Этүгэн их сургууль

2. Хичээлийн төлөвлөгөө
Хичээлийн Хугацаа Хийгдэх зүйл
Эхлэл
Мэндчилгээ •Оюутнууд босох
•Багш мэндлэх
Оюутны ирц
бүртгэх
•Ангийн ахлагч ирц өгөх
Хичээл
эхлэх
бэлтгэл
хангах
•Сургалтын орчинд 3Ц дүрэм хэрэгжүүлэх
•Оюутан бүрийн гадаад дүр төрхөнд анхаарал
тавих
•PC, проектороо бэлдэх, шалгах

3. Хичээлийн Хугацаа Хийгдэх зүйл
Өрнөл
Төгсгөл
Өмнөх
хичээлийн
бататгал
Өмнөх хичээлийг сэргээн санах
Шинэ хичээл Цусны эргэлтийн физиологи
• Зүрхний физиологи
• Зүрхний үйл ажилгааг судлах арга
• Судасны физиологи
• Цусны бичил эргэлт
• Цусны эргэлтийн зохицуулга
•Тунгалагийн тогтолцоо
Таралт •Сургалтын орчныг эмх цэгцтэй, цэвэр
болгох
•Шаардлагатай оюутантай ганцаарчилж
ярилцах зөвлөх
•Талархлаа илэрхийлэх

4. Хүний бие махбодь олон эст тогтолцоо учир эд
эрхтэн хоорондоо бодис, энерги болон мэдээлэл
солилцох мэдээлэл бусад солилцооны
тээвэрлэгч нь цус байдаг. Мэдрэлийн
тогтолцоогоор дамжин солилцох мэдээллээс
бусад солилцооны тээвэрлэгч цус байдаг бол
цусыг бие махбодиор түгээж эгэлдүүлэх үүргийг
цусны эргэлтийн тогтолцоо гүйцэтгэнэ.
Цусны эргэлтийн тогтолцоо түүнд цуваагаар
салбарлаж зэрэгцээ холбогдсон гуурсаас бүтсэн
шингэний битүү эргэлтийн тогтолцоо хийгээд
цусны их эргэлт, цусны бага эргэлт ба
тунгалагийн тогтолцоо гэсэн бүрэлдхүүн
хэсэгт хуваадаг.

9. • Цусанд энерги өгч гидростатик
даралтын ялгаа үүсгэн цусны
эргэлтийн тогтолцоогоор эргэлдэх
нөхцөлийг бүрдүүлэхэд зүрхний
үндсэн үүрэг оршино.
• Энэхүү үүргээ зүрх шахуурга
байдлаар ажиллаж гүйцэтгэнэ.
Үүний тулд зүрх химийн энергийг
механик энерги болгон хувиргахаас
гадна 3 хүчин зүйлсийг бүрдүүлсэн
байх шаардлагатай.

10. • Үүнд
1. Тосгуурын болон ховдлын нэг цул бүтэц болон ажиллаж
үндсэндээ зэрэг агшиж, сулрах
2. Энэхүү агшилт нь тодорхой хэмнэл, дэс дараалалтай
өрнөх
3. Тосгуур, ховдол агших, сулрах явцад цусны урсгалыг нэг
чигт хандуулах
Химийн энергийг механик энерги болгон хувиргах ажлыг
зүрхний ( )
гүйцэтгэдэг бол эдгээр эс нэг цул бүтэц болон тодорхой
хэмнэл, дэс дараалалтайгаар агших нөхцлийг
болон эсийн ( )
үйл ажиллагаа бүрдүүлнэ.
Зүрхний эдгээр эс эсийн бүлэгт багтана.

12. Кардиомиоцит

13. Кардиомиоцитын үйлийн потенцеал
Кардиомиоцит эсийн үйлийн потенцеал нь
бусад сэрэмтгий эдүүдийнхээс нэлээд
өвөрмөц. Реполяризацийн үе маш удаан
явагдана.
Кардиомиоцит эсийн үйлийн потенциал
үе гэсэн 5 үе шаттай
байдаг.

14. • Кардиомиоцит эсийн агшил нь
сэрлээс уламжлана.
Кардиомиоцит эсийн мемран
дээр үүсэх сэрэл хөндлөн
хоолойгоор эсийн дотогш
нэвтэрч гурвал дээр ирэхэд
дагуу хоолойны кальцийн
ионы цахилгаан зохицуулгатай
суваг идэвхжиж кальцийн ион
цитоплазмд орно. Энэ хоёр үйл
явцын үр дүнд кальцийн ионы
цитоплазм дахь агууламж 10 -7
ммоль/л хэмжээнээс их болно.
Кардиомиоцитын агшилт,
сулралтын механизм үүнээс
цаас хөндлөн судалт
булчингийн эсийнхтэй ижил
юм.

15. Автомат болон дамжуулах тогтолцооны үйл ажиллагаа
Пейсмейкер эс автоматаар сэрэх,
сэрлийг дамжуулж зүрхний
хэсгүүдэд цуг тухайд хүргэх
гэсэн үндсэн 2 үйл
ажиллагаатай.
- Синатриал зангилаа
- Атриовентрикуляр зангилаа
- Гиссийн багц
- Пуркиньегийн ширхэг
Зүрхний автомат
дажуулах тогтолцоо

16. Пейсмейкер эсийн үйлийн
потенциал
 Ситатриал зангилааны пейсмекер эсийн үйлийн
потенциал диастолын удаан деполяризи, түргэн
деполяризи гэсэн үе шаттай. Диастолийн удаан
деполяризацийн үеийг калийн ионы гарах урсгал
удаашрах, натрийн ионы орох удаан урсгал эрчимжих
гэсэн хоёр хүчин зүйл бүрдүүлнэ. Энэ үед мемран
аажмаар цэнэгээ алдаж улмаар кальцийн ионы цахилгаан
зохицуулгатай түргэн сувгийг идэвхижуулж кальцийн
ионы орох түргэн урсгал эхэлнэ. Ингэснээр түргэн
деполяризацийн үе эхэлнэ. Кальцийн ионы түргэн урсгал
огцом зогсож, калийн ионы гарах урсгал эрчимжснээр
реполяризацийн үе өрнөнө. Эндээс харахад синатриал
зангилааны эс гадны ямар нэг үйлчлэлээс ангид байдалд
тодорхой давтамжтайгаар өөрөө өөрийгөө сэрээх
чадвартай болох нь харагдаж байна.

17. Зүрхний механик үйл ажиллагаа
 Зүрхний механик үйл
ажиллагаа нь зүрхний
агшилтыг систол сулралт
диостол гэсэн цувран
давтагдах зүрхний
бүрдэнэ. Нэгж
хугацаанд цусыг судасруу
шахахад гүйцэтгэж байгаа
ажлыг зүрхний ажил гэх
бөгөөд энэ нь үндсэндээ
зүүн ховдлын ажлаар
тодорхойлогддог. Зүрхний
нийт ажлын 25% - ийг
баруун ховдол гүйцэтгэдэг.

18.  Нэг минутанл шахаж байгаа цусны хэмжээг зүрхний
минутын эзэлхүүн гэнэ. Физиологийн тайван нөхцөлд
зүрхний минутын эзэлхүүн нь дунджаар 4-6 л/мин
байдаг бөгөөд биеийн хүчний ажлын үед 25-30 л/мин,
тамирчид 35-40 л/мин болдог. Зүрхний минутын
эзэлхүүн нь тухайн үеийн бие махбодийн бодисын
солилцооны эрчим, цусан хангамжийн болон О2-ийн
хэрэгцээнээс хамааран хэлбэлзэж байдаг.
 Зүрхний ховдол тус бүрийн 1 удаагийн агшилтаар
судасруу шахаж байгаа цусны хэмжээг зүрхний
агшилтын эзэлхүүн (АЭ) гэнэ. Тайван үед зүрхний АЭ
нь 70-100 мл байдаг.
МЭ=АЭ*АТ /агшилтын тоо/
Ховдлын агшилтын дараа ховдолд тодорхой хэмжээгээр
цус үлдэх бөгөөд ховдлын нөөц цус гэнэ.

19. • Зүрхний агшилт болон сулралт хамаарагддаг 1мин 60-80
удаа зүрх 1 удаа агшиж суларч дараа нь түр амрах үетэй
үүнийг зүрхний мөчлөг гэнэ. 0,8 сек үргэлжлэх бөгөөд
ховдлын агшилт 0.3 сек, сулралт нь 0.5 сек үргэлжлэнэ.
• Ховдол сулрал цусаар дүүрэх үе төгсч агшилт эхлэлийн
өмнөх ховдлын эзэлхүүнийг
гэнэ.
• Ховдолын агшилтын хөөх үе төгсч сулрах үе эхлэхийн
өмнөх ховдлын эзэлхүүнийг
гэнэ.
• Диастолын төгсгөлийн эзэлхүүн болон систолын
төгсгөлийн эзэлхүүний ялгаа нь юм.

22. Зүрхэнд үүссэн
биопотенциалын нийлбэр
векторын өөрчлөлтийг
бичиж тэмдэглэхийг
зүрхний цахилгаан бичлэг
гэнэ. Зүрхний цахилгаан
бичлэгийн аппарат нь
гальванометр, өсөлтийн
систем, холбогч
элщктродууд, бичиж
тэмдэглэх төхөөрөмжүүдээс
бүрдэнэ.

23. Зүрхний цахилгаан бичлэгийн
холболтууд
• Зүрхний цахилгаан
бичлэгийг бичиж
тэмдэглэхэд өргөн
хэрэглэгддэг 12 холболт
байдаг бөгөөд үүнд
мөчний 6 холболт,
цээжний 6 холболтыг
хийнэ. Эдгээрээс стандарт
3 холболт нь хоёр туйлт,
мөчний нэмэлт 3 холболт
ба цээжний 6 холболтууд
нь нэг туйлт холболт юм.

24. • Хэвийн зүрхний цахилгаан бичлэг хэд хэдэн шүднүүд ба
интервал, сегментүүдээс бүрдэнэ.
• Р шүд тосгуурын кардиомиоцитийн деполяризацийг, Q, R,
S шүд ховдлын кардиомиоцитын деполяризаци, Т шүд
ховдлын кардиомиоцитын реполяризацийн тусгал юм.
Иймээс QRST шүднүүдийг ховдлын бүрдэл гэнэ. Мөн P-Q,
S-T, Q-T, T-P хэсэг бичигдэнэ.
• Шүдний өндрийг (амплитут) милливольтоор (мВ)
хэмжинэ. 1мВ нь саармаг шугамаас (изоэлектрик) 1 см
хазайсантай тэнцэнэ. Шүдний өргөн ба хэсэг, үеүдийн
үргэлжлэх хугацааг секундээр илэрхийлнэ.
• Зүрхний цахилгаан бичлэгийн шүднүүдийн өндөр
давтамж, үргэлжлэх хугацаа нь зүрхний булчингийн
эсийн сэрэх, сэрэл дамжуулах чанараас хамаарна.

25. Зүрх чагнах ба фонокардиограф
• Зүрхний үйл ажилгааны үед үүсэх энэ чимээ нь янз
бүрийн далайц давтамжтай олон механик
хэлбэлзлүүдийн спектр нийлбэр юм. Үүнийг дотор нь
ба гэж ангилна.
• Хүний зүрхийг чагнаад зүрхний хэм, хавхлагын болон
зүрхний булчингийн үйл ажиллагааны байдал зэргийг
тодорхойлно.
• Зүрхний механик үйл ажиллагаанаас үүсч байгаа
чимээг бичиж тэмдэглэх замаар тодорхойлох аргыг
арга гэнэ.
• Тодорхой давтамж бүхий хэт авиа цацаж зүрхний
хэсгүүдээс ойсныг нь бүртгэн дүрс гаргаж авах аргыг
ийн шинжилгээ гэнэ.

26. Зүрхний үйл ажиллагааны
зохицуулга
• Гадаад дотоод олон
нөхцөл байдал зохицож
ажилладаг.
Дотоод
- Эсийн дотоод
зохицуулага
- Эс хоорондын үйл
ажиллагааны
зохицуулага
- Интермурал зохицуулага

27. Эс дотоод зохицуулага
• Зүрхний үйл ажиллагаа идэвхижсэн үед үйлчилнэ.
Кардиомиоцит эс түүний агшилтын уургууд
идэвхижиж эхэлдэг. Эсийн мембранаар
кардиомиоцит эс зайлшгүй чухал ферментүүдийн
нийлэгжилт идэвхижих

28. Интермураль зохицуулага
• Зүрхний дотоод рефлекст зохицуулага гэж
нэрлэдэг. Ургал мэдрэлийн зохицуулагын нэгэн
төрөл захын рефлексийн нуманд үүсдэг

29. Вегетатив мэдрэлийн зохицуулга
• Парасимпатик
• Зангилааны өмнөх ширхэг
нь тэнэгч мэдрэлийн
бүрэлдхүүнд орж байдаг
зангилааны дараах ширхэг
нь синусийн зангилаанд
төгсдөг парасимпатик нь
ховдлын булчинг шууд
мэдрэлжүүлдэггүй
кардиомиоцит эсийн
мембран дээр
холинорецептер
байрладаг.
• Симпатик
• Кардиомиоцит эсийн мембран
дээр адренорецептер альфа ветта
гэсэн 2 төрлөөөр байрладаг.
• Симпатик үйл ажиллагаа нь зүрхэд
4 янзын нөлөө үзүүлэнэ.
1. Батмотроп: энэ нь сэрэх чанарыг
ихэсгэнэ
2. Хронотроп: нэгж хугацаанд сэрэл
үүсэх тоог олшируулана
3. Дронотроп: сэрэл дамжижуулах
хугацааг нэмэгдүүлэнэ
4. Инотроп: зүрхний булчингийн
агшилтын хүчийг нэмэгдүүлэнэ

30. Шингэний зохицуулага
• Цус болон шингэнд
агуулагдаж байгаа
биологийн идэвхит
бодис нь шууд болон
шууд бус замаар
нөлөө үзүүлдэг
Рефлекст зохицуулага
• Зүрх болон судасны
тодорхой хэсгүүдэд
байрлаж рецептороор
дамжиж үйл
ажиллагааны
зохицуулага хийхийг
хэлнэ.

32. • Гемодинамик буюу цусны хөдлөл зүй нь фусны
эргэлтийн тогтолцоогоор цус урсгах механизмыг
судална.
• Цусны эргэлтийн тогтолцоог битүү эргэлт бүхий
шахуурга, түүнд холбогдсон хоолойнууд гэж
түүнчлэн цусыг жигд шингэн хэмээн авч үзээд
үүнийг гидродинамикийн хуулиудаар
тайлбарладаг.

33. • Цусны урсгалын эзэлхүүний хурд /Q/ гэж судсуудын хөндлөн огтлолоор нэгж хугацаанд
өнгөрч байгаа цусны эзэлхүүний хэмжээг хэлэх ба уг хурд эрхтний цусан хангамжийг
илэрхийлнэ. Цусны эзэлхүүний хурд судасны эхлэл ба төгсгөл хэсгүүдийн даралын
ялгаварыг (Δ P), тухайн хэсгийн гидродинамик эсэргүүцэлд харьцуулсантай (R) тэнцүү
байна.
Q=ΔP/R
Иймээс эсэргүүцэл багатай судсаар урсах эзэлхүүний хурд их байна.
Хаген-Паулейзын тэгшитгэлээр шингэний эзэлхүүний хурд нь :
- даралтын ялгавар
- шингэний зуурамтгай чанар
l - судасны урт, r – судасны радиус
(ммл/секP8
4
 

l
r
Q 

P


34. Энэ тэгшитгэлээс үзэхэд цусны урсгалын эзэлхүүний хурд нь даралтын
ялгавараас хамаарч, харин судасны урт ба цусны зуурамтгай чанараас
урвуу хамааралдаг байна. Иймээс тухайн судасны хөндлөн огтлолын
талбайгаас эд эрхтнүүдэд очих цусны хэмжээ хамаарна. Харин цусны
зуурамтгай чанар ихсэхэд гидродинамик эсэргүүцэл ихсэж, эдийн
цусан хангамж буурдаг байна.
Судсаар урсаж байгаа цусны нэгж хугацаанд урсах хурдыг цусны шугаман
хурд цусны урсгалын хурд /V/ гэх бөгөөд цусны ургаслын дундаж
хурдыг илэрхийлнэ. Цусны шугаман хурд нь цусны урсгалын
эзэлхүүний хурдтай /Q/ шууд, судасны хөндлөн огтлолын талбайтай
(ϖr ) урвуу хамааралтай байна.
буюу
- даралтын ялгавар
- шингэний зуурамтгай чанар
- судасны урт, r – судасны радиус
2
2
r
Q
V 
 
)/(
8
2
секмлP
l
r
V 



P

l

36. • Судасны тогтолцооны янз бүрийн хэсгүүдийн хоорондох
даралтын ялгавар нь цусыг хөдөлгөх гол хүч болдог. Цус их
даралттай газраас бага даралттай газар руу урсана.
Даралтын энэ ялгавар нь гидродинамик эсэргүүцлийг
давах хүчний эх үүсвэр болдог. Ийм цусны даралт нь зүрх
судасны тогтолцооны үйл ажиллагааны байдлыг үнэлэх гол
үзүүлэлтүүдийн нэг юм.
Цусны даралт гэдэг нь судсаар урсан өнгөрөх цусны
судасны хананд үзүүлж буй хүчийг хэлэх бөгөөд цусны
эзэлхүүний хурд (Q) ба судасны эсэргүүцлээр (R)
тодорхойлогдох нийлбэр хэмжигдэхүүн байдаг.
P= Q*R

37. • Зүрхнээс шахагдах цус даралт ихтэй байдгаас
артерийн судсуудад даралт өндөр байна. Зүрхнээс
алслагдахын хэрээр цусны даралт буурч, хөндий вен
ба зүрхний баруун тосгуурт даралт бараг л 0 байна.
• Цусны даралт
болж буурна. Өөрөөр хэлбэл
артериолын төгсгөлд артерийн даралт 30-35 мм
м.у.б болно. Энэ нь гидродинамик эсэргүүцэл мх
байдагтай холбоотой. Артерийн даралт (AД) цусны
генодинамикийн гол үзүүлэлтүүдийн нэг бөгөөд
цусны эзэлхүүний хурд ба захын нийлбэр
эсэргүүцлээс хамаарна. Цусны их эргэлтийн
эзэлхүүний хурд ба нийлбэр эзэлхүүнээс хамаарна.

38. • Цусны их эргэлтийн эзэлхүүний хурд нь нэгж
хугацаанд зүрхний агшилтаар аорт руу шахагдах
цусны эзэлхүүн бөгөөд зүрхний минутын эзэлхүүн
(МЭ) тодорхойлогдоно.
• Захын нийлбэр эсэргүүцэл (ЗНЭ) нь
артериолуудын диаметрийн хэмжээ, цусны
зуурамтгай чанар хамаарна.
АД = МЭ*ЗНЭ
Артерийн даралтыг
гэж ангилдаг.

39. • Зүрхний агшилын даралтын үед артерийн даралт хамгийн
их байдаг бөгөөд гэнэ.
• Зүрх сулрах үед артерийн даралт хамгийн бага байх ба
гэнэ.
• Систол ба диастолын даралтын гэнэ.
Артерийн дундаж даралт нь (Pдд) цусны урсгалын хөдөлгөгч
хүч болох бөгөөд энэ нь сулралтын даралт ба пульсын
даралтыын ½ нийлбэртэй тэнцэнэ.
Рдд=Рд + ;
захын артериудад Рдд=Рд +
Захын артериуд дундаж даралт сулралтын даралт ба пульсын
даралтын ½ -ийн нийлбэртэй тэнцэнэ.

40. Эрүүл хүний систолын даралт 120 мм м.у.б (16 кПа),
диастолын даралт 80 мм м.у.б (11 кПа) орчим
байна. Ялгавар даралт 33-35 мм м.у.б (4-7кПа)
байна. ДЭМБ-ын зөвлөмжөөр эрүүл хүнд
артерийн даралт 100/60-140/90 байна.

41. ( ). Шингэний үеүд
болон шингэн, судасны ханын хооронд үүсч
байгаа дотоод үрэлт гидродинамик эсэргүүцлийг
үүсгэнэ.Хаген-Паузейлын тэгшитгэлээр
гидродинамик эсэргүүцэл нь:
R=
l- судасны урт, r - судасны радиус
- цусны зуурамтгай чанар
4
8
r
l






42. • Захын нийлбэр эсэргүүцэл гэж их эргэлтийн бүх
судсууд дах эсэргүүцлийн нийлбэрийг хэлнэ.
Өөрөөр хэлбэл судасны тогтолцооны бүх
судаснуудын ерөнхий эсэргүүцэл юм.
• Нийлбэр эсэргүүцэл нь праллель судсуудад:
nRRRRR  ...321
nRRRRR /1...1/1/1 321 

43. Цусны зуурамтгай чанар
• Шингэний үеүд (молекулууд) өөр хоорондоо
харилцан таталцдаг учраас түүний урсгалын үед
шингэний үеүд хоорондын хөдөлгөөний эсрэг
чиглэсэн харилцан үйлчлэл үүсдэг. Үүнийг дотоод
үрэлт буюу зуурамтгай чанар ( ) гэнэ.

44. Судсан доторхи цусны
эзэлхүүн нь диастолын үед зүрхний дүүрэлтийн
даралтыг, цаашилбал агшилтын эзэлхүүнийг
тодорхойлдог чухал үзүүлэлт юм.
• Эрэгтэй хүний цусны еранхий эзэлхүүн нь 77мл/кг,
эмэгтэй хүнийх 65 мл/кг буюу эрэгттэй хүнд цусны
нийт эзэлхүүн 5.4л, харин эмэгтэй хүнд 4.5 л орчим
байдаг.
Хүний цусний ерөнхий эзэлхүүн даавар, байгаль цаг уур,
дасгалжуулалтын зэрэг олон хүчин зүйлүүдийн
нөлөөгөөр удаан хугацааны, нэлээд хэмжээний
өөрчлөлтөнд орж болно.

45. • Хүний их эргэлтийн артериудад бүх цусны 18%,
үүний 3% орчим нь артериолд байдаг. Хялгасан
судасны хөндлөн огтлолын нийт талбай хэдийгээх
их боловч түүнд цусны нийт эзэлхүүний
харьцангуй бага хэсэг 6% орчим байна. Энэ нь
хялгасан судас маш богино байдагтай
холбоотой.Венүүдэд нийт цусны эзэлхүүний 64%
орчим цус агуулагдана.

46. • Дүүрэлтийн дундаж даралт буюу цусны
статик даралт нь урсгалын дүүрэлтийг
илэрхийлдэг.
• Дүүрэлийн дундаж даралт нь 6 мм м.у.б
байна.

47. • Ламинар урсгал Физиологийн нөхцөлд судасны
тогтолцооны бараг бүх хэсэгт цус ламинар буюу
үечилсэн урсгалтай байдаг.
• Турбулент урсгал Турбулент урсгалын онцлог нь
шингэний үеүд хоорондоо холилдож хуйларсан
урсгалыг гүйцэтгэнэ.

48. Бүх судсуудыг үүргээс нь хамаарч
Эсэргүүцлийн
Сфинктор
Солилцооны
Эзэлхүүний
Уян судсууд
Шунт судсууд гэж ангилна.

51. • Хялгасан судас – энэ нь цусны эргэлтийн
тогтолцооны үйл ажиллагааны чухал хэсэг
бөгөөд цус ба эд завсрын шингэний хооронд
бодисын солилцоо явагддаг хэсэг юм. Мөн
венулд явагдана. Венул, артериол, метартериол
бичил эргэлтийн урсгалын зохицуулгад
оролцдог учир артериолоос венул хүртэлх
судсуудыг гэнэ.

52. Бичил эргэлтийн солилцооны
гадаргуу
Хялгасан судасны хөндлөн огтлол дунджаар 3мкм урт
нь 750 мкм байна. Хэрвээ бодисын солилцоонд
оролцож буй венулын гадаргууг тооцвол 1 хялгасан
судасны бодисын солилцоо явуулах ашигтай талбай
нь ойролцоогоор 22000 мкм кв болно. Аортын цусны
ургсгалыг хялгасан судасны цусны урсгартай
харьцуулахад 700:1 (аортод цусны урсгалын хурд 210
мм/с орчим, хялгасан судсанд 0,33 м/с байна) байдаг
тул шингэний урсгал тасралтгүй байх хуулийн дагуу
аорын хөндлөн огтлолын талбай 4см байхад бүх
солилцоо явуулж буй хялгасан судасны хөндлөн
огтлолын талбай 2800 см буюу ойролцоогоор 3000
см байх ёстой.
2
2
2

53. Хялгасан судсанд бодисын солилцоо
явагдах механизм
Диффузи
Шүүрэл
Шимэгдэлт
Экзоцитоз ба пинозитоз
2
2
2

54.  Үйл ажиллагааных нь
төлөв байдлаас
хамаараад эс улмаар
эрхтний хүчилтөрөгч,
тэжээлийн бодис авах
болон бодисын
солилцооны эсцийн
бүтээгдэхүүнийг
зайлуулах хэрэгцээ
тогтмол хэлбэлзэж
байдаг.
Энэхүү хэрэгцээ
өөрчлөгдөхөд:
 Эрхтний цуснаас
тухайн бодисыг авах
хэжээ, мөн цусанд
бодисын солилцооны
бүтээгдэхүүн орох
хэжээ өөрчлөгдөх
 Тухайн эрхтэний цусан
хангамж өөрчлөгдөх
гэсэн 2 үндсэн
механизмтай.

55. Тунгалагийн тогтолцоо
• Эдийн шингэнээс цусны
судсанд шимэгдэж
амжаагүй уураг, өөх тос
бусад бодисуудыг
цусанд зөөвөрлөж
аваачих.
• Цусны хялгасан судасны
шүүрэл нэмэгдсэн үед
эдээс илүүдэл
шингэнийг зайлуулах
• Тунгалагийн судсууд
гэдэг нь эдийн шингэн
цусны урсгал руу ордог
нэмэлт цэвэрлэх шингэн
юм.
• Арьсны өнгөц хэсгүүд,
ТМТ, ясны эдээс бусад
бүх эдүүд тунгалагийн
судсаар баялаг байдаг.
Тунгалагийн судас нь
торлог үүсэх бөгөөд нэг
төгсгөл битүү байдаг нь
онцлог.

56. ТУНГАЛАГИЙН ЗАНГИЛАА
 2-4 тунгалагийн хялгасан судас нэгдэж, 1-2
хялгасан судас гарахыг тунгалагийн зангилаа
гэнэ.
 Хүнд дунджаар 460 орчим зангилаа байна.
Үүрэг нь : цус төлжүүлэх
хамгаалах
шүүх
бодисын солилцооны
нөөцлөх
Зангилаа нь зөвхөн механик шүүлтийн үүрэг
гүйцэтгэхээс гадна биологийн шүүлтүүрийн
үүрэг гүйцэтгэнэ.

57. Зүрх судасны дамжуулах тогтолцоо
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа
Амжилт хүсье