Λαογραφική Ερευνητική εργασίατων μαθητών της Α΄ τάξης Γυμνασίου Σερβίων (2011)

1. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΒΕΛΛΗ ΙΩΑΝΝΑ ΓΚΟΥΝΤΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ ΦΑΝΗ
ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΑΝΝΑ ΚΟΝΤΟΔΙΝΑ ΠΗΝΕΛΟΠΗ
ΚΟΥΤΣΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΓΙΑ ΚΟΥΤΣΙΑΝΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΑΜΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ
ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κουρελή Αθανασία
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΕΡΒΙΩΝ
ΣΈΡΒΙΑ, Απρίλιος 2011

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………...σ.3
ΚΟΥΡΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………………………….σ.4
ΚΟΥΤΣΙΑΝΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΚΟΝΤΟΔΙΝΑ ΠΗΝΕΛΟΠΗ. Ένας άλυτος γρίφος…………………………….σ.9
ΒΕΛΛΗ ΙΩΑΝΝΑ. ………………………………………………………………σ.12
Η Μάρω, . ………………………………………………………………………σ.13
Ο Κλητσινικόλας, . ……………………………………………………………...σ.16
Ο παπάς κι`αλούπου, . …………………………………………………………...σ.17
Ο θησαυρός του αμπελιού, . ……………………………………………………..σ.18
Το ζευγάρι που δεν έκανε παιδιά. . ………………………………………………σ.20
ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΕΛΛΑ. Και η δική σου σειρά………………………….σ.22
ΓΚΟΥΝΤΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ ΦΑΝΗ. Η ιστορία ενός ξυλοκόπου…………………σ.25
ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΑΝΝΑ Ο πατέρας ο γιος και το γαϊδουράκι……………………….σ.27
ΜΑΡΑΜΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ Οι δυο αδερφές με διαφορετικό χαρακτήρα………….σ.30
ΚΟΥΤΣΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΪΑ . ……………………………………………….σ.31
Ο Λάμπρος . ………………………………………………………………………σ.32
Ο Ξυλοκόπος . …………………………………………………………………….σ.34
Οι 12 μήνες . ………………………………………………………………………σ.36
Η Πούλια και ο Αυγερινός ………………………………………………………..σ.38
ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ Ξανθιά Νεράιδα.……………………………………..σ.41
2

3. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΦΙΛΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ,
Καλώς ορίσατε στο Παραμύθι.
Η σοφία του λαού μας συμπυκνωμένη σε μικρές ιστορίες που μας αφηγήθηκαν γιαγιάδες και
γονείς και τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα για την προθυμία τους και την προσφορά τους στο
εγχείρημά μας αυτό.
Ως καθηγήτρια του Γυμνασίου Σερβίων που διδάσκω Νεοελληνική Λογοτεχνία στην Α΄
τάξη, μαγεμένη από τη λαϊκή θυμοσοφία έτσι όπως εμφανίζεται στις προφορικές διηγήσεις
της επαρχίας, παρότρυνα την παρούσα συγγραφική ομάδα των μαθητών μου να ασχοληθεί
με το παραμύθι ή τις διηγήσεις του τόπου τους.
Με μεγάλο ενθουσιασμό τα παιδιά άρχισαν να συλλέγουν το υλικό.
Επισκέφτηκαν τους πληροφορητές. Κράτησαν σημειώσεις από τη συνέντευξη:
Ονοματεπώνυμο, ηλικία, γραμματικές γνώσεις, επάγγελμα/ασχολία, τόπος διαμονής.
Έμαθαν πότε, πού και κάτω από ποιες συνθήκες (πώς, γιατί;) λέγονταν όλα όσα θα άκουγαν.
Φωτογράφισαν, ηχογράφησαν.
Πληκτρολόγησαν το υλικό στον Η/Υ. Εμπλούτισαν τα κείμενα αλιεύοντας εικόνες από τη
μηχανή αναζήτησης google/εικόνες. Συγκέντρωσαν πληροφορίες για τις λαϊκές διηγήσεις, το
λαϊκό παραμύθι και έγραψαν την εισαγωγή του βιβλίου.
Αναζήτησαν το χάρτη της περιοχής τους με τα χωριά τους. Επιμελήθηκαν το εξώφυλλο
(τίτλος, εικονογράφηση) και έδεσαν το πρώτο δικό τους ηλεκτρονικό βιβλίο.
Έγιναν συγγραφείς!!! Και δεν είναι ΠΑΡΑΜΥΘΙ.
ΦΙΛΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ,
ΚΑΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ
ΚΟΥΡΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ
Φιλόλογος, Γυμνασίου Σερβίων
3

4. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Παραμύθι λαϊκό
Α.Oρισμός
Το παραμύθι είναι μια σύντομη ή λαϊκή ιστορία που ενσωματώνει το έθος. Συγγενές
του μύθου αλλά διαφοροποιημένο εννοιολογικά το παραμύθι είναι εξαρχής μια επινόηση,
μια μυθιστοριογραφία, μια φαντασιακή αφήγηση που κάνει μεταφορική χρήση κάποιου
ζώου ως κεντρικό χαρακτήρα του ή εισάγει στερεότυπους χαρακτήρες, όπως ο κατεργάρης.
Πολύ συχνά γίνεται ανατρεπτική αλληγορία ενάντια στον φεουδαρχισμό ή την εκάστοτε
άρχουσα τάξη, ή μια σύγκρουση του ανθρώπινου με το αόρατο βασίλειο. Προσωποποιεί και
εξατομικεύει διαφορετικά στοιχεία πέρα από τη λογική του χώρου και του χρόνου και
επεκτείνεται αδιάκριτα από τον οργανικό στον ανόργανο κόσμο από τον άνθρωπο και τα
ζώα στα δέντρα, τα λουλούδια, τις πέτρες, τα ρεύματα και τους ανέμους.
Β. Eίδη των παραμυθιών
Tα παραμύθια χωρίζονται σε κατηγορίες: α) τα μαγικά ή εξωτικά παραμύθια που
είναι τα κατ' εξοχήν παραμύθια και αναφέρονται σε δράκους, γίγαντες, μάγισσες κ.λπ.,
έχουν δηλαδή έντονο το μαγικό στοιχείο β) τα διηγηματικά ή κοσμικά παραμύθια που
κινούνται σε ανθρώπινες κοινωνίες και μοιάζουν με μυθιστορήματα από την πραγματική
ζωή γ) τα θρησκευτικά ή συναξαρικά που εμπνέονται από τους βίους αγίων και δ) τα
ευτράπελα ή σατιρικά που αναφέρονται σε παθήματα κουτών, ξεγελάσματα δράκων και
άλλα.
Άλλες δύο κατηγορίες είναι τα λαϊκά των οποίων ο συγγραφέας είναι άγνωστος και
έχουν περάσει από στόμα σε στόμα και τα λογοτεχνικά που γράφονται από επώνυμους
συγγραφείς και παραμυθάδες.
4

5. Γ. Τα αφηγηματικά χαρακτηριστικά του παραμυθιού
Ως είδος το παραμύθι ακολουθεί τρεις γενικές αρχές, προκειμένου να αναφερθεί στον χρόνο,
στον τόπο και στα πρόσωπα, που αφορούν το περιεχόμενό του. Συγκεκριμένα:
• Στο παραμύθι ο χρόνος είναι αόριστος.
• Επίσης αόριστος είναι και ο τόπος της δράσης.
• Η δράση εκτυλίσσεται σχεδόν εξολοκλήρου μέσα από την ανωνυμία των προσώπων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1908 ο δανός λαογράφος Άξελ Όλρικ (Axel Olrik) κατέληξε στην
επισήμανση κάποιων αφηγηματικών αρχών για το παραμύθι, τους αποκαλούμενους επικούς
νόμους:
1. Ένα παραμύθι δεν ξεκινά με το σπουδαιότερο σημείο της δράσης και δεν τελειώνει
απότομα. Προηγείται μια ήρεμη εισαγωγή, ενώ η ιστορία συνεχίζεται και μετά την
κορύφωση, για να κλείσει τον κύκλο σε ένα σημείο ηρεμίας και σταθερότητας.
2. Οι επαναλήψεις είναι συχνές, όχι μόνο για να δώσουν ένταση στην πλοκή, αλλά και
για να προσδώσουν όγκο στην ιστορία.
3. Την ίδια στιγμή, παρόντα στο ίδιο επεισόδιο βρίσκονται συνήθως μόνο δύο
πρόσωπα.
4. Οι αντίθετοι χαρακτήρες βρίσκονται αντιμέτωποι.
5. Αν εμφανίζονται στον ίδιο ρόλο δύο πρόσωπα, πρόκειται για μικρούς και αδύνατους.
Συχνά είναι δίδυμοι και όταν δυναμώσουν γίνονται συχνά ανταγωνιστές.
6. Ο χειρότερος ή πλέον αδύναμος μιας ομάδας αποδεικνύεται στο τέλος ο καλύτερος.
7. Οι χαρακτηρισμοί είναι απλοί: αναφέρονται μόνο οι ιδιότητες που έχουν άμεση
σχέση με την υπόθεση. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη για τη ζωή των προσώπων εκτός
πλοκής,
8. Η πλοκή είναι απλή και λέγεται μία ιστορία τη φορά. Όταν εκτυλίσσονται
παράλληλα δύο ή περισσότερα επεισόδια, τότε πρόκειται για λόγιο προϊόν.
9. Όλα θίγονται με τον απλούστερο δυνατό τρόπο. Παρόμοια αντικείμενα
περιγράφονται όσο γίνεται πιο όμοια. H ποικιλομορφία δεν επιχειρείται καν.
5

6. Δ. Γνωρίσματα του ελληνικού λαϊκού παραμυθιού
Oι Έλληνες λαογράφοι υπογραμμίζουν τα γνωρίσματα του ελληνικού παραμυθιού:
1. H αφήγηση του παραμυθιού γίνεται σε τοπικές ελληνικές διαλέκτους.
2. Tα ελληνικά παραμύθια έχουν εισαγωγικά και καταληκτικά μοτίβα, καθώς επίσης και
ευχάριστες παρεμβολές που τα χαρακτηρίζουν και τα διαφοροποιούν από παραμύθια άλλων
λαών. Έτσι συχνά το ελληνικό παραμύθι αρχίζει με τη φράση «Kόκκινη κλωστή δεμένη
στην ανέμη γυρισμένη, δος της κλώτσο να γυρίσει παραμύθι να αρχινίσει»· στη συνέχεια,
μπορεί να παρεμβαίνουν κατά τη διάρκεια της αφήγησης ευχάριστα σχόλια του τύπου
«Ψέμματα κι αλήθεια, έτσι είν’ τα παραμύθια», ενώ στο τέλος το παραμύθι να καταλήγει στο
πολύ γνωστό «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», αλλά μπορεί και να τελειώνει και με
πιο ανορθόδοξους τρόπους: «και πέρασα και γω από κει και μου ‘δώσαν ένα πιάτο φακή» ή
«μια κούπα κρασί» ή «εσείς στα αγκάθια και μεις στα βαμπάκια».
3. Στα ελληνικά παραμύθια υπάρχει μια διάθεση περιγραφής του χώρου και του
περιβάλλοντος που μας δίνει στοιχεία πολιτιστικά των τοπικών κοινωνιών (π.χ. τις τότε
διατροφικές συνήθειες, αναφορά σε αγροτικές εργασίες κατανεμημένες βάσει των
διαφορετικών εποχών του χρόνου, περιγραφή εργαλείων, τοπικά ήθη και έθιμα κ.λπ.).
Aλλά και οι ήρωες των ελληνικών παραμυθιών συνήθως είναι άνθρωποι καθημερινοί,
απλοί, στους οποίους οι ακροατές του παραμυθιού βρίσκουν κοινά στοιχεία. Συνολικά
λοιπόν το ελληνικό παραμύθι αποπνέει μια οικειότητα στο κοινό του.
4. Στο ελληνικό παραμύθι υπάρχει μια διάθεση διδακτική που φανερώνεται περισσότερο από
τη (συνήθως πολύ σκληρή) τιμωρία των κακών. H τιμωρία των κακών στο ελληνικό
παραμύθι λειτουργεί περισσότερο ως τρόπος απονομής δικαιοσύνης και αποκατάστασης του
δικαίου.
5. Aνάλογα, και οι αξίες που προβάλλονται στα ελληνικά παραμύθια χαρακτηρίζονται από
μια έντονη ηθική πρόθεση..
6. Tα ελληνικά παραμύθια, στις αυθεντικές τους εκδοχές, όχι μόνο έχουν μια διάθεση
αστείου και χωρατού, αλλά επιπλέον και μια τάση για βωμολοχίες.
Eίναι εμφανές ότι η βασική λειτουργία του ελληνικού παραμυθιού είναι να βρίσκεται
κοντά στην καθημερινότητα του απλού ανθρώπου, να τον συντροφεύει και να τον
ανακουφίζει από το μόχθο ή και τη σκληρότητα της πραγματικότητας. Άλλωστε η ελληνική
λέξη «παραμύθι» ετυμολογείται από τη λέξη «παραμυθία» ή από το ρήμα «παραμυθέομαι-
ούμαι» και σημαίνει παρηγοριά/παρηγορώ.
6

7. Ε. Οι Έλληνες παραμυθάδες
Tα παραμύθια γεννιούνται σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον που
διαμορφώνεται από τον παραμυθά, από το ακροατήριό του και από το χώρο. Tο κλειδί σ’
αυτή την αμφίδρομη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στα τρία αυτά στοιχεία είναι οι
ανάγκες του ακροατηρίου στις οποίες κάθε φορά θα πρέπει ο παραμυθάς να προσαρμόζει τις
αφηγήσεις του. Ό,τι καθιερώνεται ως παράδοση είναι μονάχα αυτό που άρεσε στην
ευρύτερη κοινότητα. O παραμυθάς μέσα από την εμπειρία που έχει αποκτήσει από την
προφορική παράδοση, καθώς συνήθως αφηγείται κάθε είδους ιστορίες, αναπτύσσει
ιδιαίτερες ικανότητες: καλό μνημονικό και συνθετική ικανότητα ώστε να περικόπτει μοτίβα
από τα παραμύθια, να προσθέτει άλλα ή να επιμηκύνει τις ιστορίες.
Oι παραμυθάδες συνεχίζουν την παράδοση. Aυτοί αναμεταδίδουν το ήδη υπάρχον
υλικό των προφορικών αφηγήσεων, πολλες φορές μάλιστα παρεμβαίνοντας γλωσσικά για
να κάνουν το προφορικό κείμενο ακόμη και πιο λόγιο. Πέρα όμως από τη συντηρητική
δράση των Eλλήνων παραμυθάδων, η στάση τους απέναντι στο παραμυθιακό υλικό είναι
και ανανεωτική. Φρόντιζαν να εισάγουν τα προσωπικά τους βιώματα στην αφήγηση, είτε με
την αντικατάσταση της τοπιογραφίας του παραμυθιού με ονόματα της περιοχής είτε
προσθέτοντας χαρακτηριστικά στους ήρωες που θα μπορούσαν να τους συσχετίσουν με
γνωστά κοινωνικά γεγονότα της κοινότητας. Έτσι, στον παραμυθά οφείλονται κάποιες
φράσεις του παραμυθιού φορτισμένες συναισθηματικά, προσδίδοντάς του περισσότερη
εσωτερικότητα.
Oι παραμυθάδες ήταν άντρες και γυναίκες μεγάλης ηλικίας. Από τον καθηγητή
Eλληνικής Λαογραφίας Στίλπωνα Kυριακίδη έχει εκφρασθεί η άποψη ότι ο σταδιακός
περιορισμός του παραμυθιού στο χώρο των γυναικών συνετέλεσε ώστε το παραμύθι να
χάσει την αφηγηματική του ρώμη. Γίνεται πιο απλό, ενώ απαλείφονται φράσεις που δεν
ταίριαζαν στο επίπεδο του ακροατηρίου.
Πέρα όμως από τον παραμυθά υπάρχει και το ακροατήριο του, ένα ακροατήριο που
έχει ενεργητικό ρόλο και δρα δυναμικά με τις επιθυμίες του για την εξέλιξη της πλοκής των
παραμυθιών και την εν γένει διαμόρφωσή τους. Tο ακροατήριο ήταν διπλό, ενηλίκων και
παιδιών. Aπό την άλλη, οι περιστάσεις και οι χώροι στους οποίους λέγονταν παραμύθια
είναι δύο ειδών: οι επαγγελματικοί χώροι, πολύ περισσότερο για επαγγέλματα που
απαιτούσαν ομαδική εργασία, και οι χώροι ανάπαυσης, όπως τα καφενεία, τα καράβια μετά
το τέλος της δουλειάς και οι εσπερινές συνάξεις σε διάφορα σπίτια. Aπ’ ότι φαίνεται, η
7

8. καλύτερη εποχή του χρόνου για παραμύθια ήταν ο χειμώνας, όταν όλοι μαζεύονταν γύρω
από τη φωτιά, για να εργασθούν ή να ψυχαγωγηθούν.
Επιμέλεια: Κούτσιανος Γιάννης
8

9. Λίγα λόγια για την αφηγήτρια
Τ
ο παραμύθι που θα ακολουθήσει μου το διηγήθηκε η γιαγιά μου. Το όνομά της
είναι Ψαρρά Πηνελόπη, είναι εξήντα εννέα χρονών. Έχει τελειώσει το Δημοτικό,
είναι νοικοκυρά – συνταξιούχος και ζει στα Σέρβια. Η αφήγηση του παραμυθιού
γινόταν από τη γιαγιά ή τη μαμά στα παιδιά της για να κοιμηθούν ή για να ηρεμήσουν. Έτσι
και η γιαγιά μου το άκουσε από την μαμά της, όταν ήτανε μικρή. Τα παραμύθια είχαν
σημαντική θέση στη ζωή των ανθρώπων, πριν την εφεύρεση της τηλεόρασης. Ο χαρακτήρας
τους ήταν παιδαγωγικός, ψυχαγωγικός και διδακτικός.
Το παραμύθι έχει ως εξής…
Κόκκινη κλωστή δεμένη
στην ανέμη τυλιγμένη.
Δώσ’ της κλότσο να γυρίσει
παραμύθι να αρχινίσει.
Μ
ια φορά κι έναν καιρό ήταν μια
βασίλισσα η οποία ήθελε να παντρευτεί,
αλλά ήθελε να πάρει τον πιο έξυπνο
άντρα του κόσμου. Γι’ αυτό το λόγο έβγαλε μια διαταγή στο βασίλειό της πως όποιος πάει
και της πει το πιο δύσκολο αίνιγμα και δεν το βρει θα τον παντρευτεί. Αλλά αν το έβρισκε
θα τον αποκεφάλιζε και θα έχτιζε έναν πύργο από τα κεφάλια τους.
Ένας νεαρός αποφάσισε να πάει και είπε ότι θα πάω να πω ένα αίνιγμα. Λέει η μάνα του
« Που θα πας παιδάκι μου ! Θα το βρει η βασίλισσα και θα σε σκοτώσει». Γι’αυτό και η
μάνα του τον έκανε μια πίτα και έβαλε δηλητήριο στην πίτα για να την φάει στον δρόμο για
9

10. να μην τον σκοτώσει η βασίλισσα.
Ξεκίνησε να πάει και είχε ένα σκυλάκι που το έλεγαν Μορφούλα. Στο δρόμο που
πήγαινε πείνασε αλλά προτού φάει αυτός έδωσε στο σκυλάκι να φάει. Μόλις έφαγε το σκυλί
την πίτα ψόφησε και κατάλαβε ότι η μαμά του τον έβαλε δηλητήριο στην πίτα.
Στον δρόμο που πήγαινε πείνασε. Βλέπει ένα ελάφι που ήταν έγκυος.
10

11. Σκότωσε το ελάφι αλλά έφαγε αυτό που είχε μέσα στην κοιλιά του, όχι το ίδιο.
Περπατούσε, περπατούσε δίψασε. Βρήκε μια εκκλησία. Πήγε στο καντήλι της
εκκλησίας και ήπιε το νερό που είχε μέσα το καντήλι.
Έφτασε στην βασίλισσα και της λέει ήρθα να σου πω ένα αίνιγμα.
Της λέει… «Η Μορφούλα έφαγε την πιτούλα, κι η πιτούλα την Μορφούλα . Εγώ
σκότωσα εκείνο που έβλεπα και έφαγα εκείνο που δεν έβλεπα, ήπια νερό που δεν ακουμπούσε
ούτε στη γη ούτε στον ουρανό».
Τι είναι;
Η βασίλισσα άνοιξε όλα τα βιβλία που είχε, έψαξε και δεν το βρήκε πουθενά.
Είπε ότι είναι πολύ έξυπνος γι’αυτό θα σε παντρευτώ και θα σε κάνω άντρα μου.
Κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΟΝΤΟΔΙΝΑ
11

12. ΙΩΑΝΝΑ ΒΕΛΛΗ
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΦΗΓΗΤΕΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ
Τα παραμύθια που θα διαβάσετε τα έχω συγκεντρώσει από τη γιαγιά μου και τον παππού
μου. Το όνομα της γιαγιάς μου είναι Καψάλη Αναστασία και είναι 59 χρονών. Είναι πολύ
καλή νοικοκυρά, μαγειρεύει υπέροχα, μου μαθαίνει πώς να γίνω αντάξια νοικοκυρά με
αυτήν και ζει στο Προσήλιο. Το όνομα του παππού μου είναι Καψάλης Αριστείδης και
είναι 71 χρονών. Είναι πολύ καλός πλακατζής, η δουλειά του είναι αγρότης και
συνταξιούχος, μου μαθαίνει τις αγροτικές δουλειές στα χωράφια και ζει στο Προσήλιο. Τα
παραμύθια τα διηγούνταν ο παππούς μου και η γιαγιά μου στα παιδιά τους για να τους
διδάξουν πως το κακό και το πονηρό πάντα τιμωρείται!!!
12

13. Η ΜΑΡΩ
Κάποτε, ζούσε σε ένα χωριό μια ευτυχισμένη οικογένεια. Όμως μια μέρα η μητέρα
αρρώστησε βαριά και πέθανε. Ο πατέρας ταξίδευε συνέχεια και το κοριτσάκι, η Μάρω,
έμενε μόνο στο σπίτι. Ώσπου μια μέρα ο πατέρας αποφάσισε να παντρευτεί. Πήρε λοιπόν μια
γυναίκα που είχε και εκείνη μια κόρη, αλλά ζήλευαν πάρα πολύ την μικρή Μάρω.
Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και ο πατέρας έφυγε ταξίδι. Η μητριά με την κόρη της
έκαναν ένα σχέδιο. Να πάνε δήθεν για ξύλα, αλλά να αφήσουν την Μάρω να χαθεί. Έτσι κι
έγινε. Άφησαν την Μάρω στο δάσος να χαθεί για να την φάνε τα άγρια ζώα και αυτές
έφυγαν στο σπίτι.
Η Μάρω άρχισε να κλαίει και την άκουσε ένας βοσκός, την πλησίασε και της είπε τι
συμβαίνει. Η Μάρω του είπε τι συνέβη και ο βοσκός την πήγε στο σπίτι της. Μόλις είδαν την
Μάρω στο σπίτι άρχισαν να σχεδιάζουν άλλο σχέδιο.
13

14. Το καινούριο σχέδιο ήταν να ζυμώσουν μια κλούρα και να πάνε για ξύλα.Η μητριά
έβαλε την Μάρω να ζυμώσει μια κλούρα και πήγαν για ξύλα . Μετά από ώρα η μητριά τούς
είπε να πάνε στο χάβο. .
Όταν έφτασαν εκεί άρχισε να νυχτώνει. Η μητριά βρήκε μια δικαιολογία και έφυγε.
Η Μάρω άρχισε να περπατάει με την κλούρα στο χέρι και καθώς ο δρόμος ήταν πολύ στενός
την έπεσε η κλούρα κάτω στο γκρεμό και η μητριά της την επέβαλε να πάει να την πάρει…
14

15. Τι να κάνει λοιπόν η Μάρω πήγε να την πάρει, αλλά όταν έφτασε εκεί οι
καλικάτζαροι έκαναν γάμο .
Μόλις είδαν τη Μάρω άρχισαν να λένε :
- Ήρθ`η νύφη ήρθ`η νύφη!
Και την ρωτούν:
– Μάρω, Μάρω τι θες να σε φέρουμε;
Και η Μάρω έλεγε σιγά – σιγά:
– Θεεεεεεεεεέλω, θεεεεεεεεεεεέλω ένα φόρεμα, θεεεεεεεέλω παπούτσια , θεεεεεεέλω ένα
γαϊδούρι, θεεεεεεεέλω παράδες, θεεεεεεεεέλω θεεεεεεεεεέλω …
Πολλά πράγματα, και τα έλεγε όλα πολύ αργά μέχρι το ξημέρωμα. Μόλις άρχισαν να
λαλούν τα κοκόρια οι καλικάτζαροι έφυγαν και η Μάρω πήρε τα πράγματα με το γαϊδούρι
και πήγε στο σπίτι της καβάλα στο γαϊδούρι και με πολλές λίρες.
Μόλις τα είδε η μητριά της ζήλεψε και έστειλε και την κόρη της, αλλά εκείνη τα είπε
όλα τόσο γρήγορα που στο τέλος δεν είχε να πει τίποτα και την φάγανε οι καλικάτζαροι και
η μητριά της περίμενε… περίμενε… , αλλά τίποτα.
Ήρθε και ο πατέρας από το ταξίδι ρώτησε την γυναίκα του πού ήταν η κόρη της και η
μητριά είπε έτσι κι έτσι.
15

16. Μετά από μέρες ένας βοσκός βρήκε τον πατέρα της Μάρως και του λέει ότι η
γυναίκα του δεν φερόταν καλά στην κόρη του. Τότε ο καημένος ο άνδρας ρώτησε την Μάρω
τι συνέβη, αλλά η Μάρω δεν του είπε τίποτα, γιατί είχε καλή καρδιά. Ο πατέρας όμως έδιωξε
την μητριά από το σπίτι και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλυτέρα.
Ο ΚΛΗΤΣΙΝΙΚΟΛΑΣ
Μια φορά κι έναν καιρό σε κάποιο χωριό ζούσε ένα ζευγάρι χωρικοί. Είχανε πολλά
μελίσσια. Μια μέρα η πονηρή η αλεπού πάντα λιγουρευόταν το μέλι και έλεγε από μέσα της:
-Αχ να`χα λίγο φρέσκο μέλι, αλλά πώς να πάω να το πάρω;
Της ήρθε λοιπόν ένα πρωί μια ιδέα στο μυαλό της και το έκανε. Ξεγέλασε τον φίλο
της τον λύκο και τον λέει:
-Φίλε Κλητσινικόλα να πάμε να κλέψουμε από τους χωρικούς το μέλι , αλλά εσύ θα
πας να το πάρεις και εγώ θα φυλάγω για να μη μας πιάσουν.
– Καλά, λέει ο λύκος .
Ο Κλητσινικόλας φέρνει το μέλι, αλλά η πονηρή η κυρά Μάρω το θέλει για τον
εαυτό της και λέει στο λύκο:
-Γύρνα να δεις Κλητσινικόλα πέρα στο δρόμο. Περνούν μια νύφη με τα τσιτσιλίδια.
Ο λύκος γύρισε κι έτσι μονοκόμματος που είναι η αλεπού τον πήρε το μέλι κι έμεινε
ο Κλητσινικόλας με την όρεξη κι ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!!!
16

17. Ο ΠΑΠΑΣ ΚΙ`ΑΛΟΥΠΟΥ
Μια φορά κι ένα καιρό σε ένα χωριό ζούσε ένας παπάς με την γυναίκα του την παπαδιά.
Κάθε εβδομάδα ο παπάς πήγαινε σε κάποιο διπλανό χωριό και λειτουργούσε. Όταν τελείωνε
η λειτουργία ο παπάς γυρνούσε στο χωριό του.
Η Αλούπου τον παρακολουθούσε κι έβλεπε τον παπά να`χει πάνω στο κάρο κι ένα
δισάκι με λειτουργιές.
Σκέφτηκε λοιπόν η αλούπου πώς να πάρει της λειτουργιές.
«Θα κάνω την ψόφια», λέει και πέφτει στο δρόμο που περνούσε ο παπάς και έκανε την
ψόφια. Ο Παπάς χωρίς να χάσει ώρα την βάζει στο κάρο του, αλλά αυτή μέχρι να φτάσουν
στο σπίτι έριχνε τις λειτουργιές από μια – μια κάτω.
17

18. Φτάνει στο σπίτι ο παπάς και φωνάζει την παπαδιά:
-Έβγα έξω παπαδιά να δεις τι σου`φερα, μια γούνα. Η παπαδιά από την χαρά της πέταξε τα
ρούχα της στη φωτιά και βγήκε έξω.
–Δώσε μου τη γούνα αφέντη! του λέει η παπαδιά.
Ο Παπάς πάει και ψάχνει να βρει την αλεπού … Ούτε η αλεπού ουτ`οι λειτουργιές. Τότε
κατάλαβε ο παπάς τι είχε συμβεί. Τον είχε ξεγελάσει άσχημα η αλεπού και η παπαδιά
φόρεσε το ράσο του παπά !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΙΟΥ
18

19. Κάποτε σε ένα χωριό ζούσε μια οικογένεια που είχε τρία αγόρια. Όλη η περιουσία τους
ήταν ένα χωράφι που το βάλανε αμπέλι . Ο νοικοκύρης ήταν νέος και δούλευε το αμπέλι.
Έβγαζε το κρασί, το τσίπουρο και ζούσε την οικογένειά του.
Πέρασαν τα χρόνια και ο νοικοκύρης του αμπελιού γέρασε. Και μια μέρα κάλεσε τον
πρώτο του τον γιο και του λέει:
– Γιε μου, εγώ γέρασα δεν μπορώ να δουλέψω το αμπέλι. Να το δουλέψεις εσύ .
Αλλά ο γιος του δεν θέλησε κι έφυγε.
Μετά κάλεσε και τον δεύτερο γιο και λέει και σ’ αυτόν τα ίδια.
Αλλά και ο δεύτερος ο γιος πάλι δεν θέλησε να δουλέψει το αμπέλι.
Μετά κάλεσε και τον μικρό του τον γιο που ήταν πιο νέος και του λέει:
- Γιε μου εγώ γέρασα δεν μπορώ να δουλέψω το αμπέλι, πρέπει να το δουλέψεις εσύ.
-Ναι, πατέρα θα πάω εγώ στο αμπέλι να το σκάψω.
Κι ο πατέρας του δίνει μια συμβουλή:
-Να σκάψεις, να κορφολογήσεις να το κλαδέψεις και θα βρεις θησαυρό.
Άρχισε να το δουλεύει το αμπέλι. Αφού το δούλεψε ανταμείφθηκε από τον κόπο του.
19

20. Κι έμεινε ο μύθος: Για βάλε νιους και σκάψε με, γέρους και κλάδεψέ με. Βάλε κορίτσια
ανύπαντρα να με κορφολογήσουν.
Που σημαίνει ότι ο νέος τα καταφέρνει καλύτερα από ένα γέρο και ότι το αμπέλι θέλει
δουλειά από νέους.
20

21. TO ΖΕΥΓΑΡΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΠΑΙΔΙΑ
Κάποτε σε ένα χωριό ζούσε ένα αντρόγυνο. Ήταν πολύ γέροι και δεν είχαν παιδιά.
Κάθε μέρα προσεύχονταν κι έλεγαν στο θεό:
-Σε παρακαλούμε Θεέ μας δώσε μας ένα ποντίκι να το έχουμε για παρηγοριά.
Κι έτσι κι έγινε η επιθυμία τους. Ο θεός τους έστειλε ένα ποντικάκι !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Μια μέρα ο παππούς πήγε στο χωράφι και η γιαγιά τούς έκανε πίτα, αλλά δεν είχε με
ποιον να την στείλει και το ποντίκι λέει στην γιαγιά να πάει αυτό. Η γιαγιά το έστειλε και
πήγε στο χωράφι. Το ποντίκι μόλις έφτασε φωνάζει τον παππού:
- Από πού θα`ρθω να φέρω την πίτα; Και ο παππούς του λέει:
- Από γύρω-γύρω.
Και το ποντίκι τρώει το γύρω και ξανά ρωτάει:
- Παππού από πού να`ρθω;
- Απάνω;
Τρώει και το πάνω το φύλο και ξανά ρωτά:
-Παππού από πού να`ρθω;
- Από μέσα. λέει ο παππούς. Τρώει και τη γέμιση, μετά τρώει και το κάτω και η πίτα
τελείωσε. Αλλά ο παππούς δεν μάλωσε το ποντίκι. Τότε άρχισε να βρέχει και το ποντίκι πήγε
κάτω από το μεγάλο μανιτάρι και πού πας και έρχεσαι ήρθε το βόδι και έφαγε το μανιτάρι
μαζί και το ποντίκι.
21

22. Ο παππούς στενοχωρήθηκε, αλλά το βγάλανε από το βόδι και από τότε δεν το
αφήσανε να φύγει από κοντά τους και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα!!!
Ιωάννα Βελλή
22

23. ΣΤΕΛΛΑ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΣΕΙΡΑ
Το ακόλουθο παραμύθι μου το διηγήθηκε η μητέρα μου, που το είχε ακούσει από τη γιαγιά
της Αναστασία Ντόνα, η οποία σήμερα δεν είναι στη ζωή. Μέσα από τα παραμύθια έδινε
συμβουλές στα εγγόνια, γιατί πάντα έλεγε «όσα αλήθεια τόσα μύθια».
ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΣΕΙΡΑ
Ένας πατέρας είχε ένα μονάκριβο παιδί. Το αγαπούσε πολύ και ήθελε να το βλέπει
χαρούμενο και ευτυχισμένο. Έτσι στο γάμο του, του έκανε γαμήλιο δώρο όλη την περιουσία
του. Δεν κράτησε τίποτα για τον εαυτό του.
23

24. Οι μέρες κυλούσαν ευχάριστα. Ο γέρο - πατέρας ένιωθε περήφανος και ικανοποιημένος για
όσα πρόσφερε στο γιο του. Το μόνο που ζητούσε για τον εαυτό του, ήταν αγάπη και
στοργή. Όμως τα πράγματα άλλαξαν. Η νύφη άρχισε να γκρινιάζει και να
δημιουργεί φασαρίες. Δεν ήθελε το γέρο στο σπίτι, ειδικά όταν έμαθε ότι δεν έχει κανένα
περιουσιακό στοιχείο. Ο άντρας της για να αποφύγει τους καυγάδες αναγκάστηκε να της
κάνει το χατίρι. Έτσι αποφασίζουν να κατεβάσουν το γέρο – πατέρα στο υπόγειο.
Ο γέρος πικραμένος δε μίλησε. Δεν ήθελε να βλέπει το ζευγάρι τσακωμένο και το
γιο του στεναχωρημένο. Το εγγονάκι του, του πηγαίνει φαγητό και ψωμί.
Μια μέρα η μητέρα του, τού δίνει μια κουβέρτα να την πάει στον παππού, για να
24

25. σκεπάσει το παλιό σιδερένιο κρεβάτι. Το παιδί παίρνει το ψαλίδι και κόβει την
κουβέρτα στα δύο.
- «Παιδί μου» γιατί το έκανες αυτό; ρώτησε η μητέρα του.
- «Μαμά», λέει το παιδί, το κρεβάτι του παππού είναι μικρό και η κουβέρτα μεγάλη. Θα
κρατήσω τη μισή για σένα, όταν γεράσεις να σκεπάζεσαι όπως ο παππούς.»
Τα λόγια του παιδιού έκαναν τη μητέρα του να αλλάξει γνώμη.
Μετανιωμένη με τον άνδρα της κατεβαίνουν στο υπόγειο.
Φιλούν το χέρι του παππού και του ζητούν να τους συγχωρέσει.
25

26. ΦΑΝΗ ΓΚΟΥΝΤΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΞΥΛΟΚΟΠΟΥ
Το παραμύθι αυτό μου το διηγήθηκε ο μπαμπάς μου. Το όνομά του είναι Νίκος
Γκουντουλογιάννης, είναι 43 χρονών, δάσκαλος και κατοικεί στα Κρανίδια Σερβίων
Μια φορά κι έναν καιρό σε μια μακρινή και πλούσια χώρα ζούσε ένας ξυλοκόπος με
την οικογένειά του και τον μονάκριβο γιο του. Ο ξυλοκόπος δούλευε όλη την μέρα στο
βουνό για να θρέψει την οικογένειά του και το βράδυ γύριζε κουρασμένος από την δουλειά
του. Το σπίτι που ζούσαν ήταν χτισμένο δίπλα στις όχθες ενός ποταμού, όπου ο νεαρός
περνούσε τις περισσότερες ώρες παίζοντας με τους φίλους του.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν ο μικρός μεγάλωνε σιγά σιγά και κάποια στιγμή την
ώρα που γύρισε από την δουλειά ο πατέρας του, τού ανακοίνωσε ότι μεγάλωσε πια και θα
έπρεπε να πάει στην πόλη να εργαστεί. Ο πατέρας θεωρώντας ότι ο γιος του είναι σε μικρή
ηλικία θέλησε να τον δοκιμάσει και του πρότεινε να περάσει από μια δοκιμασία.
Η δοκιμασία ήταν η εξής: του έδωσε μια χρυσή λίρα την οποία στερήθηκε ο ίδιος
από τον μισθό του, να την πετάξει στην απέναντι όχθη του ποταμού. Αν το κατάφερνε αυτό
ο γιος του θα είχε την άδεια του πατέρα να φύγει από το σπίτι.
26

27. Την επόμενη μέρα, ο νεαρός έκανε αυτό που του ζήτησε ο πατέρας του αλλά
δυστυχώς δεν τα κατάφερε και ζήτησε από τον γέρο πατέρα του να ξανά επαναλάβει τη
διαδικασία, μετά από ένα μήνα. Ο πατέρας δεν το αρνήθηκε και αυτό συνέχισε να συμβαίνει
για αρκετά χρόνια.
Κάποια στιγμή, όταν ο πατέρας αρρώστησε, ο γιος του αναγκάστηκε να πάρει την
θέση του και να εργαστεί στο βουνό. Κουρασμένος γυρίζοντας το βράδυ στο σπίτι
ανακοίνωσε στους γονείς του με χαρά ότι κέρδισε μια ολόκληρη λίρα δουλεύοντας. Ο
πατέρας τότε του ζήτησε να πάει μέχρι την όχθη του ποταμού και να πετάξει την λίρα που με
τόσο κόπο απέκτησε. Ο γιος του αρνήθηκε λέγοντάς του πως έκανε τόσο κόπο για να
αποκτήσει τη λίρα. Τότε και ο πατέρας του απάντησε ότι μεγάλωσε και αν επιθυμούσε να
φύγει από το σπίτι μπορούσε να το κάνει, ο νεαρός γιος κατάλαβε το λάθος του, την αξία
των χρημάτων, αγκάλιασε τον πατέρα του και του ζήτησε να τον συγχωρέσει για την
επιπολαιότητά του.
27

28. ΑΝΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗ
Το παραμύθι αυτό μου το διηγήθηκε ο μπαμπάς μου. Το όνομά του
είναι Διαμαντής Θωμάς, είναι γεννημένος στις 28-7-1966 και είναι
44 χρονών έχει τελειώσει το Πανεπιστήμιο Φυσικής Αγωγής και
είναι δημόσιος υπάλληλος του Κ.Ε.Π Σερβίων, κατοικεί στα
Κρανίδια. Δεν θυμάται ακριβώς ποιος του αφηγήθηκε το παραμύθι
για πρώτη φορά. Νομίζει ότι το άκουσε από την γιαγιά του αλλά
για ένα είναι σίγουρος, ότι το παραμύθι αυτό και συγκεκριμένα το
δίδαγμα που βγαίνει από αυτό σημάδεψε θετικά τη ζωή του!!!
28

29. O ΠΑΤΕΡΑΣ Ο ΓΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ
Ένας πατέρας με το γιο του ξεκίνησαν να πάνε στο
διπλανό χωριό όπου γινόταν ζωοπανήγυρι για να
πουλήσουν το γαϊδουράκι.
Καβάλα στο γαϊδουράκι είναι ο πατέρας και ο γιος ακολουθεί με τα πόδια. Ο πρώτος
διαβάτης που τους συναντά, τους χαιρετά και λέει στον πατέρα που είναι καβάλα στο
γαϊδουράκι.
-Δεν ντρέπεσαι να έχεις το παιδί να περπατάει κι εσύ ώριμος άνδρας να είσαι καβάλα στο
γάιδαρο;
Ακούγοντας αυτά ο πατέρας ξεκαβαλικεύει από το γάιδαρο και ανεβάζει το γιο του
Ο δεύτερος διαβάτης που συναντούν χαιρετά και λέει στο γιο του.
-Δεν ντρέπεσαι εσύ παιδί πράμα να είσαι καβάλα στο γάιδαρο και να έχεις τον πατέρα σου
να περπατάει;
Ακούγοντας αυτά ο πατέρας καβαλλάει κι αυτός το γαϊδουράκι.
Ο τρίτος διαβάτης που συναντούν τους χαιρετά και τους λέει:
-Δεν ντρεπόσαστε δυο μαντράχαλοι να πηγαίνετε καβάλα πάνω σ’ ένα μικρό γαϊδουράκι; Θα
το κοψομεσιάσετε το καημένο.
Ακούγοντας αυτά ντράπηκαν και ξεκαβαλίκεψαν και οι δυο τους από το γαϊδουράκι το οποίο
πήγαινε τώρα τελείως ξεφόρτωτο και οι δυο τους ακολουθούσαν πεζοί.
Ο τέταρτος διαβάτης που συναντούν τους χαιρετά, τους κοιτάζει με απορία και τους λέει.
-Τι κουταμάρα είναι αυτή που κάνετε; Να έχετε το γάιδαρο να πηγαίνει τελείως ξεφόρτωτος
κι εσείς να ακολουθήτε και οι δυο σας πεζοί!
-Γιε μου, είπε ο πατέρας, ανέβα στο γάιδαρο!
Ανέβηκε και ο πατέρας και δεν ακούσανε πλέον τη γνώμη κανενός, φτάσανε στο διπλανό
χωριό και πουλήσανε το γαϊδουράκι.
29

30. ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ…
30

31. ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΑΡΑΜΗ
ΟΙ ΔΥΟ ΑΔΕΡΦΕΣ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ
Λίγα λόγια για την αφηγήτρια
Το παραμύθι αυτό μου το διηγήθηκε η γιαγιά μου που είναι 66 χρονών-νοικοκυρά. Το
παραμύθι το διηγήθηκε η προγιαγιά μου στην γιαγιά μου και η γιαγιά μου σ’εμένα.
Κάποτε σε ένα χωριό ζούσε μια φτωχή οικογένεια. Η μαμά και τα δύο κοριτσάκια. Τα
ονόματά τους ήταν Σταυρούλα και Δέσπω. Η Σταυρούλα ήταν πολύ καλό κοριτσάκι και ό,τι
της έλεγες το έκανε. Το αντίθετο με την αδερφή της που ό,τι κι αν της έλεγες δεν το έκανε
και τους στεναχωρούσε όλους.
Μια ηλιόλουστη ημέρα κατά το απογευματάκι είπε η μαμά στη Σταυρούλα «Πήγαινε
και πάρε λίγο αλεύρι από τον μύλο». Η Σταυρούλα αμέσως πήγε.
Έξω άρχιζε να βραδιάζει. Στο δρόμο καθώς πήγαινε συνάντησε 3 φαντάσματα και την
ρώτησαν «Πού πας;» και η Σταυρούλα τους απάντησε «Πάω να πάρω λίγο αλεύρι από τον
μύλο». Τότε τα φαντάσματα την άφησαν να περάσει γιατί τους μίλησε με ευγενικό τρόπο.
Μόλις έφτασε στον μύλο φώναξε τον μυλωνά αλλά δεν ήταν εκεί, βγήκε μια γιαγιά
και της είπε να πάει να πλύνει τα πιάτα στο ποταμάκι, γιατί ήταν πολύ γριά και δεν μπορεί
να πάει να τα πλύνει μόνη της. Η Σταυρούλα χωρίς καμία αντίρρηση πήγε να τα πλύνει.
Τότε η γιαγιά της είπε ότι όπου πατάει χρυσάφι να παίρνει.
Την άλλη μέρα ήθελε και η Δέσπω να πάει. Κατά το βραδάκι ξεκίνησε. Συνάντησε κι
αυτή τα φαντάσματα και την ρώτησαν πού πάει. Εκείνη όμως δεν τους απάντησε. Τότε τα
φαντάσματα νευρίασαν και άρχισαν να την γρατσουνούν, είχε αίματα παντού.
Συνέχισε για τον μύλο, βρήκε την γιαγιά. Η γιαγιά την παρακάλεσε να την σκουπίσει,
γιατί δεν μπορεί. Η Δέσπω άρχισε να την βρίζει. Τότε η γιαγιά δεν της έδωσε το αλεύρι και
της είπε όπου περπατάει αγκάθια να πατάει. Γύρισε ματωμένη και κλαμένη στο σπίτι.
31

32. ΒΑΙΑ ΚΟΥΤΣΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Τα παραμύθια της γιαγιάς μου
Τα παραμύθια που ακολουθούν μου τα διηγήθηκε η γιαγιά μου, η μαμά του μπαμπά
μου. Το όνομά της είναι Αθηνά Καψάλη - Κουτσιανοπούλου, είναι 75 ετών.
Έχει τελειώσει το δημοτικό, είναι νοικοκυρά και ζει μαζί με τον παππού μου τον Κώστα
(Κώτσο) σε ένα υπέροχο χωριό του νομού Κοζάνης, το Προσήλιο.
Τα παραμύθια ήταν πολύ σημαντικά την εποχή που η γιαγιά μου ήταν παιδί. Τότε
δεν υπήρχε ούτε τηλεόραση, ούτε ραδιόφωνο, για να περνάν την ώρα τους τα παιδιά γι' αυτό
οι αφηγήσεις των παραμυθιών έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή όλων των ανθρώπων.
Τα βράδια όλα τα παιδιά, αδέρφια και ξαδέλφια μαζεύονταν σε ένα σπίτι, καθισμένα
στη φλοκάτη, δίπλα στο τζάκι και άκουγαν με τέτοιο ενθουσιασμό και με τέτοια αγωνία και
ανυπομονησία τα παραμύθια και τις διηγήσεις που θα άκουγαν από τη γιαγιά.
Τα παραμύθια ήταν, είναι και θα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής των ανθρώπων.
32

33. Ο Λάμπρος
Κάποτε ήταν ένας άντρας, ο Λάμπρος, ξαπλωμένος κάτω από ένα μεγάλο πλατάνι , κοντά σε
μία βρύση. Σε ένα κλαδί του πλατανιού κρεμόταν μία γιαταγάνα που έγραφε με 1-40.
Λίγο πιο πέρα απ’ τη βρύση, ήταν μια σπηλιά που ζούσαν 40
Δράκοι. Ένας πήγε στη βρύση να πάρει νερό και είδε το
Λάμπρο κάτω απ’ το πλατάνι και θέλησε να τον σκοτώσει. Μόλις πλησίασε είδε τη
γιαταγάνα κρεμασμένη που έγραφε με 1-40. Τρόμαξε. Νόμιζε ότι ο Λάμπρος, με μια φορά
σκότωσε 40 άτομα. Έτρεξε πίσω στη σπηλιά και είπε στους υπόλοιπους δράκους πως είδε
έναν Λάμπρο κάτω απ’ το πλατάνι στη βρύση και έχει μια μεγάλη γιαταγάνα που γράφει με
1-40. «Να τον πάρουμε να μείνει μαζί μας» είπε ένας δράκος, «γιατί είναι πολύ δυνατός»,
ενώ ο Λάμπρος είναι τεμπέλης και φοβητσιάρης, γιατί δεν ήξερε ότι με μία φορά είχε
σκοτώσει 40 μύγες.
33

34. Μετά από λίγη ώρα, πήγαν στο πλατάνι κοντά στη
βρύση για να βρουν το Λάμπρο. Όταν έφτασαν στο πλατάνι βρήκαν τον Λάμπρο να αράζει.
Του πρότειναν να πάει να μείνει στη σπηλιά μαζί τους και αυτός δέχτηκε.
Κάθε μέρα οι δράκοι μοίραζαν τις δουλειές, ώστε να μην υπάρχουν αδικίες. Σήμερα ήταν η
σειρά του Λάμπρου. Του έδωσαν την προβιά και του είπαν να πάει στη βρύση να την
γεμίσει. Επειδή ήταν πολύ πονηρός και για να μην κουραστεί γέμισε την προβιά νερό μόνο
για να πιει αυτός και το υπόλοιπο καινό της προβιάς την γέμισε με αέρα, για να φανεί ότι την
γέμισε με νερό.
Απ’ τη σπηλιά οι Δράκοι έβλεπαν τον Λάμπρο που ερχόταν και την προβιά την είχε πολύ
φουσκωμένη και την έκανε στροφές. «Ποπό, τι δυνατός που είναι, πως κάνει στροφές τόσο
πολύ νερό» έλεγαν οι Δράκοι, ενώ δεν ήξεραν ότι μέσα είχε νερό μόνο για τον εαυτό του και
η υπόλοιπη προβιά είχε αέρα. Μόλις έφτασε στη σπηλιά τον λέει ένας δράκος: «Άντε
Λάμπρο, δώς μας την προβιά να πιούμε, τι την κρατάς ;» «Όχι.» λέει ο Λάμπρος, «Πρώτα
θα πιω εγώ.» Ήπιε ο Λάμπρος και μετά έδωσε να πιουν οι υπόλοιποι Δράκοι. Πάει να πιει
ένας δράκος, στάλα νερό δεν είχε. Μόνο ο Λάμπρος ήπιε και οι άλλοι Δράκοι έμειναν χωρίς
νερό. Ο Λάμπρος σε όλες τις δουλειές κάτι γινόταν και τις γλίτωνε. Στο τέλος οι Δράκοι δεν
τον άντεξαν άλλο και τον έδιωξαν. Ο Λάμπρος ξαναβρήκε τον ίσκιο του κάτω απ’ το
πλατάνι και οι Δράκοι ξαναβρήκαν την ησυχία τους στη σπηλιά τους.
Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.
34

35. Ο Ξυλοκόπος
Κάποτε, μία ηλιόλουστη μέρα ένας πατέρας με τον γιο του πήγαν
να κόψουν ξύλα στο δάσος. Εκεί που έκοβαν ξύλα είχαν ένα γαϊδουράκι και ένα αλογάκι, για
να φορτώσουν τα ξύλα.
Ξαφνικά ακούστηκε μια δυνατή φωνή. Τρόμαξαν πατέρας και γιος. Γυρνάνε πίσω και τι να
δουν; Ήταν ένα τέρας που φώναζε πολύ δυνατά «Πεινάω, πεινάω». Και εκείνη την ώρα
εμφανίστηκε και η κυρά Μάρω και πήγε στον ξυλοκόπο και τον ρώτησε «Κύριε ξυλοκόπε
αρνάκια έχετε;» «Ναι» της απαντάει ο ξυλοκόπος. «Κοτούλες έχεις;» «Ναι» της ξανά
απαντάει ο ξυλοκόπος. «Θα μου τα δώσεις για να σε γλιτώσω απ’ το τέρας;» «Ναι, κυρά
Μάρω θα σου τα δώσω όλα αρκεί να με γλιτώσεις απ’ το τέρας .Έλα το βράδυ στο μαντρί
και θα στα δώσω όλα, θα αφήσω τις πόρτες ανοιχτές και πήγαινε να τα πάρεις, αρκεί να με
γλιτώσεις απ’ το τέρας.»
Μετά από λίγο φωνάζει η κυρά Μάρω το τέρας «Κύριε τέρας, κύριε τέρας, έλα
να σου πω κάτι. Γιατί έχεις τα μάτια σου έτσι;» «Πώς Κυρά Μάρω;» «Να έτσι κόκκινα κύριε
τέρας. Έλα να σου βάλω μια αλοιφή για να μην πρηστούν.» «Όχι κυρά Μάρω, πρώτα θα
πάω να φάω εκείνους τους ανθρώπους και μετά θα έρθω.» «Όχι, λέει η κυρά Μάρω, έλα να
σου βάλω αλοιφή για να τους βλέπεις καλύτερα και πας.»
Η κυρά Μάρω που ήταν λίγο έξυπνη πήγε σε ένα δέντρο και πήρε ρετσίνι και το έβαλε στα
μάτια απ’ το τέρας. Το τέρας δεν έβλεπε και άρχισε να χτυπάει το κεφάλι του στα δέντρα και
να φωνάζει βοήθεια. Στο τέλος πέθανε.
Το βράδυ η κυρά Μάρω πήγε στο μαντρί του ξυλοκόπου, να πάρει τα ζώα. Αλλά ο
ξυλοκόπος που ήταν πιο έξυπνος απ’ την αλεπού έκλεισε την πόρτα απ’ τη φάρμα και άνοιξε
το κουμάσι για τα σκυλιά. Το βράδυ που πήγε η αλεπού να πάρει τα ζώα, τα σκυλιά την
35

36. πήραν χαμπάρι και άρχισαν να την κυνηγάν. Η αλεπού έτρεξε στο δάσος και γλίτωσε.
Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα….
36

37. Οι 12 μήνες
Κάποτε ήταν δυο γριούλες. H μια ήταν καλή και η άλλη κακιά.
Μια μέρα η καλή γριούλα πήγε στο δάσος να
μαζέψει ξύλα για τη σόμπα της.
Ξαφνικά άρχισε να βρέχει και η γριούλα μπήκε σε μια σπηλιά
για να μη μουσκευτεί. Μες στη σπηλιά ήταν 12
παλικάρια. Τα παλικάρια ρώτησαν τη γιαγιά «γιαγιά σ’ αρέσει ο Γενάρης;» «Ναι» απαντάει
η γριούλα. «Ο Φλεβάρης σ’ αρέσει;» «Ναι» ξαναλέει η γιαγιάκα και συνέχισαν οι ερωτήσεις
σχετικά με τους μήνες.
Μόλις τα παλικάρια τελείωσαν με τις ερωτήσεις έδωσαν στη γιαγιάκα ένα τσουκαλάκι και
της είπαν να το ανοίξει μόλις φτάσει στο σπίτι της. Η γριούλα έφτασε στο σπίτι της και
άνοιξε το τσουκαλάκι. Μόλις το άνοιξε είδε ότι μέσα είχε λίρες.
37

38. Η γιαγιάκα ήταν τόσο χαρούμενη που πετούσε.
‘Έξω απ το σπίτι της έτυχε να περνάει η κακιά γριούλα. Άκουσε φωνές και μπήκε στο σπίτι
της καλής γριούλας να δει τι συμβαίνει. Μόλις μπήκε ρώτησε η κακιά την καλή γριούλα πού
βρήκε τόσες λίρες να πάει να πάρει κι αυτή. Η καλή γριούλα της διηγήθηκε την ιστορία της
και της είπε πού να πάει για να πάρει κι αυτή.
Η κακιά γιαγιά πήγε κι αυτή τάχα να μαζέψει ξύλα και πάλι άρχισε να βρέχει. Η κακιά
γριούλα μπήκε στη σπηλιά που της είχε πει η καλή γριούλα. Βρήκε τα 12 παλικάρια και ένα
τη ρωτάει «Γιαγιά σ’ αρέσει ο Γενάρης;» «Όχι» λέει η γριούλα «Έχει πολύ κρύο».
«Φλεβάρης σ’ αρέσει;» ρωτάει ένα άλλο παλικάρι τη γιαγιά «Όχι» ξαναλέει η γιαγιά «κι
αυτός είναι κριουλιάρικος μήνας». Και πήγε λέγοντας σχετικά με τους μήνες. Μόλις
τελείωσαν με τις ερωτήσεις έδωσαν στη γιαγιά ένα τσουκαλάκι, και της είπε να το ανοίξει
μόλις φτάσει στο σπίτι της. Το τσουκαλάκι όμως ήταν πιο βαρύ από της καλής γριούλας, και
η κακιά γιαγιά χάρηκε, γιατί νόμιζε πως θα είχε πιο πολλές λίρες απ’ την καλή γριούλα. Η
γιαγιά όλο χαρά πήγε στο σπίτι της να ανοίξει το τσουκαλάκι. Μόλις το ανοίγει τι να δει; Το
τσουκαλάκι ήταν μέχρι πάνω γεμάτο κάρβουνα. Η γιαγιά στενοχωρήθηκε όχι για τα
κάρβουνα γιατί αυτά θα της χρησίμευαν στη σόμπα, αλλά για τη μέση της που είχε πιαστεί.
Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα….
38

39. 39

40. Η Πούλια και ο Αυγερινός
Κάποτε ήταν δύο παιδιά, η Πούλια και ο Αυγερινός.
Η μητέρα των δύων παιδιών είχε πεθάνει και ο πατέρας τους παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα.
Η γυναίκα αυτή, η μητριά των παιδιών δεν τα αγαπούσε καθόλου. Τα χτυπούσε, τα μάλωνε
και κρυφά απ’ τον πατέρα τους ήθελε να τα πουλήσει. Κάθε μέρα έλουζε τα παιδιά, μήπως
βρει ευκαιρία να τα πουλήσει.
Η Πούλια κατάλαβε την πονηριά της μητριάς της και είπε στον αδελφό της τον Αυγερινό:
«Μόλις θα μας βγάλει έξω για να μας πλύνει, θα πάρεις τα πλεξίδια μου, το χτένι μου και το
καθρέφτη μου και θα τρέχεις, θα τρέχεις και εγώ θα σε φωνάζω «γύρνα πίσω Αυγερινέ κι
εσύ θα τρέχεις.»
Κι έτσι έγινε ο Αυγερινός άρχισε να τρέχει, από πίσω του η Πούλια και από πίσω της η
μητριά, να φωνάζει «Γυρίστε πίσω σας θέλω» και τα παιδιά να τρέχουν. Μόλις κόντευε να
τους φτάσει η μητριά φώναζε η Πούλια στον αδελφό της «Ρίξε τα πλεξίδια μου Αυγερινέ, να
φυτρώσουν δέντρα, να μην μπορεί να περάσει η μητριά» Αυτή όμως το πέρασε. Η Πούλια
λέει στον Αυγερινό «ρίξε το χτένι μου να γίνει δάσος να μην μπορεί να περάσει.» Η μητριά
όμως πέρασε, γατί ήθελε να πιάσει τα παιδιά Η Πούλια λέει στον Αυγερινό «Ρίξε το
καθρέφτη μου να γίνει γιαλός να μην περάσει η κακιά μητριά» και δεν πέρασε.
Μετά από λίγη ώρα που ξέφυγαν απ’ την μητριά ο Αυγερινός δίψασε πολύ, ήθελε να
σταματήσουν αλλά δεν έπρεπε, γιατί θα τους έπιανε η κακιά μητριά. Ο Αυγερινός στο
μονοπάτι βρήκε κάτι πατημασιές από άλογο, που πάνω υπήρχε νερό γιατί το προηγούμενο
βράδυ είχε βρέξει και ήθελε να πιει, αλλά η Πούλια του είπε να μην πιει γιατί γινόταν
άλογο. Ο Αυγερινός την άκουσε και δεν ήπιε. Πιο μετά βρήκε κάτι πατημασιές, από αρνάκι,
40

41. που και αυτές είχαν νερό, δεν άντεξε και ήπιε. Δεν άκουσε όμως την Πούλια που του είχε πει
να μην πιει γιατί, θα γινόταν κατσικάκι και έγινε.
Είχαν προχωρήσει προς ένα χωριό και είχαν καθίσει σε μια βρύση έξω από ένα χωριό.
Έκατσαν να ξεκουραστούν κι εκεί πιο κοντά ήταν κάτι άλογα. Ένας πλούσιος νεαρός πήγε
να τα δώσει νερό, αλλά αυτά δεν έπιναν γιατί έβλεπαν την Πούλια που είχε ανέβει πάνω στο
δέντρο και καθρεφτιζόταν στο νερό και τα άλογα τρόμαζαν και δεν έπιναν. Ο βασιλιάς -έτσι
έλεγαν τότε τους πλούσιους- είδε την Πούλια στο δέντρο και την παρακάλεσε να κατεβεί. Η
Πούλια όμως δεν κατέβαινε. Ο βασιλιάς δεν ήξερε τι να κάνει και φώναξε μια γριά μάγισσα
να έρθει να την κατεβάσει. Η γιαγιά πήγε να την
κατεβάσει αλλά μαζί της πήρε ένα σκαφιδάκι, τη σίτα της, λίγο αλεύρι και το γουρουνάκι
της και τα έβαλε όλα ανάποδα και ξεκίνησαν για το δέντρο. Η Πούλια έβλεπε από πάνω τη
41

42. γιαγιά, τι έκανε και της λέει «Αλλιώς γριά τη σίτα σου, αλλιώς το σκαφιδάκι σου και πάρε το
γουρουνάκι σου να μην σου φάει το αλευράκι σου. «Δεν ακούω παιδί μου έλα πιο κάτω.»
Προς τα κατ’, προς τα κατ’ η Πούλια χωρίς να το καταλάβει κατέβηκε απ’ το δέντρο. Μόλις
κατέβηκε την πιάνει ο βασιλιάς, για να την πάρει στο σπίτι του. Ο νεαρός έσφαξε το
κατσικάκι, για να φάει η Πούλια, όμως δεν ήξερε ότι το κατσικάκι είναι ο Αυγερινός. Η
Πούλια δεν είπε τίποτα στον βασιλιά και στεναχωριόταν μόνη της για τον αδελφό της.
Η Πούλια είπε στον βασιλιά να μαζέψει τα κόκαλα από το κατσικάκι, να πάει να αγοράσει
ένα τσουκαλάκι, για να βάλει τα κόκαλα, γιατί ήθελε να τα θάψει στον κήπο, πίσω από το
τζάκι. Εκεί πέρα φύτρωσε μια μεγάλη ροδιά με ένα μεγάλο ρόδι , που μέσα ήταν ο
Αυγερινός. Φώναζε την Πούλια «Έλα Πούλια, έλα μαζί μου» Πήγαινε να ανέβει η Πούλια
ωπ μεγάλωνε η ροδιά. Τελικά η Πούλια ανέβηκε στο δέντρο και ήτανε μαζί με τον αδελφό
της, τον Αυγερινό. Μέσα απ’ το ρόδι χαιρετούσε τον βασιλιά. Και γι’ αυτό λέμε πως η
Πούλια με τον Αυγερινό είναι στον ουρανό.
Και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα….
42

43. ΕΛΕΝΗ ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΟΥ
ΞΑΝΘΙΑ ΝΕΡΑΙΔΑ
Λίγα λόγια για την αφηγήτρια
Το ακόλουθο παραμύθι μου το διηγήθηκε η μαμά μου. Το όνομά της είναι Ιωάννα Τσιώννα,
είναι 35 χρόνων. Το παραμύθι τής το διηγήθηκε η μαμά της, όταν ήταν μικρή
ΞΑΝΘΙΑ ΝΕΡΑΙΔΑ
Ένα χειμωνιάτικο βράδυ όλη η οικογένεια είναι συγκεντρωμένη γύρω από το τζάκι. Ο
αδερφός μου κι εγώ παρακαλούμε τη γιαγιά να μας πει ένα τοπικό παραμύθι. Η γιαγιά
άρχισε.
Μία φορά κι έναν καιρό …στο παλιό χωριό στη Νεράιδα που βρισκόταν μέσα στη λίμνη,
πριν γίνει η γέφυρα και το φράγμα Πολυφύτου, παρουσιάζονταν σε κάθε πανσέληνο
Νεράιδες.
Το χωριό βρισκόταν δίπλα στο ποτάμι. Το τοπίο ήταν πανέμορφο. Γύρω από το ποτάμι
υπήρχαν μεγάλα δέντρα και ένα εκκλησάκι η αγία Βαρβάρα. Πολλά παιδιά έρχονταν για να
κολυμπήσουν μετά το σχολείο
43

44. Ένα βράδυ τα παιδιά κάθονταν δίπλα στο ποτάμι και έλεγαν ιστορίες. Ξαφνικά μέσα από το
νερό παρουσιάστηκε μία ξανθιά Νεράιδα.
Τα παιδιά φοβήθηκαν. Όταν γύρισαν στο σπίτι το είπαν στους γονείς τους.
Αυτοί από εκείνη τη βραδιά παραμόνευαν κάθε βράδυ για να δουν αν υπάρχουν Νεράιδες.
Οι Νεράιδες παρουσιάζονταν όταν είχε πανσέληνο, χόρευαν και τραγουδούσαν.
Από αυτές το χωριό ονομάστηκε Νεράιδα. Όταν έγινε το φράγμα το χωριό το πήρε η λίμνη
μέσα. Οι κάτοικοι έφτιαξαν καινούργια σπίτια στο λόφο.
Από τότε οι Νεράιδες εξαφανίστηκαν και δεν τις είδε κανείς.
44

45. ΚΑΙ ΈΖΗΣΑΝ ΑΥΤΟΊ ΚΑΛΆ ΚΑΙ ΕΜΕΊΣ ΚΑΛΎΤΕΡΑ!!!!!!!!
Ευχαριστούμε που διαβάσατε αυτό το βιβλίο για την ώρα αντίο ελπίζουμε να
τα ξαναπούμε.
Η συγγραφική ομάδα
Επιμέλεια εξώφυλλου: Κοντοδίνα Πηνελόπη
45