Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecine "empati" adı verilir.
Empatinin en önemli basamakları sevmek, değer vermek ve paylaşmaktır.
2. • Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış
açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması,
hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecine "empati" adı verilir.
• Empatinin en önemli basamakları sevmek, değer vermek ve paylaşmaktır.
3. Empati sadece duygu değil, anlama, düşünme, hissetme ve iletme biçimi olarak da
kabul edilir.Empati insanlar arasındaki psikolojik köprüdür ve psikolojik bağ oluşturur.
4. Bu nedenle örneğin, duygusal sağırlık ve körlük anlamına gelen otistiklerde empati
yoksunluğu vardır. Otistiğin yanında birine işkence yapılsa, ne acı çeker ne de
umursar. Çünkü onun çektiği acıyı fark etmez, hissetmez.
5. 1) Empati kuracak kişi kendisini karşısındakinin yerine koymalı, olaylara bakış
açısıyla bakmalıdır. Her insan gerek kendisini gerek çevresini, kendisine özgü bir
biçimde algılar; bu algısal yaşantı özneldir (subjektiftir); kişiye özgüdür. Yani her
insan dünyaya, kendine özgü bir bakış tarzıyla bakar.
6. 2) Empati kurmuş sayılmamız için, karşımızdakinin yalnızca duygularını veya
yalnızca düşüncelerini anlamış olmak yeterli değildir. Önemli olan, karşımızdaki
kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamamızdır.
7. Karşımızdaki insanlara empatik tepki vermenin iki yolu vardır:
• Yüzümüz ve Bedenimiz
Yüzümüzü/bedenimizi kullanarak onu anladığımızı ifade etmek.Empatik tepki
vermenin en etkili yolu herhalde bu ikisini birlikte kullanmaktır.
8. Karşımızdaki kişinin rolüne girerek empati
kurduğumuzda, o kişinin rolünde kısa bir süre
kalmalı, daha sonra da bu rolden çıkarak kendi
rolümüze geçebilmeliyiz. Aksi halde empati kurmuş
sayılmayız. Karşımızdaki ile özdeşim kurmak (ona
benzemek) sempati kurmak anlamına gelir ki,
empatiden farklı şeylerdir.
10. •Empati kurduğumuzda karşımızdakinin duygu ve düşüncelerini doğru anlamak
esastır, ama aynı duygu ve düşüncede olmamız anlamına gelmez.
•Bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla
bakmasıdır.
•Bu durumun karşı tarafa iletilmesi sürecidir.
11. •İnsanın sahip olduğu duygu ve düşüncelerin
aynısına sahip olmak demektir. Karşımızdaki
kişiye sempati duyuyorsak, onunla birlikte acı
çekeriz ya da seviniriz.
12. •Kendimizi sempati kurduğumuz kişinin yerine koymamız ve onu anlamamız şart
değildir; sempatide "yandaş" olmak esastır.
•Anlamış olalım ya da olmayalım, karşımızdakine hak vermek söz konusudur.
13. Empati, bu ağlayan insanları gördüğünde ağlamaya başlamak değildir. onların
niçin ağladıklarını anlamaya çalışmak ve ardındanda uygun tepkiyi vermektir.
14. Örneğin, ders çalışmaya karşı sıkılmış ve isteksiz görünen resimdeki öğrencinin
yerine kendinizi koyup, siz de aynı duygular içine girebilirsiniz ki, buna sempati
diyoruz.
15. Empati, o öğrencinin içinde bulunduğu duyguları hissetmekle birlikte onun bu
psikolojide olmasının nedenini de doğru anlama ve anladığımızı da eğer aynı
ortamdaysak ona bunu aktarma sürecidir.
16. Koyduğunuz tanıyı söylerken, sesiniz ve
yüz ifadenizle benim için üzüldüğünüzü
gösterdiğiniz için size teşekkür ederim.
Lösemili bir hasta
17. Birinci Basamak: Empati yapacak olan kimsenin
nötr olması gerekir. Yani dinsel, ırksal, bölgesel,
cinsiyet gibi konularda önyargısız olmalıdır. Bir
doktor, Hipokrat yeminine göre ayrımcılık
yapmadan tüm hastalarıyla aynı düzeyde
ilgilenmesi gerekmektedir.
18. İkinci Basamak: Aktif dinleyici ve soru soran olabilmek vardır. Bunu gösteren
başını sallamak, gözlerinin içine bakmak, “şunu anladım, böyle mi demek
istiyorsun” gibi sorularla göstermesi gerekiyor.
19. Üçüncü Basamak: Karşıdaki kişiyle yer değiştirilir. Empati de bu aşamadan sonra
başlar. “Ben onun yerinde olsam ne hissederdim, nasıl acı çekerdim, ne yapardım”
sorularıyla o kişinin yerine geçici olarak kendisini koymaya çalışmaktır.
Dördüncü Basamak: Kabullenici olmaktır. Artı ve eksileriyle, olumlu-olumsuz
yönleriyle karşı taraf, her şeyiyle kabullenir.
20. Beşinci Basamak: Çözüm üretici olmak gerekir. Empati kurulacak kişinin sorunu
için çözüm üretilir. Kişiye davranışlarıyla ilgili açıklama yapılır.
Altıncı Basamak: Karşıdaki kişiye rehber olunur. Yani yol gösterici olur, fikir verilir,
seçenekler sunulur.
21. Onlar Basamağı
• Bu basamakta tepki veren kişi karşısındaki kişinin kendisine anlattığı sorun
üzerine düşünmez, sorun sahibinin duygu ve düşüncelerine dikkat etmez, bu
soruna ilişkin kendi duygu ve düşüncelerinden söz etmez. Sorunu dinleyen kişi,
sorun sahibine öyle bir geri bildirim verir ki, bu geri bildirim,o ortamda
bulunmayan üçüncü şahısların (toplumun) görüşlerini dile getirmektedir.Bu
basamakta tepki veren kişi, birtakım genellemeler yapar, atasözleri kullanır.
22. Örneğin;Haksızlığa uğradığından dolayı kendini kötü hisseden kişiye, “üzülme,
‘ne demişler; alma mazlumun ahını çıkar aheste aheste” diyerek teselli etmesi..
23. Ben Basamağı
• Bu basamakta empatik tepki veren kişi, benmerkezcidir; kendisine sorununu
anlatan kişinin duygu ve düşüncelerine eğilmek yerine, sorunun sahibini eleştirir,
ona akıl verir; bazen de kişiyi kendi sorunlarıyla baş başa bırakıp kendinden söz
etmeye başlar.
24. Örneğin; "Ben" basamağına uygun empatik tepki veren bir kişi, dinlediği sorun
karşısında "üzüldüm, aynı dert bende de var" der ve böylece sorun sahibini
sorunuyla yüzüstü bırakıp kendi sorunlarını anlatmaya başlar. Ben basamağında
empatik tepki veren kişi, karşısındaki insanı bir ölçüde rahatlatabilir.
25. Sen Basamağı
• Bu basamakta empatik tepki veren bir kişi, kendisine sorununu ileten kişinin
rolüne girer, olaylara o kişinin bakış açısıyla bakar. Yani kendisine iletilen sorun
karsısında, toplumun ya da kendisinin düşüncelerini dile getirmez, doğrudan
doğruya karsısındaki kişinin duyguları ve düşünceleri üzerinde odaklaşarak, o
kişinin ne düşündüğünü ve hissettiğini anlamaya çalışır.
26. Örneğin;Haksızlığa uğradığından dolayı kendini kötü hisseden kişiye, “kendini
kötü hissetmen normal, senin gibi, başkalarının hakkına, hukukuna hassasiyetle
yaklaşan birinin bu tür olumsuz duygular yaşaması doğal. Bununla birlikte,
uğradığın bu haksızlığı giderme konusunda sana yardım etmek isterim. Nasıl
yardım edebilirim? Bunun üstesinden nasıl gelebiliriz?
27. Empatik kişiler, insanlara yardım etmenin önemli olduğu alanlarda daha başarılı
olurlar. İletişim bilimci, sosyal bilimci, halkla ilişkiler, sosyal hizmet alanları ve
öğretmenlik, hekimlik, hemşirelik, gibi meslekler empatinin ve iletişimin öne çıktığı
mesleklerdir. Empati yoksunu kişiler bu alanlarda başarılı olma ihtimalleri çok
düşüktür.
28. • Karşımızdaki kişiyle ilgilendiğimizi ve onu anladığımızı gösterir, böylece bizimle
konuşmaktan hoşlanır ve bize daha çok açılırlar. O kişi ile olan samimiyeti, duygusal
açıdan daha önemli noktalara çekebiliriz
29. • Yanlış anladığımız bir durumda, kişiye
yanlış edindiğimiz bilgileri düzeltme hakkını
vermiş oluruz ve böylece muhtemel iletişim
kazalarından korunmuş oluruz.
30. • Dinlerken, konuşan kişinin, olduğu gibi kabul edildiğini hissettirerek, güvenini
kazanır ve kendini bize daha yakın hissetmesini sağlamış oluruz.
33. • Gose, B. (1996). Study finds children of divorced parents are less likely to
enroll at selective colleges. Chronicle of Higher Education,XLII, A35-A36. 151
• Gysbers, N., C., Heppner, M., J., & Johnson, J., A. (2003). Career Counseling:
Process, issues and Techniques. Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Hansen, S., S. (2003). Career counselors as advocates and change agents for
equality. Career Development Quarterly, 52, 43-53.
• Harrington, T., F. & Schafer, W., D. (1996). A comparison of self-reported
abilities and occupational ability patterns across occupations. Measurement
and Evaluation in Counseling and Development, 28, 180-191.
• Horstmanshof, L., Punch, R. & Creed, P., A. (2008). Environmental correlates
of wellbeing among final-year high school students. Australian Journal of
Psychology, 60, 101-111.