2.gaia: Nutrizioa Oinarrizko kontzeptuak

1. 2. GAIA NUTRIZIOA
1.- NUTRIZIO-FUNTZIOA
Izaki Bizidunak, kanpotik substantziak hartzeko
eta berezko materia eta energia egiteko prozesuari nutrizioa esaten diogu.
Nutrienteak, elikagaiak substantzia bakunez osatuta daude eta zeluletara iristen dira
Nutrizio motaren arabera, izaki bizidunak dira:
Antotrofoak.- Materia organikoa sortzeko gai dira..
- Fotosintetikoak
- Kimiosintetikoak
Heterotrofoak.- Beste izaki bizidun batzuk sortutakoaz elikatzen dira: Belarjaleak, haragijaleak, intsektuak,
orojaleak, iragazleak, sarraskijaleak...
Animalietan ematen den nutrizio-prozesua
1. Digestio-prozesua: Organismoak erabil ditzan, elikagaiak bakunago(sinpleagoak)
bihurtzen ditu.
2. Gas trukea: Oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanporatu.
Arnas aparatua
3. Garraioa: Nutrienteak eta oxigenoa organismoan banandu.
Zirkulazio aparatoa
4. Metabolismoa: Zeluletara iritsi diren nutrienteetatik, energia hartu eta egiturak
osatu.Digestio aparatua
5. Iraizketa: Sortu diren hondakinak kanporatu. Iraitz aparatoa
Digestio prozesua : Ahoa, faringea, heste gorria, urdaila(digestio gastrikoa), heste
mehea (nutrienteak hartu) eta heste lodia (egestioa egiten da).

2. 9.- Nutrizioa landareetan
Organismo autotrofoak dira, beraiek sortzen dute behar duten materia
Landareek, organo hauek garatu dituzte:
1. Sustraiak.- ura eta nutrientzat xurgatzeko
2. Zurtoinak.- landarea eusteko
3. Hostoak.- fotosintesia egiten dute
Nutrizio prozesua:
Xurgatzea. Lurretik ura eta gatz mineralak hartu.
Sustraietako “ile xurgatzaileak”
Izerdi landugabearen garraioa. Sustraietatik landarearen atal
berdeetara eraman “xilema” –garraio hodia- bidez.
Gas-trukaketa. “Estomen” bidez. Karbono dioxidoa
hartu eta oxigenoa askatu.
Fotosintesia. Hosto berdeetan gertatzen da. “kloropastoetan” . klorofila dago,
materia organikoa sortzen da, hau da : izerdi landua.
Izerdi landuaren garraioa. Sortutako substantzia organikoa landarearen,
zelula gztietara eramaten da. “Floema” deitzen dira garraio-hodiak.
• Arnasketa. Mitokondrioetan gertatzen da.Energia lortzeko, substantzia
organikoak erabiltzen ditu.
• Iraizketa. Hondakinen kanporaketa. Landareek,ia hondakin guztiak
berriro erabiltzen dituzte