Λεξιλογικές ασκήσεις, Αρχαία Α Λυκείου, Ξενοφώντος Ελληνικά

1. Αλεξάνδρα Γερακίνη, 3ο ΓΕΛ Καβάλας, ΠΕ02 Σελίδα 1
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ 2
ΕΝΟΤΗΤΑ 17η, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3, 50-51
(Ὡς δ’ εἰπὼν ταῦτα ἐπαύσατο,…….. ἡμεῖς θανατοῦμεν»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ -ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ
1. α) ἐπαύσατο, ἒχοντας, ὁρῶν, ἐγχειρίδια, βιωτός: Να γράψετε από μία ομόρριζη
λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για κάθε μία
από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
β) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα
ομόρριζο ουσιαστικό (απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,
χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:
Μονάδες 5
2. α) κελευστής, κέλευσις, κέλευσμα, φυγάς, φυγή: Να κατατάξετε τις παραπάνω
ετυμολογικά συγγενείς προς τα ρήματα του κειμένου ἐκέλευσε και ἀναφεύξοιτο
λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στην κατάλληλη στήλη, ανάλογα με το
τι σημαίνει καθεμία.
Μονάδες 5
β) βουλή, γνούς, φανερῶς, προστάτου, φήφου: Να γράψετε για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής
γλώσσας.
Μονάδες 5
3. α) έκδηλος, ανεπίτρεπτος, δοξασία, επιστάτης, αθανασία: Να συνδέσετε τις πα-
ραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.
Μονάδες 5
Ρηματικοί τύποι Κατάληξη Ομόρριζα ουσιαστικά
ἐγένετο -ος
ἡγησάμενος -μών
νομίζω -μα
ἐπαύσατο -ις
ἐπιτρέψῃ -ή
ενέργεια ή κατάσταση πρόσωπο που ενεργεί αποτέλεσμα ενέργειας

2. Αλεξάνδρα Γερακίνη, 3ο ΓΕΛ Καβάλας, ΠΕ02 Σελίδα 2
β) ἐπιθορυβήσασα, διαψηφίζεσθαι, ἀναφεύξοιτο, ἐπιστῆναι, διαλεχθείς: Να
αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
Μονάδες 5
4. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α' με τη σημασία τους στη στήλη Β' (δύο
στοιχεία της Β' στήλης περισσεύουν):
Α Β
1. κελεύω α) στέκομαι κοντά
2. λυμαίνομαι β) μαχαίρια
3. ἐφίσταμαι γ) επιδοκιμάζω
4. ἀνίημι δ) διατάζω
5. ἐγχειρίδια ε) αφήνω
στ) ξεφεύγω
ζ) καταστρέφω
Μονάδες 5
β) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α' στήλης με την αντώνυμή της στη Β: (δύο
λέξεις της Β' στήλης περισσεύουν):
Α' Β'
1. παύομαι α) βιόω,ῶ
2. ἡγοῦμαι β) ἀφανῶς
3. ἀποθνήσκω γ) πληρῶ
4. καινός δ) δῆλος
5. φανερῶς ε) ἓπομαι
στ) παλαιός
ζ) ἂρχομαι
Μονάδες 5
5. α) Να σχηματίσετε για καθεμία από τις λέξεις της Α' στήλης ένα παράγωγο
επίθετο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη που δίνεται στη Β'
στήλη.
Επίθετα παράγωγα από ονόματα
Α Β' Γ'
όνομα κατάληξη παράγωγο επίθετο
ἂνδρα -ειος
ὁρῶν
-ικος
συνδοκοῦν (ἒν)…..-ος
νόμος -ιμος
ὀλιγαρχία -ικος
Μονάδες 5

3. Αλεξάνδρα Γερακίνη, 3ο ΓΕΛ Καβάλας, ΠΕ02 Σελίδα 3
β) Να γράψετε από ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β' στήλη) και επίθετο (Γ' στήλη)
(απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμιά από
τις λέξεις της Α' στήλης.
Μονάδες 5
6. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της Α' στήλης με τη λέξη της Β' στήλης με την οποία
έχουν ετυμολογική συγγένεια (δύο λέξεις της Α' στήλης περισσεύουν):
Α' Β
Λέξεις Ρήματα
1.παρελθοντικός
2. προσδοκία α) προσελθών
3. ερχομός
4. συνέλευση
5. καταδίωξη β) συνδοκοῦν
6. δόγμα
7. παρέλαση
Μονάδες 5
β) εἰπών, δήλη, ἐξῆλθε, θανατοῦν, ἐξαλείφω: Να γράψετε από μία ομόρριζη
λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία
από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
7. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α' στήλης με την συνώνυμή της στη Β' στήλη
(δύο λέξεις της Β' στήλης περισσεύουν): Μονάδες 5
Α' Β'
1. παύομαι α) ζῶ
2. φημί β) αἱρέω,ῶ
3. ἐπιτρέπω
γ) λήγω
4. κελεύω
δ) δοκῶ
5. βιόω,ῶ
ε) προστάττω
στ) ἀφίημι
ζ) λέγω
Α' Β' Γ'
Λέξεις Ουσιαστικά Επίθετα
διαλεχθείς
ποιήσω
ἐπιτρέψοι
βιωτόν
προστάτου

4. Αλεξάνδρα Γερακίνη, 3ο ΓΕΛ Καβάλας, ΠΕ02 Σελίδα 4
β) Να αντιστοιχίσετε τα ομόρριζα προς τις λέξεις του κειμένου νόμος , βουλή
και διαψηφίζεσθαι (Α' στήλη) ουσιαστικά: νομεύς, νέμεσις, βούλευμα,
βουλευτήριον, ψηφίς με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (Β' στήλη) (μία
κατηγορία περισσεύει).
Μονάδες 5
8. α) Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων της νέας ελληνικής
γλώσσας με τύπους του ρήματος φεύγω (απλούς ή σύνθετους).
Οι Αθηναίοι άνδρες που είχαν συλληφθεί κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας ,
κατόρθωσαν να ……………………….και ………………..έτσι τον εγκλεισμό τους στη
φυλακή. Στην αρχή αποφάσισαν να …………………………… σε κάποιο συγγενικό
τους πρόσωπο για να προστατευτούν , στη συνέχεια όμως εγκατέλειψαν το
……………………...τους και ……………………………..στις αρχές της πόλης της Σπάρτης
για να υπερασπιστούν τα δικαιώματα τους και να ζητήσουν την ασφαλή
επιστροφή στη πατρίδα τους.
Μονάδες 5
β) ἡγησάμενος ἐγχειρίδια, νομίζω, ἀποθνήσκειν, καταλόγου: Να γράψετε από μία
ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για
καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
9. α) ἐπιτρέψοι, ἐξῆλθε, ἐφεστηκότες, ἀποθνήσκειν, συνδοκοῦν: Να αναλύσετε τις
παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
Μονάδες 5
β) Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους στη στήλη Β (δύο
στοιχεία της Β' στήλης περισσεύουν).
Α Β
1. νομεύς α) ενέργεια ή κατάσταση
2. βούλευμα β) όργανο ή μέσο ενέργειας
3. ψηφίς γ) τόπος ενέργειας
4. βουλευτήριον δ) αποτέλεσμα ενέργειας
5. νέμεσις ε) πρόσωπο που ενεργεί

5. Αλεξάνδρα Γερακίνη, 3ο ΓΕΛ Καβάλας, ΠΕ02 Σελίδα 5
Α Β
1. άναφεύγω α)καινούριος
2. συνδοκῶ β) συγχωρώ
3. προστάτης γ) αφήνω
4. καινός δ) γλυτώνω
5. ἀνίημι ε) εγκρίνω επίσης
στ) φανερός
ζ) ηγέτης
Μονάδες 5
10. ἂνδρα : Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε σύνθετα ουσιαστικά ή
επίθετα με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη κράτος και να σχηματίσετε με
καθένα από αυτά μια σύντομη φράση. Μονάδες 10