Giáo dục kinh doanh 5 - Làm thế nào để có được ý tưởng kinh doanh tốt?
1. GIÁO D C
KINH DOANH
Giáo d c Kinh doanh
trong nhà trư ng, các cơ s ñào t o ngh và k thu t
Ch ñ 5
Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
Các tác gi
George Manu
Robert Nelson
John Thiongo
Klaus Haftendorn
Biên d ch, Ch nh s a và Biên t p sang ti ng Vi t
Lê Vân Anh
Hoàng Văn Dương
Tr nh Th Anh Hoa
Nguy n Th Hoàng Y n
&
M t s Chuyên gia c a Vi n khoa h c Giáo d c Vi t Nam
Văn phòng T ch c Lao ñ ng Qu c t (ILO) t i Vi t Nam
Trung tâm Đào t o Qu c t (ITC) c a ILO, Turin, Ý
2. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
B n quy n thu c Trung tâm Đào t o Qu c t (ITC) c a ILO 2008
Xu t b n ph m này ñư c b o v b i Đi u 2 c a Công ư c B n quy n Toàn c u. Các yêu c u sao
chép, d ch thu t hay chuy n ñ i m t ph n hay toàn b n i dung ph i xin phép Trung tâm Đào t o
Qu c t c a ILO. Trung tâm s n sàng ti p nh n các yêu c u như v y. Tuy nhiên, các trích ño n
ng n có th ñư c sao ch p mà không c n gi y phép n u như có chú thích rõ v ngu n tài li u.
Giáo d c Kinh doanh
ISBN: 978-92-9049-487-4
Xu t b n l n ñ u 1996
Xu t b n l n th hai 2000
Xu t b n l n th ba 2002
Xu t b n l n th tư 2004
Xu t b n có hi u ch nh 2005
Xu t b n có hi u ch nh 2007
Xu t b n có hi u ch nh 2008
Xu t b n thí ñi m ti ng Vi t l n ñ u tháng 12 năm 2006
Xu t b n thí ñi m ti ng Vi t có hi u ch nh l n hai tháng 9 năm 2007
Xu t b n thí ñi m ti ng Vi t có hi u ch nh l n ba tháng 12 năm 2007
Xu t b n thí ñi m ti ng Vi t có hi u ch nh l n b n tháng 02 năm 2009
Xu t b n thí ñi m ti ng Vi t có hi u ch nh l n năm tháng 11 năm 2009
Các ñ a danh s d ng trong các xu t b n ph m c a Trung tâm Đào t o Qu c t c a ILO tuân th
cách làm c a Liên hi p qu c. Vi c trình bày các tài li u c a cơ quan này không hàm ý th hi n
quan ñi m hay b t kì ñi u gì khác v phía Trung tâm liên quan t i th ch c a các qu c gia, khu
v c hay vùng lãnh th ho c c a các cơ quan quy n l c, hay liên quan t i ranh gi i ho c biên gi i.
Các tác gi c a nh ng bài vi t, nghiên c u và các công trình khác ch u hoàn toàn trách nhi m v
quan ñi m th hi n trong nh ng bài vi t, nghiên c u hay công trình khác mà h th c hi n và vi c
xu t b n không có nghĩa là Trung tâm ng h các quan ñi m ñư c th hi n trong tài li u.
Có th nh n ñư c các n ph m c a Trung tâm, cũng như danh m c các n ph m m i khi liên h
v i ñ a ch sau:
Phòng n ph m
Trung tâm Đào t o Qu c t c a ILO
Viale Maestri del Lavoro 10
10127 Turin, Italy
Tel: +39 11 693-6693
Fax: +39 11 693-6352
E-mail: publications@itcilo.org
http://www.itcilo.org
Phòng thư vi n
Văn phòng ILO t i Hà N i, Vi t Nam
48-50 Nguy n Thái H c
Hà N i, Vi t Nam
Tel: +8443 734 09 02
Fax: +8443 734 09 04
Email: hanoi@ilo.org
http://www.itcilo.org
4. L i nói ñ u
Nư c C ng hoà Xã h i Ch nghĩa Vi t Nam là m t nư c có dân s tr và ñang gia tăng. Hàng năm có
kho ng hơn m t tri u thanh niên gia nh p th trư ng lao ñ ng ñ tìm ki m vi c làm. Chính ph Vi t Nam
ư c tính ñ n năm 2010 s c n ph i t o ra kho ng tám tri u ch làm vi c m i ñ ñáp ng nhu c u vi c làm
ngày càng tăng. Đi u h t s c quan tr ng là thanh niên khi gia nh p th trư ng lao ñ ng c n ph i có trình ñ
giáo d c và kĩ năng c n thi t ñ tìm vi c.
T ch c Lao ñ ng Qu c t (ILO) ñã xây d ng b tài li u Giáo d c Kinh doanh (KAB) bao g m các tài li u
ñào t o v Giáo d c Kinh doanh. B tài li u KAB ñư c xây d ng như c u n i trong quá trình h c viên
chuy n t gh nhà trư ng ra nơi làm vi c. Nó cung c p cho thanh niên nh ng ki n th c và kĩ năng quan
tr ng trư c khi kh i s kinh doanh và trang b cho h không nh ng ki n th c v cách thành l p doanh
nghi p mà còn v cách làm vi c hi u qu v i các doanh nghi p v a và nh và các doanh nghi p khác.
Năm 2005, ILO ñã gi i thi u b tài li u KAB t i Vi t Nam thông qua Chương trình thí ñi m v Vi c làm cho
Thanh niên. ILO ñã h tr Vi n Khoa h c Giáo d c Vi t nam (VNIES), thông qua nhóm chuyên gia c a
VNIES xây d ng Giáo trình m i v Giáo d c Kinh doanh (KAB) cho các trư ng Trung h c Ph thông (THPT)
Vi t Nam b ng cách d ch và ch nh s a b tài li u KAB sang ti ng Vi t.
T năm 2006 ñ n 2008, v i s h tr tài chính t D án PRISED c a SIDA-ILO/VCCI (Gi m nghèo thông
qua h tr t ng th phát tri n doanh nghi p nh ) và t Văn phòng ILO t i khu v c châu Á - Thái Bình
Dương (ILO ROAP) t i Băng C c, VNIES và Trung tâm Đào t o và Phát tri n Ngu n nhân l c (TS-HRD)
thu c B Giáo d c và Đào t o (MOET) ñã h p tác v i ILO t i Vi t nam tri n khai thí ñi m giáo trình KAB t i
các trư ng THPT, Trung tâm Giáo d c Thư ng xuyên và D y ngh (TTGDTX-DN), Trung tâm K thu t T ng
h p – Hư ng nghi p (TTKTTH-HN) t i các t nh: Thanh Hoá, Ngh An, Đà N ng, Qu ng Ngãi, TP H Chí
Minh, Trà Vinh và Bình Phư c. K t qu c a nh ng chương trình thí ñi m này ñã ñư c các cơ quan tham gia
ñánh giá r t cao. Sau thí ñi m, VNIES th hi n mong mu n l ng ghép m t s ph n quan tr ng c a KAB vào
chương trình sách giáo khoa m i cho h th ng trư ng THPT trong tương lai. TS-HRD cũng r t quan tâm
ñ n vi c ch nh s a l i KAB ñ có th ñưa KAB tr thành m t môn h c t ch n chính th c trong ho t ñ ng
giáo d c ngh ph thông c a các TTGDTX-DN, TTKTTH-HN.
Phiên b n m i 2009 có ch nh s a này là l n xu t b n th năm c a KAB b ng ti ng Vi t. Phiên b n ch nh s a
b ng ti ng Vi t l n này có nh ng ñ c ñi m sau: có nh ng ý ki n ph n h i t nh ng chương trình thí ñi m
trư c ñây; có ý ki n ñóng góp c a các ñ i bi u ñã tham gia l p t p hu n cho Giáo viên (TOT) t i Đà L t vào
tháng 12 năm 2008; có nh ng c p nh t l ng ghép nh n th c v gi i c a các chuyên gia v gi i ñ n t Văn
phòng ILO ROAP t i Băng C c, Thái Lan; có các bài h c m i, ñ ng th i so n theo c u trúc và các bư c
gi ng c a phiên b n g c có ch nh s a năm 2008.
T năm 2008-2010, thông qua D án Th trư ng Lao ñ ng c a ILO-EC-MoLISA và v i s h p tác c a T ng
c c D y ngh thu c B Lao ñ ng - Thương binh và Xã h i (MoLISA), ILO ti p t c thí ñi m chương trình KAB
t i 10 Cơ s d y ngh thu c các t nh Ninh Bình, Đà N ng, Lâm Đ ng, Thành ph H Chí Minh, B n Tre
nh m m c tiêu xây d ng m t Chi n lư c dài h n v KAB cho h th ng giáo d c ngh nghi p c a Vi t Nam.
Xin chuy n l i c m ơn ñ c bi t ñ n PGS-TS. Lê Vân Anh, Ths. Tr nh Th Anh Hoa, Ths. Nguy n Th Hoàng
Y n thu c VNIES, ông Hoàng Văn Dương (ILO) và các chuyên gia v Gi i ñ n t Văn phòng ILO ROAP t i
Băng C c, Thái Lan - nh ng ngư i ñã tham gia trong quá trình biên d ch, ch nh s a và hoàn thi n b giáo
trình Giáo d c Kinh Doanh phiên b n 2009 này. Xin chân thành c m ơn nh ng ñóng góp k thu t trong vi c
xây d ng tài li u g c ban ñ u c a GS.TS. Nguy n H u Châu, PGS.TS. Đào Thái Lai (VNIES), ông Lê Ng c
Châu, bà Tr n Lan Anh, bà Ph m Nguyên Cư ng và các Giáo viên cao c p SIYB, bà Đ Th Thanh Bình, bà
Đào Mai Thanh, ông Bas Rozemuller và ông Kees Van Der Ree (ILO), các giáo viên và cán b qu n lí tham
gia chương trình thí ñi m KAB các t nh.
Tháng 11 năm 2009
Rie Vejs Kjeldgaard
Giám ñ c
Văn phòng ILO t i Hà N i, Vi t Nam
5. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
3
Ch ñ 5
Làm th nào ñ có ñư c ý
tư ng t t?
M c tiêu c a Ch ñ :
Cung c p k thu t t o l p ý tư ng kinh doanh cũng
như xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh.
Các bài h c c a ch ñ :
Trang
BÀI 1: SÁNG T O VÀ Đ I M I (2 TI T) .................................................4
BÀI 2: T O Ý TƯ NG KINH DOANH (4 TI T)........................................ 13
BÀI 3: XÁC Đ NH VÀ ĐÁNH GIÁ CÁC CƠ H I KINH DOANH (3 TI T)........5
6. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
4
BÀI 1: SÁNG T O VÀ Đ I M I (2 TI T)
I. M c tiêu
Sau khi h c xong bài này, các h c viên s có kh năng:
• Nh n bi t ñư c ti m năng sáng t o c a mình.
• Áp d ng ki n th c và kĩ năng ñã h c ñư c ñ phát tri n năng l c sáng t o c a mình.
II. N i dung
1. Sáng t o và ti m năng sáng t o c a b n.
2. Ý nghĩa c a s sáng t o và các bài t p v s sáng t o.
III. Tài li u và phương ti n
• BÀI T P 1,2,3,4
• TÀI LI U PHÁT TAY 1
• HÌNH CHI U 1,2,3,4
• Máy chi u (ho c máy LCD)
• Gi y tr ng, bút d , b ng l t, gi y A0
IV. G i ý các ho t ñ ng d y h c
Ho t ñ ng 1: Sáng t o và ti m năng sáng t o c a b n
1. Giáo viên cho h c viên tr l i BÀI T P 1: “Ti m năng sáng t o c a b n”. Gi i thích cho h c
viên r ng BÀI T P này giúp cho các b n ñánh giá ti m năng sáng t o c a mình.
2. Giáo viên phát cho h c viên BÀI T P 2: “Ba m u ngư i”. Cho h c viên ñ c mô t ba m u
ngư i ñó và yêu c u h c viên ch n m u ngư i mà gi ng v i mình nh t (ho ch mình thích
nh t). Giáo viên h i h c viên t i sao m u ngư i ñó gi ng v i h (hay t i sao h thích m u
ngư i ñó).
3. Giáo viên chi u B ng ch m ñi m dư i ñây và yêu c u h c viên t ch m ñi m cho BÀI T P 1
c a mình. Giáo viên yêu c u h c viên ñ c s ñi m cho m i câu h i và vi t s ñi m h t ñánh
giá vào bên c nh câu tr l i. Ví d ñ i v i câu h i A, n u h c viên tr l i là “không ch c ch n”
thì ñư c 1 ñi m cho câu tr l i ñó. N u h c viên t ñánh giá là “ñúng” ñ i v i câu A thì ñư c 2
ñi m.
B NG CH M ĐI M
ĐÚNG SAI KHÔNG CH C CH N
A 2 0 1
7. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
5
B 2 0 1
C 0 3 1
D 0 2 1
E 0 3 1
F 3 0 1
G 0 3 1
H 0 3 1
I 2 0 1
J 3 0 1
K 2 0 1
L 3 0 1
M 2 0 1
N 3 2 1
O 2 0 1
Khi h c viên ñã ch m ñi m xong, giáo viên yêu c u h c viên c ng t ng s ñi m mà h ñ t ñư c
và yêu c u h c viên ñ i chi u t ng ñi m c a mình v i nh ng ñánh giá như sau:
• M u ngư i th nh t: cho nh ng ngư i ñ t 23 ñi m tr lên.
• M u ngư i th hai: cho nh ng ngư i ñ t t 11 ñ n 23 ñi m.
• M u ngư i th ba: cho nh ng ngư i ñ t t 10 ñi m tr xu ng.
4. Giáo viên dùng nh ng câu h i dư i ñây ñ ñánh giá k t qu cho ñi m c a h c viên:
B n có ng c nhiên v k t qu ñi m mà b n ñ t ñư c không? T i sao có và t i sao không? V i
s ñi m ñ t ñư c, b n thu c m u ngư i nào? Đi u gì khi n b n thích m u ngư i ñó? B n có
mu n thay ñ i ho c c i ti n gì không? Nh ng miêu t trong bài t p có nh ng gì gi ng và khác
v i b n? Nh ng m u ngư i ñư c mô t có nh ng l i th và như c ñi m gì ñ t t o vi c làm?
5. Giáo viên cho h c viên ñ c và th o lu n TÀI LI U PHÁT TAY 1 v “Tính sáng t o”.
6. Giáo viên yêu c u h c viên th o lu n k thu t thay ñ i nh ng ý tư ng hi n t i nh m phát tri n
nh ng ý tư ng m i có tính sáng t o. Nh ng ý tư ng hi n t i là ñi m xu t phát, b ng cách
thay ñ i m t ho c m t s ph n c a ý tư ng hi n t i, chúng ta có th phát tri n thêm ñư c
nh ng ý tư ng h u ích m i. Giáo viên yêu c u h c viên th o lu n nh ng cách làm dư i ñây
nh m thay ñ i m t ý tư ng. Giáo viên yêu c u h c viên ñưa ra m t ví d v i m i cách làm.
8. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
6
• M r ng ý tư ng hi n t i ho c thêm vào nh ng ph n m i. Ví d như: “m r ng quy mô
kinh t ” c a s n ph m và tăng quy mô doanh nghi p ñ có nhi u s n ph m hơn ho c
ph c v khách hàng trên quy mô r ng hơn.
• Thu h p ý tư ng hi n t i ho c gi m b t m t s ph n. Nh ng ví d này có th th y r t
nhi u trong lĩnh v c ñi n t như máy thu thanh nh , máy tính b túi, máy nh c m tay,
v.v..
• Thay ñ i m t s b ph n ho c ý tư ng hi n t i. Ví d thay ñ i màu s c, kh u v , mùi v
và ki u cách. Ch ng h n có th thay màu s c và mùi v c a xà phòng hay ki u dáng xe
hơi cũng thư ng ñư c thay ñ i hàng năm.
• S p x p l i các b ph n. Ví d s p x p l i các b ph n trong thi t k nh ng toà nhà,
nh ng công viên, hay nh ng nhà máy.
• Đ o ngư c các b ph n. Ví d , ñ o ngư c các b ph n trong xe hơi, thay ñ i ch ñ t
máy ho c ch ñ hành lý trên xe hơi. Cũng có th l y ví d thay ñ i trách nhi m c a m i
ngư i, ví d như hoán ñ i trách nhi m c a v ch ng trong m t gia ñình, ngư i ch ng lo
vi c nhà còn ngư i v có trách nhi m chính lo kinh t cho gia ñình, n u ngư i v th c s
có kh năng làm kinh t hơn ngư i ch ng.
• Thay th v t li u, các b ph n ho c các phương pháp. Ví d thay ñ i ch t li u g hay
kim lo i b ng ch t d o. Thay m t ñ ng cơ ñ t trong b ng ñ ng cơ ch y b ng c quy n p
ñi n trong xe máy, xe hơi.
• Ph i k t h p các b ph n ho c các ý tư ng. Ví d ph i k t h p các trang thi t b gi i trí
trong nhà như máy truy n hình, máy thu thanh, máy ghi âm, máy nghe băng ho c máy
xem băng hình. Có th l y ví d v nhà di ñ ng k t h p ch kiêm phương ti n ñi l i…
7. Giáo viên cho h c viên làm BÀI T P 3: “Các ý tư ng m i xu t phát t ý tư ng cũ”.
• Giáo viên yêu c u h c viên trao ñ i ý ki n v i nhau. Yêu c u h gi i thích ý tư ng m i c a
h ñưa ra b ích như th nào trong công vi c hi n t i c a h .
• Giáo viên yêu c u c l p xem xét ñ k t h p nhi u ý tư ng c a các cá nhân l i thành m t
ý tư ng m i.
• Giáo viên nh n m nh r ng k thu t s d ng trong ho t ñ ng này có th giúp t o d ng
nh ng ý tư ng m i, nh ng quá trình m i ho c nh ng ñ i tư ng m i.
• Giáo viên yêu c u h c viên v n d ng k thu t này ñ xây d ng ý tư ng m i cho m t ho t
ñ ng d ch v thay vì cho m t ñ v t. Giáo viên cho h c viên tư ng tư ng r ng c l p s
cùng hình thành m t doanh nghi p d ch v (ch ng h n làm d ch v b o v ho c hu n
luy n chó). Giáo viên yêu c u h c viên làm vi c theo nhóm, s d ng nh ng k thu t ñã
h c trên ñ xây d ng nh ng phương pháp xúc ti n sáng t o nh m thu hút khách hàng.
K t lu n:
• Sáng t o là kh năng thi t k , hình thành hay làm ñi u gì ñó m i ho c làm theo cách khác
bi t.
• T t c m i ngư i ñ u có ti m năng và kh năng sáng t o, ñ phát huy ñư c tính sáng t o
c a mình, c n luôn luôn quan sát, suy nghĩ và th nghi m m t s s thay ñ i.
Ho t ñ ng 2: Ý nghĩa c a s sáng t o và các bài t p v s sáng t o.
1. Giáo viên cho h c viên làm BÀI T P 4: “Hành ñ ng ñ i m i”, giáo viên yêu c u c l p th o
lu n v nh ng sáng ki n mà các doanh nhân ñã áp d ng ñ ñáp ng nh ng thay ñ i trong
công vi c kinh doanh.
9. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
7
2. Giáo viên cho c l p xem HÌNH CHI U 1: “Ý nghĩa c a s sáng t o” và yêu c u h c viên th o
lu n v nh ng cách mà h có th áp d ng ñ tr thành ngư i có kh năng sáng t o hơn.
3. Giáo viên cho c l p xem HÌNH CHI U 2: “Nét v ñi qua 9 ñi m”, giáo viên gi i thích v tính
sáng t o và t m quan tr ng c a tính sáng t o trong vi c t o l p ý tư ng kinh doanh. Ti p ñó,
giáo viên yêu c u h c viên suy nghĩ ñ có th v m t nét v không quá 4 ño n th ng và ph i
ñi qua 9 ñi m như trong hình chi u 2. Giáo viên cũng có th v 9 ñi m lên b ng như ñã trình
bày trong HÌNH CHI U 2 và yêu c u h c viên v m t nét v không quá 4 ño n th ng và
không ñư c nh c bút ñ n i 9 ñi m v i nhau. Cho t ng ngư i vi t ra ñáp án c a mình. Nh ng
h c viên nào ñã có ñáp án, giáo viên m i các em ñó lên b ng gi i thích cách làm.
4. N u h c viên không làm ñư c, giáo viên ñưa ra ñáp án và gi i thích r ng mu n v ñư c m t
nét v không quá 4 ño n th ng và ñi qua chín ñi m thì ph i kéo dài nét v ra kh i ph m vi
các ñi m và ph i v n d ng trí tư ng tư ng và trí thông minh c a mình. Giáo viên yêu c u h c
viên th o lu n v nh ng sáng t o mà các b n có th phát hi n ñư c thông qua bài t p v a
r i. Giáo viên h i h c viên, theo h , s sáng t o th hi n nh ng ñi m nào?
5. Giáo viên nh n m nh r ng, ñ có th sáng t o, ñôi khi chúng ta c n suy nghĩ r ng ra ngoài
ph m vi thông thư ng c a s v t hay hi n tư ng.
6. Giáo viên cho h c viên xem HÌNH CHI U 3 và yêu c u m i ngư i ñ m xem có t t c bao nhiêu
hình vuông trong b ng. Chú ý hình vuông là hình ch nh t có 4 c nh b ng nhau. Giáo viên
cho h c viên th o lu n v i nhau v cách gi i bài toán. Nh n m nh ñ n nhu c u ph i có tính
sáng t o. Mu n bi t có t t c bao nhiêu hình vuông có th ti n hành như sau: a) Đ m s
lư ng hình vuông nh trong hình vuông l n; b) K t h p nhi u hình vuông v i nhau t o thành
m t hình vuông m i l n hơn các hình vuông nh ; c) Ti p t c k t h p như v y ñ có k t qu
t ng s hình vuông là 30.
7. Giáo viên yêu c u h c viên th c hi n m t ho t ñ ng ti p theo, ñó là ti n hành theo cách
tương t ñ tính xem có bao nhiêu hình ch nh t. B ng cách làm như trên có th tìm ñư c 52
hình ch nh t.
8. Giáo viên chia l p thành các nhóm nh , giáo viên chi u cho h c viên xem HÌNH CHI U 4 và
yêu c u h c viên th o lu n ñ tính xem t t c có bao nhiêu hình tam giác. Đáp án ñúng là 47
hình g m: ACE; BFD; AEB; AED, AEH, AFC, AFH; AFD, AFB, ACH; ACD, AGF, AGB, ABH, ABD,
CEB, CEF, CEH, CDH, CDF, CDB, CID, CIB, CBH, CFB, EDH; EBD, EDF, EJF; EJD, EFH; EFB;
HBG; HBI; HFG; HFJ; HDI; HDJ; HFB, HDB; HFD; FIB; FID; DGB; DGF; BJD; BJF.
9. Giáo viên yêu c u h c viên cùng làm vi c trong m t nhóm giúp nhau “phát hi n” ra nh ng gì
thú v t các góc nhìn khác nhau.
10. Giáo viên h i h c viên có th có cách nào khác ñ tính s lư ng hình tam giác n a không. Ví
d ñ m nh ng hình tam giác t m t góc nhìn, sau ñó nhân ñôi r i c ng v i 1 ñ ra ñáp án
t ng s hình tam giác.
K t lu n:
• Đ thành công trong cu c s ng cũng như trong kinh doanh, c n có nh ng ñ i m i và sáng
t o.
• Đ có sáng t o, ñôi khi ph i suy nghĩ r ng ra bên ngoài ph m vi thông thư ng c a s v t
ho c hi n tư ng.
• Đ sáng t o, b n c n luôn chú tâm quan sát và suy nghĩ.
10. V. K t lu n chung
Giáo viên k t lu n b ng cách nh n m nh nh ng ñi m sau:
• Con ñư ng ñ giúp ngư i h c phát tri n năng l c sáng t o ph i b t ñ u v i nh ng ý tư ng
hi n t i. Nh ng ý tư ng ñó có th thay ñ i b ng nhi u con ñư ng ñ sáng t o ra nh ng ý
tư ng m i. Các ý tư ng m i thư ng xu t phát t nh ng ý tư ng cũ.
• Các ý tư ng sáng t o luôn c n cho nh ng v n ñ chưa tìm ra ñư c gi i pháp. Trong th
gi i kinh doanh, các doanh nhân s d ng sáng t o ñ gi i quy t các v n ñ hàng ngày.
• Qua vi c suy nghĩ và chia s các ý tư ng, m i ngư i có th phát tri n ñư c kh năng sáng
t o c a mình.
• Chúng ta có th phát tri n ti m năng sáng t o c a mình qua vi c h c và th c hành. M t
s phương pháp có th ñư c s d ng ñ phát tri n các thói quen suy nghĩ có tính sáng
t o, ñó là: Nâng cao nh n th c v môi trư ng xung quanh, ñ ng não và thay ñ i các ý
tư ng hi n t i.
• Đ phát tri n năng l c sáng t o, h c viên c n có cơ h i ñánh giá kh năng sáng t o c a
mình. Đ u tiên c n có suy nghĩ sáng t o. S sáng t o cũng giúp cho các doanh nhân có
nhi u cơ h i s d ng và phát huy nh ng ph m ch t c a mình.
• Khi ngư i ch doanh nghi p g p khó khăn và không có kh năng sáng t o, ngư i lao ñ ng
s là nh ng ngu n l c tuy t v i c a nh ng ý tư ng m i. Ch doanh nghi p c n t o cơ h i
cho ngư i lao ñ ng hình thành và ñóng góp ý tư ng ñ gi i quy t nh ng v n ñ kinh
doanh có liên quan.
• Kh năng tìm ra nh ng gi i pháp sáng t o trư c nh ng nhu c u và ti p c n các gi i pháp
này thư ng ñánh d u s khác nhau gi a thành công và th t b i trong kinh doanh. Đ ng
th i, kh năng này t o s khác bi t gi a doanh nghi p năng ñ ng và có kh năng phát
tri n t t v i các doanh nghi p bình thư ng.
11. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
3
CH Đ 5, Bài 1
BÀI T P 1
TI M NĂNG SÁNG T O C A B N
Hãy tr l i t ng câu sau b ng cách ñ c nh ng câu c t cu i cùng bên ph i và ñánh d u vào m t
trong ba ô phía trư c “Đúng” ho c “Sai” ho c “Không ch c ch n” phù h p nh t v i b n. Lưu ý
r ng ñây không ph i là bài ki m tra. Hãy suy nghĩ k v m i câu trư c khi tr l i.
ĐÚNG SAI KHÔNG
CH C
CH N
A Các ý tư ng c a tôi luôn không d dàng ñ gi i thích rõ ràng cho
nh ng ngư i khác.
B Tôi mu n làm công vi c ñ khám phá ra ñư c nh ng ý tư ng m i
hơn là d y nh ng ngư i khác.
C Tôi không mu n lãng phí th i gian và công s c vào nh ng ý
tư ng mà chúng có th không giúp ích gì.
D Tôi c m th y d dàng di n ñ t các ý tư ng hơn là nghĩ v nh ng
ý tư ng m i.
E Tôi thích các gi i pháp ch m mà an toàn hơn là ph i ñương ñ u
v i nh ng gi i pháp nhanh không ch c ch n v k t qu .
F Cách suy nghĩ c a tôi luôn khác thư ng và m i m .
G Tôi d dàng b d m t công vi c ñang làm khi có b n bè g i ñi n
r ñi chơi ho c ñ n thăm tôi.
H Tôi c m th y tho i mái v i th c t hơn là lý thuy t.
I Tôi mu n mình là ngư i vi t truy n gi i hơn là ngư i k chuy n
hay.
J Tôi g p khó khăn khi t b ý tư ng c a mình ch ñ làm hài lòng
ngư i khác.
K Tôi thích thi t k qu n áo hơn là trình di n qu n áo.
L Tôi thích t mình làm vi c v i nh ng ý tư ng c a mình hơn là
th c hi n ý tư ng c a nh ng ngư i khác.
M Nh ng ñi u x y ra v i tôi có nhi u s khác thư ng hơn là s
thông thư ng.
N Khi tôi có ý tư ng, tôi s làm vi c v i ý tư ng ñó, ngay c khi
nh ng ngư i khác nghĩ r ng ý tư ng ñó xa v i và không th c
ti n.
O Tôi mu n theo ñu i các ý tư ng c a mình, k c trong trư ng
h p nh ng ý tư ng này không ñư c ai ng h .
12. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
4
CH Đ 5, Bài 1
BÀI T P 2
BA M U NGƯ I
Dư i ñây là nh ng mô t v 3 m u ngư i. Hãy ñ c m t cách c n th n c ba ño n mô t này.
Đánh d u “x” bên c nh ño n mô t m u ngư i mà b n cho r ng nó ñúng v i b n nh t.
Mô t m u ngư i th nh t
B n không b bó bu c b i các l i suy nghĩ bình thư ng. B n có th phát tri n và th a nh n nh ng
cách th c k t h p các ý tư ng ñ có ñư c nh ng cách làm m i. B n s s n sàng làm th nghi m
m t vi c gì ñó ngay c khi b n không ch c ch n l m v tính hi u qu c a công vi c mà b n mu n
làm. B i vì b n hi m khi ph thu c vào nh ng ngư i khác, b n có th t s p x p th i gian cho
chính mình, t n l c và t o s tách bi t c n thi t cho các ho t ñ ng sáng t o. B n không d b
nh t chí hay chán n n b i ngư i khác m t khi b n quan tâm và mu n th thách v i m t công vi c
nào ñó.
Mô t m u ngư i th hai
B n có th nh n ra và ñánh giá cao v nh ng ý tư ng sáng t o, m c dù b n không ph i là ngư i
ñưa ra nh ng ý tư ng này. B n s có th tham gia vào các ho t ñ ng sáng t o mà nó liên quan
ñ n vi c s d ng chân tay c a b n ho c các ñ v t mà b n có th nhìn th y và s th y ñư c. Đôi
lúc b n t mình b t ñ u nh ng d án, công vi c có tính sáng t o, nhưng b n có th m t kiên trì
ho c h ng thú khi d án hay công vi c ñó yêu c u b n ph i n l c làm vi c trong m t th i gian
dài.
Mô t m u ngư i th ba
B n thư ng xuyên quan tâm ñ n nh ng v n ñ th c ti n hơn là theo ñu i nh ng v n ñ vi n
vông. B i vì b n luôn có xu hư ng th c t trong suy nghĩ, b n có th không ñ ý nhi u ñ n
nh ng ý tư ng khác thư ng mà nó c n thi t ñ gi i quy t v n ñ theo cách sáng t o. B i vì b n
thích làm vi c v i ngư i khác, nên hi m khi b n dành th i gian riêng ñ làm vi c v i nh ng ý
tư ng c a mình. B n s s n sàng tham gia các ho t ñ ng mà chúng t o cho b n các k t qu t c
thì và có th chia s ñư c v i nh ng ngư i khác.
13. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
5
CH Đ 5, Bài 1
TÀI LI U PHÁT TAY 1
Sáng t o
Ph n l n m i ngư i có th nghĩ v m t s ngh nghi p mà chúng ñòi h i ph i có s sáng t o như:
ngư i ngh sĩ, nh c sĩ, ñ o di n, vũ công, nhà thi t k và nhà khoa h c. Tuy nhiên s c n thi t
ph i sáng t o không h n ch nh ng ngh nghi p này. Các ý tư ng sáng t o luôn c n thi t v i
nh ng v n ñ chưa tìm ra ñư c các gi i pháp. Trong th gi i kinh doanh, các doanh nhân s
d ng tính sáng t o ñ gi i quy t các v n ñ hàng ngày như: Khuy n m i s n ph m, c i thi n d ch
v , nâng c p s n ph m/d ch v và t n d ng t i ña ngu n l c có h n.
M t s ngư i cho r ng mình không có kh năng sáng t o. Có th do nh ng ngư i này nghĩ r ng
sáng t o là nh ng gì quá cao siêu và ch có nh ng ngư i gi i m i có các ý tư ng hay, ho c có th
do nh ng ngư i này không mu n chia s các ý tư ng c a mình v i nh ng ngư i khác. Trên th c
t , t t c m i ngư i ñ u có kh năng và ti m năng sáng t o. Thông qua vi c nh n ra và chia s
các ý tư ng, m i ngư i có th phát tri n ñư c kh năng sáng t o c a mình.
B i vì m i ngư i v n thư ng nghĩ và hành ñ ng theo nh ng cách quen thu c nh t ñ nh, h có th
g p khó khăn trong vi c nghĩ v các ý tư ng m i khác v i nh ng gì h v n làm. Chúng ta có th
phát tri n ti m năng sáng t o c a mình qua vi c h c và th c hành. M t s phương pháp có th
ñư c s d ng ñ phát tri n các thói quen suy nghĩ có tính sáng t o cho m i ngư i là: Nâng cao
nh n th c v môi trư ng xung quanh, ñ ng não và thay ñ i các ý tư ng hi n t i.
Nâng cao nh n th c v môi trư ng xung quanh có nghĩa là h c cách chú ý t i c nh quan và
âm thanh nh t ñ nh mà chúng ta thư ng không ñ ý ñ n. Ph n l n m i ngư i có thói quen b qua
toàn c nh và các âm thanh mà ch t p trung vào m t th vào m t th i ñi m. B ng vi c chú ý t i
nh ng gì chúng ta th ơ, chúng ta có th m r ng t m m t quan sát và ti n t i nh ng cách suy
nghĩ m i.
Đ ng não là m t phương pháp trong ñó m i ngư i n y sinh m t s ý tư ng t m t tình hu ng
hay m t câu h i ñư c nêu ra. M c tiêu chính c a ñ ng não là nh m khuy n khích ñưa ra ñư c
nhi u ý tư ng, t ñó có th xác ñ nh ñư c m t s ý tư ng khác bi t, có tính sánh t o. Khi t ch c
ñ ng não ñ ñưa ra các ý tư ng, ngư i ñi u hành không bao gi ñư c phán xét và bình lu n các
ý tư ng ñư c ñưa ra trong quá trình ñi u hành ñ ng não. Các thành viên tham gia ñ ng não có
th k t h p và c i thi n các ý tư ng c a nhi u ngư i l i ñ xây d ng và th ng nh t nh ng ý
tư ng m i có tính sáng t o.
Thay ñ i các ý tư ng hi n t i có th ñư c phát tri n b ng vi c s d ng ý tư ng hi n có như là
ñi m b t ñ u. Các ph n c a ý tư ng hi n t i có th ñư c thay ñ i b ng nhi u cách như: m r ng
hơn; thu h p l i; thay ñ i v màu s c, hương v ho c ki u cách; s p x p l i; thay th , ho c k t
h p l i v i nhau. Ví d : Các doanh nghi p thư ng s d ng nh ng phương pháp này ñ ñ i m i
các s n ph m/d ch v nh m làm cho chúng h p d n hơn ñ i v i khách hàng. Phương pháp này
cũng có th ñư c các doanh nhân áp d ng nh m nâng cao tính hi u qu cho công vi c kinh
doanh c a doanh nghi p.
B ng vi c phát tri n và s d ng s sáng t o, các doanh nhân có th tăng ti m năng thành công
c a h .
Đánh giá cao kh năng sáng t o ñóng vai trò quan tr ng ñ i v i các doanh nhân trong nh ng
năm qua. Th gi i ngày càng cho th y rõ r ng trí tu và trình ñ là n n t ng cho kh năng ñáp
ng m t cách sáng t o v i các tình hu ng có th thách.
14. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
6
Sau ñây là b y bư c nh m phát tri n ti m năng sáng t o c a b n:
1. Xem xét k càng cách mà b n phân bi t s sáng t o và nh ng con ngư i sáng t o.
Văn hóa ñ nh hư ng k t qu c a chúng ta là nhìn vào nh ng ngư i mà s sáng t o c a h ñã
t o ra nh ng s n ph m t t – m t cu n sách hay, m t b c tranh ñ p, ho c m t chi c bánh
ngon – ñây là s sáng t o th c s . Chúng ta có ít kh năng nh n ra ñư c nh ng ngư i ñã ñưa
ra ñư c các cách suy nghĩ và ng x theo cách sáng t o, ñ c bi t trong cu c s ng hàng ngày
và trong kinh doanh.
2. Dành th i gian v i nh ng ngư i sáng t o. Quan sát xem cách h hành ñ ng, suy nghĩ,
thư giãn và các câu tr l i c a h . M i h nói v nh ng s ki n và y u t trong cu c s ng ñã
làm xu t hi n và tác ñ ng t i s sáng t o c a h .
3. H c quá trình t suy nghĩ và hành ñ ng. Quá trình này làm tăng kh năng c a b n ñ
s n sàng phát tri n kh năng sáng t o và tính m o hi m c a mình – ch p nh n r i ro tích c c
trong vi c t o ra các thay ñ i, th m chí c các r i ro nh . Hãy luôn suy nghĩ v nh ng s ki n
có th kích thích b n th thách v i nh ng hành ñ ng sáng t o.
4. V n ñ ng. Múa, t p th d c, ñi xe ñ p, ñi b và vươn th , t p yoga ho c thái c c quy n.
Nh ng ho t ñ ng th l c này giúp chúng ta c m th y s ng khoái và m r ng s suy nghĩ cho
trí não và cho phép chúng ta tăng cư ng s c l c, cơ th c a mình ñúng như qui lu t t nhiên.
Khi cơ th v n ñ ng, phía ph i và trái c a b não (phía tư ng tư ng và phía quan sát) có th
làm vi c v i nhau hi u qu hơn.
5. Hãy nghe nh c và th nghi m các v n ñ ng c i thi n s c kh e. Nghe các lo i nh c
khác nhau ñ c i thi n kh năng c m nh n v âm nh c c a b n, t ñó nâng cao kh năng
c m nh n và ph n ng c a b n. Các bài t p như di n k ch và sân kh u s giúp b n th c hành
các cách khác nhau v ph n ng, ngoài các thói quen hàng ngày c a b n.
6. Hãy l y m t quy n v ghi l i nh ng ý tư ng, nh ng quan sát thú v v s sáng t o.
Hãy c t và dán lên m t quy n v nh ng b c tranh t t p chí mà b n th y thích, th m chí là
b n không c n bi t lý do t i sao b n c n nó. Hãy t p phác th o và v nó. Khi làm b t c m t
vi c gì, b n không nên quá ch ñ ng và v i vàng th c hi n, hãy quan sát và làm th trư c.
7. Tìm ngư i tư v n ho c ngư i có th hư ng d n b n phát tri n s sáng t o c a b n
t i m c ñ cao hơn. Hãy nghĩ ñ n nh ng ngư i b n, nh ng ngư i thân, nh ng ngư i quan
tâm, s n sàng giúp ñ cũng tư v n cho b n. B n s h c ñư c r t nhi u t h n u b n bi t
l ng nghe và th c s mu n ñư c giúp ñ .
15. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
7
CH Đ 5, Bài 1
BÀI T P 3
Các ý tư ng m i xu t phát t ý tư ng cũ
• M r ng ý tư ng hi n t i ho c thêm vào nh ng ph n m i. Ví d như: “m r ng quy mô
kinh t ” c a s n ph m và tăng quy mô doanh nghi p ñ có nhi u s n ph m hơn ho c
ph c v khách hàng trên quy mô r ng hơn.
• Thu h p ý tư ng hi n t i ho c gi m b t m t s ph n. Nh ng ví d này có th th y r t
nhi u trong lĩnh v c ñi n t như máy thu thanh nh , máy tính b túi, máy nh c m tay,
v.v..
• Thay ñ i m t s b ph n ho c ý tư ng hi n t i. Ví d thay ñ i màu s c, kh u v , mùi
hương và ki u cách. Ch ng h n có th thay màu s c và mùi hương c a xà phòng. Ki u
dáng xe hơi thư ng ñư c thay ñ i hàng năm.
• S p x p l i các b ph n. Ví d s p x p l i các b ph n trong thi t k nh ng toà nhà,
nh ng công viên hay nh ng nhà máy.
• Đ o ngư c các b ph n. Ví d , ñ o ngư c các b ph n trong xe hơi, thay ñ i ch ñ t
máy ho c ch ñ hành lý trên xe hơi. Cũng có th l y ví d thay ñ i trách nhi m c a m i
ngư i, ví d như hoán ñ i trách nhi m c a v ch ng trong m t gia ñình, ngư i ch ng
c n c m th y vui v làm vi c nhà còn ngư i v có trách nhi m làm kinh t cho gia ñình,
n u ngư i v th c s có kh năng làm kinh t hơn ngư i ch ng.
• Thay th v t li u, các b ph n ho c các phương pháp. Ví d thay ñ i ch t li u g hay
kim lo i b ng ch t d o. Thay m t ñ ng cơ ñ t trong b ng ñ ng cơ ch y b ng c quy n p
ñi n trong xe máy, xe hơi.
• Ph i k t h p các b ph n ho c các ý tư ng. Ví d ph i k t h p các trang thi t b gi i trí
trong nhà như máy truy n hình, máy thu thanh, máy ghi âm, máy nghe băng ho c máy
xem băng hình. Có th l y ví d v nhà di ñ ng k t h p ch kiêm phương ti n ñi l i…
ng d ng th c hành
1. Nghĩ v m t ñ v t ñư c s d ng ho c s n xu t trong môi trư ng làm vi c. Vi t tên c a ñ
v t ñó.
2. Nói tên các b ph n c a ñ v t.
3. Đ v t ñó ho c b ph n c a nó có th ñư c: m r ng, thu h p hay thay ñ i như th nào?
4. Các b ph n c a ñ v t có th ñư c: s p x p l i, thay ñ i ho c s n xu t b ng v t li u khác
như th nào?
5. Các ý tư ng c a b n có th ñư c k t h p và có tác d ng trong vi c s n xu t s n ph m m i
như th nào?
16. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
8
CH Đ 5, Bài 1
BÀI T P 4
Có hành ñ ng ñ i m i
Trong kinh doanh, doanh nhân c n có nh ng hành ñ ng ñ i m i và sáng t o. Chúng ta có th
th y rõ r ng, trong kinh doanh ñâu có s sáng t o phù h p, ñó có cơ h i thành công cao hơn.
Hãy ñi n vào m t hành ñ ng ñ i m i, sáng t o mà m t doanh nhân c n th c hi n cho các tình
hu ng sau ñây.
TÌNH HU NG ĐÁP NG C N CÓ C A DOANH
NHÂN
K t c u v dân s thay ñ i (ví d : ph n l n thanh niên
ñ u ra thành ph tìm vi c, ch có nh ng ngư i già và
ph n l i làng sinh s ng)
Các giá tr và l i s ng thay ñ i (các c p v ch ng tr
thư ng có xu hư ng ăn t i bên ngoài vào ngày ngh )
Thu nh p và s c mua ñang gi m xu ng
Các chính sách c a chính ph v gi i có s a ñ i (c v
và ch ng ñ u ñ ng tên trong gi y ch ng nh n quy n s
d ng ñ t)
Các ngu n tài nguyên ñang tr nên c n ki t (Chính ph
c m khai thác g và các lo i măng r ng)
V i các lo i ñèn trang trí, khách hàng ñang có xu hư ng
chuy n sang dùng các s n ph m th công
Các ngân hàng ñang ñ y m nh vi c s n sàng cho vay
v n tiêu dùng b ng hình th c tín ch p
Nhu c u s d ng ñi n tho i di ñ ng ngày càng tăng
Nhu c u s d ng máy tính và internet nhà ngày càng
tăng
Các ñ i th c nh tranh v a mua m t thi t b tiên ti n
m i ñ ñưa vào s n xu t
Chính ph v a ban hành các chi n lư c m i ñ t o ñi u
ki n cho nh ng ngư i nhi m HIV hoà nh p c ng ñ ng
17. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
9
CH Đ 5, Bài 1
HÌNH CHI U 1
Ý nghĩa c a s sáng t o
Sáng t o là kh năng thi t k , t o m u,
ch t o hay làm m t cái gì ñó theo m t
cách m i ho c khác v i cách làm thông
thư ng.
Sáng t o là kh năng ñưa ra các gi i pháp
m i cho các v n ñ . Sáng t o c a các
doanh nhân thư ng cho k t qu là s
thành công ho c th t b i trong kinh
doanh.
Sáng t o thư ng giúp phân bi t rõ các
doanh nghi p phát tri n t t ho c năng
ñ ng v i các doanh nghi p bình thư ng
ho c trì tr .
Đ sáng t o, các doanh nhân c n ph i có
ñ u óc và t m nhìn m r ng ra ngoài môi
trư ng c a h .
18. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
10
CH Đ 5, Bài 1
HÌNH CHI U 2
Hãy v m t nét v (không ñư c nh c bút), không quá b n
ño n th ng và ñi qua chín ñi m như hình v sau ñây
Đáp án:
19. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
11
CH Đ 5, Bài 1
HÌNH CHI U 3
Hãy tính xem trong hình sau, có bao nhiêu hình vuông?
20. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
12
A B C
D
E
F
G
H
I
J
CH Đ 5, Bài 1
HÌNH CHI U 4
Hãy tính xem trong hình sau, có bao nhiêu hình tam giác?
21. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
13
BÀI 2: T O Ý TƯ NG KINH DOANH (4 TI T)
I. M c tiêu
Sau khi h c xong bài này, các h c viên s có kh năng:
• Xác ñ nh ñư c t m quan tr ng c a vi c có ñư c ý tư ng kinh doanh t t cho s thành công
c a m t doanh nghi p;
• Hình thành ñư c ý tư ng kinh doanh cho b n thân.
II. N i dung bài h c
1. Ý tư ng kinh doanh và t m quan tr ng c a ý tư ng kinh doanh.
2. Các ngu n t o ý tư ng kinh doanh.
III. Tài li u và phương ti n
• HÌNH CHI U 1, 2,3,4
• TÀI LI U PHÁT TAY 1,2
• BÀI T P 1,2,3
• M t s sách báo
• B ng vi t ho c b ng l t
• Tài li u b sung cho giáo viên
IV. G i ý các ho t ñ ng d y h c
Ho t ñ ng 1: Ý tư ng kinh doanh và t m quan tr ng c a ý tư ng kinh doanh
1. Giáo viên nêu m t tình hu ng trong cu c s ng, ví d các gia ñình tr có kinh t khá
gi ñang có xu hư ng thuê d ch v d n d p v sinh, giáo viên yêu c u h c viên xác
ñ nh các ý tư ng kinh doanh cho tình hu ng này.
2. Giáo viên ghi nhanh câu tr l i c a h c viên lên b ng ho c b ng l t. Có th s có
nhi u câu tr l i ñư c h c viên ñưa ra.
3. Giáo viên t ch c cho h c viên th o lu n v nh ng ý tư ng kinh doanh mà h c viên
ñã ñưa ra.
4. Giáo viên chi u HÌNH CHI U 1: “Ý tư ng kinh doanh” lên b ng cho h c viên th o
lu n ñ ñ i chi u v i nh ng ý tư ng kinh doanh mà h c viên v a ñ xu t cho tình
hu ng trên, t ñó giáo viên khái quát cho h c viên nh ng hi u bi t chung v ý tư ng
kinh doanh.
5. Giáo viên nêu câu h i “Vì sao ph i t o l p ý tư ng kinh doanh?” và chia nhóm th o
lu n.
6. Giáo viên yêu c u ñ i di n các nhóm tr l i câu h i và giáo viên ghi tóm t t ý ki n
c a các nhóm lên b ng. Giáo viên s d ng HÌNH CHI U 2 “Vì sao ph i t o l p ý
tư ng kinh doanh?” ñ so sánh nh ng ý ki n c a h c viên v i nh ng ñi m g i ý
trong HÌNH CHI U 2. Giáo viên khuy n khích h c viên ñưa ra nh ng ví d th c ti n
22. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
14
ñ th y ñư c vi c t o ra nh ng ý tư ng kinh doanh là ñi u c n thi t c trư c và sau
khi tri n khai công vi c kinh doanh.
7. Giáo viên cho h c viên ñ c TÀI LI U PHÁT TAY 1: “T i sao c n t o ý tư ng kinh
doanh?” và yêu c u h c viên nêu câu h i, n u có câu h i, giáo viên t ch c cho h c
viên th o lu n và giúp h c viên t tìm câu tr l i cho các câu h i mà h c viên nêu ra.
8. Giáo viên yêu c u h c viên cho ví d v nh ng ngư i ho c ch trang tr i ho c ch
doanh nghi p trong c ng ñ ng ñ a phương ho c nơi khác ñã có ñư c ý tư ng kinh
doanh t t và nêu lý do vì sao các b n l i cho r ng nh ng ý tư ng ñó là t t.
K t lu n
• M t ý tư ng kinh doanh t t là h t s c c n thi t cho vi c b t ñ u m t s m o hi m
th ng l i và cho vi c duy trì s c nh tranh sau ñó.
• Thông thư ng, nh ng ý tư ng kinh doanh t t không t nhiên xu t hi n trong ñ u
doanh nhân, chúng thư ng là k t qu c a s c n cù trong công vi c, s c g ng và
sáng t o c a doanh nhân.
Ho t ñ ng 2: Các ngu n t o ý tư ng kinh doanh
1. Giáo viên nêu câu h i: “Theo các b n, doanh nhân thư ng tìm ki m ý tư ng kinh
doanh b ng nh ng cách nào?”.
2. Giáo viên khuy n khích h c viên tr l i câu h i và giáo viên li t kê nh ng ý ki n c a
h c viên v nh ng căn c ñ t o l p ý tư ng kinh doanh lên b ng. Giáo viên chi u
HÌNH CHI U 3: “Các ngu n t o ý tư ng kinh doanh” và so sánh v i nh ng ý ki n c a
h c viên ñưa ra. Giáo viên hư ng d n h c viên th o lu n v nh ng ñi m chính, ñưa
ra ví d minh ho .
3. Giáo viên phát cho h c viên TÀI LI U PHÁT TAY 2: “T o ý tư ng kinh doanh” và yêu
c u ñ c tài li u th o lu n v i nhau v nh ng n i dung trong tài li u.
4. Giáo viên s d ng HÌNH CHI U 4: “Đ ng não” ñ nh n m nh cho h c viên khái ni m
và các nguyên t c ñ ng não. Nêu m t s kinh nghi m th c t trong vi c s d ng k
thu t ñ ng não.
5. Giáo viên dành m t kho ng th i gian kho ng 15 phút ñ h c viên ñ ng não và ñ
xu t ñư c kho ng mư i ý tư ng kinh doanh t vi c s d ng nh ng nguyên li u sau:
sách báo cũ, v d a, qu n áo cũ, v h p lon nư c gi i khát v.v..
6. Giáo viên chia l p thành các nhóm nh 4-5 ngư i. Nói v i h r ng chúng ta s làm
bài t p ñ th c hành vi c s d ng nh ng khái ni m nói trên cho vi c t o l p ý
tư ng kinh doanh. Giáo viên s d ng BÀI T P 1 và 2: “S thích/m i quan tâm” và
yêu c u các nhóm xác ñ nh s thích và m i quan tâm chung c a các thành viên trong
nhóm, sau ñó th o lu n ñ xác ñ nh ñư c nh ng ý tư ng kinh doanh giúp s d ng
và phát huy ñư c nh ng s thích và m i quan tâm c a các thành viên trong nhóm.
7. Giáo viên ñưa cho các nhóm m t s t báo (có th là báo cũ), và yêu c u h c viên
ñ c nh ng thông tin có trong nh ng t báo ñó và làm BÀI T P 3: “Thông tin ñ i
chúng, báo, t p chí” ñ xác ñ nh nh ng ý tư ng kinh doanh thông qua nh ng thông
tin ñ c ñư c t các t báo ñó.
8. Giáo viên yêu c u ñ i di n các nhóm lên trình bày k t qu th o lu n, sau ñó giáo
viên k t lu n bài h c như sau:
23. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
15
V. K t lu n chung:
• Ý tư ng kinh doanh là s hư ng ng c a m t ngư i, m t s ngư i, hay c a m t t ch c
nh m gi i quy t m t v n ñ ñã ñư c xác ñ nh ho c ñáp ng nhu c u ñang và s xu t hi n
trong môi trư ng (th trư ng, c ng ñ ng v.v ...).
• Tìm ñư c ý tư ng t t là bư c ñi quan tr ng ñ u tiên trong vi c bi n nguy n v ng và s sáng
t o c a doanh nhân thành cơ h i kinh doanh.
VI. Ki m tra, ñánh giá
1. Trong s nh ng quy t c sau, nh ng quy t c nào thúc ñ y vi c ñ ng não
có hi u qu ?
A. Yêu c u ngư i ñ ng não tránh ñưa ra nh ng quan ñi m không th c t .
B. Khuy n khích ngư i ñ ng não ch ñưa ra các ý tư ng m i.
C. Hoàn thi n ý tư ng trên cơ s phân tích và k t h p ý tư ng c a nhi u
ngư i.
D. Quan tâm nhi u ñ n s lư ng - càng có nhi u ý tư ng càng t t.
Đáp án: C,D (Tham kh o HÌNH CHI U 7)
2. Như ng quy n thương m i là gì, hãy ch n ra câu tr l i ñúng trong các
câu tr l i sau?
A. M t th a thu n theo ñó nhà s n xu t bán m t s n ph m b ng nhi u nhãn
hi u.
B. M t th a thu n theo ñó nh ng nhà bán l ñ c l p ph i thanh toán m t
kho n ti n b n quy n cho doanh nghi p như ng quy n và (thông thư ng)
ph i tuân th m t s quy trình v n hành chu n hóa chung.
C. M t th a thu n theo ñó m t nhà s n xu t phân ph i m t s n ph m b ng
cách l p doanh nghi p con các vùng.
D. M t th a thu n theo ñó nhà s n xu t hay doanh nghi p phân ph i ñ c
quy n và c p ñ c quy n phân ph i t i ch cho m t doanh nghi p khác.
Đáp án: B, D (Tham kh o: TÀI LI U PHÁT TAY 1)
24. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
16
CH Đ 5, Bài 2
HÌNH CHI U 1
Ý TƯ NG KINH DOANH LÀ GÌ?
■ Ý tư ng kinh doanh là s hư ng ng
c a m t ngư i, m t s ngư i, hay c a
m t t ch c nh m gi i quy t m t v n
ñ ñã ñư c xác ñ nh ho c ñáp ng
nhu c u ñang và s xu t hi n trong
môi trư ng (th trư ng, c ng ñ ng v.v
...).
■ Tìm ñư c ý tư ng t t là bư c ñi quan
tr ng ñ u tiên trong vi c bi n nguy n
v ng và s sáng t o c a doanh nhân
thành cơ h i kinh doanh.
25. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
17
CH Đ 5, Bài 2
HÌNH CHI U 2
T I SAO C N T O Ý TƯ NG KINH
DOANH?
■ B n c n có m t ý tư ng và là m t ý
tư ng t t ñ kinh doanh (cho c công
vi c kinh doanh m i và công vi c kinh
doanh hi n t i)
■ Đ ñáp ng nhu c u c a th trư ng
■ Đ ñáp ng th hi u và nh ng nhu
c u ñang thay ñ i
■ Đ ñi trư c trong c nh tranh
■ Đ khai thác công ngh t t hơn
■ Vì vòng ñ i s n ph m
■ Đ phân tán r i ro và th thách v i
nh ng ý tư ng m i
26. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
18
CH Đ 5, Bài 2
HÌNH CHI U 3
CÁC NGU N GIÚP T O Ý TƯ NG
KINH DOANH
■ S thích/M i quan tâm
■ Các kĩ năng và kinh nghi m cá nhân
■ Như ng quy n thương m i (franchise)
■ Thông tin ñ i chúng (báo, t p chí, vô
tuy n truy n hình, internet)
■ Tri n lãm
■ Kh o sát
■ L i phàn nàn
■ Đ ng não
■ S sáng t o
27. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
19
CH Đ 5, Bài 2
HÌNH CHI U 4
Đ NG NÃO
Đ ng não là m t k thu t ñ gi i quy t v n ñ m t cách
sáng t o cũng như ñ t o ra các ý tư ng. M c tiêu c a
ñ ng não là ñưa ra ñư c càng nhi u ý tư ng càng t t.
K thu t này thư ng b t ñ u v i m t câu h i hay m t v n
ñ . M i ý tư ng d n t i m t hay nhi u ý tư ng khác và k t
qu là có m t s lư ng l n ý tư ng ñư c ñưa ra.
B N NGUYÊN T C TRONG K THU T Đ NG
NÃO
1 Không ch trích ho c ñánh giá ý tư ng c a ngư i khác.
2 Khuy n khích t do ñưa ra ý tư ng; nh ng ý tư ng phi
lý hay ñiên r cũng ñư c hoan nghênh.
3 Quan tâm nhi u ñ n s lư ng; càng nhi u ý tư ng
càng t t.
4 Hoàn thi n ý tư ng trên cơ s phân tích và k t h p ý
tư ng c a nhi u ngư i.
28. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
20
CH Đ 5, Bài 2
BÀI T P 1
S thích/M i quan tâm
Trong 5 phút, m i ngư i trong nhóm ph i li t kê ít nh t 4 s thích ho c m i quan tâm
1. ________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. ________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. ________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
4. ________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5. ________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
6. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
7. ________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
8. ________________________________________________________________________
30. CH Đ 5, Bài 2
BÀI T P 2
S thích/M i quan tâm
T danh m c li t kê v s thích/m i quan tâm trong BÀI T P 1, m i nhóm ph i ch n m t
ý tư ng mà nhóm mu n phát tri n thành m t công vi c kinh doanh. Thành viên nhóm t
th o lu n v i nhau v vi c l a ch n trên. Bây gi , dùng ph n dư i trang gi y này và t
gi y khác, ho c s d ng máy vi tính n u mu n, mô t ý tư ng c a nhóm b n v i k t qu
s n ph m ho c d ch v m t cách chi ti t, trong ñó bao g m miêu t ai có th s là khách
hàng. B n có 15 phút ñ th c hi n nhi m v này, sau ñó b n có th dành 5 phút ñ
trình bày ý tư ng c a nhóm mình trư c l p.
Mô t ý tư ng
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
31. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
3
CH Đ 5, Bài 2
BÀI T P 3
Thông tin ñ i chúng: Báo/T p chí
Nhóm c a b n hãy tìm ra 5 ý tư ng kinh doanh t các bài báo và chương m c các cơ h i
kinh doanh trên báo và t p chí. Trên các chương m c thương m i có th có qu ng cáo
bán doanh nghi p hay máy móc, còn các t p chí có th mô t các lo i hình kinh doanh
m i hay thông báo nh ng thay ñ i v th hi u ho c nh ng nhu c u tiêu dùng. Sau ñó, t
m i ý tư ng l a ch n, ñưa ra các lý do t i sao b n l i quan tâm ñ n nó. Các b n có 15
phút ñ th c hi n nhi m v này.
Ý tư ng kinh doanh Lý do quan tâm
1. ______________________________
______________________________
2. ______________________________
______________________________
3. ______________________________
______________________________
4. ______________________________
5. ______________________________
______________________________
6. ______________________________
______________________________
7. ______________________________
______________________________
8. ______________________________
______________________________
______________________________
9. ______________________________
____________________________ _
______________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
32. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
4
CH Đ 5, Bài 2
TÀI LI U PHÁT TAY 1
A. T o ý tư ng kinh doanh
Có ñư c m t ý tư ng kinh doanh t t là ñi u h t s c c n thi t, và th m chí là ñi u ki n tiên quy t
cho m t công vi c kinh doanh thành công. Tuy nhiên, nh ng ý tư ng kinh doanh t t không t
ñ n v i doanh nhân mà nó là k t qu c a quá trình c n cù làm vi c và c g ng c a doanh nhân
trong vi c t o ra, xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i.
1. Ý tư ng kinh doanh là gì?
Ý tư ng kinh doanh là s hư ng ng c a m t ngư i, m t s ngư i, hay c a m t t ch c ñ gi i
quy t m t v n ñ ñã ñư c xác ñ nh hay ñ ñáp ng nhu c u ñã ñư c nh n di n trong môi trư ng
(th trư ng, c ng ñ ng v.v...). Tìm ñư c ý tư ng t t là bư c ñi quan tr ng ñ u tiên trong vi c bi n
nguy n v ng và s sáng t o c a doanh nhân thành cơ h i kinh doanh.
M c dù v y, có hai ñi u nên chú ý:
a) M t ý tư ng kinh doanh t t c n ñ t ñư c hai yêu c u chính sau: Sáng t o và Kh thi.
b) M t ý tư ng r t t t v n là chưa ñ cho s thành công, doanh nhân c n l p k ho ch chi
ti t ñ tri n khai th c hi n ý tư ng kinh doanh sau khi ñã xác ñ nh ñư c nó.
Nói tóm l i, m c dù quan tr ng, ý tư ng ch là công c c n ñư c phát tri n và bi n thành cơ h i
kinh doanh b n v ng.
2. Sáng t o là gì?
S sáng t o là kh năng thi t k , hình thành và t o nên hay làm ñi u gì ñó m i ho c theo cách
khác bi t.
Kh năng tìm ra nh ng gi i pháp sáng t o trư c nh ng nhu c u/v n ñ và ti p c n các gi i pháp
này thư ng ñánh d u s khác nhau gi a thành công và th t b i trong kinh doanh. Đ ng th i, kh
năng này t o s khác bi t gi a doanh nghi p năng ñ ng và có kh năng phát tri n t t v i các
doanh nghi p bình thư ng. Doanh nhân thành công là ngư i có óc sáng t o trong vi c xác ñ nh
ñư c s n ph m m i, d ch v hay các cơ h i kinh doanh.
Đ sáng t o, b n c n luôn chú tâm quan sát và suy nghĩ. B n hãy nghiên c u k các ngu n giúp
t o l p ý tư ng kinh doanh nêu dư i ñây:
33. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
5
B. Các ngu n giúp t o l p ý tư ng kinh doanh
Đã có hàng tri u doanh nhân trên toàn th gi i và nh ng b ng ch ng xác th c c a h cho th y
có nhi u ngu n ý tư ng kinh doanh ti m năng. Dư i ñây gi i thi u sơ lư c m t s ngu n h u
d ng hơn c .
1. S thích/M i quan tâm
S thích là ho t ñ ng ưa thích trong th i gian r i. Nhi u ngư i trong khi theo ñu i s thích hay m i
quan tâm c a mình ñã hình thành nên công vi c kinh doanh. Ví d n u b n thích chơi máy tính, n u
ăn, âm nh c, du l ch, th thao hay bi u di n - hãy k ra vài s thích c a b n và b n có th phát
tri n chúng thành m t công vi c kinh doanh. Đ minh ho thêm ñi u này, b n có th hình dung n u
b n thích ñi du l ch, bi u di n và có lòng hi u khách, b n có th cân nh c vi c kinh doanh ngành du
l ch, m t trong nh ng ngành công nghi p không khói l n nh t trên th gi i.
2. Các kĩ năng và kinh nghi m cá nhân
Hơn n a, nh ng ý tư ng c a công vi c kinh doanh thành công b t ngu n t kinh nghi m làm
vi c. Ví d như m t công nhân cơ khí có kinh nghi m làm vi c m t xư ng s a ch a ô tô l n,
cu i cùng anh ta l p m t xư ng s a ch a xe ô tô riêng ho c kinh doanh xe ô tô cũ. Vì v y, ki n
th c và kinh nghi m c a doanh nhân ti m năng ñóng vai trò h t s c quan tr ng trong vi c quy t
ñ nh công vi c kinh doanh cũng như lo i hình kinh doanh. Nh ng kĩ năng và kinh nghi m c a b n
có th x p vào ngu n l c quan tr ng b c nh t, không ch trong vi c t o ra nh ng ý tư ng mà c
trong vi c s d ng chúng như m t ngu n v n.
3. Như ng quy n thương m i (franchise)
Như ng quy n thương m i (franchise) là m t s s p x p mà nh ñó nhà s n xu t hay nhà phân
ph i c a m t thương hi u, s n ph m/d ch v cho phép nh ng ngư i buôn bán nh l ñ c l p tr
phí quy n s d ng thương hi u, s n ph m/d ch v ñó và tuân th quy trình v n hành chu n hoá
c a h . Nh ng ngư i, doanh nghi p mua quy n thương m i ñư c ñ c quy n trong vi c phân ph i
t i ñ a phương. Như ng quy n thương m i có th ñư c th hi n dư i m t s hình th c khác
nhau, nhưng m t trong nh ng hình th c ñư c quan tâm nh t là lo i hình cung c p thương hi u,
danh ti ng, phương th c kinh doanh và các quy trình v n hành.
Trong nh ng năm 1980 và ñ u nh ng năm 1990, như ng quy n thương m i có bư c phát tri n
m nh m , và tr thành cách th c kh i s doanh nghi p c a hàng tri u doanh nghi p M và châu
Âu. Ch riêng M , có kho ng hơn 2.000 doanh nghi p ho t ñ ng dư i hình th c th c như ng
quy n thương m i, ñóng góp hơn 300 t ñô la thu nh p hàng năm và kho ng 1/3 trong s h là
các doanh nghi p bán l . Ngoài mua quy n thương m i, doanh nghi p cũng có th phát tri n hình
th c bán quy n thương m i. Có nhi u tài li u, sách hư ng d n, cũng như các hi p h i, cũng có
th giúp cho b n có thêm các thông tin liên quan.
N u b n có k năng bán hàng, qu n lí t t, b n có th tri n khai công vi c kinh doanh theo hình
th c mua như ng quy n thương m i c a m t doanh nghi p mà s n ph m/d ch v c a h ñã có
thương hi u và uy tín. N u thương hi u và uy tín doanh nghi p c a b n ñã ñư c thi t l p, b n
cũng có th kinh doanh thương hi u và uy tín c a doanh nghi p mình thông qua hình th c bán
như ng quy n thương m i.
34. 4. Thông tin ñ i chúng
Thông tin ñ i chúng là ngu n thông tin, ngu n ý tư ng l n và cung c p cơ h i thư ng xuyên.
Báo, t p chí, vô tuy n truy n hình và ngày nay internet là t t c nh ng ví d c a thông tin ñ i
chúng. Ví d , hãy ñ ý ñ n các qu ng cáo thương m i trên m t t báo, hay t p chí, b n có th
tìm th y có nh ng doanh nghi p ñư c rao bán. Như v y, có m t cách ñ tr thành doanh nhân là
tr l i nh ng l i chào hàng như v y.
Nh ng bài báo ñăng trên báo chí, trên internet hay các chương trình phim tài li u trên vô tuy n
truy n hình có th cho bi t nh ng thay ñ i v th hi u hay các nhu c u tiêu dùng. Ví d , b n có
th ñ c hay nghe và bi t ñư c r ng ngư i ta bây gi ñang ngày càng quan tâm ñ n vi c ăn u ng
an toàn hay th d c th hình ho c th m m .
B n cũng có th tìm th y ñư c nh ng qu ng cáo gi i thi u cung c p các d ch v nào ñó c n kĩ
năng, ví d như k toán, cung c p ñ ăn hay an ninh. Ho c b n cũng có th phát hi n ra m t lo i
hình kinh doanh m i c n nhà ñ u tư.
5. Tri n lãm
Còn có m t cách tìm ra ý tư ng cho công vi c kinh doanh khác là tham d các cu c tri n lãm và
h i ch thương m i. Nh ng ho t ñ ng này thư ng ñư c qu ng cáo trên báo ñài. B ng cách ñ n
nh ng nơi này thư ng xuyên, b n s không nh ng khám phá ra nhi u s n ph m và d ch v m i,
mà ñ ng th i b n cũng có th g p g ngư i ñ i di n thương m i, nhà s n xu t, nhà bán buôn,
các nhà cung c p và các nhà Như ng quy n thương m i (franchiser), ñây là ngu n ý tư ng, thông
tin kinh doanh tuy t v i và giúp b n trong bư c ñ u kh i s kinh doanh. Cũng có th ai ñó trong
s h cũng ñang tìm ki m ñ i tác như b n ch ng h n.
6. Đi u tra kh o sát
M c tiêu chính c a m t ý tư ng kinh doanh ph i là khách hàng. Nh ng nhu c u và mong mu n
c a khách hàng t o cơ s cho s ra ñ i c a m t s n ph m/d ch v nào ñó, chúng có th ñư c xác
ñ nh qua kh o sát. Nh ng cu c kh o sát như v y có th thu th p thông tin m t cách chính th c
ho c không chính th c thông qua vi c nói chuy n, trao ñ i v i m i ngư i, dùng phi u h i hay
thông qua ph ng v n và/ho c có th qua quan sát.
B n có th b t ñ u b ng vi c nói chuy n v i ngư i thân trong gia ñình, b n bè ñ tìm hi u xem
h c n gì ho c mu n gì mà hi n không có s n. Ho c gi , ví d như h không tho mãn v i nh ng
s n ph m hay d ch v hi n có và h mong ñ i nh ng thay ñ i hay c i thi n gì. Sau ñó, b n có th
chuy n sang ti p c n v i nh ng ngư i tham gia phân ph i s n ph m/d ch v , ñó là nhà s n xu t,
ngư i bán buôn, nhà phân ph i, các ñ i lý và ngư i bán l . Vi c chu n b s n m t b câu h i ñ
dùng trong phi u h i hay ph ng v n s giúp ích r t nhi u cho b n. Nh ng m i quan h g n gũi
c a nh ng ngư i này v i khách hàng và các thành viên trong kênh phân ph i s cung c p ñư c
nh ng thông tin h u ích v nh ng gì khách hàng ñang c n và nh ng gì s không bán ñư c. Cu i
cùng b n nên ti p c n ñư c càng nhi u khách hàng càng t t, v i c hai lo i khách hàng hi n t i
và khách hàng ti m năng. Càng thu th p ñư c nhi u thông tin bao nhiêu thì càng t t cho b n b y
nhiêu.
35. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
3
Ngoài vi c ti p c n v i m i ngư i, b n cũng c n thu th p thông tin qua quan sát. Ví d , khi cân
nh c xem có quy t ñ nh m c a hàng trên m t ph nào ñó, b n có th quan sát và ñ m s ngư i
qua l i con ph ñó vào m t s ngày và so sánh các con s này v i s li u thu ñư c các v trí
khác. N u b n quan tâm ñ n khu v c có nhi u khách du l ch, b n có th thi t l p cơ s kinh
doanh nh ng s n ph m th công m ngh . Ho c b n có th nh n th y là không có nhà hàng/
khách s n nào ñ t tiêu chu n trong tuy n du l ch ho c thành ph mà b n hay ñ n.
Cách ñó ñ m b o r ng b n không lơ là trong v n ñ này và lúc nào cũng ñ m t t i các nhu c u
và cơ h i ñ kinh doanh. Chúng ta bi t r ng, ñôi khi có nh ng doanh nghi p lui t i m i cu c chiêu
ñãi ñ tìm hi u xem ai ñang s d ng nh ng s n ph m gì không ñáp ng tho ñáng m c ñích h
mong ñ i. Có ngư i l i quan sát ñ chơi c a tr em trong gia ñình khi tìm ki m nh ng ý tư ng
phù h p v i th trư ng.
7. Nh ng l i phàn nàn
L i phàn nàn và th t v ng c a m t s khách hàng ñã d n ñ n vi c xu t hi n nhi u s n ph m hay
d ch v m i. Khi nào ngư i tiêu dùng hay khách hàng phàn nàn s th t v ng v m t s n ph m
hay m t d ch v , ho c khi b n nghe th y ai ñó nói r ng “tôi mu n có...” hay “n u có m t s n
ph m/d ch v có th ...”, nghĩa là b n ñang có cơ h i cho m t ý tư ng kinh doanh. T m t ý
tư ng có th thành l p m t doanh nghi p c nh tranh cung c p m t s n ph m/d ch v t t hơn
ho c nó có th là t o ra m t s n ph m/d ch v m i ñ bán cho doanh nghi p có nhu c u và/ho c
bán cho nh ng ngư i khác.
8. Đ ng não
Đ ng não là m t k thu t dùng ñ gi i quy t v n ñ m t cách sáng t o cũng như ñ sáng t o ra
các ý tư ng. M c tiêu là ñ ñưa ra ñư c càng nhi u ý tư ng càng t t. Đ ng não thư ng b t ñ u
v i m t câu h i hay m t v n ñ . Ví d b n có th h i “S n ph m nào hay d ch v nào c n trong
gia ñình ngày nay và nh ng s n ph m nào ñang s n có?”. B n t ñ ng não ho c t ch c ñ ng
não v i nh ng ngư i khác ñ ñưa ra ñư c nhi u câu tr l i cho câu h i trên. M i ý tư ng d n
ñ n m t ý tư ng khác ho c phát tri n thêm nhi u ý tư ng, k t qu là thu v ñư c nhi u ý
tư ng có giá tr .
Khi s d ng k thu t này, b n c n tuân theo 4 nguyên t c:
• Không ch trích ho c ñánh giá ý tư ng c a ngư i khác.
• Khuy n khích t do ñưa ra ý tư ng - nh ng ý tư ng phi lý hay ñiên r cũng ñư c hoan
nghênh.
• Quan tâm nhi u ñ n s lư ng - càng nhi u ý tư ng càng t t.
• Hoàn thi n ý tư ng trên cơ s phân tích và k t h p ý tư ng c a nhi u ngư i.
Hơn n a t t c các ý tư ng cho dù ñúng hay sai cũng ph i ñư c ghi l i và xem xét m t cách
nghiêm túc.
36. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
4
CH Đ 5, Bài 2
TÀI LI U PHÁT TAY 2
T o ý tư ng kinh doanh
Có r t nhi u lý do t i sao các doanh nhân hi n t i và tương lai c n ñưa ra các ý tư ng kinh doanh.
Dư i ñây là m t s ít trong nh ng lý do ñó.
B n c n m t ý tư ng - và là m t ý tư ng t t cho vi c kinh doanh. M t ý tư ng t t là h t s c
c n thi t cho công vi c kinh doanh thành công, cho c khi b t ñ u vi c kinh doanh và ñ duy trì
kh năng c nh tranh sau này.
Đ ñáp ng nhu c u th trư ng. Th trư ng ñư c hình thành ch y u b i nh ng khách hàng có
nhu c u và mong mu n ñư c tho mãn. Nh ng ai hay doanh nghi p nào có th tho mãn ñư c
nh ng yêu c u ñó ñ u ñư c ñ n bù x ng ñáng.
Đ theo k p th hi u và yêu c u ñang thay ñ i. Nh ng nhu c u này cung c p cơ h i cho các
doanh nghi p ñáp ng ñư c ñòi h i ñó v i nh ng ý tư ng, s n ph m và d ch v m i.
Đ ñi trư c trong c nh tranh. Nên nh là n u b n không t o ra nh ng ý tư ng m i thì ñ i th
c nh tranh s làm ñi u ñó. Thách th c là ñ t o ra s khác bi t và làm t t hơn ngư i khác.
Đ khai thác công ngh - làm t t hơn. Công ngh ñã tr thành m t công c c nh tranh chính
trên th trư ng ngày nay v i t c ñ thay ñ i nhanh chóng bu c nhi u doanh nghi p ph i ñ i m i.
Có hàng lo t các doanh nghi p m i trên th gi i ñang ho t ñ ng trong lĩnh v c ñi n t và công
nghi p hàng gia d ng hàng tháng ñưa ra hàng ch c s n ph m m i. Đ i v i nh ng doanh nghi p
này và nhi u doanh nghi p khác trên th trư ng toàn c u ngày nay thì vi c phát ki n ra nh ng ý
tư ng kinh doanh là h t s c c n thi t.
Đ phân tán r i ro và th thách v i nh ng ý tư ng m i. G n v i khái ni m vòng ñ i s n
ph m, th c ti n cho th y hơn 80% s n ph m m i b th t b i. B i v y, ñi u c n làm là các doanh
nghi p c g ng phân tán r i ro và cho phép ñôi khi th t b i b ng cách liên t c ñưa ra nh ng ý
tư ng m i.
37. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
5
BÀI 3: XÁC Đ NH VÀ ĐÁNH GIÁ CÁC
CƠ H I KINH DOANH (3 TI T)
I. M c tiêu
Sau khi h c xong bài bày, các h c viên s có kh năng:
• Xác ñ nh ñư c t m quan tr ng c a vi c ñánh giá các cơ h i kinh doanh
• Xác ñ nh và ñánh giá ñư c m t s cơ h i kinh doanh phù h p v i năng l c c a b n thân
II. N i dung bài h c
1. Cơ h i kinh doanh là gì?
2. Xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh
III. Tài li u và phương ti n
• Chi u HÌNH CHI U 1,2
• TÀI LI U PHÁT TAY 1
• Máy chi u n u có
• B ng vi t ho c b ng l t
• M i m t doanh nhân nam và m t doanh nhân n ñang có nh ng ho t ñ ng kinh doanh
thành công ñ n nói chuy n v nh ng ý tư ng và cơ h i kinh doanh mà h ñã áp d ng
thành công.
IV. G i ý các ho t ñ ng d y h c
Ho t ñ ng 1: Cơ h i kinh doanh là gì?
1. Giáo viên m i m t s h c viên phát bi u nh ng suy nghĩ và hi u bi t c a h c viên v “cơ
h i kinh doanh”. Giáo viên chi u HÌNH CHI U 1: “Cơ h i kinh doanh là gì?” và yêu c u h c
viên th o lu n và phân bi t s khác nhau gi a ý tư ng và cơ h i kinh doanh.
2. Giáo viên ghi nh ng ý ki n c a h c viên lên b ng và t ng h p l i ki n th c cho h c viên.
Giáo viên có th ñưa ra m t vài ví d c th như có m t s ý tư ng kinh doanh hay nhưng
chưa ch c ñã có cơ h i kinh doanh. Ví d : Kinh doanh máy gi t, kinh doanh d n d p và v
sinh nhà c a m t th tr n nh .
3. Giáo viên yêu c u h c viên th o lu n chung v nh ng ñ c ñi m c a m t cơ h i kinh doanh
t t. So sánh nh ng ý ki n c a h c viên v i n i dung ghi trong HÌNH CHI U 2: “Xác ñ nh và
ñánh giá các cơ h i kinh doanh”. Giáo viên yêu c u h c viên ñ c TÀI LI U PHÁT TAY 1:
“Xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh” và yêu c u h c viên th o lu n nh ng n i
dung chính ghi trong tài li u.
4. Giáo viên nói v i h c viên r ng bu i chi u ho c ngày hôm sau, chúng ta s có cơ h i
ph ng v n các doanh nhân ñang có nh ng ho t ñ ng kinh doanh thành công. Giáo viên
yêu c u h c viên chu n b các câu h i ñ ph ng v n doanh nhân. Giáo viên nh n m nh v i
h c viên r ng c n có các câu h i ñ tìm hi u xem nh ng doanh nhân này ñã xác ñ nh và
38. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
6
ñánh giá các cơ h i kinh doanh như th nào, làm th nào ñ bi n các ý tư ng thành các cơ
h i kinh doanh. Nh ng ý tư ng nào s có cơ h i kinh doanh t t và t i sao?... Giáo viên g i
ý cho h c viên chu n b nh ng câu h i ñ tìm hi u n i dung làm th nào doanh nhân t o
l p ñư c ý tư ng kinh doanh, làm th nào ông y (ho c bà y) xác ñ nh hay nh n ra ñư c
cơ h i kinh doanh, làm th nào ông y (ho c bà y) ñánh giá ñư c cơ h i và làm th nào
ông y (ho c bà y) chuy n hoá ñư c nh ng cơ h i này thành công vi c kinh doanh thành
công. Trong cu c ph ng v n này, giáo viên giao nhi m v cho m i nhóm thu th p m t s
thông tin cơ b n v doanh nhân và doanh nghi p c a h , ví d lo i hình doanh nghi p,
lĩnh v c kinh doanh chính, s lư ng nhân công, s n ph m và d ch v chính, năm thành
l p, ñi m m nh và nh ng ñi m y u c a doanh nghi p...
5. Giáo viên cũng có th m i nh ng ngư i ho t ñ ng m t hi p h i doanh nghi p, m t t
ch c h tr phát tri n kinh doanh, m t t ch c ñ u tư, m t t ch c c a nh ng ngư i lao
ñ ng (liên ñoàn lao ñ ng), m t t ch c phát tri n kinh t vùng ho c m t cơ quan chuyên
môn nhà nư c có liên quan (phòng ñăng kí kinh doanh), m t trư ng ñ i h c, m t cơ quan
tư v n kinh doanh ñ n nói chuy n v các cơ h i kinh doanh.
6. Giáo viên ti p ñón doanh nhân, gi i thi u ng n v Chương trình Giáo d c Kinh doanh
(KAB) và c m ơn doanh nhân ñã dành th i gian ñ n nói chuy n v i l p h c. Giáo viên m i
h c viên l n lư t nêu câu h i, giáo viên lưu ý v i h c viên ghi chép l i n i dung th o lu n
và tránh h i nh ng câu h i mang tính trùng l p. Giáo viên ñi u khi n quá trình ph ng v n
ñ ñ m b o t t c nh ng câu h i quan tr ng ñ u ñư c h c viên ñưa ra và nh ng câu tr
l i c a doanh nhân ñáp ng ñư c mong ñ i c a h c viên.
K t lu n:
• Vi c nh n ra ñư c m t cơ h i kinh doanh có kh năng ñáp ng m t cách hi u qu m t
nhu c u nào ñó ñã ñư c xác ñ nh là cơ s cho vi c b t ñ u và duy trì s m o hi m thành
công, nh ng nh n th c này không nh ng ñóng góp vào vi c phát ki n các ý tư ng hay
xác ñ nh các cơ h i, mà còn ki m tra và ñánh giá nh ng cơ h i ñó ñ quy t ñ nh l a ch n
nh ng m c tiêu có cơ h i và ch c ch n nh t.
Ho t ñ ng 2: Xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh
1. Giáo viên chia h c viên thành các nhóm kho ng 4-5 ngư i. Giáo viên yêu c u h c viên
th o lu n ñ xây d ng m t phi u ñi u tra ñơn gi n hay m t s ít câu h i ñ ñi u tra
nh ng tác nhân liên quan (khách hàng, nhà cung c p, các cơ quan qu n lí nhà nư c, các
cơ quan h tr phát tri n kinh doanh...) nh m xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh.
2. Sau ñó giáo viên giao nhi m v cho m i nhóm g p và trao ñ i v i m t ñ i di n c a các cơ
quan liên quan, h c viên ti n hành ph ng v n và thu th p thông tin ñ xác ñ nh và ñánh
giá các cơ h i kinh doanh.
3. Giáo viên yêu c u các thành viên trong nhóm ph i t th o lu n th ng nh t ý ki n, câu h i
và s p x p toàn b quá trình ph ng v n và thu th p thông tin, giáo viên theo dõi và có th
tr giúp các nhóm khi c n.
4. Giáo viên yêu c u các nhóm hoàn thành bài t p trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh (ví
d sau 5 ngày), và yêu c u các nhóm chu n b m t b n báo cáo ñ lên trình bày trư c l p
vào m t ngày c th .
5. Cu i cùng, giáo viên tóm t t m t s k t lu n t k t qu làm bài t p c a h c viên và c ng
c l i nh ng ñi m chính ñã h c.
39. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
7
V. K t lu n chung
• Cơ h i kinh doanh có th ñư c ñ nh nghĩa m t cách ñơn gi n là m t ý tư ng ñ u tư h p
d n hay m t công vi c có kh năng ñư c ñ n bù x ng ñáng cho ngư i dám m o hi m.
Nh ng cơ h i như v y có ñư c t nhu c u c a khách hàng và d n ñ n vi c cung c p s n
ph m hay d ch v , t o ra hay làm tăng thêm giá tr cho ngư i mua s n ph m hay cho
ngư i s d ng cu i cùng.
• M t CƠ H I KINH DOANH ñư c ñánh giá là t t khi nó ñáp ng hay có kh năng ñáp ng
ñư c nh ng tiêu chí sau: Có nhu c u th c s ; Có l i nhu n t vi c ñ u tư; Mang tính c nh
tranh; Đáp ng các m c tiêu; S n có ngu n l c và năng l c th c hi n.
VI. G i ý ki m tra và ñánh giá
1. Cơ h i kinh doanh là gì, hãy ch n ra câu tr l i ñúng trong s các câu sau?
A. M t ý tư ng kinh doanh hay nhưng tính kh thi không cao
B. M t kho ng tr ng trong th trư ng có th bi n thành vi c kinh doanh
C. M t cơ h i ñ mua l i doanh nghi p c a ngư i khác
D. Cơ h i phát tri n m t s n ph m m i mà ngư i tiêu dùng s n lòng tr ti n
Đáp án: B,D (Tham kh o: TÀI LI U PHÁT TAY 1)
2. Nh n ñ nh này là ñúng hay sai: “M i ý tư ng kinh doanh ñ u có th ñư c chuy n thành
m t cơ h i kinh doanh”.
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
3. Nh n ñ nh này là ñúng hay sai: “M t khi xác ñ nh ñư c cơ h i kinh doanh, ngư i có t ch t
kinh doanh có r t nhi u th i gian ñ th c thi nó”.
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
4. Nh n ñ nh này là ñúng hay sai: “M t cơ h i kinh doanh t t không th tri n khai ñư c trong
m t môi trư ng kinh doanh t h i”.
A. Đúng
B. Sai
Đáp án: B
40. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
8
CH Đ 5, Bài 3
HÌNH CHI U 1
CƠ H I KINH DOANH LÀ GÌ?
Cơ h i kinh doanh có th ñư c ñ nh nghĩa m t cách ñơn
gi n là m t ý tư ng ñ u tư h p d n hay m t công vi c có
kh năng ñư c ñ n bù x ng ñáng cho ngư i dám m o
hi m. Nh ng cơ h i như v y có ñư c t nhu c u c a khách
hàng và d n ñ n vi c cung c p s n ph m hay d ch v , t o
ra hay làm tăng thêm giá tr cho ngư i mua s n ph m hay
cho ngư i s d ng cu i cùng.
Phân bi t gi a ý tư ng kinh doanh và cơ h i kinh
doanh:
M t ý tư ng kinh doanh hay chưa h n s có cơ h i kinh
doanh t t. Ví d có t i 80% s n ph m m i là không
thành công.
M t ý tư ng ñư c ñánh giá là có cơ h i kinh doanh t t
khi ý tư ng ñó ñáp ng ñư c các tiêu chí sau: Có nhu
c u th c s ; Có l i nhu n t vi c ñ u tư; Mang tính
c nh tranh; Đáp ng các m c tiêu; S n có ngu n l c
và năng l c th c hi n.
B n c n ñánh giá m t cách c n th n các ý tư ng kinh
doanh ñ xác ñ nh xem nh ng ý tư ng nào có cơ h i
kinh doanh nh t cho b n.
41. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
9
CH Đ 5, Bài 3
HÌNH CHI U 2
XÁC Đ NH VÀ ĐÁNH GIÁ CÁC CƠ H I KINH
DOANH
Đánh giá và xác ñ nh cơ h i kinh doanh không
ph i công vi c d th c hi n.
Trư c khi quy t ñ nh tri n khai kinh doanh m t
s n ph m hay m t d ch v nào ñó, b n c n xác
ñ nh ñư c nguy cơ cũng như ph n thư ng/l i ích
mà b n s thu ñư c thông qua ñánh giá:
Ngành hàng và th trư ng
Đ r ng c a “c a s cơ h i”
Các m c tiêu cá nhân và năng l c c a b n
Kh năng qu n lí
S c nh tranh
Các yêu c u v ngu n v n, công ngh và các
ngu n l c khác
Môi trư ng kinh doanh (các quy ñ nh c a
chính ph , lu t pháp, kinh t , chính tr v.v...).
42. CH Đ 5, Bài 3
TÀI LI U PHÁT TAY 1
Xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh
Quan sát, tìm ki m và tri n khai các cơ h i là m t trong nh ng ñ c ñi m c a các doanh nhân
thành công, ñây cũng là cơ s c a bư c kh i ñ u doanh nhân duy trì nh ng cu c m o hi m th ng
l i. Vi c xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh không nh ng bao g m vi c t o l p ra các ý
tư ng và nh n ra ñư c các cơ h i mà còn là s ki m tra và ñánh giá các cơ h i ñ xác ñ nh ra
ñư c nh ng cơ h i kinh doanh h p d n và ch c ch n nh t ñ theo ñu i.
Cơ h i kinh doanh là gì?
Cơ h i kinh doanh có th ñư c ñ nh nghĩa m t cách ñơn gi n là m t ý tư ng ñ u tư h p d n hay
m t công vi c có kh năng ñư c ñ n bù x ng ñáng cho ngư i dám m o hi m. Nh ng cơ h i như
v y có ñư c t nhu c u c a khách hàng và d n ñ n vi c cung c p s n ph m hay d ch v , t o ra
hay làm tăng thêm giá tr cho ngư i mua s n ph m hay cho ngư i s d ng cu i cùng.
M c dù v y, m t ý tư ng t t không nh t thi t s là cơ h i kinh doanh t t. Ví d , b n có th phát
ki n ra m t s n ph m sáng giá t quan ñi m k thu t, song th trư ng có th không s n sàng
ch p nh n nó. Ho c m t ý tư ng tho t nghe có v hay nhưng xét m c ñ c nh tranh và các
ngu n l c yêu c u l i có th không ñáng ñ theo ñu i. Đôi khi, th m chí th trư ng s n sàng ñón
nh n ý tư ng nhưng l i nhu n do nó mang l i có th không ñ trang tr i cho nh ng chi phí ph i
b ra, ñi u này ñã ñư c ch ng minh qua th c t là hơn 80% s n ph m m i ra ñ i b th t b i.
Thông thư ng, nh ng phát minh và ý tư ng m i là t t, song ñi u hi n nhiên là r t nhi u phát
minh, ý tư ng m i ñó không th tr ñư c trư c th thách c a th trư ng.
Chính vì v y, ñi u gì bi n m t ý tư ng thành cơ h i kinh doanh? Câu tr l i ñơn gi n là khi doanh
thu cao hơn chi phí, ngư i kinh doanh s có l i nhu n. Trong th c ti n, ñ có th hi u ñư c, b n
c n nghiên c u k các nhân t ñư c li t kê và minh ho dư i ñây.
Nh ng ñ c ñi m c a m t cơ h i kinh doanh t t
Đ m t ý tư ng ñư c ñánh giá là có cơ h i kinh doanh t t, ý tư ng ñó ph i tho mãn hay có th
ñáp ng các tiêu chí sau:
Có nhu c u th c s , ví d ñáp ng nh ng nhu c u chưa tho mãn c a khách hàng -
nh ng ngư i có kh năng mua và s n sàng tr ti n ñ mua.
Có l i nhu n t vi c ñ u tư, t c là m c l i nhu n có th ch p nh n ñư c và bù ñ p
ñư c m t cách tho ñáng các chi phí cũng như nh ng r i ro và n l c ñã b ra.
Mang tính c nh tranh, t c là tương ñương hay t t hơn (theo quan ñi m c a khách
hàng) so v i nh ng s n ph m/d ch v tương t ñang bán trên th trư ng.
Đ t m c tiêu, nghĩa là ñ t ñư c các m c tiêu và tham v ng c a cá nhân hay t ch c
dám m o hi m.
S s n có các ngu n l c và kĩ năng, t c là doanh nhân có kh năng huy ñ ng ñư c
m i ngu n l c c n thi t ñ th c hi n.
43. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
3
Xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh
Các ý tư ng và cơ h i sau khi ñã ñư c xác ñ nh c n ñư c ki m tra và ñánh giá kh năng th c thi.
Vi c xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh không ph i là vi c d làm, nhưng ñây là m t
công vi c c c kỳ quan tr ng, b i vì vi c làm này s có th t o ra s thành công hay th t b i, s
phát ñ t hay m t tr ng m i th b n có. Vi c ñánh giá không h n ñã ñ m b o cho s thành công
nhưng ch c ch n s giúp h n ch r i ro và gi m nh th t b i.
Xác ñ nh và ñánh giá các cơ h i kinh doanh v th c ch t là xác ñ nh s r i ro và l i nhu n, s ñ n
bù x ng ñáng ñư c ph n ánh qua các nhân t sau:
Ngành hàng và th trư ng
Câu h i chính ñ tìm câu tr l i ñây là li u có m t th trư ng dành cho ý tư ng m i hay không.
M t th trư ng trong b i c nh này, bao g m khách hàng ti m năng hay là khách hàng th c s có
nhu c u và mong mu n, là ngư i có kh năng mua s n ph m/d ch v d ki n c a b n, h cũng là
ngư i s n sàng tr ti n cho l a ch n ñó. B i v y, cũng c n ñánh giá xem li u b n có kh năng
cung c p cho khách hàng nh ng s n ph m/d ch v mà h có nhu c u v i giá ph i chăng, ñúng
nơi và ñúng th i gian hay không.
M t v n ñ quan tr ng khác c n cân nh c ñây là quy mô th trư ng và t c ñ phát tri n c a
ngành hàng. B i c nh lý tư ng là th trư ng l n và ñang phát tri n. Khi b n ph i chia s th
trư ng nh , ñi u quan tr ng là b n ph i ch c ch n r ng quy mô kinh doanh ñang phát tri n.
Trong trư ng h p này, doanh nhân tương lai c n thu th p thông tin. N u m t s doanh nhân nghĩ
r ng công vi c này quá n ng nh c thì h có th th y tho i mái hơn khi bi t r ng ñã có s n s li u
v th trư ng (quy mô, ñ c ñi m, ñ i th c nh tranh…) và thư ng thì các thông tin này ph n ánh
nh ng gì trái ngư c v i ti m năng th c t c a m t cơ h i. Tóm l i, n u s li u v th trư ng là s n
có và cho th y rõ ti m năng l n, thì có kh năng là có r t nhi u ñ i th s tham gia vào th
trư ng và các cơ h i s gi m b t. Có m t s các ngu n s li u ñã ñư c công b (có th g i là
thông tin th c p) như thư vi n, các phòng thương m i, các trung tâm xúc ti n ñ u tư, các b
ngành, trư ng ñ i h c, các ñ i s quán, internet, báo và t p chí...
Ngoài ra, c n thu th p thông tin g c (thư ng ñư c g i là nghiên c u ban ñ u) b ng cách th c
hi n ph ng v n, ví d như ph ng v n khách hàng và các nhà cung c p. Trong trư ng h p này,
b n s c n ph i xác ñ nh phương pháp ph ng v n và thu th p thông tin.
Đ r ng c a “c a s cơ h i”
Cơ h i kinh doanh ñư c ví như là “C a s ”, nó t n t i song không m ra mãi mãi. Các th trư ng
l i phát tri n theo th i gian v i t c ñ khác nhau, th trư ng ngày càng l n hơn và ñư c c ng c
v ng ch c hơn, nhưng do c nh tranh nên các ñi u ki n kinh doanh càng v sau càng ít thu n l i
hơn. Vì v y, th i ñi m kinh doanh ñóng vai trò h t s c quan tr ng. V n ñ ñây là xác ñ nh ñư c
quãng th i gian mà “C a s ” s m và li u b n có th t o ra hay n m gi ñư c cơ h i trư c khi
“C a s ” ñóng l i hay không.
Các m c tiêu cá nhân và năng l c c a nhà doanh nghi p
M t câu h i quan tr ng ñ t ra ñ i v i b t kỳ ai ñang m o hi m bư c vào kinh doanh là li u h có
mu n th c hi n công vi c m o hi m ñó không. Đ ng l c cá nhân là s góp ph n c n thi t cho
thành công c a m t doanh nghi p. Chính vì v y, ch tr khi ngư i ta th c s mong mu n th c
hi n công vi c kinh doanh, b ng không thì h s không lao vào m o hi m.
M t câu h i khác liên quan ñ n v n ñ này là li u doanh nhân ti m năng có ñ năng l c c n thi t
(ki n th c, kĩ năng và các kh năng) trư c nh ng yêu c u c a kinh doanh hay không và n u
không thì li u nh ng yêu c u này có th ñư c ñáp ng b ng cách t n d ng ngu n l c bên ngoài
44. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
4
hay không. Nhi u ch doanh nghi p nh ñã bư c vào kinh doanh d a trên th m nh v nh ng kĩ
năng c a mình.
Khi nh ng y u t trên ñư c k t h p l i thì v n ñ gi ñây là tr l i ñư c câu h i li u có s phù
h p gi a yêu c u c a công vi c kinh doanh và nh ng gì mà ngư i ch doanh nghi p mu n, khát
khao hay không. Đi u này quan tr ng không nh ng vì s thành công mà còn vì h nh phúc c a
nhà doanh nghi p. B n hãy ghi nh i câu nói “Thành công là nh n ñư c ñi u b n mu n; h nh
phúc là b n mu n nh n ñư c ñi u gì”.
Kh năng qu n lí
Trong nhi u cu c kinh doanh m o hi m, ñ c bi t là ñ i v i nh ng cu c kinh doanh c n huy ñ ng
v n l n, ñ m o hi m cao, có th trư ng ph c t p và s c nh tranh cao thì kh năng qu n lí
thư ng có t m quan tr ng nh t trong quy t ñ nh s c h p d n c a cơ h i kinh doanh. Kinh nghi m
và các kĩ năng c a nh ng ngư i qu n lí tương t như y u t ngành công nghi p, công ngh và th
trư ng thư ng quy t ñ nh thành công hay th t b i. Đi u này gi i thích t i sao các nhà tư b n m o
hi m (hay ngư i c p v n kinh doanh) l i r t chú tr ng vào nhân t qu n lí và h thư ng nói r ng
h thà qu n lí t t m t ý tư ng/s n ph m/d ch v bình thư ng hơn là m t ý tư ng/s n ph m/d ch
v tuy t v i v i s qu n lí t i.
S c nh tranh
Đ có s c h p d n, m t cơ h i ph i có nh ng thu n l i mang tính c nh tranh nào ñó. Nh ng ñ c
ñi m mang tính c nh tranh này có th là giá thành s n xu t và giá bán s n ph m là th p hơn, hay
ch t lư ng t t hơn. Thêm vào ñó là luôn có s n các rào c n xâm nh p th trư ng, có th dư i các
hình th c như yêu c u có s v n cao, ñư c b o h v sáng ch , phát minh hay có các quy ch
ñi u ti t, thu n l i có h p ñ ng ñ c quy n v m t th trư ng, ho c ñ i v i m t nhà cung c p - có
th t o ra s khác nhau cơ b n gi a quy t ñ nh ñ u tư “làm ăn ñư c” và ñ u tư “không làm ăn
ñư c”. Nói cách khác, n u m t doanh nghi p không th ñ y các ñ i th c nh tranh ra kh i th
trư ng, hay ñương ñ u v i các rào c n hi n t i thì cơ h i s khó có s c h p d n.
Các yêu c u v ngu n v n, công ngh và các ngu n l c khác
Là s s n có và kh năng ti p c n ngu n v n, công ngh và các ngu n l c khác, bao g m c các
kĩ năng xác ñ nh xem có th theo ñu i cơ h i c th nào ñó và m c ñ nào. Theo quy lu t
chung, các yêu c u trong m t lĩnh v c kinh doanh càng cao bao nhiêu thì ñương nhiên m c tiêu
ñó càng có s c h p d n b y nhiêu, nó cung c p m t th trư ng cho ý tư ng/s n ph m/d ch v . Ví
d , vi c ti p th m t s n ph m mang tính ñ t phá d a trên công ngh ñư c c p b ng sáng ch
ch c ch n s t o ra m t thu n l i c nh tranh r t l n.
Môi trư ng kinh doanh
Môi trư ng tri n khai ho t ñ ng kinh doanh s có nh hư ng sâu s c ñ n s c thu hút c a b t kỳ
cơ h i nào. Nói ñ n môi trư ng, chúng ta không ch nói ñ n nh ng v n ñ môi trư ng xanh
(nghĩa là môi trư ng v t lý, cũng ñang là v n ñ quan tr ng và ngày càng ñư c quan tâm), mà
còn nói ñ n các ñi u ki n môi trư ng khác như lu t pháp, ñ a lý, kinh t , chính tr . Ví d , s b t
n ñ nh v chính tr nhi u nư c làm cho các cơ h i kinh doanh b kém thu hút - ñ c bi t ñ i v i
nh ng ai m o hi m ñ u tư v i th i gian hoàn v n dài h n. Tương t như v y, l m phát và t giá
h i ñoái lên xu ng th t thư ng hay m t h th ng lu t pháp y u kém không báo trư c ñi m t t
lành cho vi c ñ u tư, th m chí ngay c khi có l i nhu n cao. Vi c thi u th n hay không có s n các
ñi u ki n cơ s h t ng và các d ch v (như ñư ng sá giao thông, ñi n nư c, thông tin liên l c, và
trư ng h c, b nh vi n) cũng làm nh hư ng t i s c thu hút các cơ h i trong m t khu v c.
45. Giáo d c Kinh doanh Ch ñ 5: Làm th nào ñ có ñư c ý tư ng kinh doanh t t?
5
K ho ch kinh doanh
Cu i cùng, quy trình nghiên c u các nhân t ñã th o lu n trên thư ng ñ c p ñ n vi c nghiên c u
tính kh thi. Hi n nay, các nhà ñ u tư, ngư i cho vay yêu c u nh ng v n ñ trên c n ñư c xem
xét và ñư c trình bày trong k ho ch kinh doanh. Vi c chu n b m t k ho ch kinh doanh như th
nào s ñư c trình bày trong ch ñ 8.