1. CÔ QUAN SINH DUÏC NÖÕ
(Organ genital feminin)
Cô quan sinh duïc nöõ goàm coù buoàng tröùng ñeå sinh ra
nang noaõn, voøi töû cung ñeå daãn tröùng, töû cung ñeå tröùng
laøm toå, aâm ñaïo vaø boä phaän sinh duïc ngoaøi, vuù ñeå
laøm coâng vieäc cuûa taïo hoùa ban taëng con ngöôøi
1-Buoàng tröùng(ovarium)
BT laø tuyeán vöøa ngoaïi tieát vöøa noäi tieát. Coù hai BT, moät
beân traùi vaø moät beân phaûi,naèm sau daây chaèng roäng,
aùp vaøo thaønh beân cuûa chaäu hoâng. Beà maët nhaün nhuïi
cho ñeán tuoåi daäy thì sau ñoù ngaøy caøng saàn suøi
BT coù hình haït ñaäu deït, kích thöôùc 1x2x3 cm. Noù ñöôïc giöõ
bôûi caùc daây chaèng(daây chaèng rieâng BT, daây chaèng treo
BT trong daây chaèng laø maïch maùu vaø thaàn kinh). Maïch
maùu cuûa BT taùch ra töø ñ/m chuû buïng ñi trong daây chaèng
treo BT, ngoaøi ra coøn moät nhaùnh BT cuûa ñ/m töû cung. Tónh
maïch, baïch maïch, thaàn kinh cuõng ñi theo ñ/m.
2-Voøi töû cung(tuba utirina)
Voøi töû cung (hay coøn goïi laø voøi tröùng, voøi Fallop) chaïy
töø goùc beân t/c ñeán buoàng tröùng, naèm trong bôø töï do
giöõa hai laù cuûa daây chaèng roäng
Voøi t/c ñöôïc chia laøm boán ñoaïn : pheãu, boùng, eo vaø
phaàn keõ voøi
Voøi t/c töø ngoaøi vaøo goàm lôùp thanh maïc, döôùi thanh
maïc, lôùp cô vaø lôùp nieâm maïc. Thöôïng moâ cuûa nieâm
maïc coù loâng chuyeån, chæ chuyeån moät chieàu ñeå ñaåy
tröùng veà buoàng t/c

2. Maïch maùu laø caùc nhaùnh voøi tröùng cuûa ñ/m töû cung
vaø BT, noái vôùi nhau ñi keøm laø thaàn kinh vaø baïch maïch
3-Töû cung(uterin)
Töû cung laø nôi laøm toå cuûa tröùng vaø phaùt trieån thai.
Noù naèm giöõa baøng quang ôû phía tröôùc, tröïc traøng phía
sau
Hình theå : hình noùn cuït, daùy treân, ñænh phía döôùi. Töû
cung goàm ba phaàn : thaân, eo vaø coå. Khi khoâng coù thai t/c
cao # 6 cm daày # 2 cm roäng # 4 cm. bình thöôøng t/c gaáp
tröôùc vaø ngaû ra tröôùc.
Caùc daây chaèng giöõ t/c goàm coù:
- Daây chaèng troøn, daøi ñoä 15 cm, töø goùc beân, tröôùc
ñaùy t/c chui vaøo loã beïn saâu ñi trong oáng beïn ra loã
beïn noâng roài toûa ra nhieàu sôïi ñeán taän goø mu vaø
moâi lôùn cuûa aâm hoä.
- Daây chaèng roäng laø moät neáp goàm hai laù phuùc
maïc lieân tieáp vôùi phuùc maïc ôû maët baøng quang vaø
maët ruoät cuûa t/c baùm töø bôø beân t/c vaø voøi t/c tôùi
thaønh beân chaäu hoâng.
- Daây chaèng t/c cuøng töø maët sau coå t/c tôùi baùm vaøo
maët tröôùc xöông cuøng.
- Cuoái cuøng laø daây chaèng ngang coå t/c coøn goïi laø
daây chaèng Mackenrodt baùm töø bôø beân coå t/c chaïy
ngang sang thaønh beân chaäu hoâng döôùi ñaùy daây
chaèng roäng
Thaønh t/c goàm ba lôùp: töø ngoaøi vaøo laø lôùp thanh maïc,
lôùp cô vaø lôùp nieâm maïc.
Lôùp cô ôû thaân t/c coù ba taàng töø ngoaøi vaøo goàm :

3. Taàng cô doïc vaø moät ít cô voøng.
Taàng giöõa laø lôùp cô roái dan vaøo nhau raát daày
quaán laáy caùc maïch maùu.
Trong cuøng laø taàng cô voøng.
Ôû coå t/c khoâng coù lôùp cô roái
Ñoäng maïch töû cung laø moät nhaùnh cuûa ñoäng maïch
chaäu trong chaïy phía ngoaøi vaø sau nieäu quaûn khi ñeán ñaùy
daây chaèng roäng thì baét cheùo tröôùc nieäu quaûn caùch coå
t/c khoaûng 1,5 ñeán 2 cm (ñaây laø ñieåm moác quan troïng
trong phaãu thuaät caét töû cung hoaøn toaøn).
Heä thoáng thaàn kinh, baïch maïch ñeàu ñi theo höôùng cuûa
ñoäng maïch
4-AÂm ñaïo(vaginale)
Aâm ñaïo laø moät cô maïc raát ñaøn hoài, daøi # 8 cm, baùm
töø coå t/c tôùi tieàn ñình aâm hoä, naèm sau baøng quang, nieäu
ñaïo, tröôùc tröïc traøng.
Thaønh tröôùc ngaén hôn thaønh sau khoaûng 1-2 cm.
Maët trong aâm ñaïo coù nhöõng neáp gaáp ngang do nieâm
maïc daøy leân goïi laø gôø aâm ñaïo. Maët tröôùc vaø maët sau
laïi coù moät loài doïc goïi laø coät aâm ñaïo, coät tröôùc lôùn hôn
coät sau,
Thaønh aâm ñaïo goàm hai lôùp. Lôùp cô coù hai taàng : taàng
cô doïc vaø taàng cô voøng. Lôùp trong laø nieâm maïc. Taám
döôùi nieâm maïc coù nhieàu maïch maùu, gioáng nhö moät taïng
cöông.
Maïch maùu vaø thaàn kinh. Ñoäng maïch aâm ñaïo taùch töø
ñ/m töû cung, ñ/m tröïc traøng giöõa… thaàn kinh töø ñaùm roái
haï vò.

4. 5-Boä phaän sinh duïc ngoaøi
AÂm hoä (pudendum femininum) goàm goø mu, moâi lôùn,
moâi beù, tieàn ñình
AÂm vaät(clitoris) laø moät taïng cöông nhö döông vaät ôû nam
giôùi khi ñöôïc kích thích
Maïch maùu xuaát phaùt töø ñ/m ñuøi, d/m chaäu noâng, ñ/m
theïn trong. Thaàn kinh laø caùc nhaùnh cuûa chaäu beïn, sinh
duïc duøi, ñaùm roái haï vò.
6-VUÙ
Vuù chöùa caùc tuyeán söõa, ôû trung taâm vuù coù moät loài
troøn goïi laø nuùm hay ñaàu vuù, coù nhieàu loã nhoû laø loã
tieát cuûa caùc oáng tieát söõa. Xung quanh ñaàu vuù coù moät
lôùp da xaãm hôn goïi laø quaàng vuù,ôû ñaây laïi noåi leân
nhöõng cuïc nhoû laø nhöõng tuyeán baõ cuûa quaàng vuù. Lôùp
da meàm maïi ñöôïc taêng cöôøng caùc thôù cô trôn ôû quaàng
vuù.
Moâ lieân keát laø nhöõng hoá môõ.
Caùc tuyeán söõa laø nhöõng chuøm taïo thaønh nhöõng tieåu
thuøy. Nhieàu tieåu thuøy hôïp thaønh caùc thuøy. Moãi thuøy
ñoå ra ñaàu vuù bôûi moät oáng tieát söõa. Tröôùc khi tieát söõa
oáng tieát söõa phình ra thaønh xoang söõa.
Lôùp môõ sau vuù raát daøy
Ñoäng maïch vuù taùch töø ñ/m ngöïc trong vaø ngoaøi. Tónh
maïch taïo thaønh moät maïng noâng nhìn roõ khi coù thai
Baïch maïch ñoå veà chuoãi haïch naùch, treân ñoøn vaø ngöïc
trong.

5. Vuù phaùt trieån töø tuoåi daäy thì vaø chòu söï chi phoái cuûa
noäi tieát buoàng tröùng vaø tuyeán yeân. Vuù cuõng laø moät cô
quan sinh saûn ñaëc bieät, sau khi ñeû khoâng trôû veà traïng
thaùi giaûi phaãu bình thöôøng.
Bs Nguyen Giang
Hong

6. Vuù phaùt trieån töø tuoåi daäy thì vaø chòu söï chi phoái cuûa
noäi tieát buoàng tröùng vaø tuyeán yeân. Vuù cuõng laø moät cô
quan sinh saûn ñaëc bieät, sau khi ñeû khoâng trôû veà traïng
thaùi giaûi phaãu bình thöôøng.
Bs Nguyen Giang
Hong