Krijimi i shtetit shqiptar

2.  Kryengritja u zhvillua gjithashtu në kushtet kur
Perandoria Osmane po kalonte një krizë të rëndë që po
e çonte atë drejt fundit, kur ajo ishte në luftë me
Italinë (për Tripolin) dhe kur brenda saj kishte
shpërthyer konflikti politik midis xhonturqve dhe
opozitës liberale. Këto ishin rrethana lehtësuese për
shpërthimin e kryengritjes dhe për suksesin e
saj. Megjithëse kryengritja arriti suksese të mëdha,
nuk u arrit të mënjanoheshin mosmarrëveshjet në
udhëheqjen e saj. Disa nga krerët shqiptarë filluan të
anojnë drejt kërkesave më të moderuara, që nuk
ndihmonin zgjidhjen e çështjes shqiptare. Në këto
qëndrime ndikuan edhe veprimet përçarëse të
përkrahësve të xhonturqve dhe të agjenturës serbe te
disa prej krerëve shqiptarë
Negociatat shqiptaro-
osmane

3. . Megjithatë, në qoftë se qeveria turke do ta zbatonte
tërësisht atë, kjo marrëveshje do t’i hapte rrugën
zgjidhjes së çështjes shqiptare.
Kryengritja pati edhe dobësi të karakterit organizativ
Megjithatë, Hasan Prishtina, që ishte ithtar i programit
radikal të lëvizjes, shpresonte se pikat e përfshira në
marrëveshjen e arritur me qeverinë osmane më 18 gusht do
të shënonin “hape të mëdha ka indipendenca e jonë”.
Nikollë Ivanaj shkruante në ato ditë: “Të gjithë janë
besnikë të idealit të pavarësisë, por arsyetimi ju thotë se
për momentin e tashëm duhet të moderojnë kërkesat në
mënyrë që të bëhen të realizueshme”.
Pranimi nga shqiptarët i marrëveshjes shqiptaro-turke të
18 gushtit 1912 ishte në thelb një kompromis i
pashmangshëm, një lëshim i detyruar, i imponuar kryesisht
nga rrethanat ndërkombëtare.

4.  Kryengritja e vitit 1912 ishte e përgjithshme, u
shtri në mbarë vendin, në Kosovë, në Shqipërinë e
Mesme dhe në atë të Jugut, ku prej kohësh
vepronin çetat e armatosura. Megjithatë, forca e
veprimeve të saj luftarake nuk ishte kudo e
njëjtë. Çlirimi i qyteteve, që ishte një sukses i
madh i saj dhe mund të çonte në çlirimin e gjithë
Shqipërisë, nuk u shoqërua, përveç disa rasteve,
me likuidimin e administratës osmane dhe me
vendosjen e një administrate të re shqiptare. Disa
masa, si lirimi i të burgosurve a dëbimi i
funksionarëve të veçuar, qenë të pamjaftueshme
për t’ia arritur këtij qëllimi. Këtë detyrë të
vendosjes së pushtetit të shqiptarëve në vend të
atij osman, që do të ishte një garanci për zbatimin
e marrëveshjes së pranuar nga Porta e Lartë,
udhëheqja e kryengritjes nuk e shtroi fare për
zgjidhje.

5.  Kryengritja e vitit 1912 ishte
e përgjithshme, u shtri në
mbarë vendin, në Kosovë, në
Shqipërinë e Mesme dhe në atë
të Jugut, ku prej kohësh
vepronin çetat e armatosura.
Megjithatë, forca e veprimeve
të saj luftarake nuk ishte kudo
e njëjtë. Ajo qe më e fuqishme
në vilajetin e Kosovës,
krahasuar me territoret e tri
vilajeteve të tjera (të
Shkodrës, të Manastirit e të
Janinës). Përveç kësaj, nuk pati
një bashkërendim në kohë të
veprimeve luftarake, të cilat
në viset e tjera, sidomos në
Jug, filluan më vonë se në
Kosovë.
Deklerata për
pavarsinë e
Shqipërisë

6.  Populli shqiptar është pasardhës i Ilirëve dhe është
autokton në trojet e veta etnike dhe nuk është i
ardhur ashtu siç janë të ardhur fqinjët tonë shovinist
në trevat e Gadishullit Ballkanik,gjithëashtu populli
shqiptar dallon krejtësisht prej fqinjëve të vet
shovinist si në aspektin kulturor,gjuhësor,e atë
kombëtar.Kryengritjet e vazhdueshme dhe heroike të
popullit shqiptarë që i paraprinë Pavarësisë së
Shqipërisë,kundër sundimtarëve shekullorë të
Perandorisë Osmane,dhe kundër politikës së vjetër të
fqinjëve tonë shovinist,mbartë me vehte vullnetin e
pamohueshëm të popullit shqiptarë dhe të periudhave
historike kombëtare siç ishin Lidhja Shqiptare e
Prizrenit.

7.  Lidhja PejësKongresi i Manastirit,dhe
kryengritjet e vazhdueshme antiosmane të
viteve 1910 dhe 1911,të cilat pasuan me
kryengritjen e Përgjithshme Shqiptare të vitit
1912.Kjo kryengritje përfshiu mbarë hapsirën
e shtresës së popullit shqiptar,për liri dhe
pavarësi kombëtare.Shpallja e Pavarësisë së
Shqipërisë nga Kuvendi i Vlorës,më 28 Nëntor
të vitit 1912,ishte një akt me rëndësi jetike
për popullin shqiptar.Ajo nga njëra anë,mbylli
një epokë të tërë luftërash e përpjekjesh
shekullore për të larguar përfundimisht
sundimin e huaj,për të ruajtur tërësinë
territoriale të atdheut e për të formuar
shtetin e lirë kombëtar shqiptar duke
kurorëzuar veprën madhore të Rilindjes.

8. Dhe nga ana tjetër hapi një
epokë të re,një epokë luftërash
e përpjekjesh të tjera për ta
mbrojtur pavarësinë e fituar nga
rreziqet e jashtme dhe të
brendshme,për të siguruar
bashkimin kombëtar të gjymtuar
rëndë dhe për të vendosur
rendin demokratik.Ngritja e
flamurit kombëtar në Vlorë
përfaqësonte fitoren e
përbashkët të të gjitha trojeve
etnike shqiptare.Kuvendi i Vlorës
e shpalli pavarësinë në emër të
të gjithë shqiptarëve,të të
gjitha trevave shqiptare që i
dërguan përfaqësuesit e tyre në

9.  Edhe qeveria e Ismail Qemalit doli në
rafshin ndërkombëtar si përfaqësuese e
gjithë popullsisë shqiptare, dhe e gjithë
tokave shqiptare,edhe pse një pjesë e tyre
ishin pushtuar nga ushtritë shoviniste
ballkanike.Me aktin e 28 Nëntorit të vitit
1912,sanksionohej e drejta e pamohueshme
historike e kombit shqiptar për të qenë i
bashkuar,i lirë e i pavarur në trojet e veta
etnike, krahas popujve të tjerë të
Gadishullit Ballkanik.Kjo ishte një e drejtë
që buronte nga qenia e tij si popull me
gjuhën,me kulturën,me individualitetin e me
historinë e vet,e drejtë e fituar me mundime
e sakrifica të panumërta në llogoret e
luftës,e drejtë që i takonte për ndihmesën e

10.  Ajo nga njëra anë,mbylli një epokë të tërë
luftërash e përpjekjesh shekullore për të
larguar përfundimisht sundimin e huaj,për të
ruajtur tërësinë territoriale të atdheut e për
të formuar shtetin e lirë kombëtar shqiptar
duke kurorëzuar veprën madhore të
Rilindjes.Dhe nga ana tjetër hapi një epokë të
re,një epokë luftërash e përpjekjesh të tjera
për ta mbrojtur pavarësinë e fituar nga
rreziqet e jashtme dhe të brendshme,për të
siguruar bashkimin kombëtar të gjymtuar
rëndë dhe për të vendosur rendin
demokratik.Ngritja e flamurit kombëtar në
Vlorë përfaqësonte fitoren e përbashkët të të
gjitha trojeve etnike shqiptare.Kuvendi i
Vlorës e shpalli pavarësinë në emër të të
gjithë shqiptarëve,të të gjitha trevave
shqiptare që i dërguan përfaqësuesit e tyre në

11. Edhe qeveria e Ismail Qemalit doli në rafshin
ndërkombëtar si përfaqësuese e gjithë popullsisë
shqiptare, dhe e gjithë tokave shqiptare,edhe pse një
pjesë e tyre ishin pushtuar nga ushtritë shoviniste
ballkanike.Me aktin e 28 Nëntorit të vitit
1912,sanksionohej e drejta e pamohueshme historike e
kombit shqiptar për të qenë i bashkuar,i lirë e i pavarur
në trojet e veta etnike, krahas popujve të tjerë të
Gadishullit Ballkanik.Kjo ishte një e drejtë që buronte nga
qenia e tij si popull me gjuhën,me kulturën,me
individualitetin e me historinë e vet,e drejtë e fituar me
mundime e sakrifica të panumërta në llogoret e luftës,e
drejtë që i takonte për ndihmesën e vyer në dëbimin nga
Ballkani të sunduesve të huaj osmanë.

13. Punoi: Ysni
Ismaili VIII-5