วิทยากร หลักสูตรอบรม “การจัดการที่พักแบบโฮมสเตย์ (Homestay)” รุ่นที่ 2 สาขาวิชาการท่องเที่ยว คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ วันที่ 25 มิถุนายน 2555

1. กรวรรณ สังขกร
สถาบันวิจยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ั
หลักสูตรอบรม “การจัดการทีพักแบบโฮมสเตย์ (Homestay)” รุ่นที่ 2
่
สาขาวิชาการท่องเทียว คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
่
วันที่ 25 มิถุนายน 2555

2. ลำดับกำรนำเสนอ
ควำมหมำยของโฮมสเตย์
ประวัติโฮมสเตย์
กำรจัดกำรโฮมสเตย์เบื้องต้น
กรอบคิดในกำรประเมินมำตรฐำนโฮมสเตย์
มำตรฐำนโฮมสเตย์ไทย
โฮใสเตย์ไทยที่ได้รับรองมำตรฐำนโฮมสเตย์ไทย

3. การท่องเที่ยว
เชิงนิเวศ
การท่องเที่ยว Home
ชุมชน stay

4. ควำมหมำยของโฮมสเตย์
การท่องเที่ยวรูปแบบหนึ่ ง ที่นักท่องเที่ยวจะต้องพักรวมกับเจ้าของบ้าน
ชายคาเดี ย วกั น โดยมี ห ้อ งพั ก หรื อ พื้ นที่ ใ ช้ส อยภายในบ้า นเหลื อ
สามารถนามาดัดแปลงให้นักท่องเที่ยวพักได้ชวคราว ซึ่งมีจานวนไม่เกิน
ั่
4 ห้อง มีผพกรวมกันไม่เกิน 20 คน โดยมีค่าตอบแทน และจัดบริการ
ู้ ั
สิ่ ง อ านวยความสะดวกตามสมควร อัน มี ลัก ษณะเป็ นการประกอบ
กิจการเพื่อหารายได้เสริม ซึ่งเป็ นไปตามบทนิ ยามคาว่า “โรงแรม”
แห่ ง พระราชบั ญ ญั ติ โ รงแรม พ.ศ. 2547 และได้ขึ้ นทะเบี ย นกับ
กรมการท่องเที่ยว ตามหลักเกณฑ์ที่กรมการท่องเที่ยวกาหนด
ราชกิจจานุ เบกษา, 2555

5. ควำมหมำยของโฮมสเตย์
บ้านพักประเภทหนึ่ งที่นักท่องเที่ยวพักร่วมกับเจ้าของบ้าน
และมีวตถุประสงค์ที่จะเรียนรูวฒนธรรมและวิถีชีวตของ
ั ้ั ิ
ชาวบ้าน ซึ่งเต็มใจที่จะถ่ายทอดวัฒนธรรม แลกเปลี่ยนความรู ้
ซึ่งกันและกัน พร้อมทั้งจัดที่พกและอาหารให้กบนักท่องเที่ยว
ั ั
โดยได้รบค่าตอบแทนตามความเหมาะสม
ั
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย, 2545

6. ควำมหมำยของโฮมสเตย์
บ้า นพั ก ที่ อ ยู่ ใ นชุ ม ชนชนบทที่ มี ป ระชาชนเป็ นเจ้า ของบ้า น และ
ประชาชน หรื อสมาชิกในครัวเรื อนอาศัยอยู่ประจา และบ้านนั้ นเป็ น
สมาชิ ก ของกลุ่ ม /ชมรม หรื อ สหกรณ์ที่ ร่ ว มจัด กัน เป็ นโฮมสเตย์ใ น
ชุมชน โดยนักท่องเที่ยวสามารถเข้าพักร่วมกับเจ้าของบ้านได้ ซึ่งสมาชิก
ในบ้านมีความยินดี และเต็ มใจที่จะรับนั กท่องเที่ ยว พร้อมทั้งถ่ายทอด
ประเพณี วัฒ นธรรมอัน ดี ง ามของท้อ งถิ่ น แก่ นั ก ท่ อ งเที่ ย วและพา
นั กท่องเที่ ยว เที่ ยวชมแหล่งท่องเที่ ยวและทากิจกรรมต่างๆเช่น เล่น
น้ าตก ขี่จกรยาน นังเรือ เดินป่ าศึกษาธรรมชาติ
ั ่
สานักงานการท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดแม่ฮ่องสอน

7. ควำมหมำยของโฮมสเตย์
โฮมสเตย์
เป็ นบ้านที่มีความพร้อม
สาหรับการแบ่งพื้ นที่ของบ้านพักอาศัยเพื่อให้บริการ
กับนักท่องเที่ยว เสมือนเป็ นสมาชิกหรือญาติของ
เจ้าของบ้านพัก
โดยมีความพร้อมภายใต้การบริหารจัดการของชุมชน

8. ประวัติของโฮมสเตย์ในไทย
ยุคเริ่มต้น (ปี 2503 – 2525)
กระจายอยู่ในกลุ่มนิ สิต นั กศึกษา กลุ่มออกค่ายอาสาพัฒนาชนบท
ต้องเรียนรูวิถีชีวิต รับทราบปั ญหาในชนบท เพื่อนามาพัฒนาสังคม
้
ตามอุดมคติ
กระจายอยู่ ใ นกลุ่ ม นั ก ท่ อ งเที่ ย วชาวต่ า งชาติ ที่ นิ ยมทั ว ร์ ป่ า
โดยเฉพาะในแถบภาคเหนื อของประเทศไทย นั กท่ องเที่ ยวจะพัก
ตามบ้านชาวเขา โดยจุดพักนั้นจะขึ้ นอยูกบเส้นทางการเดินป่ า
่ ั

9. ประวัติของโฮมสเตย์ในไทย
ยุคกลาง (ปี 2526 – 2536)
กลุ่มนั กท่องเที่ ยวชาวต่า งชาติ ที่นิยมทัวร์ป่า เริ่ มได้รับความนิ ยม
มากขึ้ น Homestay ได้รบการพัฒนารูปแบบและกิจกรรม
ั
โดยกระจายไปยังหมูบานชาวเขา
่ ้
เริ่มสร้างปั ญหาสังคม อาทิ ปั ญหายาเสพติด ปั ญหาโสเภณี ปั ญหา
การปล้น ขโมย และปั ญหาการฆ่าชิงทรัพย์

10. ประวัติของโฮมสเตย์ในไทย
ยุคตั้งแต่ปี 2527 – ปั จจุบน
ั
เน้นกระแสการพัฒนาสังคมสิ่งแวดล้อม มีแนวโน้มที่เป็ นการท่องเที่ยวเชิงอนุ รกษ์ ั
ในช่วงแรกกลุ่มนักท่องเที่ยวชาวไทย กลุ่มนาร่องคือ กลุ่มที่เป็ นนักกิจกรรมสังคม
พื้ นที่ที่ดาเนิ นการเรื่อง Homestay เป็ นพื้ นที่ที่องค์กรพัฒนาเอกชนไทย
เข้าไปดาเนิ นการ
ปี 2539 เป็ นต้นมา ได้มีการเคลื่อนไหวในกลุ่มนักธุรกิจ ผูประกอบการ ด้านการ
้
ท่ อ ง เ ที่ ย ว โ ด ย น า เ ส น อ รู ป แ บ บ ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว ผ ส ม ผ ส า น ร ะ ห ว่ า ง
Adventure Ecotourism และ Homestay
ปี 2541 – 2542 รัฐบาลได้ประกาศให้เป็ นปี ท่องเที่ยวไทย (Amazing
Thailand) สนั บสนุ นกิจกรรมทางการท่องเที่ยว ทาให้เกิดการจัดการ
ท่องเที่ยวในแหล่งชุมชน และขยายกิจกรรม Homestay เพิ่มมมากขึ้ น

11. กำรจัดกำรโฮมสเตย์เบื้องต้น
โฮมสเตย์ไม่จาเป็ นต้องเกิด ขึ้ นในทุ กๆ หมู่บาน แต่ตองคานึ งถึ งความพร้อม
้ ้
ความรู ้ ความเข้าใจของชุมชนเป็ นสาคัญ
ชุมชนต้องมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการ
เน้นจุดขายที่วิถีชีวิตดั้งเดิมของชุมชน ภายในบรรยากาศแบบธรรมชาติ ภูมิ-
ปั ญญาท้องถิ่นที่น่าสนใจ
การท่องเที่ยวเป็ นเพียงรายได้เสริมมิใช่รายได้หลักของชุมชน
บริการที่ควรเสนอให้กบนักท่องเที่ยว: วิถีการดาเนิ นชีวิตของชุมชนที่เรียบง่าย
ั
แบบสัง คมชนบท วัฒ นธรรมท้อ งถิ่ น ที่ มี เ อกลัก ษณ์ ความปลอดภัย ความ
สะอาด ห้อ งพัก พร้อ มอาหาร กิ จ กรรมทางการท่ อ งเที่ ย วที่ เ กี่ ย วข้อ งและ
สอดคล้องกับชุมชน

12. กำรจัดกำร (Management)
ควรมีการรวมกลุ่มจัดตั้งในรูปของกลุ่ม/ชมรม/
สหกรณ์ ซึ่งสมาชิกและคนในชุมชนจะต้องมีความ
เข้าใจ และมีส่วนร่วมในด้านการจัดการ

13. บ้ำนพัก (Accommodation)
 สมาชิกในครอบครัวต้องเต็มใจต่อการรับผูมาเยือน บ้านพักมี
้
โครงสร้างที่ดี ชุมชนมีสภาพแวดล้อมที่ดี ไม่ไกลจากเมืองหรือพื้ นที่
เทศกาล หรือสถานที่ท่องเที่ยว การจัดเตรียมที่พก จะหมายรวมถึง
ั
การจัดเตรียมห้องพัก ห้องอาบน้ า ห้องส้วม และห้องนังเล่น ไว้
่
สาหรับรองรับนักท่องเที่ยว ซึ่งมีองค์ประกอบ ดังนี้
 เป็ นบ้านที่มีอากาศท่ายเทได้สะดวก ไม่มีกลิ่นอับ
 มีการจัดเตรียมสถานที่พบปะกัน (สถานที่นังเล่น)
่
เพื่อเป็ นสถานที่นังพูดคุยแลกเปลี่ยนความรูระหว่างเจ้าของบ้าน
่ ้
กับนักท่องเที่ยว เป็ นการสร้างมิตรภาพและเรียนรูซึ่งกันและกัน
้

14. ห้องพัก (Room)
 ห้องพัก สาหรับนักท่องเที่ยวต้องมีความเป็ นส่วนตัวและเรียบ
ง่าย
 มีเครื่องนอน (ที่นอน/หมอน/ผ้าปู/ผ้าห่ม/มุง) ที่สะอาด
้
 ทาความสะอาดเครื่องนอนทุกครั้งที่นักท่องเที่ยวออกจากที่พก ั
และจัดปูใหม่อย่างเรียบร้อยเมื่อมีนักท่องเที่ยวรายใหม่เข้าพัก
 มีไฟฟ้ า/ ตะเกียง ให้แสงสว่างเพียงพออย่างเหมาะสม
 อาจจัดให้มีเครื่องเรือน เครื่องใช้อื่นๆ เพื่อเพิ่มความสะดวก
ให้แก่ผมาพักค้างแรม เช่น ไม้แขวนเสื้ อ ราวพาดผ้าเช็ดตัว
ู้
โต๊ะเล็กๆ สาหรับวางของ อ่านหรือเขียนหนังสือ

15. กำรดูแลที่พัก (Home Keeping Produce)
ความสะอาดเป็ นสิ่งสาคัญมากสาหรับนักท่องเที่ยว
ควรมีการทาความสะอาดที่พกและบริเวณโดยรอบ
ั
บ้านพักอยูเสมอ โดยเฉพาะการเปลี่ยนผ้าปูที่นอน
่
อุปกรณ์สาหรับการนอนส่วนตัวทุกครั้งเมื่อมี
นักท่องเที่ยวเข้าพัก

16. ควำมสะอำดของบ้ำน
 บ้านพักควรมีอากาศที่สามารถถ่ายเทได้สะดวก
 แสงสว่างสามารถส่องเข้ามาถึง ปราศจากความชื้ น ไม่มีกลิ่นอับ
 มีหลังคาที่สามารถกันน้ าได้ดี
 ทาความสะอาดภายในห้องพักเป็ นประจา
 ต้องเปลี่ยนผ้าปูที่นอน และอุปกรณ์ส่วนตัวสาหรับผูมาเยือนทุก
้
ครั้ง
 หมันกาจัดแมลงที่เป็ นอันตรายต่อสุขภาพอยูเสมอ
่ ่

17. ห้องน้ำ (The Bathroom)
 ห้องน้ าจะเป็ นห้องที่ผมาเยือนจะมาร่วมใช้กบเจ้าของบ้าน สิ่งสาคัญ
ู้ ั
ก็คือความสะอาด จะต้องมีการทาความสะอาดอยูเป็ นประจาและ
่
สมาเสมอ
่
 ควรมีการจัดเตรียมเครื่องใช้สาหรับอาบน้ าเพื่อบริการแก่ผมาพัก
ู้
ค้างแรม
เช่น ผ้าเช็ดตัว ผ้าขาวม้า รวมทั้ง อุปกรณ์ในห้องน้ า
 ควรอธิบายวีธีการใช้อุปกรณ์ในห้องน้ า การตักน้ าอาบ เพื่อปองกัน
้
การใช้อุปกรณ์ไม่ถกต้อง
ู

18. ควำมปลอดภัยของชุมชน
 ควรมีการจัดเวรยามเฝ้ าระวังและดูแลความปลอดภัย โดยมีตารางเวรยามที่ชดเจน
ั
 มีอุปกรณ์สื่อสาร เช่น โทรศัพท์ โทรศัพท์มือถือ โทรสาร วิทยุสื่อสาร สาหรับติดต่อเจ้าหน้าที่
ตารวจ ทหาร พยาบาล สาธารณสุข พนักงานดับเพลิง
 จัดเก็บเบอร์โทรศัพท์ และที่อยู่ สาหรับติดต่อในกรณีฉุกเฉิน และต้องแจ้งให้สมาชิกกลุ่มทุกคน
ทราบ โดยเฉพาะสมาชิกกลุ่มที่มีภารกิจรับผิดชอบด้านการรักษาความปลอดภัยในชุมชน
 ควรจัดฝึ กอบรมสมาชิกให้สามารถปฐมพยาบาลเบื้ องต้นได้
 มีการแจ้งเตือนให้นักท่องเที่ยวระวังรักษาทรัพย์สินมีค่า
 ต้องมีการสอบถามข้อมูลเกี่ยวกับโรคประจาตัวของนักท่องเที่ยวในเอกสารใบสมัครการเข้าพัก
โฮมสเตย์ และหากนักท่องเที่ยวมีโรคประจาตัว ควรแจ้งเตือนนักท่องเที่ยวให้เตรียมยาไว้ติดตัว
มาด้วย

19. ควำมปลอดภัยของที่พัก
 ต้องสร้างความคุนเคยกับผูมาเยือน เสมือนญาติสนิ ท
้ ้
 หมันตรวจตรา ดูแลความเป็ นระเบียบเรียบร้อยภายในบ้าน
่
ว่ามีความปลอดภัยหรือไม่
 แจ้งให้เก็บทรัพย์สิน เงินสดต่างๆ ไว้ในที่ที่ปลอดภัย

20. ทรัพย์สินของนักท่องเที่ยว
 ต้องมีการดูแลและซ่อมแซมล็อค และกลอน อยูตลอดเวลา
่
 เตือนนักท่องเที่ยวให้เก็บทรัพย์สินอย่างปลอดภัย
 ถ้านักท่องเที่ยวลืมทรัพย์สินไว้เจ้าของบ้านควรเก็บไว้ในที่ที่
ปลอดภัย และพยายามติดต่อเจ้าของเพื่อมารับคืน

21. กำรกำหนดระเบียบและข้อปฏิบัติสำหรับนักท่องเที่ยว
 วัฒนธรรม จารีต ประเพณี และความเชื่อ ของแต่ละชุมชนอาจแตกต่าง
กัน
 การกาหนดระเบียบและข้อปฏิบติสาหรับนักท่องเที่ยว อาทิ การแต่งกาย
ั
การนอน การกาหนดเวลาการเข้าออกบ้านพัก จึงเป็ นสิ่งสาคัญเพื่อมิ
ก่อให้เกิดปั ญหาที่ขดต่อวัฒนธรรม จารีต ประเพณีและความเชื่อของ
ั
ชุมชน
 นักท่องเที่ยวจะต้องยอมรับและปฏิบติตาม
ั
 ควรมีการชี้ แจงตั้งแตขั้นตอนการจองหรือลงทะเบียนการเข้าพัก กรณีที่
นักท่องเที่ยวไม่สามารถปฏิบติได้ ก็สามารถที่จะปฏิเสธการเข้าพักได้
ั
เช่นเดียวกัน

22. กำรต้อนรับ (Reception)
 การต้อนรับนักท่องเที่ยวดุจญาติมิตรจะทาให้นักท่องเที่ยวเกิดความรูสึกอบอุ่น
้
 มีการจัดพื้ นที่ตอนรับที่จุดศูนย์กลางของชุมชน เพื่อดาเนิ นการต้อนรับ
้
ลงทะเบียนการเข้าพัก หรือการให้ขอมูลด้านการท่องเที่ยว
้
 อาจให้การต้อนรับนักท่องเที่ยวด้วยวัฒนธรรมประจาถิ่นเพื่อสร้างความ
ประทับใจ เช่น ภาคอีสานและเหนื อ ต้อนรับด้วยการบายศรีส่ขวัญ หรืออาจจะ
ู
เป็ นช่อดอกไม้ พวงมาลัยเล็กๆ ที่สามารถหาได้จากท้องถิ่นมอบให้กบั
นักท่องเที่ยว

23. กำรจองที่พัก (Reservation)
 การจองที่พกสามารถทาได้หลายวิธี อาทิ การจองทางไปรษณีย์ การจองทาง
ั
โทรศัพท์ การจองทางแฟกซ์ การจองผ่านเครือข่าย Internet
 การจองที่พกควรได้รบการตอบสนองโดยทันที
ั ั
 มีการยืนยันการเข้าพักของนักท่องเที่ยว

24. ขั้นตอนของกำรจัดกำรระบบกำรจองทีพัก
่
 จัดลาดับบ้านพักที่จะให้บริการ
 ตอบรับการจอง
 อาจเรียกเก็บค่าบริการบางส่วน เพื่อปองกันการยกเลิกของ
้
นักท่องเที่ยว
 เก็บบันทึกข้อมูลการจองสาหรับการลงทะเบียนเข้าพัก

25. กำรลงทะเบียน (Registration)
 แจ้งรายละเอียดเกี่ยวกับค่าธรรมเนี ยมการเข้าพักและ
บริการต่างๆ ที่จดเตรียมไว้สาหรับนักท่องเที่ยว
ั
 ให้นักท่องเที่ยวกรอกรายละเอียดและลงชื่อในใบลงทะเบียน
การเข้าพัก
 แจ้งรายละเอียดข้อมูลที่เป็ นประโยชน์เกี่ยวกับชุมชนและ
สภาพทัวไป
่
 นานักท่องเที่ยวไปยังบ้านพัก

26. ควำมสำคัญของกำรลงทะเบียน
 ทาให้เจ้าของบ้านทราบข้อมูลเกี่ยวกับนักท่องเที่ยว
 ช่วยในการจัดเตรียมบ้านพัก
 ทาให้ทราบวันออกจากที่พกของนักท่องเที่ยวแต่ละคน
ั
นาวางแผนการเข้าพักของแขกในลาดับต่อๆ ไป
 เป็ นข้อมูลการเข้าพักให้ผดแลรักษาความปลอดภัย
ู้ ู

27. กำรบริกำรอำหำร
 มีการวางแผนในการจัดเตรียมอาหาร พิจารณาถึง เชื้ อชาติและการนับถือศาสนาของนักท่องเที่ยว
งบประมาณในการจัดทาอาหาร ปั จจัยด้านฤดูกาล อาหารประจาท้องถิ่น และจานวนนักท่องเที่ยว
 ชนิ ดของอาหาร ควรเป็ นอาหารพื้ นบ้านซึ่งเป็ นเอกลักษณ์ของแต่ละท้องถิ่น
 วัตถุดิบที่ใช้ในการปรุงอาหาร ควรเป็ นสิ่งที่หาได้ในพื้ นที่เป็ นหลัก
 ควรมีการสอบถามข้อมูลความชอบในรสชาติของอาหารและประเภทของอาหารที่กินไม่ได้จากนักท่องเที่ยว
ตั้งแต่ในขั้นตอนของการจองที่พก
ั
 ภาชนะที่ใช้ในการปรุงและรับประทานอาหารต้องมีความสะอาดและปราศจากกลิ่น
 ควรแยกล้างภาชนะที่ใส่อาหารกับแก้วน้ าดื่ม โดยให้ลางแก้วน้ าก่อน
้
 มีอุปกรณ์ที่จาเป็ นพื้ นฐานในการประกอบอาหาร เช่น เตา ซึ่งอาจเป็ นเตาแก๊สหรือเตาถ่านก็ได้ ตูกบข้าว
้ั
กระทะ หม้อ ตะหลิว
 เจ้าของบ้านและนักท่องเที่ยวควรรับประทานอาหารพร้อมกัน เป็ นการเรียนรูวฒนธรรมการกินอาหาร
้ั
ร่วมกัน
 เชิญให้นักท่องเที่ยวเข้าร่วมในกิจกรรมการจัดการประกอบอาหาร หากนักท่องเที่ยวสนใจ

28. กรอบคิดในกำรประเมินมำตรฐำน Homestay
มุมมองเกี่ยวกับ Homestay
 การจัดทา Homestay ต้องประกอบด้วยคน และจิตใจวิญญาณของ
ชุมชน การส่งเสริมและพัฒนาจะต้องสร้างฐานของชุมชนให้แน่ นและพร้อม
ก่อน ในแต่ละชุมชนจะต้องมีจุดยืนที่ชดเจน มีวิถีชีวิต วัฒนธรรม
ั
ประเพณีที่แสดงออกถึงท้องถิ่นและความเป็ นไทย สิ่งสาคัญคือการ
เต็มใจรับผูมาเยือน การให้ชุมชนเป็ นเจ้าของกิจการเอง และมีการ
้
แบ่งปั นผลประโยชน์อย่างเป็ นธรรม

29. กรอบคิดในกำรประเมินมำตรฐำน Homestay
Homestay กับการเชื่อมโยงการท่องเที่ยวรูปแบบอื่น
 การจัดการ Homestay มักจะมีการนาเอากิจกรรมท่องเที่ยวอื่นเข้ามา
เชื่อมโยงด้วย เช่น การท่องเที่ยวที่มุงความยังยืนของชุมชน
่ ่
(Sustainable Tourism) การท่องเที่ยวสีเขียว
(Green Tourism) ที่คานึ งถึงการรักษาทรัพยากรธรรมชาติ
และส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมการท่องเที่ยว
เชิงนิ เวศ กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงเกษตร กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิง
สุขภาพ กิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงประวัตศาสตร์ เป็ นต้น
ิ

30. เกณฑ์กำหนดแหล่งท่องเที่ยวเพื่อกำรจัดกำรที่ยั่งยืน
(Criteria for tourism destination)
 มีเอกลักษณ์ อัตลักษณ์ของคนท้องถิ่นดั้งเดิม มีความสะอาด ร่มรื่น
 มีความพร้อมในการบริหารจัดการ และการบริการ เช่น มีสุขาสะอาด มีความปลอดภัย สะดวกต่อการ
เดินทางของนักท่องเที่ยวทุกระดับ
 มีการจัดทาเส้นทางศึกษาแหล่งท่องเที่ยว มีปายสื่อความหมาย หรือแผนที่บนเส้นทางท่องเที่ยวเป็ นระยะๆ
้
 มีการกาหนดขีดความสามารถในการรองรับของพื้ นที่ จานวนนักท่องเที่ยวที่รบได้ต่อครั้งต่อวัน
ั
 มีมคคุเทศก์ หรือนักสื่อความหมายท้องถิ่น ที่รอบรูนาชม เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ความรู ้ มีความเข้าใจ มี
ั ้
ความทรงจา ได้รบประสบการณ์เพิ่มขึ้ น
ั
 มีการประสานงานความร่วมมือในท้องถิ่น เช่น ชุมชน องค์กรภาค องค์กรเอกชน องค์กรพัฒนาเอกชน
(NGO) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และแบ่งปั นผลประโยชน์อย่างโปร่งใส ยุติธรรม
 มีแผนงานพัฒนา เช่น แผนการส่งเสริมการท่องเที่ยว แผนรักษาสภาพแวดล้อม แผนภูมิปัญญาท้องถิ่น

31. มาตรฐานโฮมสเตย์ไทย

32. ด้านที่พก
ั
ลักษณะบ้านพัก เป็ นบ้านของเจ้าของที่แบ่งปั นที่
ที่เป็ นสัดส่วน นอน หรือห้องนอน อย่างเป็ น
สัดส่วน หรืออาจปรับปรุงต่อเติม
ที่พก ที่ติดกับบ้านเดิมเพื่อใช้เป็ น
ั
ที่นอนหรือห้องนอน

33. มีที่นอนสาหรับนักท่องเที่ยว อาจ
ด้านที่พก
ั เป็ นเตียง ฟูก หรือเสื่อ และมีมุง
้
หรือมุงลวดเพื่อปองกันยุงและแมลง
้ ้
ที่พกที่นอน
ั มีเครื่องนอน อุปกรณ์ที่ใช้นอน ผ้าปู
สะอาด และ หมอน ปลอกหมอน ผ้าห่ม และ
ได้รบการทาความสะอาดทุกครั้งที่มี
ั
สบาย การเปลี่ยนนักท่องเที่ยวกลุ่มใหม่
และเปลี่ยนเครื่องนอนตามความ
เหมาะสมในกรณีที่นักท่องเที่ยวพัก
หลายวัน
มีราวตากผ้าหรือที่เก็บเสื้ อผ้า

34. มีความปลอดภัย มีที่ล็อคประตูอยู่
ด้านที่พก
ั ในสภาพใช้งานได้ดี มีความมิดชิด
ห้องอาบน้ าและ มีขนาดของห้องน้าที่เหมาะสม มี
ห้องส้วมที่ อากาศถ่ายเทได้สะดวก
มีการแยกขันสาหรับตักอาบน้ า
สะอาดมิดชิด
น้ าที่ใช้สะอาด อาจเป็ นประปา
หมู่บาน ประปาภูเขา หรือน้ าดิบที่
้
ปล่อยไว้ระยะหนึ่ งและแกว่งสารส้ม
มีถงขยะในห้องน้ า
ั

35. ด้านที่พก
ั มีมุมพักผ่อน ที่สงบ สบายภายใน
มีมุมพักผ่อน บ้านหรือบริเวณโดยรอบที่
สามารถนัง นอนและมี
่
ภายในบ้านหรือ บรรยากาศผ่อนคลาย เช่น ลาน
ในชุมชน บ้าน ใต้ตนไม้ ศาลาหน้าบ้าน
้
มีการดูแลบริเวณรอบบ้าน เช่น
สวนครัว ต้นไม้ ไม้ดอกไม้ประดับ
ร่องน้ า ให้สะอาด ปราศจากขยะ

36. ด้านอาหารและ
โภชนาการ
มีปริมาณ และประเภทอาหารที่
ชนิ ดของอาหาร เหมาะสม
และวัตถุดิบที่ใช้ ผลิตโดยใช้วตถุดิบในท้องถิ่น ไม่
ั
ประกอบอาหาร ซื้ ออาหารหรือกับข้าวถุง
มีการปรุงอาหารอย่างถูก
สุขอนามัย

37. ด้านอาหารและ
โภชนาการ
มีน้ าดื่มที่
มีที่เก็บน้ า/ภาชนะเก็บน้ าที่
สะอาด สะอาดไม่มีตะกอน มีฝาปิ ดมิดชิด
มีน้ าดื่มที่สะอาด ผ่าน
กระบวนการทาความสะอาด

38. ด้านอาหารและ
โภชนาการ
ภาชนะที่บรรจุ
มีภาชนะที่เกี่ยวข้องกับอาหาร
อาหารที่สะอาด เช่น ถ้วย ชาม จาน ช้อน ช้อน
กลาง ทัพพี โถข้าวที่สะอาดไม่มี
คราบ และกลิ่นคาว กลิ่นอับ

39. ด้านอาหารและ
ครัวอาจอยูในบ้าน หรือแยกจาก
่
โภชนาการ ตัวบ้านก็ได้ และมีการดูแลความ
ห้องครัว และ สะอาดอยูเสมอ
่
อุปกรณ์ที่ใช้ใน มีอุปกรณ์การเก็บเครื่องปรุง
วัตถุดิบ ที่สะอาดสามารถปองกัน
้
ครัวที่ถูก เชื้ อโรคและสิ่งสกปรก มีที่เก็บ
สุขลักษณะ มิดชิด ที่แขวน หรือมีฝาชีครอบ
หรือคลุมผ้า
มีการจัดการขยะที่ถูกสุขอนามัย

40. ด้านความ
ปลอดภัย มีแนวทางปฏิบติเพื่อการช่วยเหลือ
ั
มีการเตรียม เบื้ องต้น เมื่อนักท่องเที่ยวเกิดเจ็บป่ วย
หรือได้รบอุบติเหตุ
ั ั
ความพร้อม มียาสามัญประจาบ้าน ที่อยูในสภาพ
่
เกี่ยวกับการ ใช้ได้ทนที (ยังไม่หมดอายุ)
ั
ปฐมพยาบาล เจ้าของบ้านควรซักถามถึงโรค
ประจาตัวหรือบุคคลที่ติดต่อได้ทนทีใน
ั
เบื้ องต้น กรณีเกิดเหตุฉุกเฉินกับนักท่องเที่ยว

41. ด้านความ
มีการแจ้งให้ผใหญ่บานหรือกานัน
ู้ ้
ปลอดภัย รับทราบ ขณะมีนักท่องเที่ยวในบ้าน
มีการจัดเวร เพื่อขอความร่วมมือในการดูแลรักษา
ความสงบ ความปลอดภัย
ยามดูแลความ มีการจัดเวรยามดูแลรักษาความ
ปลอดภัย ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน เช่น
รถยนต์
เมื่อมีเหตุรายต้องมีเครื่องมือสื่อสาร
้
ติดต่อกับหน่ วยงานที่รบผิดชอบ
ั
โดยตรงได้

42. ด้านอัธยาศัยไมตรีของ
เจ้าบ้านและสมาชิก มีการแนะนานักท่องเที่ยวกับ
สมาชิกในครัวเรือนทุกคนที่
การต้อนรับและ
อยูในขณะนั้น เพื่อรูจกและ
่ ้ั
การสร้าง เรียนรูวถีชีวตของเจ้าของบ้าน
้ิ ิ
ความคุนเคย
้ ผ่านกิจกรรมต่างๆ ภายใน
บ้าน เช่น เก็บผักสวนครัว
ร่วมกัน ทากับข้าวร่วมกัน
รับประทานอาหารร่วมกัน

43. ด้านอัธยาศัยไมตรีของ เจ้าของบ้านมีการแลกเปลี่ยนให้
เจ้าบ้านและสมาชิก ข้อมูล อาจเป็ นเอกสารภาพถ่าย
หรือการพูดคุยในเรื่องเกี่ยวกับ
การสร้าง วิถีชีวต สังคม และวัฒนธรรมใน
ิ
กิจกรรม ชุมชนอย่างเหมาะสม
แลกเปลี่ยน เจ้าของบ้านเปิ ดโอกาสให้
นักท่องเที่ยวเรียนรูวถีชีวตของ
้ิ ิ
ความรูในวิถี
้ ตนเอง เช่น ไปดูไร่-นา ออก
ของชุมชน ทะเล เก็บใบชา ทอผ้า จักสาน
เป็ นต้น ซึ่งจะเป็ นโอกาสของการ
แลกเปลี่ยนเรียนรูวถีชีวต
้ิ ิ

44. ด้านกิจกรรมการ
ท่องเที่ยว มีการวางแผนโปรแกรมการ
ท่องเที่ยวร่วมกันของชุมชนและ
มีรายการนาเที่ยว กลุ่มโฮมสเตย์ เพื่อการกระจาย
ที่ชดเจนซึ่งต้อง
ั รายได้ให้เกิดขึ้ นในแต่ละหมูบาน
่ ้
ผ่านการยอมรับ หรือแต่ละกลุ่มกิจกรรม
จากชุมชน มีโปรแกรมการท่องเที่ยวที่
เผยแพร่ส่สาธารณะและ
ู
นักท่องเที่ยวที่ชดเจน สอดคล้อง
ั
กับสภาพความเป็ นจริงของชุมชน

45. ด้านกิจกรรมการ
ท่องเที่ยว
ข้อมูลกิจกรรม มีขอมูลรายละเอียดกิจกรรมใน
้
การท่องเที่ยว โปรแกรมการท่องเที่ยวที่
หลากหลายแตกต่างกันตาม
ภูมิศาสตร์ สังคม วัฒนธรรม
เพื่อให้นักท่องเที่ยวตัดสินใจเลือก
ได้

46. ด้านกิจกรรมการ
ท่องเที่ยว กลุ่มหรือเจ้าของบ้านเป็ นผูนา
้
เที่ยวเพื่อให้ความรูความเข้าใจ
้
เจ้าของบ้านเป็ น เกี่ยวกับทรัพยากร สิ่งแวดล้อม
มัคคุเทศก์ทองถิ่น
้ วัฒนธรรม ศิลปะ สถาปั ตยกรรม
หรือประสานงาน การแสดง ความเชื่อ ค่านิ ยม
ภายในชุมชนแก่นักท่องเที่ยว
ให้มคคุเทศก์
ั
มีการจัดทาสื่อ เช่น สิ่งพิมพ์ รูป
ท้องถิ่นนาเที่ยว
ถ่าย ภาพวาด เพื่อการเรียนรูของ
้
นักท่องเที่ยว

47. ด้าน
ทรัพยากรธรรมชาติ
มีแหล่งดึงดูดความสนใจของ
และสภาพแวดล้อม
นักท่องเที่ยวซึ่งอาจเป็ นแหล่ง
มีแหล่งท่องเที่ยว ธรรมชาติ เช่น แม่น้ า ภูเขา หรือ
ภายในชุมชน แหล่งท่องเที่ยวที่มนุ ษย์สร้างขึ้ น
หรือบริเวณ เช่น วัดเจดีย ์ เป็ นต้น หรือใช้
แหล่งท่องเที่ยวใกล้เคียงเป็ นส่วน
ใกล้เคียง หนึ่ งของโปรแกรมการท่องเที่ยว

48. ชุมชนมีกฎ กติกา การใช้
ด้าน ทรัพยากรการท่องเที่ยวที่ชดเจน
ั
ทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อให้การใช้ประโยชน์เป็ นไป
และสภาพแวดล้อม อย่างยังยืน เช่น ปริมาณ
่
นักท่องเที่ยวที่ชุมชนรองรับได้
มีการดูแลแหล่ง การไม่เก็บพันธุพืชออกจากป่ า
์
ท่องเที่ยว เป็ นต้น
มีกิจกรรมที่สมพันธ์กบงานการ
ั ั
ฟื้ นฟู อนุ รกษ์แหล่งท่องเที่ยวใน
ั
หลากหลายรูปแบบ เช่น การปลูก
ป่ า การจัดค่ายอนุ รกษ์
ั
สิ่งแวดล้อมสาหรับเยาวชน

49. ธรรมชาติและ
สภาพแวดล้อม
มีแผนงาน หรือ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
มาตรการอนุ รกษ์
ั ชุมชนและกลุ่มโฮมสเตย์มี
ทรัพยากรธรรมชา แผนงาน มาตรการ และ
ติ เพื่อลด แนวทางปฏิบติในการจัดการ
ั
ขยะอย่างถูกวิธี เช่น การแยก
ผลกระทบจากการ
ขยะ ไม่เผาขยะ
ท่องเที่ยว และลด
สภาวะโลกร้อน

50. ธรรมชาติและ
สภาพแวดล้อม เน้นใช้ทรัพยากรธรรมชาติใน
มีกิจกรรมในการ ท้องถิ่น เช่น ห่อข้าวด้วยวัสดุที่มา
ลดผลกระทบจาก จากธรรมชาติ
การท่องเที่ยว เพื่อ มีกิจกรรมที่ลดการใช้ทรัพยากร
การอนุ รกษ์
ั อย่างสิ้ นเปลือง เช่น ใช้จกรยาน
ั
ทรัพยากรธรรมชา แทนการใช้รถ ใช้เรือพายแทน
ติและสิ่งแวดล้อม การใช้เครื่องยนต์ หรือการใช้
และลดสภาวะโลก หลอดประหยัดไฟในครัวเรือน
ร้อน

51.  มีบานเก่า หรือบ้านที่แสดงถึงวัฒนธรรม
้
ด้านวัฒนธรรม ดั้งเดิม เพื่อสร้างความสนใจแก่นักท่องเที่ยว
การดารงรักษาไว้  มีการรวบรวมองค์ความรูดานวัฒนธรรม
้ ้
ท้องถิ่น เพื่อนาสู่การเผยแพร่ที่ถกต้องแก่
ู
ซึ่งวัฒนธรรม นักท่องเที่ยว
ประเพณีทองถิ่น
้  ชุมชนและโรงเรียนมีแผนงานฟื้ นฟู อนุ รกษ์
ั
และถ่ายทอดวัฒนธรรม ศิลปะ และ
การละเล่นพื้ นบ้าน
 ผูแสดงทางวัฒนธรรม และผูที่เกี่ยวข้องมี
้ ้
ส่วนร่วมในการวางแผนเนื้ อหา รูปแบบ และ
การนาเสนออย่างภาคภูมิใจ

52. ด้านวัฒนธรรม
การรักษาวิถีชุมชน มีการดาเนิ นวิถีชีวิตที่เป็ นปกติ
คงไว้เป็ นกิจวัตร เช่น การตักบาตร การทาบุญที่วด ั
ปกติ การไหว้ศาลปู่ ตา เป็ นต้น ไม่ควร
เปลี่ยนหรือจัดทาใหม่ เพื่อ
ตอบสนองความต้องการของ
นักท่องเที่ยว

53. ด้านการสร้างคุณค่า
 มีบานเก่า หรือบ้านที่แสดงถึงวัฒนธรรม
้
และมูลค่าของ ดั้งเดิม เพื่อสร้างความสนใจแก่นักท่องเที่ยว
ผลิตภัณฑ์ชุมชน  มีการรวบรวมองค์ความรูดานวัฒนธรรม
้ ้
ผลิตภัณฑ์จาก ท้องถิ่น เพื่อนาสู่การเผยแพร่ที่ถกต้องแก่
ู
นักท่องเที่ยว
ชุมชนเพื่อเป็ นของ
 ชุมชนและโรงเรียนมีแผนงานฟื้ นฟู อนุ รกษ์
ั
ที่ระลึก ของฝาก และถ่ายทอดวัฒนธรรม ศิลปะ และ
หรือจาหน่ ายแก่ การละเล่นพื้ นบ้าน
 ผูแสดงทางวัฒนธรรม และผูที่เกี่ยวข้องมี
้ ้
นักท่องเที่ยว ส่วนร่วมในการวางแผนเนื้ อหา รูปแบบ และ
การนาเสนออย่างภาคภูมิใจ

54. ด้านการสร้างคุณค่า
และมูลค่าของ มีการนาเอาความรู/ภูมิปัญญา
้
ผลิตภัณฑ์ชุมชน ท้องถิ่นมาจัดกิจกรรมการเรียนรู ้
เพื่อให้คนในชุมชนเกิดความ
มีผลิตภัณฑ์ที่สร้าง
ภาคภูมิใจในท้องถิ่นของตน
คุณค่า และมูลค่าที่ พร้อมกันนั้นก็สามารถจัดทาเป็ น
เป็ นเอกลักษณ์ของ กิจกรรมการท่องเที่ยวได้ เช่น
ชุมชน การสอนทอผ้า การจักสาน
การละเล่นต่างๆ และการแสดง
พื้ นบ้าน

55. ด้านการบริหารของ
กลุมโฮมสเตย์
่ การบริหารจัดการต้องเป็ นการ
มีการรวมกลุ่มของ รวมกลุ่มโดยการมีส่วนร่วมของ
ชาวบ้าน ชุมชน สมาชิกกลุ่ม และชุมชน
ต้องมีความรู ้ ความเข้าใจ แนวคิด
หลักการ วัตถุประสงค์ วิธีการของ
โฮมสเตย์

56. ด้านการบริหารของ มีการเลือกตั้งคณะกรรมการ
บริหารงาน ได้แก่ ประธาน รอง
กลุมโฮมสเตย์
่
ประธาน เหรัญญิก และกรรมการฝ่ าย
มีคณะกรรมการ ต่าง ๆ ตามความเหมาะสมของแต่ละ
ชุมชน
บริหารกลุ่มโฮมส
คณะกรรมการทุกคน ต้องมีความรู ้
เตย์ ความเข้าใจในปรัชญา หลักการ
ขั้นตอน วิธีการทางานของโฮมสเตย์
ตามบทบาทหน้าที่ ที่แต่ละคนได้รบ
ั
มอบหมาย

57.  มีกฎ กติกา วาระการทางาน การทางาน
ร่วมกันของคณะกรรมการ เช่น การจัด
ด้านการบริหารของ ประชุมอย่างต่อเนื่ อง ก่อนจะรับนักท่องเที่ยว
กลุมโฮมสเตย์
่ และหลังรับนักท่องเที่ยวหรือ จัดประชุม
ประจาเดือน
กฎ กติกา การ  มีการจัดสรรเงินรายได้เข้าส่วนกลางของ
ทางานของ ชุมชนเพื่อสาธารณะประโยชน์ของชุมชน
คณะกรรมการ  มีแนวปฏิบติของกลุ่ม เช่น การต้อนรับ
ั
ร่วมกัน การให้ขอมูล การจัดลาดับกิจกรรม
้
การดูแลความปลอดภัย การติดตาม และ
ประเมินผล
 มีแนวปฏิบติในการจองบ้านพัก และการ
ั
ชาระเงินล่วงหน้า

58. ด้านการบริหารของ มีแนวทางในการทางานของ
กลุมโฮมสเตย์
่ คณะกรรมการตามหลักเกณฑ์ต่อไปนี้
กฎ กติกา การ มีหลักเกณฑ์การเปิ ดรับสมาชิกโฮมส
เตย์
ทางานของ
มีการกาหนดขีดความสามารถในการ
คณะกรรมการ รองรับนักท่องเที่ยว
มีรายละเอียดกิจกรรมการท่องเที่ยว
การให้บริการ และราคา

59. ด้านการบริหารของ
มีแนวปฏิบติหมุนเวียนการ
ั
กลุมโฮมสเตย์
่
ให้บริการ เช่น บ้าน รถ เรือ
มีการกระจาย มัคคุเทศก์ เป็ นต้น
และผลประโยชน์ มีระบบการคิดราคาที่เป็ นที่
อย่างเป็ นธรรม ยอมรับของกลุ่ม
มีการจัดสรรรายได้เข้ากองทุน
ชุมชน

60. ด้านการบริหารของ
กลุมโฮมสเตย์
่ มีระบบการจองล่วงหน้า
ระบบการจอง มีการลงทะเบียนนักท่องเที่ยวเพื่อ
ล่วงหน้า เป็ นข้อมูลในการเตรียมการและ
ให้บริการแก่นักท่องเที่ยว
ลงทะเบียน และ
มีการชาระเงินล่วงหน้า ใน
ชาระเงินล่วงหน้า
อัตราส่วนที่ทางกลุ่มเป็ นผูกาหนด
้

61. ด้านการบริหารของ
กลุมโฮมสเตย์
่ มีการระบุค่าธรรมเนี ยมและ
ค่าบริการอย่างชัดเจนและเป็ น
รายละเอียด ปั จจุบนไว้ในข้อมูลการ
ั
ค่าธรรมเนี ยม ประชาสัมพันธ์ เช่น ค่าที่พก
ั
และบริการต่างๆ ค่าอาหาร ค่านาเที่ยว อาจจะคิด
ที่ชดเจน และเป็ น
ั เป็ นรายคนหรือคิดในลักษณะ
เหมาจ่าย
ปั จจุบน
ั

62. ด้านการบริหารของ
กลุมโฮมสเตย์
่ มีระบบการจองล่วงหน้า
ระบบการจอง มีการลงทะเบียนนักท่องเที่ยวเพื่อ
ล่วงหน้า เป็ นข้อมูลในการเตรียมการและ
ให้บริการแก่นักท่องเที่ยว
ลงทะเบียน และ
มีการชาระเงินล่วงหน้า ใน
ชาระเงินล่วงหน้า
อัตราส่วนที่ทางกลุ่มเป็ นผูกาหนด
้

63. ด้านการ
ประชาสัมพันธ์
มีเอกสาร มีค่มือ แผ่นพับ แผนที่การ
ู
สิ่งพิมพ์ เดินทาง โปรแกรมการท่องเที่ยว
กิจกรรมการท่องเที่ยว ราคาและ
ประชาสัมพันธ์ สถานที่ติดต่อ
การท่องเที่ยวของ
ชุมชน

64. ด้านการ
ประชาสัมพันธ์
มีการเผยแพร่ มีเปาหมาย แผนงาน การ
้
ประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ ประชาสัมพันธ์กบ
ั
กลุ่มเปาหมายที่ชดเจน
้ ั

65. IT & Homestay
 เทคโนโลยีสารสนเทศ (IT) และการตลาดออนไลน์
(e-Marketing) เป็ นเครื่องมือในการพัฒนา
ศักยภาพและส่งเสริมชุมชนที่ดาเนิ นการท่องเที่ยว
การทาการตลาดออนไลน์ (e-Marketing) เป็ น
เครื่องมือสาคัญในการขยายโอกาสทางธุรกิจ ช่วยเพิ่ม
รายได้ ลดค่าใช้จาย และสามารถเข้าสู่กลุ่มลูกค้าได้อย่าง
่
รวดเร็วในวงกว้าง

66. โฮมสเตย์ ท่ ได้ รับการรั บรอง
ี
มาตรฐานโฮมสเตย์ ไทย