураг №21.
44. • БХ=М+ММ+СБ-ТБ
• БХ=Бөөмийн хазайлт
• М=Миелоцит
Лейкоцитын томъёо
Хүснэгт №6 Цагаан эсийн томъёо
Мөхлөгтэй цагаан эс Мөхлөгт цагаан эс
Нейтрофиль Базофиль Эозинофиль Лимфоцит Моноцит
Залуу
эс
Савхан
бөөмт
Тасархай
бөөмт
0-1 1-4 45-65 0-1 1-4 25-40 2-8
Зүүн тийш хазайх
Баруун тийш хазайх
Хэвийн үед 0,06-0,08
Зүүн хазайлт 0,08<
Барууны хазайлт 0,08>
ММ=Метамелоцит
СБ=Савхан бөөмт
ТБ=Тасархай бөөмт
46. • 2-5мкм голчтой, 5-10мкм3 хэмжээтэй
• Цус бүлэгнүүлэлтэнд оролцох гол үүрэгтэй
Тромбоцит
Хүснэгт №7 Тромбоцитод агуулагдах бодис
Нягт мөхлөг α мөхлөг Лизосом
Катионууд
АТФ, АДФ, ГТФ,
ГДФ, органик
хүчил
Уургууд
Фибриноген, Сийвэнгийн Y, VIII, Фифронектин,
альбумин, калликриен, α2-антиплазмин,
тромбоспондин
Хүчиллэг гидролазууд
Β-гексозаминидаза
Β-Галактозидаза
В-глюкуронидаза
В-арабинодаза
В-глицерофосфотаза
Анионууд
Са++ Серотонин
Өвөрмөц уургууд
Гепарины эсрэг хүчин зүйл, β тромбоглобулин,
өсөлтийн хүчин зүйл
48. • 4 үе шатыг дамжиж явагдана.
1. Гэмтсэн судас агших үе
2. Ялтас наалдах үе
3. Цусны ялтас агрегаци үүсэх үе
4. Ялтсын бүлэн нягтрах үе
Гомеостаз
49. Коллаген
утаслаг
Ялтас эс
Фибрин
Судасны агшилт
• Гөлгөр булчин агшиж
судас нарийсна
Ялтас наалдах
• Виллибрандын хүчин зүйл чөлөөлөгдөж гэмтсэн
судасны холбогч эд дээр цусны ялтсыг наалдуулна.
3-10секундэнд явагдана
• Platelets release chemicals
that make nearby platelets
sticky; platelet plug forms.
Коагуляци
• Фибрин үүсэж ялтас эсийг бөөгнөрүүлэн
ялтсын бүлэн нягтарна
1
2
3
Зураг №23.
50. Цус бүлэгнүүлэх ялтасын хүчин зүйл
Хүснэгт №8 Цус бүлэгнүүлэх ялтсын хүчин зүйл
Хүчин зүйл Үүрэг
АДФ Ялтсын бөөгнөрөл, хемотаксисыг идэвхжүүлэх
Са++ Ялтсыг идэвхжүүлэх
Серотонин Судас агшаах
Фибриноген Ялтсын бөөгнөрөл идэвхжүүлэх
Фибронектин Ялтсыг судасны хананд наалдуулах
Тромбоспондин Ялтсын бөөгнөрөлийг идэвхжүүлэх
Хүчин зүйл-3 Р3 Дотоод салааг идэвхжүүлэх
Хүчин зүйл-4Р4 Гепариныг идэвхгүйжүүлэх
52. • Гадаад салаа: Цус бүлэгнэлт нь гэмтсэн судас ба холбогч
эдээс чөлөөлөгдсөн фосфолипотротейны нөлөөгөөр
идэвхжих
• Дотоод салаа: Сийвэнгийн хүчин зүйлийн
оролцоотойгоор идэвхжиж байвал цус бүлэгнэлтийн
дотоод салаа гэж нэрлэнэ.
Тромбинкиназа идэвхжих үе
57. Хүснэгт № 8 Цус бүлэгнүүлэгч сийвэнгийн хүчин зүйлүүд
Хүчин зүйлүүд Нийлэгждэг
Эрхтэн
Молекул
жин
Сийвэнд
агуулагдах
хэмжээ
Шинж чанар, үүрэг
I Фибриноген Элэг 340 8,8 мкмольл Усанд уусдаг уураг
II Протромбин Элэг вит К 72 1,4 мкмольл А α1- глобулин, тромбины
профермент
III Эдийн
тромбопластин
Эс Фосфолипопротейн
IV Кальцийн ион 2500 Ихэнх сийвэнгийн хүчин
зүйлүүдийн идэвхжүүлнэ.
V Проакцелерин Элэг 330 0,03мкмольл Уусдаг β глобулин, тромбоцитын
мембрантай холбогддог,
протромбиныг идэвхжүүлэгч хз
YI Акцелерин Y хүчин зүйлийн идэвхтэ хэлбэр
58. Хүснэгт № 8 Цус бүлэгнүүлэгч сийвэнгийн хүчин зүйлүүд үргэлжлэл
Хүчин зүйлүүд Нийлэгждэг
Эрхтэн
Молекул
жин
Сийвэнд
агуулагдах
хэмжээ
Шинж чанар, үүрэг
VII
Проконвертин
Элэг вит К 63 0,03мкмоль
л
α- глобулин Х хүчин зүйлийг
идэвхжүүлнэ.
VIII Гемофилийн
эсрэг хз
Эндотел 260-10000 0,0004
мкмольл
β2 глобулин, виллибрандын хз-тэй
хамт комплекс үүсгэнэ.
IX Кристмасын
хүчин зүйл
Элэг вит К 57 0,09
мкмольл
α- глобулин протеаза
X Стрюарт
Прауэрийн хз
Элэг вит К 60 0,2 мкмольл α- глобулин протеаза
XI Сийвэнгийн
тромбопластин
160 0,034
мкмольл
γ - глобулин протеаза
XII хагмений хз 80 0,45мкмоль
л
Βглобулин, калликриены нөлөөгөөр
идэвхжинэ
59. Хүснэгт № 8 Цус бүлэгнүүлэгч сийвэнгийн хүчин зүйлүүд үргэлжлэл
Хүчин зүйлүүд Нийлэгждэг
Эрхтэн
Молекул
жин
Сийвэнд агуулагдах
хэмжээ
Шинж чанар, үүрэг
XIII фибрин
тогтворжуулагч хз
Мегакариоцит 320 0,1 мкмольл β глобулин профермент
трансаминаза
Прекалликриен 90 0,34 мкмолл А β глобулин –профермент
XIIа нөлөөгөөр идэвхжинэ
Кининоген 160 0,5 мкмольл α- глобулин, XII. XI хүчин
зүйлүүдийн идэвхжилд
оролцоно
62. • Антитромбин III: IIa, Xa, IXa, XIa, XIIa сийвэнгийн
зүйлүүд, калликренийг задалж, тромбин үүсэх үйл явцыг
дарангуйлна.
• С уураг: Va, VIIIa зүйлийг саатуулна.
• С1 идэвхгүйжүүлэгч: Xia, XIIa каллекриныг саатуулна.
• α1 макроглобулин: IIa, каллиекрин плазминыг саатуулна
Цус бүлэгнэлтийн эсрэг хүчин зүйл
64. Цусны бүлэг
Хүснэгт №10 Цусны бүлгийн АВО-ын тогтолцоо
Фенотип Генотип Агглютиноген Агглютинин
I (O) OO H αβ
II (A) OA, AA A β
III (B) OB, BB B α
IV (AB) AB AB -
66. 1. Хүний физиологи Г.Дашзэвэг нар, УБ2013
2. Color Atlas of Physiology, 6th edition
3. https://medwebmon.org/
4. http://4.bp.blogspot.com/-
mCWt58YgXBM/VmPV9rpl02I/AAAAAAAACLo/ivQAgAc802w/s1600/Bloo
d%2Btyping%2Bposter_small.jpg
5. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Fibrinolysis.png
6. http://epomedicine.com/wp-content/uploads/2017/01/coagulation-
cascade-simple.gif
7. https://i.ytimg.com/vi/5GPPt0kftfE/maxresdefault.jpg
Ашигласан материал