Buyan nugel-energiin huuli

Дэлхийн ба Монгол орны
уур амьсгалын өөрчлөлт, эх дэлхийгээ
аврах асуудал

Гүррагчаагийн Лхагваа
Техникийн шинжлэх ухааны доктор, профессор

ДЭЛХИЙ ДУЛААРЧ БАЙНА!!!

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаарх Засгийн
газар хоорондын мэргэжилтний хорооны 2007 оны
үнэлгээний 4 дэх тайланд:
“XX зууны дунд үеэс хойш дэлхийн дундаж
температур өссөн гол шалтгаан нь агаар мандалд
хүлэмжийн хий ихэссэнтэй холбоотой.
Энэ нь хүн төрөлхтөний буруу үйл ажиллагаанаас
шалтгаалсан” гэж тэмдэглэжээ.

ДЭЛХИЙН ДУЛААРЛЫН НӨЛӨӨ

Дэлхийн дундаж
температур

Дэлхийн
далайн дундаж
түвшин

Хойд хагас
бөмбөрцгийн
цас мөсөн
бүрхүүл

Дэлхийн дулаарал нь
агаар мандал дахь
хүлэмжийн хийн өсөлтөөс
шалтгаалж байна!!!

ХҮЛЭМЖИЙН ХИЙ

Дэлхийн дулааралд нөлөөлж буй
хүлэмжийн хийн зонхилох төрлүүд
Фторт-нүүрс-
устөрөгчийн хийнүүд
Азотын дутуу
исэл

Намгийн хий
муюу метан

Нүүрсхүчлийн
хий

ХҮЛЭМЖИЙН ХИЙН ӨСӨЛТ
(1970-2004 он)

• Сүүлийн 34 жилд агаар
мандал дахь хүлэмжийн
хийн агууламж 70%
нэмэгдсэн.
• Үүнээс нүүрсхүчлийн хий
80% нэмэгджээ.

Дэлхий дулаарч байна!!!

Агаар мандалд хүлэмжийн хий
нэмэгдэн дэлхий дулаарч
байгаа нь хүний буруу үйл
ажиллагаатай холбоотой!!!


• Нортвестерн Их сургуулийн эрдэмтэн Грегори Рыскины
“Метанаас үүдсэн далайн тэсрэлт ба үй олон амьтдын
мөхөл” судалгааны тайланд дурдсанаар 250 сая жилийн
өмнө далайгаас гадагшилсан метаны тэсрэлт далайн
амьтдын 90%, хуурай газрын амьтдын 75%-ийг мөхөлд
хүргэсэн, нэгэнтээ тохиолдож байсан юм чинь дахин
тохиолдохгүй гэх газаргүйг тэмдэглэжээ.
• Метан хий ихэссэнээр:
– Их тэсрэлт болно
– Шатамхай хий учраас дэлхийг хамарсан гал
түймрийн аюул болох магадлалтай.


АНУ-ын Сансар судлалын үндэсний төвийн
мэдээгээр(NASA):
 Хойд мөсөн далайн мөс хурдацтайгаар хайлж байна.
 2012 онд энэ далайн бүх мөс хайлж дуусах аюул тулгараад
байгаа тухай мэдэгдсэн.
• ОХУ-ын судлаачид мөн Хойд мөсөн далайн мөс
хурдтай хайлж буйг анхааруулж байна.
• Хойд мөсөн далай хайлснаар:
– Õîéä ìºñºí äàëàé õàéëñíààð 500 òýðáóì òîíí ìåòàí õèé àãààðò
ÿëãàðàõ òîîöîî áàéíà. Энэ нь дэлхийн дулаарлыг хүчтэй
нэмэгдүүлж төсөөлөх аргагүй байгалийн гамшигт хүргэх
магадлалтай байна.


Хойд туйлын дулаарал нь
дэлхийн сүүлийн 50 жилийн
дулаарлаас 2 дахин их байгаа ба
энэхүү дулаарлын 50% нь туйлаас
өөрөөс нь бий болж байгаа нь
аюултай үзэгдэл юм
(Dr.Sommerkorn Senior Advisor
WWF Arctic Project, 2010).

Хойд мөсөн далайн мөсний дундаж хэмжээ
(1979-2009 он буюу сүүлийн 30 жилд
2.5 сая км талбай бүхий мөс хайлжээ)

Туйлын мөс нарны цацрагийн 80 орчим хувийг ойлгож,
далайг хүйтэн байлгадаг.

Эдүгээ нарны цацрагийн эх дэлхийгээс агаар мандал руу эргэж ойх ойлт
буурч далайд шингэх хэмжээ нэмэгдсэн нь далайг өөрийг нь дулааруулж
улмаар мөс хайлах шалтгаан болж байна.

Грийнландын арлын мөсний хэмжээ
(2012 оны 7 дугаар сарын байдлаар мөсний 97% нь хайлжээ )

1992 2005

Gravity Satellite Ice Sheet Mass Measurements

Грийнландын мөсөн бүрхүүл Өмнөд туйлын мөсөн бүрхүүл

Source: Velicogna, I. Geophys. Res. Lett., 36, L19503, doi:10.1029/2009GL040222, 2009.

Аляскийн Мкартины мөсөн уул хайлжээ

Хүлэмжийн хий шингээгч эх үүсвэрүүд
устах буюу багасч байна!!!
ОЙ МОД, ӨВС УРГАМАЛ

Ой мод, өвс ургамалд 450-650 тэрбум
тонн нүүрстөрөгч хуримтлагдаж
байгаагаас 80% нь ой модонд оногдож
байна.
Ой мод, өвс ургамал нь жилд 60
тэрбум тонн нүүрстөрөгчийг агаар
мандлаас шингээж авах чадвартай.
Дэлхийн хуурай газрын тэн хагасыг
битүү бүрхэж байсан их ойн дөнгөж
нь үлджээ.
Ой мод нь хүлэмжийн хийг шингээж
агаарыг цэвэршүүлдэг “дэлхийн
уушиг” юм.


МОНГОЛЫН БАЙДАЛ:

 Ойн 42% нь устаад байна.
 1972-2008 онд Монгол Улсын ШУА-ийн 11
хүрээлэн, ОХУ-ын ШУА-ийн 4 хүрээлэн
оролцож хийсэн “Монгол орны ургамал,
амьтны аймгийн биологи, экологийн
судалгаа” тайланд:
– дэлхийн дулаарлын нөлөө,
– малын тоо толгойн хэт өсөлт,
– олон арван жилээр бэлчээрийн даацыг
хэтрүүлэн ашигласан шалтгаанаар
Монгол орны үндсэн экосистемүүдэд
био-бүтээмжийн үлэмж доройтол
явагдаж, цөлжилтөд хэдийнээ
нэрвэгдсэн гэж дүгнэжээ.


ОЙН ТҮЙМЭР

Монгол оронд сүүлийн 25
жилд 1,2 сая га ойн талбай
устаж үгүй болсон байна.
1971-1997 онд 2700 орчим
түймэр гарч, 14 сая га орчим
талбайг хамарчээ.
Цагаан-Үүр суманд гэхэд
сүүлийн жил хүрэхгүй
хугацаанд 10 гаруй удаагийн
түймэр гарсан байна.

Ургамлын бүлгэмдлийн доройтол

100%
90%
80%
70%
60%
50%
30
40%
жилийн
дараа 30%
20%
10%
0%
хялгана, агь, түнгэ, агь,
ерхөг, хазаар хазаар, өвст
өвст бүлгэмдэл бүлгэмдэл
1972-1976 он 2007 он

Ургамлын бүлгэмдлийн доройтол

25 ñàÿ ìàëûí даац бүхий ç¿ëýã øèðýã çîíõèëñîí
áýëчýýðèéã õýä äàõèí õýòð¿¿ëэн ашиглаж, øàðèëæ
ëóóëü áîëãîæ á¿ðýí òàëõàëñàí өнөөгийн бэлчээр 43 ñàÿ
ìàë àäãóóëæ áàéãààãèéí 44% íü ÿìàà áàéíà. Èíãýæ
ìîíãîëûí òºäèéã¿é äýëõèéí ã¿í ýìãýíýëò ä¿ð çóðãèéã áèä
õýäèéíýý á¿òýýчõýýä ñóóæ áàéíà.

ХӨРС
Хөрс ойролцоогоор 1,5 триллион тонн
нүүрстөрөгчийг шингээж байдаг.
Дэлхийн хуурай газрын 30%,
хөдөө аж ахуйн нийт талбайн 70%-д мал аж
ахуй эрхэлж байгаа нь хөрс элэгдэж,
цөлжилт эрчтэй явагдах үндсэн шалтгаан
болж байна.
Дэлхийн газрын хөрсний элэгдлийн хурд
сэргээлтээсээ18 дахин их байна.
Монголын байдал:
2007оны байдлаар бэлчээрийн талбайн
87% нь талхлагдсан.
2004 оны байдлаар нийт нутаг дэвсгэрийн
77,2% нь цөлжилтөнд нэрвэгдсэн.
13718.5 га газрыг сэндийлж ухаад нөхөн
сэргээлгүй орхижээ.


ДАЛАЙ ТЭНГИС, ГОЛ МӨРӨН
 Ус нь нийт 38 триллион тонн нүүрстөрөгч агуулдаг.
 Жилд 2 тэрбум тонн нүүрстөрөгчийг агаар мандлаас шингээдэг.
 Далайн ус цаашид нүүрстөрөгчийг шингээх чадваргүй болоод
зогсохгүй нүүрстөрөгчийн хэмжээ нэмэгдэж байгаа нь далайн
амьтдын мөхлийн шалтгаан болж байна.
 Уур амьсгалын өөрчлөлтийн улмаас жил хагасын өмнө гэхэд:
 АНУ-ын Мэрилендэд 2 сая загас
 Английн далайн эргээр 40000 хавч
 АНУ-ын Арканзаст 5000, Италид олон зуун шувууд сүргээрээ
үхсэн байна.
 Сүүлийн 50 жилд том загасны 90% нь устñàí áàéíà.


МОНГОЛЫН БАЙДАЛ:
 2007 оны улсын усны тооллогоор нийт 5128 гол, горхи
тоологдсоноос устай бүртгэгдсэн нь 4276 бөгөөд 852 гол горхи
тасарч, шургаж, ширгэсэн байна. Үүнээс:
• гол горхины 16% нь ширгэж, ширгэлт 4 жилийн дотор (2003
оныхоос) 3.8% нэмэгдсэн,
• булаг, шандын 21.8% нь ширгэж, ширгэлт 6.3% нэмэгдсэн,
• нуур, тойрмын 28.0% нь ширгэж, ширгэлт 10% нэмэгдсэн байна.
 Ã¿íèé óñíû ò¿âøèí 3-5 ì äîîøèëæýý.

Цаг уурын онц аюултай үзэгдэл

Далайн хар салхины давтамж 2 дахин, хөнөөл нь 5 дахин ихэссэн.
2005 онд АНУ-д болсон “Катрина” далайн хар салхины ганц
тохиолдол гэхэд л 1836 хүн амь үрэгдэж, 81,2 тэрбум ам.долларын
хохирол учруулжээ.

Цаг уурын онц аюултай үзэгдэл
Уур амьсгалын өөрчлөлтийн
нөлөөгөөр цаг уурын онц
аюултай гамшигт үзэгдэл,
тухайлбал хар салхи, далайн
шуурга, газар хөдлөлт, үер
усны аюулын давтамж болон
хөнөөл олон дахин ихсэж,
байнгын чанартай болж
байна.

БНХАУ-д 2012 оны 7 дугаар
сард болсон үерийн улмаас
250 мянган хүн амь насаа
алдаж эдийн засгийн асар
их хохирол учирчээ.
Монгол оронд цаг уурын
аюултай үзэгдэл жилд 25-30
удаа тохиолдох болсон.


Агаар мандалд хүлэмжийн хий нэмэгдэн
дэлхийг дулааруулж байгаа нь хүний
буруу үйл ажиллагаатай холбоотой!!!
Юуны өмнө махны хэрэглээ нэмэгдсэн нь
дэлхийн дулаарлын үндсэн шалтгаан
болсон байна.
Дэлхийн дулаарлын 80% нь махны
хэрэглээтэй холбоотой.

МАХНЫ ХЭРЭГЛЭЭ ба ДЭЛХИЙН ДУЛААРАЛ

“Мал аж ахуйн урт сүүдэр” “Дадал зуршлаа өөрчилцгөөе” “Биологийн төрөл зүйл
үнэлгээний тайлан, гарын авлага”, НҮБ, 2008 он ба хөдөө аж ахуй”
НҮБ, 2006 он НҮБ, 2008 он

Жилд ялгаруулах
хүлэмжийн хийн хэмжээ
(Нүүрсхүчлийн хийд
шилжүүлснээр)

Махан хоолтон 6,7 тонн

Зөвхөн сү ү, Хүнсний
цагаан идээ, ногоогоор
ногоогоор дагнан
хооллогч хооллогч
цагаан хоолтон 190 кг
1,2 тонн

Уур амьсгалын өөрчлөлтийг саармагжуулах НҮБ-ын удирдамж
(Дадал зуршлаа өөрчилцгөөе, 2008 )

Н¿¿ðñõ¿ ëèéí õèéíýýñ 23 äàõèí õ¿ òýé äóëààðóóëàã
ìåòàí õèéí 37%, 300 äàõèí äóëààðóóëàã àçîòûí äóòóó
èñëèéí 65% нь мàë àæ àõóéгаас ялгарч байна.

æил бүð 2050 онä
56 тэрбум 112 тэрбум

ÀÍÓ ãýõýä ë æèë á¿ð 9 òýðáóì ãàðóé òàõèàã ìàõíû èãëýëýýð
¿ðæ¿¿ëæ, öàã òóòàì íýã ñàÿ òàõèàíû àìèéã á¿ðýëãýæ áàéíà.

• 9 òýðáóì тахиа
• 1 ñàÿ тахиа

Мах идэхийн тулд дэлхийн цэвэр усны
70%-ийг мал аж ахуйд зарцуулж байна.
Гэтэл дэлхий дээр 1.2 тэрбум хүн
ундны усны хомсдолд байна.

Ахуйн
хэрэглээ
10%

Үйлдвэр
20%

Мал ахуй
ахуй
70%

Мах идэхийн тулд хүнсэнд шууд хэрэглэх
боломжтой дэлхийн улаан буудайн 43%,
шош буурцгийн 85% нь мал тэжээхэд
зориулагдаж байна.

Буудайн 43% Шош буурцаг 85%

Гэтэл дэлхий дээр 826 сая хүн
идэх хоолгүй өлсөж байна.

Махаар хоол хийхэд
хүнсний ногооноос 16 дахин
их түлш зарцуулдаг.

Махаар хоол хийхэд
хүнсний ногооноос 24
дахин их хүлэмжийн хий
ялгардаг.

• Дэлхийн банкны багт зориулан хүрээлэн
буй орчны судалгаа шинжилгээний үе
үеийн зөвлөхүүдийн гаргасан судалгаанд:
Мал аж ахуй болон түүний дагалдах
бүтээгдэхүүнүүд нь жилд хамгийн багадаа
32,5 тэрбум тонн нүүрсхүчлийн хийг бий
болгож байгаа нь дэлхийн нийт хүлэмжийн
хийн дэгдэлтийн 51% болж байна (World
Watch сэтгүүл).

• НҮБ-ын Хүнс Хөдөө аж ахуйн байгууллага:
“Орон нутгаас дэлхийн хэмжээнд хүртлээ
тэлж, газар авч буй мал аж ахуй нь
өнөөгийн байгаль орчны хамгийн ноцтой
асуудал, түүний дотор түүний дотор
биологийн төрөл зүйлийн хомсдол, ой
модны устал, газрын элэгдэл, цөлжилт,
агаар ба усны бохирдол зэргийг үүсгэгч
хүчин зүйлсийн нэг мөн” гэж мэдэгджээ.

• Малын бэлчээрт нийт дэлхийн газар нутгийн
26%, нийт тариалангийн талбайн 1/3 –ийг малын
тэжээл бэлтгэхэд ашиглаж асар их үр тариа, ус
үрэн таран хийж байна (НҮБ ХХААБ, 2006).
• НҮБ-ын Хүрээлэн буй орчны хөтөлбөр Европын
комиссын хамтарсан 2010 оны илтгэлд:
“Хүрээлэн буй орчны өөрчлөлтөнд нөлөөлж буй
хүчин зүйлсийг дорвитой багасгахын тулд зөвхөн
амьтны гаралтай бүтээгдэхүүнээс татгалзаж
хоол хүнсээ бодитой өөрчлөх явдал л тус болно”
(UNEP 2010)

Эх дэлхий маань хүмүүн бидний гарт сүйрч
сүйдэж байгааг үнэнхүү ухаарч,
амьдралынхаа бүх дадал зуршлыг эх
дэлхийдээ ээлтэй байхаар өөрчилцгөөе!!!

Хүн төрөлхтөн, түүний дотор
монголчуудад аюул занал учруулж
байгаа уур амьсгалын өөрчлөлт,
гамшгийн хэмжээнд хүрээд байгаа
байгаль орчны доройтлын шалтгаан
нь хүмүүн бидний буруутай үйл
ажиллагаа юм.

Гамшгийн хэмжээнд хүрээд байгаа байгаль
орчны доройтлын зарим шалтгаан

1. Байгаль орчны талаарх төрийн бодлого, Монгол
улсын хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэхэд
чиглэсэн иргэдийн ухамсарт үйл ажиллагаа
ихээхэн дутмагаар барахгүй хүмүүн бид өөрсдөө
байгаль орчныг балмадаар сүйтгэгч болж
хувирсан байна.
Байгаль орчны олон хуулийг цэгцэлж эхний
ээлжинд 10 хуулийг шинэчлэн мөрдүүлж байгаа
нь манай орны байгаль орчны тулгамдсан
асуудлыг шийдвэрлэх чухал үндэс болж байгаа
нь сайшаалтай хэрэг юм.


2. Байгалийг янз бүрээр сүйтгэсэнтэй холбоотой
дэлхийн болон Монголын уур амьсгалын
өөрчлөлт нь хүний үйл ажиллагаанаас
шалтгаалсан хийгээд энэ нь эдүгээ хүн
төрөлхтөнд ноцтой аюул учруулж байгаа
талаар иргэд огт мэдлэггүй байна.
Тэр ч байтугай төрийн захиргааны
байгууллагад ажиллагсадын энэ талаарх
мэдлэг ч туйлын дутмаг байна.


3. Хөвсгөл аймгийн зарим сумдын аялал жуулчлалын улирлын
төдий багахан үйл ажиллагаа, цөөн тооны айл өрхийн хүнсний
ногоо тариалах алдаг оног санаачлага төдийхнийг эс тооцвол
бэлчээрийн мал аж ахуй эрхлэх төдий амин зуулгын олон
зууны хэв маягт ямар ч нааштай өөрчлөлт гараагүй байна.
Бэлчээрийн даац хэтэрч, сүргийн бүтцэд 44 хувийг ямаа эзлэх
болсноор мал аж ахуйг зохистой эрхлэх уламжлалт арга гэх
зүйл үндсэндээ алга болоод байна.
Ийнхүү байгаль орчныг доройтуулах замаар олсон ямааны
ноолуурын орлого нь малтай иргэдийн амин зуулга болж
байна. Монгол улсын хэмжээнд малын тоо толгой сүүлийн 20
жилд даруй 2 дахин өссөн нь Монгол орны хувьд уур
амьсгалын дулаарлыг нөхцөлдүүлж байгаа хамгийн гол хүчин
зүйл болохыг улс, иргэд аль аль нь бага ойлгож байна.


4. Монголын ба дэлхийн ард түмний уламжлалт
менежментийн хамгийн шилдэг арга болох
“Буян, Нүгэл” буюу Эергүү, Сөргүү энергийн
хууль, Үйлийн үр буюу шалтгаан үр дагаварын
хууль-ийн талаар Монгол улсын хэмжээнд ч,
иргэд ч огт ойлголтгүй байгаа нь хулгайн загас,
ан агнуур, хууль бус мод бэлтгэл хийгээд
бэлчээр, байгалийг ашиглах нэрийдлээр янз
бүрээр сүйтгэх зэрэг хууль бус үйлдэл гаарах
нэг үндсэн шалтгаан гэж үзэх үндэстэй байна.

“Буян, Нүгэл” буюу Эергүү, Сөргүү
энергийн хуулийн үйлчлэл
• Төр засгийн хууль дүрмийг биелүүлэх нь
өөрөө иргэний нүгэлт үйлийг хязгаарлаж,
буяныг нь арвитгаж байгаа хэрэг юм.
• Жишээ нь, хууль зөрчиж хулгайн ан хийж,
загас барьж, мод огтолчхоод мэдэгдэлгүй
өнгөрснөө азтайд тооцох аргагүй юм. Хэдэн
удаа, магадгүй бүх насаараа ингээд
амьдарсан ч болох л доо. Гэвч бие, хэл,
сэтгэлийн бүх үйлдэл тань тархины соронзон
бичлэгт үлддэг юм.


• Хууль зөрчих, амьтын амь таслах бүх сэдэл,
шөнө нойргүй хоносон, хэдэн өдөр энэ л хорт
сэдлээ гүйцэлдүүлэх гэсэндээ нэг талаас хуулиас
гадны хүнээс айж эмээж, нөгөө талаас амьтны
амь хөнөөх хулгай хийх мод огтлох, загас барих
гэсэн шунал хүсэл, эдгээрийн үр дүн болох
амьтны амь, модны амь, загасны амь хөнөөсөн
бүх сөргүү мэдээлэл тухайн хүний тархины
бичлэгт үүрд зоогдож үлддэг юм.


• Энэ насны нэг ийм бичлэг 9.2 сая км хуурцгийн
хальсны багтаамжтай тэнцэнэ. Энэхүү бичлэг нь
энерги хэмээх ойлголтод хамаарах учраас
термодинамикийн 1-р хуулийн 2-р заалт ѐсоор уг
бичлэг устаж үгүй болохгүй харин хорвоог орхих
үед тухайн хүний хойт төрлийг уг хуулийн 3-р
заалт ѐсоор нэг хэлбэрээс нөгөөд шилжүүлж
тодорхойлох болно.

• Харамсалтай нь дээрх тохиолдолд сайн
хувирлын тухай санахын ч хэрэггүй. Учир нь
тухайн хүн амьддаа өөрийн биеэр тамыг
бүтээчихсэн хэрэг. Түүний араас дэлхийн бүх
ламыг залж номыг уншуулаад ч аврал
болохгүй. Учир нь тэр бээр өөрийн бүтээсэн
сөргүү мэдээллийг амьддаа өөрийн биеэр
эергүү болгож өөрчилсөн байх ѐстой.


• Термодинамикийн 3-р хууль ѐсоор хүн гээч
системийн энерги хэмжээний хувьд тогтмол
байх ба харин энэхүү биологийн бодьгалийн
системийн энергийн хэлбэр нь сөргүү болж
доройтсон байна. Үүнийг сайн үйл, буян
хариуллаар эергүү болгож өөрчлөөгүй цагт
энэ нь өөртөө хийгээд үр удамдаа үеийн үед,
үрийн үрд хар балаг тарих болно.


• Нүгэл буян буюу Эергүү, сөргүү энергийн хууль
бол хүний амьдралын менежментийн Үндсэн
хууль юм.
• Үүнийг мэдчихвэл, бас хэрэгжүүлчихвэл бүх
зүйл гольдролдоо орно. Эс мэдэж, эс
хэрэгжүүлвээс бүх зүйл толгойгоороо уруу
харна. Учир нь таны энерги, бие хэл сэтгэлийн
тань үр дүн термодинамикийн 1-р хуулийн 1-р
заалтаар устаж үгүй болохгүй. Та махан бодийн
хэлбэрээр түр оршиж байна. Үүнийгээ мөнх мэт
санаж буй нь хамгийн том эндүүрэл.

Хүмүүний бие, хэл,
сэтгэлийн сөргүү үйл
ЭНЭ НАС
Хүний амь нас бүрэлгэх,
гэмтэл учруулах
Амьдрал (–)
Амь нас (–)
Ан агнах, загас агнах, амьтны
амь хөнөөх, махан хоол зэрэг
Эрүүл мэнд (–)
нүгэлт идээ хэрэглэх Ажил үйл (–)
Үр удам (–)
Хүн системийн Сөргүү энерги
Газар сэндийлэх, хулгай хийх,
дээрэм тонуул хийх
энергийн буюу сөргүү
хэлбэрийн ìýäýýëэл
Архи тамхи мэт бузар зүйлс өөрчлөлт
хэрэглэх, садарлан самуурах ДАРАА ТӨРӨЛ

Төрийн ба бусдын хөрөнгийг Гурван муу заяа:
шамшигдуулах, зувчуулах, •Там
хууль дүрэм зөрчих, •Бирд
завхруулах •Адгуус

Хар санаа, атаа жөтөө,
үгсэж гүжирдэх, хуйвалдах,
доромжлон гутаах

Бусдын тусыг умартах, зүй
бусаар орлого олох, дамын
наймаа хийх, үнэ хөөрөгдөх,
мөрийтэй тоглох

Энэчлэн Буддын шинжлэх ухаан
тодорхойлсончлон 84000 буруу сэтгэл буюу
буруу үйл, ерөөс буруу муу гэсэн бүхэн
хүмүүнд сөргүү мэдээлэл суулгаж байдаг.
Энэ үндэслэлээр Төгс Гэгээрсэн Их Багш
Чин Хайн Тайваньд 1988 онд ном тавьсан
айлдварт: “Хүн төрөлхтөний тэн хагасаас
илүү нь тамд орно” гэсэн байна. (6-р боть,
81 дэх тал)

• ОХУ-ын академич В.И.Веникийн хүний нас
нөхцөх үеийн энергийн зургийг судалсан
судалгаагаар сайн үйлстний яс нь 3 жилийн
дараа ч цайвар шаргал хэвээрээ, заримдаа
бүхэл бие нь гэмтэж муудаагүй байсан ба
муу үйл хийдэг хүмүүсийн яс нь үхсэн
даруйдаа бохир саарал өнгөтэй болдог
байна. 264 хүний шарилын зургийг
судлахад дөнгөж 6 нь (+) тэмдэгтэй байжээ.
(С.Даваахүү. Биоэнерги 1. 2004)

Ард түмний уламжлалт ойлголтын муу, буруу,
болохгүй гэсэн бүхэн сөргүү мэдээлэлд хамаарна.
• Малгай буруу харуулж өмсөж болохгүй.
Учир нь хойноос урагш чиглэсэн дэлхийн соронзон
орны урсгалын чиглэл малгайн саравчийг ороон
өөрчлөгдөж хуйлраа үүсгэснээр бага тархи, нугасанд
гэмтэл учруулах магадлалтай.
• Гэрт, гадаа исгэрч болохгүй.
Исгэрэх замаар халуун өдөр соронзон орны урсгалыг
өөрчлөн хуйлруулж салхи гаргадаг. Энэ нь биеийн
эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй.

• Усанд сүү, цус хийж болохгүй.
• Ургаа мод, ургамлыг огтолж болохгүй,
• Элгээ тэвэрч болохгүй, гиюүрч болохгүй,
• Бусдыг муу хэлж болохгүй, муу үг хэлж болохгүй,
хараал хэлж болохгүй,
• Идсэн ууснаа муучилж болохгүй, харамлаж болохгүй
• Дээлийн хормой шууж болохгүй, ханцуй шамлаж
болохгүй, энгэр задгайлж болохгүй ба эдгээр нь үхсэн
хүний яс хөндөх үед үйлддэг ѐс.
• Эдгээр нь цөм сөргүү мэдээлэл буюу сөргүү энергийн
хуулийн ойлголт өгөгдлүүд юм.


• Бурханы шашинд үздэгээр: “Үйл үрийн
биелэл өчүүхэн ч зөрүүгүй” (VI боть, тал
408)
• Христийн шашинд: “Юу таривал түүнээ
хурааж авна” (VI боть, тал 408).
• Монгол ардын үг: “Өөдөө хаясан чулуу
өөрийн толгой дээр”

Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хай

• Энэ дэлхийд үнэгүй зүйл гэж
огт үгүй. Тиймээс ч та нар
надаас яагаад буян хураах
ѐстойг асууж байгаа. Амьд
явахын тулд ингэх ѐстой юм
(Буяны тухай үнэн, түүнийг олох
ба алдах нь, Теле бага хурал,
Калифорни, АНУ, 2010.7.7 )

Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хай:
“Бид хэрхэвч амь хөнөөх
ѐсгүй, яагаад гэвэл энэ нь
амьдралын хууль зарчимд
харшилна. Бусдын амь
насыг хохироохгүй бол
бидний амь нас ч аюулд
өртөхгүй.
Энэ бол Учир шалтгаан, Үр
дагавар буюу Үйлийн
үрийн хууль юм” (Гэрт чинь
хүргэж өгөхөөр би ирлээ,
тал 138).

Буяны төрөл Хураах буян
(сүнслэг оноогоор)
Эмч (жилд) 500 000

Сувилагч (жилд) 300 000

Эмийн сангийн эзэн (жилд) 600 000

Эм зүйч (жилд) 300 000

Эмийн сангийн ажилчин (жилд) 100 000

Бусдын төлөө машин барьдаг жолооч (жилд) 400 000

Такси, хувиараа мөнгө олох гэж машин барьдаг жолооч 200 000
(жилд)
Цэвэрлэгч (жилд) 100 000-200 000

1м зам барихад тусалвал 1000-5000

1м гүүр баривал 2000-7000

Тоосгон байшин барихад тусалвал (100м2) 10 000

4 хүний зөөврийн байр барихад тусалвал 8000

Хураах буян
Буяны төрөл (сүнслэг оноогоор)
Нэг га газар органик ногооны аж ахуй эрхлэхэд (жилд) 30 000

Цагаан хоолны газар ажиллуулахад (жилд) 5000

1 м хувцас оѐход 100-500

1 оѐдлын машинтай компани эзэмшихэд 20 000-100 000

1 цамц, өмд (жилд) 500-1000

Хувцасны дэлгүүр эзэмшвэл (жилд) 20 000

Амьтны арьс ороогүй 1 хос гутал оѐход 200-1000

Хүүхдээ өөрөө өсгөвөл 50 000-300 000

Хүүхэд өргөж өсгөвөл 70 000-600 000

Амьтан, шувууны амь аварвал 200 000-900 000

1 нохойг цагаан хоолоор тэжээж өсгөхөд (жилд) 4000-6000

1 шувууг цагаан хоолоор тэжээж өсгөхөд (жилд) 3000-10 000

Алдах оноо буюу нүгэл хилэнц
Нүгэл хилэнц (сүнслэг онооноос
хаврийнсагдагдах хэмжээ,
оноогоор)
1 мод тайрч устгахад 100 000-500 000

1м3 ус бохирдуулвал 100 000-400 000

1м3 агаар бохирдуулвал /тамхи татах, машин унах, хог 100 000-400 000
шатаах гм/
Хүний амь хороовол 1-2 тэрбум

Загас агнуурын завь эзэмшдэг бол /жилд/ 500 саяас 3 тэрбум

Загасны ажил эрхэлвээс /жилд/ 300 саяас 1 тэрбум

Тамхи зарвал 100 саяас 1 тэрбум

Архи зарвал 200 саяас 1 тэрбум

Мах, өндөг, загас зарвал 200-500 сая

Архиар үйлчилдэг цэнгээний газар ажилладаг бол /жилд/ 100 000-400 000

Алдах оноо буюу нүгэл хилэнц
Нүгэл хилэнц (сүнслэг онооноос
хаврийнсагдагдах хэмжээ,
оноогоор)
Мал нядалгааны газар ажиллуулдаг бол /жилд/ 500 000-6 тэрбум

Махны аж ахуй /мал бордох/ эрхэлдэг бол /жилд/ 1- 3 тэрбум

Загас, махан хоолны ресторан эзэмшдэг бол /жилд/ 500 000- 1 тэрбум

Махан хоолны газар орох (хооллохгүйгээр, 1 удаад ) 300

Амьтны гаралтай ямар нэг бүтээгдэхүүн идэхэд (1 удаад) 700-1000

Морфин, опьюм, кокаин зэрэг мансууруулах бодис зарвал 200 саяас 1 тэрбум

Хүний наймаа хийх, биеийг нь үнэлүүлэх 600 000-900 000

Мөрийтэй тоглоомын газар ажиллавал /жилд/ 50 000-500 000

1 удаа 1 цаг мөрийтэй тоглоомын газар мөнгөний төлөө 30 000-100 000
бус зугаа маягаар тогловол
Зурагтаар муу, хичирхийлэлтэй кино 1 цаг үзэхэд 300

Дэлгүүр хэсэх (1 удаад) 200

Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хайн айлдвар
(Бурхан чанар ба Их Багшийн хүн төрөлхтөнд тусалдаг аргууд,
Теле бага хурал, Калифорни, АНУ, 2011.2.9)

Хүн, амьтны бурханлиг чанар Хувиар, %
Хүнийх (байвал зохих) 100
Одоогийн байдал:
- Хүн төрөлхтний 2% 87
- Хүн төрөлхтний 5% 65
- Хүн төрөлхтний дундаж 50
- Хүн төрөлхтний хамгийн бага нь 40
- Үлдсэн хэсэг нь Янз бүр
Хамгийн өндөр бурханлиг чанартай амьтад:
1. Нохой 65
2. Адуу 61
3. Далайн гахай, халим 4. Шувуунууд, тоть г.м
5. Тагтаа 6. Туулай 7. Үхэр 8. Буга 9. Яст мэлхий 10.
Оцон шувуу 11. Тогос 12. Далайн хав 13. Гахай

Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хай
(“Эрхэм ариун амьтад” дэлхийн
шилдэг борлуулалттай ном, АНУ,
2007 он)

Хүн, амьтны эрхэм ариун чанар Хувиа
р%
Хүнийх (байвал зохих) 100
Одоогийн байдал:
- Хүн төрөлхтний цөөн нь 90
- Хүн төрөлхтний дундаж 10
- ХҮН ТӨРӨЛХТНИЙ ДИЙЛЭНХ 3
Зарим амьтад:
1. Үхэр 40
2. Нохой, Гахай, Заан, зарим 30
шувуу 20
3. Буга, Хун, Галуу, Оронгутан 10
4. Хэрэм 8
5. Нугас 4
6. Бар 3
7. АРСЛАН

• Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хайн айлдахдаа:
“Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ ñ¿íñëýã ÿäóóðëûí áàéäàëä îðñîí áàéãàà
ó ðààñ äàéí áîëîí áóñàä àñóóäëóóä áàéñààð áàéíà. Íèéò
õ¿í àìûí 80% íü äîðäñîí áóþó ººðñäèéí áóðõàí àíàðûí
ò¿âøèíã äîðäóóëæ, çºâõºí 50%-èéí áóðõàí àíàðòàé
áîëñîí. Ó èð íü áèä áóñäàä áóþó õ¿í ýñâýë àìüòàíä, þóíä
áàé ìóó ç¿éë õèéõ á¿ðд, áàéãàëü îð èíã øààðäëàãàã¿é
óñòãàí ñ¿éòãýõ дóòàìä áèä улам äîîä óõàìñàð ëóó áóóð ,
ñ¿íñëýã ÿäóóðëûí ò¿âøèíä î äîã”.
/ Бурхан чанар ба Их Багшийн хүн төрөлхтөнд тусалдаг
аргууд, Теле бага хурал, Калифорни, АНУ, 2011.2.9

• Бидний зарим маань өөрөөсөө 6 дахин өндөр бурханлиг чанартай
адуу, үхрийг алж идэн, буга, гахай авлан,, загасны ажил эрхэлснээр
жилд 300 саяас 1 тэрбум, 1 мод тайрч устгах бүрдээ 100 000-500
000 буяны оноогоо алдсаар 100%-ийн бурханлиг чанараа 50%,
100%-ийн эрхэм ариун чанараа 10% болтол доройтуулж
/хэрэмнийхтэй ижил болж/, дээр нь Байгаль орчныг хамгаалах
хийгээд Эрүүгийн тухай хуулийн ан агнуурын болон ойн хууль
тогтоомжийг зөрчсөнөөр нэг удаад 280,0 мянгаас 35,0 сая хүртэл
төгрөгийн торгууль төлж, цаашлаад гурваас таван жил хүртэл
хугацаагаар хорих ял шийтгүүлэх болж байна.
• Бурхан Багш: “Хэрэв энэ дэлхийн хүмүүсийн нүгэлт үйлийн үр нь
хэлбэр дүрстэй байдаг бол түүнийг нь бүхий л сансар огторгуй үл
агуулж чадна” хэмээн айлджээ (Буяны тухай үнэн, түүнийг олох ба
алдах нь, Теле бага хурал, Калифорни, АНУ, 2010.7.7 )


• Байгаа бүхэндээ сэтгэл хангалуун байх,
өөдрөг бодь сэтгэлтэй байх, тусч байх,
өглөгч байх, зөв үзэлтэй байх, бурханлиг
байх. Эдгээр нь Эергүү энергийн хуулийн
ойлголт, өгөгдлүүд юм.


• Уламжлалт ѐс заншил ч бай, хууль журам
ч бай ялгаагүй “Болно” гэсэн бол болохыг,
“Болохгүй” гэсэн бол болохгүйг заана.
• Энэ бол төр засгийн хуулийг хэрэгжүүлэх
менежмент. Хүмүүний өөрийгөө,
амьдралаа зөв авч явах менежментийн
арга. Үүнээс өөрөөр бол та хэцүүднэ.


• Төгс Гэгээрсэн Их Багш Чин Хай 1983 онд
Тайваньд “Адислах хүчин” хэмээх ном
тавихдаа: “Хэрэв хүмүүн бээр үйл
түйтгэрээ цэвэрлэхгүй, буруу дадал
зуршлаа өөрчлөхгүй, урьд төрлийнхээ
нөлөөнөөс салж чадахгүй бол үхэж
төрөхөөс ангижрахгүй. Амьдралаа
нандигнан хамгаалж, ирээдүйд буцаж
ирэхгүйгээр шийдвэл зохино” 6-р боть, тал
133, 138 гэж айлджээ.


• Зах зээл бол боловсронгуй болж хараахан
чадаагүй тогтолцоо юм. Энд олзны нүд
бэлчиж, оготны нүх ч хоосордог.
• Үүний эсрэг “Бурханлиг менежмент” буюу
ялангуяа дорно дахины ард түмэн,
монголчуудын сайн мэдэж, ягштал
хэрэгжүүлсэн ”Буян, Нүгэл” хэмээх
менежментийн гайхамшигт ухаан бий.

• Энергээ, ялангуяа сүнс хэмээх цөм энергээ
дортгох нь хүмүүний тухайд нэн хүнд гарз
хохирол төдийгүй бүхэлдээ хүн хэмээх
бодьгалийн сүйрэл юм.
Энэ байдал даамжрах нь хүмүүний энергийн
араншинг эвдэж доройтуулах ба энэ
тохиолдолд махбодийн эергийн төрөлхийн
шинж чанарын тухай махбодийн хууль хүчингүй
болно. Энэ нь хүмүүн өөрөө “хүчингүй”
болсонтой утга нэг юм.

• Дорно дахинд 10 хар нүглээр сөргүү энергийг
төлөөлүүлж, түүнээс хичээнгүйлэн зайлсхийж явсны
учир энэ болно. Энергээ байнга өөд татаж додомдож
явах нь хүмүүний цорын ганц зөв зам, зөв амьдрал,
зөв ухаарал аз заяа төдийгүй ерөөс “хүмүүний цорын
ганц хууль” болно. Үүнийг Хүн төрөлхтөний энергийн
хууль гэж нэрлэж болох юм. Энэ хуулийн мөн чанарыг
хүмүүн бээр ойлгож байгаа цагт нийгмийн болон
хүмүүний амьдрал бүхэлдээ эергүү болох юм. “Эергүү
энергийн хууль” нь хүмүүний хөгжлийн хууль мөн.
Хүмүүний хөгжил дэвшил бүхэн нь эергүү энерги буюу
эергүү мэдээллийн үр дүн мөн.


“Сөргүү энергийн хууль” нь “хүмүүний
доройтлын хууль” мөн.
Хүмүүний доройтол буурал бүхэн нь
сөргүү энерги буюу сөргүү мэдээллийн үр
дүн мөн.
Хувь тавилангийн гажуудал, өвчин эмгэг,
амьдралын алив муу бүхэн үүнтэй
холбоотой. Учир нь мэдээлэл бол эсийн
удирдлага юм.

Эх дэлхий, байгаль орчиндоо
болон өөртөө ээлтэй
амьдарцгаая!!!

Buyan nugel-energiin huuli

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Buyan nugel-energiin huuli

Similar to Buyan nugel-energiin huuli (20)

More from Эрдэнэцогт Амар

More from Эрдэнэцогт Амар (14)

Buyan nugel-energiin huuli