1. ΛΕΞΙΚΟ ΟΡΩΝ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ
Αδυνάτου σχήμα : χρησιμοποιείται όταν ο ποιητής θέλει να δείξει πως κάτι
δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο αν αλλάξει η φυσική τάξη του
κόσμου (π.χ. η δήλωση του Αχιλλέα στη ραψωδία Α ότι θα ξαναγυρίσει στη
μάχη μόνο αν το σκήπτρο που κρατούσε βγάλει φύλλα, κάτι βέβαια που είναι
αδύνατο να συμβεί σύμφωνα με τους νόμους της φύσης.)
Αναδρομική αφήγηση: αφήγηση που αναφέρεται σε γεγονότα που έχουν
συμβεί πριν από το σημείο της ιστορίας στο οποίο βρίσκεται η αφήγηση.
Αναχρονισμός: προβολή μιας συνήθειας της εποχής του Ομήρου σε
παλαιότερη εποχή(π.χ. καύση των νεκρών που αναφέρεται στην ραψωδία Α,
ενώ στα μυκηναϊκά χρόνια επικρατούσε η συνήθεια της ταφής των νεκρών.)
Ανθρωπομορφισμός: η συνήθεια του ομηρικού ανθρώπου να παρουσιάζει τους
θεούς του Ολύμπου με ανθρώπινα γνωρίσματα τόσο στη μορφή (εξωτερική
εμφάνιση) όσο και στη συμπεριφορά και στο χαρακτήρα.
Από μηχανής θεός: Η εμφάνιση ενός θεού σε μια ώρα κρίσιμη για την εξέλιξη
της υπόθεσης( π.χ. η εμφάνιση της θεάς Αθηνάς στον οργισμένο Αχιλλέα, τη
στιγμή που είναι έτοιμος να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα), στη ραψωδία Α.
Αποστροφή : σχήμα κατά το οποίο ο ποιητής διακόπτει τη ροή της αφήγησης
και στρέφεται για λίγο σε κάποιον από τους ήρωες του έργου,
χρησιμοποιώντας το β΄ενικό ή β΄ πληθυντικό πρόσωπο. Με το σχήμα αυτό ο
ποιητής φανερώνει τη συμπάθειά του προς τον ήρωα (π.χ. η αποστροφή του
ποιητή προς τον Πάτροκλο στη ραψωδία Π).
Αριστεία : η ξεχωριστή ανδρεία που δείχνει ένας πολεμιστής στη διάρκεια
της μάχης. Ο στόχος του ποιητή είναι να προβάλει την αξία του πολεμιστή και
να προκαλέσει το θαυμασμό των ακροατών. (π.χ. Η αριστεία του Διομήδη στη
ραψωδία Ε).
Άστοχα ερωτήματα: τα ερωτήματα που δεν αποσκοπούν στη διερεύνηση της
αλήθειας. Απορρίπτονται ένα-ένα για δοθεί στο τέλος έμφαση στην αλήθεια
(π.χ. τα άστοχα ερωτήματα που διατυπώνει ο Αχιλλέας στη ραψωδία Α).
Άτη-ύβρη-νέμεση τίση: άτη είναι η τύφλωση του νου του ανθρώπου. Η άτη
οδηγεί στην ύβρη δηλαδή ο άνθρωπος ξεπερνά τα όρια και φέρεται με ασέβεια
σε θεούς και ανθρώπους. Η ύβρη προκαλεί τη νέμεση, δηλαδή την οργή των
θεών και ακολουθεί η τίση που είναι η τιμωρία του ανθρώπου.
Ειρωνεία επική :αφηγηματική τεχνική κατά την οποία ο ήρωας παρουσιάζεται
να αγνοεί την αλήθεια, ενώ τη γνωρίζει ο ακροατής ή ο αναγνώστης.
Ενανθρώπιση: Ενανθρώπιση ονομάζεται η εμφάνιση των θεών στους
ανθρώπους όχι με τη θεϊκή μορφή τους αλλά με τη μορφή ανθρώπου.
Επιβράδυνση: η καθυστέρηση της εξέλιξης της υπόθεσης που έχει ως στόχο
να αυξήσει την αγωνία των ακροατών και να συμβάλει στην ομαλή εξέλιξη της
πλοκής.

2. Επιφάνεια: ονομάζεται η εμφάνιση των θεών στους ανθρώπους με τη θεϊκή
ιδιότητα τους( π.χ. η επιφάνεια της θεάς Αθηνάς στον Αχιλλέα στη ραψωδία
Α)
Ηθογράφηση: η παρουσίαση του χαρακτήρα των ηρώων. Αυτό γίνεται με δύο
τρόπους: α) με την περιγραφή και τους χαρακτηρισμούς που δίνει ο ίδιος ο
ποιητής β) με την παρουσίαση του χαρακτήρα των ηρώων, των λόγων και των
πράξεων τους ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει τη δική του άποψη για τους
ήρωες χωρίς την παρέμβαση του ποιητή.
Θαυμαστό ή υπερφυσικό στοιχείο: γεγονότα που έρχονται σε αντίθεση με
τους φυσικούς νόμους και δεν μπορούν να εξηγηθούν με την ανθρώπινη
λογική.
Ικεσία: η θερμή παράκληση σε κάποιον, συνήθως για να παρέχει τη βοήθεια
του.
Νόμος των τριών: η τεχνική σύμφωνα με την οποία ο ποιητής αναφέρεται σε
τρία πράγματα και αφήνει για το τέλος το πιο σημαντικό.
Παρομοίωση: σχήμα λόγου, με το οποίο παρομοιάζεται ένα πρόσωπο, μια
πράξη ή μια ιδιότητα με κάποιο άλλο πρόσωπο, πράξη ή ιδιότητα. Μια
παρομοίωση αποτελείται από τα εξής μέρη: α) το αναφορικό μέρος που
εισάγεται με τις λέξεις :σαν, όπως, πως, καθώς , β) το δεικτικό μέρος που
εισάγεται με λέξεις : έτσι, παρόμοια, όμοια και γ) τον κοινό όρο ανάμεσα στο
αναφορικό και δεικτικό μέρος.
Στην επική ποίηση υπάρχουν πολύστιχες, πλατιές παρομοιώσεις που
συνήθως αντλούν το υλικό τους από τον κόσμο της φύσης.
Προειδοποίηση ή προϊδεασμός ή προσήμανση του ακροατή: Προειδοποίηση
του ακροατή ονομάζεται η εκ των προτέρων νύξη από τον ποιητή για
γεγονότα ή καταστάσεις που θα παρουσιαστούν αργότερα.
Προοικονομία: Η τακτική του ποιητή να προετοιμάζει από πριν τους
ακροατές-αναγνώστες για όσα θα ακολουθήσουν αυξάνοντας με αυτόν τον
τρόπο την αγωνία τους.
Τυπικός αριθμός: ο αριθμός τρία και τα πολλαπλάσια του.(π.χ. εννιά μέρες
τιμωρεί ο Απόλλωνας τους Αχαιούς στην ραψωδία Α).
Τυπικό επίθετο: το επίθετο που συνοδεύει σταθερά ένα ουσιαστικό και του
αποδίδει μια γνωστή ιδιότητα (π.χ. θείος Πηλείδης, μέγας Αγαμέμνων).
Τυπικοί στίχοι: είναι οι στίχοι που χρησιμοποιούνται συχνά αυτούσιοι ή με
κάποιες μικρές παραλλαγές και διευκόλυναν τους αοιδούς να απομνημονεύουν
πιο εύκολα τα έπη.
Υστεροφημία: η επιδίωξη του ήρωα να αφήσει καλό όνομα και μετά το θάνατο
του. Για την ομηρική εποχή ήταν ένα σπουδαίο ιδανικό και οι ήρωες
προσπαθούσαν να κατακτήσουν την υστεροφημία με πράξεις ηρωικές.