1. «Παλεύοντας» με την τάξη«Παλεύοντας» με την τάξη
Πρόληψη και διαχείριση προβλημάτων συμπεριφοράςΠρόληψη και διαχείριση προβλημάτων συμπεριφοράς
στο σχολείοστο σχολείο
Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων Φλώρινας
Άννα Μπαφίτη, Κοινωνιολόγος, M. Ed.

2. Ωχ…πάλι
σχολείο αύριο!
Αχ Ρούλα, να με
λυπάσαι για 2
ώρες … έχω
μάθημα σε αυτό
το παλιοτμήμα!
Καλύτερα να
πλένω 5
ώρες πιάτα,
παρά να
μπω στο Β5!

3. Αλλά…πώς γίνεται να υπάρχουν τόσοΑλλά…πώς γίνεται να υπάρχουν τόσο
διαφορετικές απόψεις μεταξύ τωνδιαφορετικές απόψεις μεταξύ των
εκπαιδευτικών για κάθε τάξη;εκπαιδευτικών για κάθε τάξη;

4. Γιατί ένα παιδί δημιουργείΓιατί ένα παιδί δημιουργεί
πρόβλημα στην τάξη;πρόβλημα στην τάξη;
Ως αντ δρασηί
σε καταστ σεις, ά
γεγον ταό
εν ντια σε πρ σωπα ή ά ό
με τα οπο α ε χε αρνητικ ί ί ά
τραυματικ βι ματα ή ά ώ
(π.χ.δ σκαλο, ά
συμμαθητ ς) έ
Για να
υπονομε σει ύ
την εξουσ α ί
των ενηλ κωνί
Για να ξεσπάσει
μετά από ένα
«βαρύ» μάθημα
Για να γίνει
αποδεκτό από την
ομάδα των
συνομηλίκων του,
ειδικά αν δεν
τα καταφέρνει
στα μαθήματα
Για να αποφ γει ύ
πληκτικό μάθημαΓια να ελ γξει τις έ
προθ σεις/τα ρια έ ό
των λλωνά
Γιατί δε βρίσκει
νόημα στο σχολείο

5. Τι κρύβεται μερικές φορές πίσω από αυτέςΤι κρύβεται μερικές φορές πίσω από αυτές
τις επιδιώξεις;τις επιδιώξεις;
 «Οι διαταρακτικές συμπεριφορές επιδεινώνονται μέσα από
ένα φαύλο κύκλο αρνητικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ
δασκάλων και μαθητών, σε συνθήκες οι οποίες θυμίζουν
έντονα τις καταναγκαστικές σχέσεις και πρακτικές, που τα
παιδιά είχαν βιώσει μέσα στις οικογένειές τους»
Μαθησιακ ς έ
ανεπ ρκειες, ά
σχολικ ή
αποτυχ α ί
Τα τιση του ύ
παιδιο με το ύ
πρ τυπο εν ς ό ό
επιθετικο γον α ύ έ
(πατ ρα)/ αδελφο έ ύ
/φ λου ί
Έλλειψη
εμπιστοσ νης ύ
του παιδιο ύ
προς τους
λλουςά
Ελλειμματικές
διαπροσωπικ ς έ
δεξι τητεςό
Αισθ ματα ή
ανεπ ρκειας, ά
χαμηλ ή
αυτοπεπο θησηί
Αδυναμ α να ί
διαχειριστε ί
ντονα έ
συναισθ ματαή

6. Το θέμα μαςΤο θέμα μας
Η επανεξέταση της επίδρασης του εκπαιδευτικού και του
σχολείου κυρίως στα παιδιά που παρεμποδίζουν τη
μαθησιακή διαδικασία και/ή προκαλούν προβλήματα σε
συμμαθητές τους:
Ομαλή λειτουργία της τάξης
Διευκόλυνση της μάθησης
Απόσυρση των παραγόντων που επιβαρύνουν από την
πλευρά του σχολείου την ανάπτυξη του παιδιού
Μείωση του στρες του εκπαιδευτικού

7. Τι μπορώ να κάνω για αρχή;Τι μπορώ να κάνω για αρχή;
 Να συνειδητοποιήσω ότι το παιδί που συστηματικά δημιουργεί
πρόβλημα ουσιαστικά εξωτερικεύει με λανθασμένο τρόπο
αδιέξοδα από την οικογένεια ή/και προβλήματα από την τάξη
 Να θέσω εφικτούς στόχους ως προς την πειθαρχία στην τάξη. Να
διερωτηθώ αν έχω εξωπραγματικές απαιτήσεις, αν εκλαμβάνω κάθε
παράβαση σαν σκόπιμη απειλή ενάντια στο κύρος μου
 Να είμαι έτοιμος να αμφισβητήσω και τους δικούς μου κανόνες,
πρότυπα και κρίσεις-να είμαι ευέλικτος, να αναπροσαρμόζω τις
στρατηγικές μου
• Να μοιραστώ και να συγκρίνω εμπειρίες και
προσδοκίες μου με συναδέλφους-να
ανταλλάξω επισκέψεις στην τάξη
• Να θυμάμαι την πίεση που ασκούσε σε εμένα
το σχολείο και την ανάγκη μου μερικές φορές
ως έφηβος/-η να εκτονωθώ με ένα αστείο ή μία
μικρο-παράβαση

8. Τι μπορώ να κάνω για αρχή;Τι μπορώ να κάνω για αρχή;
 Να συνειδητοποιήσω ότι το παιδί που συστηματικά δημιουργεί
πρόβλημα ουσιαστικά εξωτερικεύει με λανθασμένο τρόπο
αδιέξοδα από την οικογένεια ή/και προβλήματα από την τάξη
 Να θέσω εφικτούς στόχους ως προς την πειθαρχία στην τάξη.
Να διερωτηθώ αν έχω εξωπραγματικές απαιτήσεις, αν
εκλαμβάνω κάθε παράβαση σαν σκόπιμη απειλή ενάντια στο
κύρος μου
 Να είμαι έτοιμος να αμφισβητήσω και τους δικούς μου κανόνες,
πρότυπα και κρίσεις-να είμαι ευέλικτος, να αναπροσαρμόζω τις
στρατηγικές μου
• Να μοιραστώ και να συγκρίνω εμπειρίες και
προσδοκίες μου με συναδέλφους-να
ανταλλάξω επισκέψεις στην τάξη
• Να θυμάμαι την πίεση που ασκούσε σε εμένα
το σχολείο και την ανάγκη μου μερικές φορές
ως έφηβος/-η να εκτονωθώ με ένα αστείο ή
μία
μικρο-παράβαση

9. Τι μπορώ να κάνω για αρχή;Τι μπορώ να κάνω για αρχή;
 Να συνειδητοποιήσω ότι το παιδί που συστηματικά δημιουργεί
πρόβλημα ουσιαστικά εξωτερικεύει με λανθασμένο τρόπο αδιέξοδα
από την οικογένεια ή/και προβλήματα από την τάξη
 Να θέσω εφικτούς στόχους ως προς την πειθαρχία στην τάξη. Να
διερωτηθώ αν έχω εξωπραγματικές απαιτήσεις, αν εκλαμβάνω κάθε
παράβαση σαν σκόπιμη απειλή ενάντια στο κύρος μου
 Να είμαι έτοιμος να αμφισβητήσω και τους δικούς μου κανόνες,
πρότυπα και κρίσεις-να είμαι ευέλικτος, να αναπροσαρμόζω τις
στρατηγικές μου
• Να μοιραστώ και να συγκρίνω εμπειρίες και
προσδοκίες μου με συναδέλφους-να
ανταλλάξω επισκέψεις στην τάξη
• Να θυμάμαι την πίεση που ασκούσε σε εμένα
το σχολείο και την ανάγκη μου μερικές φορές
ως έφηβος/-η να εκτονωθώ με ένα αστείο ή μία
μικρο-παράβαση

10. Τι μπορώ να κάνω για αρχή;Τι μπορώ να κάνω για αρχή;
 Να συνειδητοποιήσω ότι το παιδί που συστηματικά δημιουργεί
πρόβλημα ουσιαστικά εξωτερικεύει με λανθασμένο τρόπο
αδιέξοδα από την οικογένεια ή/και προβλήματα από την τάξη
 Να θέσω εφικτούς στόχους ως προς την πειθαρχία στην τάξη.
Να διερωτηθώ αν έχω εξωπραγματικές απαιτήσεις, αν
εκλαμβάνω κάθε παράβαση σαν σκόπιμη απειλή ενάντια στο
κύρος μου
 Να είμαι έτοιμος να αμφισβητήσω και τους δικούς μου κανόνες,
πρότυπα και κρίσεις-να είμαι ευέλικτος, να αναπροσαρμόζω τις
στρατηγικές μου
• Να μοιραστώ και να συγκρίνω εμπειρίες και
προσδοκίες μου με συναδέλφους-να
ανταλλάξω επισκέψεις στην τάξη
• Να θυμάμαι την πίεση που ασκούσε σε εμένα
το σχολείο και την ανάγκη μου μερικές φορές
ως έφηβος/-η να εκτονωθώ με ένα αστείο ή
μία
μικρο-παράβαση

11. Τι μπορώ να κάνω για αρχή;Τι μπορώ να κάνω για αρχή;
 Να συνειδητοποιήσω ότι το παιδί που συστηματικά δημιουργεί
πρόβλημα ουσιαστικά εξωτερικεύει με λανθασμένο τρόπο
αδιέξοδα από την οικογένεια ή/και προβλήματα από την τάξη
 Να θέσω εφικτούς στόχους ως προς την πειθαρχία στην τάξη.
Να διερωτηθώ αν έχω εξωπραγματικές απαιτήσεις, αν
εκλαμβάνω κάθε παράβαση σαν σκόπιμη απειλή ενάντια στο
κύρος μου
 Να είμαι έτοιμος να αμφισβητήσω και τους δικούς μου κανόνες,
πρότυπα και κρίσεις-να είμαι ευέλικτος, να αναπροσαρμόζω τις
στρατηγικές μου
• Να μοιραστώ και να συγκρίνω εμπειρίες και
προσδοκίες μου με συναδέλφους-να
ανταλλάξω επισκέψεις στην τάξη
• Να θυμάμαι την πίεση που ασκούσε σε εμένα
το σχολείο και την ανάγκη μου μερικές φορές
ως παιδί να εκτονωθώ με ένα αστείο ή μία
μικρο-παράβαση

12. Πώς ΠΡΟΛΑΒΑΙΝΩ τα προβλήματαΠώς ΠΡΟΛΑΒΑΙΝΩ τα προβλήματα
συμπεριφοράς στην τάξη;συμπεριφοράς στην τάξη;

13. Ξεκαθαρίζω από την αρχή τα όρια της ανοχήςΞεκαθαρίζω από την αρχή τα όρια της ανοχής
μου και τα τηρώμου και τα τηρώ –– Κοινό συμβόλαιοΚοινό συμβόλαιο

14. Γνωρίζω τους μαθητές μουΓνωρίζω τους μαθητές μου
Δραστηριότητες γνωριμίας στην τάξη-χαλαρές
συζητήσεις εκτός – εκμεταλλεύομαι το διάλειμμα και
την εκδρομή
Το ενδιαφέρον για το μαθητή παράγοντας σεβασμού και
προστασίας του δασκάλου
Όνομα
Όνειρα
Μαθησιακές
δυσκολίες
Ταλέντα
Ενδιαφέροντα
Ιδιαιτερότητες
οικογενειακού
περιβάλλοντος
Θέματα
υγείας

15. Είμαι ακριβής στην ώρα προσέλευσηςΕίμαι ακριβής στην ώρα προσέλευσης
και λήξης του μαθήματοςκαι λήξης του μαθήματος

16. Μπαίνω στην τάξη με θετικήΜπαίνω στην τάξη με θετική
διάθεσηδιάθεση
Σήμερα
αισθάνομαι ότι
έχετε όρεξη
για καλή
δουλειά! Χαίρομαι να
κάνω μάθημα
μαζί σας

17. Χρησιμοποιώ θετικές προτροπές, προτιμώΧρησιμοποιώ θετικές προτροπές, προτιμώ
αμοιβές έναντι ποινών (έμφαση σε αυτό πουαμοιβές έναντι ποινών (έμφαση σε αυτό που
θέλωθέλω να κάνουν οι μαθητές)να κάνουν οι μαθητές)
Μπείτε ήσυχα
στην τάξη
ΠΑΨΕ ΝΑ
ΣΤΡΙΦΟΓΥΡΙΖΕΙΣ
ΓΙΩΡΓΟ!
ΜΗΝ
ΚΑΝΕΤΕ
ΤΟΣΟ
ΘΟΡΥΒΟ!
Γιώργο, κοίταξε
το βιβλίο σου…
Ελάτε παιδιά! Έχω
ενδιαφέροντα πράγματα
να σας πω σήμερα και
πρέπει να τα κάνουμε
εδώ, ώστε να έχετε
ελεύθερο χρόνο στο
σπίτι ! (ΑΜΟΙΒΗ)

18. Ξεκινώ το μάθημαΞεκινώ το μάθημα αφότουαφότου
επικρατήσει ησυχία-τραβώ τηνεπικρατήσει ησυχία-τραβώ την
προσοχή των μαθητώνπροσοχή των μαθητών
Στέκομαι όρθιος-σταυρώνω τα χέρια-
κοιτάζω σοβαρά τους μαθητές που
θορυβούν ή
Χτυπάω σοβαρός παλαμάκια δυο-τρεις
φορές ή
Κάνω μία βόλτα στο διάδρομο της τάξης,
χωρίς να μιλάω ή
Ελέγχω το απουσιολόγιο

19. Έχω οργανώσει καλά το μάθημάΈχω οργανώσει καλά το μάθημά
μουμου
Ωχ! Ξέχασα το
μαρκαδόρο!
Πω πω! Ο
προτζέκτορας είναι
χαλασμένος!

20. Δείχνω αυτοπεποίθησηΔείχνω αυτοπεποίθηση
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΑ ΕΙΣΠΡΑΤΤΕΙ
ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΔΟΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΞΗ
Η διστακτικότητα και η δειλία ενδείξεις ότι ο
εκπαιδευτικός έχει μάθει να μην τον υπακούν
Ηρεμία, χαμηλή ένταση φωνής (ποικιλία όμως
για έμφαση κατά τη διδασκαλία!)

21. Έχω θετικές προσδοκίες - Δεν πέφτω στηνΈχω θετικές προσδοκίες - Δεν πέφτω στην
παγίδα τηςπαγίδα της ««αυτοεκπληρούμενηςαυτοεκπληρούμενης
προφητείαςπροφητείας»»
Όταν λέω ή δείχνω με τη συμπεριφορά μου ότι θεωρώ
κάποιον ανόητο ή ενοχλητικό και είμαι έτοιμος να
σχολιάσω κάθε ενέργειά του, ο μαθητής έχει λάβει τη
θέση του και πρέπει να τραβήξει την προσοχή με
αρνητικό τρόπο πάνω του
Φροντίζω να δείχνω με κάθε τρόπο και ανάλογα με την
περίσταση ότι περιμένω το καλύτερο από όλους
Δεν έχω ωστόσο υπερβολικές απαιτήσεις
Είστε το
χειρότερο
τμήμα! Όλοι το
λένε!

22. Ο ύπουλος τρόπος με τον οποίοΟ ύπουλος τρόπος με τον οποίο
δρουν οι προσδοκίεςδρουν οι προσδοκίες
Χρόνος αναμονής και παροχής βοήθειας
(προδικάζω το αποτέλεσμα)
Επιβράβευση και αποδοκιμασία (η μη
αναγνώριση της αξίας του λάθους)
Συχνότητα επικοινωνίας (λεκτική, βλέμμα,
έκφραση προσώπου)

23. Δε ριζώνω στην έδραΔε ριζώνω στην έδρα -- είμαι σεείμαι σε
ετοιμότηταετοιμότητα
Διδακτικοί και παιδαγωγικοί λόγοι
Παρακολούθηση τάξης, εντοπισμός και
πρόληψη ανεπιθύμητων γεγονότων

24. Αποφεύγω το μονόλογο και τιςΑποφεύγω το μονόλογο και τις
υπερβολικές απαιτήσειςυπερβολικές απαιτήσεις

25. Χρησιμοποιώ ποικιλία διδακτικώνΧρησιμοποιώ ποικιλία διδακτικών
μεθόδων, για να κρατώ το ενδιαφέρονμεθόδων, για να κρατώ το ενδιαφέρον
των μαθητώντων μαθητών
 Περιορισμός του θεωρητικού μαθήματος σε 1-1,5 λεπτό για κάθε
έτος ηλικίας του παιδιού (π.χ. Γ΄Λυκείου, 25 λεπτά)
 Πολλαπλές δραστηριότητες διαφορετικού ρυθμού και
διαβάθμισης ως προς τη δυσκολία
 Προσπάθεια για μάθηση μέσα από την ανακάλυψη και την πράξη
(πειράματα, καλλιέργεια στη φύση κτλ)
 Επισκέψεις στους χώρους φυσικής γνώσης (εργοστάσιο,
μουσείο, βιβλιοθήκη…)
 Παιχνίδι
 Νέες τεχνολογίες
 Ιστορίες
 Αξιοποίηση του Α.Π.
 Συμμετοχή
Τι λέτε, μετράμε
τον όγκο της
τάξης;
Θέλετε να δούμε
το ρόλο της
γυναίκας στα
κόμικς;

26. Προσαρμόζω το μάθημα στο νοητικό,Προσαρμόζω το μάθημα στο νοητικό,
γλωσσικό και συναισθηματικό επίπεδο τωνγλωσσικό και συναισθηματικό επίπεδο των
παιδιώνπαιδιών
Τι δεν καταλλλάβατε και σας
στείλανε και στο Γυμνάσιο;;; Είπα: Η
ευαισθησία έχει ως αποτέλεσμα τη
φαινομενική τυχαιότητα της
παρατηρούμενης συμπεριφοράς
των συστημάτων, παρ’ όλο που τα
συστήματα αυτά είναι
ντετερμινιστικά!!!

27. Επιδιώκω να συμμετέχει όλη η τάξηΕπιδιώκω να συμμετέχει όλη η τάξη
στο μάθημαστο μάθημα
Πρόκληση ανίας από επικέντρωση της προσοχής
σε ορισμένους μαθητές (π.χ. ερώτηση) -
ευκαιρία για διαταρακτική συμπεριφορά
Ερωτήσεις προς όλους τους μαθητές
Ανάθεση παράλληλων εργασιών
Βλέμμα προς όλους τους μαθητές κατά την
παράδοση

28. Αναθέτω συγκεκριμένες καιΑναθέτω συγκεκριμένες και
χρονικά προσδιορισμένες εργασίεςχρονικά προσδιορισμένες εργασίες
Σαφήνεια στις οδηγίες
Ολοκλήρωση σε συγκεκριμένο-σύντομο
χρόνο

29. Ικανοποιώ περιοδικά επιθυμίεςΙκανοποιώ περιοδικά επιθυμίες
Ανάγκη ευελιξίας – κατανόηση αναγκών
Δυνατότητα εκπλήρωσης επιθυμιών ως
ενίσχυση της θετικής συμπεριφοράς
Ναι, είναι σημαντικό να
συζητήσετε για την εκδρομή…
ελάτε να βάλουμε τα δυνατά μας
ώστε να έχουμε τελειώσει 10
λεπτά πριν χτυπήσει το
κουδούνι!

30. Αναζητώ και αναδεικνύω τα θετικάΑναζητώ και αναδεικνύω τα θετικά
σημεία της προσωπικότητας και τηςσημεία της προσωπικότητας και της
συμπεριφοράςσυμπεριφοράς
Μάνο, εσύ που
ζωγραφίζεις φοβερά
θα μπορούσες να
φτιάξεις μία αφίσα για
το πρότζεκτ;
Πόσο γερή φιλία
έχετε χτίσει με το
Γιάννη! Πρέπει να
είσαι πολύ εντάξει
στις φιλίες σου!
Και τώρα, για να
αποφορτιστούμε, η Μαρία θα
μας πει το ανέκδοτο που
άκουσα πριν, με το γνωστό
αμίμητο τρόπο της!
Εσύ κομπιουτερά
μου, θα αναλάβεις
την επιλογή και το
κατέβασμα εικόνων
για την εργασία;
Αυτό που με έχει
εντυπωσιάσει είναι
η ειλικρίνειά σου!

31. Επαινώ-επιβραβεύω τη θετική συμπεριφοράΕπαινώ-επιβραβεύω τη θετική συμπεριφορά
Επιβράβευση δεν είναι μόνο ο
λεκτικός
έπαινος
ΟΜΩΣ η κατάχρηση του επαίνου: αναποτελεσματικότητα,
οκνηρία, υπεροψία
Βλέμμα θαυμασμού
για απρόσμενα
καλή κίνηση
Βλέμμα
επιδοκιμασίας
Βαθμός: Με
βάση και τη
ΒΕΛΤΙΩΣΗ
Κίνηση
χεριού
Παραχώρηση
περισσότερου
χρόνου και
προσοχής στη
διατύπωση
της άποψης
του μαθητή
Μεγαλύτερη
οικειότητα
Μάρθα μπράβο! Δεν περίμενα
τέτοια απόδοση με βάση τους
περσινούς βαθμούς!

32. Οι κανόνες του αποτελεσματικούΟι κανόνες του αποτελεσματικού
ΛΕΚΤΙΚΟΥ επαίνουΛΕΚΤΙΚΟΥ επαίνου
Εξηγεί τους
ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ
ΛΟΓΟΥΣ για τους
οποίους η
συμπεριφορά είναι
θετική
Είναι
αυθόρμητος,
αξιόπιστος - δε
φαίνεται
επίπλαστος
Δίνεται σε
σχετικά δύσκολα
(για το
συγκεκριμένο
μαθητή) έργα,
διαφορετικά
υποδηλώνει
έλλειψη
ικανότητας
Δε δίνεται
συνεχώς για την
ίδια
συμπεριφορά –
με κατάκτηση
επόμενου
στόχου
Συγκρίνει με
προηγούμενη
επίδοση ΤΟΥ
ΙΔΙΟΥ ΤΟΥ
ΜΑΘΗΤΗ – Δε
συγκρίνει με
άλλους
Αποδίδει την
επιτυχία και
στην
ικανότητα και
στην
προσπάθεια

33. Δίνω ευκαιρίες για επίτευξη, με ερωτήσειςΔίνω ευκαιρίες για επίτευξη, με ερωτήσεις
προσαρμοσμένεςπροσαρμοσμένες
στις δυνατότητες κάθε μαθητήστις δυνατότητες κάθε μαθητή

34. Πες μας Γιάννη, πού
ψηφίζονται οι νόμοι;
Το γράφει στη σελίδα 15.
Για διάβασέ το από μέσα
σου…
Ψηφίζονται…
Είδες Γιάννη; Μόλις
προσπαθήσεις τα
καταφέρνεις!
…στη
Βουλή!
Μούγκα ο
Γιάννης…
Εξηγώ σε όσους σηκώνουν το χέρι
ότι δε θα ήθελαν κι αυτοί να τους
αγχώνουν. Πάω πάνω από το
θρανίο και του δείχνω

35. Σέβομαι και δείχνω εμπιστοσύνηΣέβομαι και δείχνω εμπιστοσύνη
Ευγένεια:
Πρότυπο για μίμηση
Αποδοχή από ομάδα
Ειρωνία-προσβολή:
Ψυχικός τραυματισμός
Υπονόμευση κύρους του παιδιού στα μάτια της
τάξης - αναζήτηση εναλλακτικών στρατηγικών
εναντίον της εξουσίας του εκπαιδευτικού
Γενική αντιπάθεια

36. Κερδίζω τους φυσικούς ηγέτες στηνΚερδίζω τους φυσικούς ηγέτες στην
τάξητάξη
Προσεταιρισμός -
τροποποίηση της
συμπεριφοράς των
παιδιών που ασκούν τη
μεγαλύτερη επιρροή

37. Αναθέτω ευθύνεςΑναθέτω ευθύνες
Απόδειξη εμπιστοσύνης από τον
εκπαιδευτικό
Συνειδητοποίηση από τους μαθητές πως
ό,τι συμβαίνει στην τάξη είναι και δική
τους δουλειά
Μάκη, θα
αναλάβεις να
προσέχεις τα υλικά;

38. Αποφεύγω προσωπικές ιδιαιτερότητες πουΑποφεύγω προσωπικές ιδιαιτερότητες που
θα μπορούσαν να προκαλέσουν ενόχληση ήθα μπορούσαν να προκαλέσουν ενόχληση ή
χλευασμό (λόγος, ντύσιμο, καθαριότητα κ.ά.)χλευασμό (λόγος, ντύσιμο, καθαριότητα κ.ά.)
Ιδιαίτερη σημασία η προσεγμένη εξωτερική
εμφάνιση για τους εφήβους – ένδειξη
αυτοσεβασμού

39. Χιούμορ με όριαΧιούμορ με όρια
Προθυμία να γελάσω μαζί με την τάξη μου
Εισαγωγή του χιούμορ στη διδακτέα ύλη, όπου
γίνεται
Αυτοσαρκασμός με όρια
Όμως:
-δυνατότητα επαναφοράς στη μαθησιακή
διαδικασία
-όχι συμμετοχή σε χλευασμούς εναντίον μαθητή
Χαχαχαχα! Τι βλακεία
ήταν αυτό που είπες
Παπαδόπουλε;!!!

40. Αποφεύγω την υπερβολικήΑποφεύγω την υπερβολική
οικειότητα με τους μαθητέςοικειότητα με τους μαθητές
Πιο τυπικό ξεκίνημα, αργότερα πιο οικείος
Η υπερβολική οικειότητα προκαλεί
σύγχυση στους μαθητές (ο δάσκαλος
φορέας εξουσίας – απογοήτευση όταν
πρέπει να επιβεβαιώσει το κύρος του)

41. Αποφεύγω την υπερβολικήΑποφεύγω την υπερβολική
αυστηρότητααυστηρότητα
Ο αυταρχισμός υποδηλώνει αδυναμίες:
στο προσωπικό κύρος, σε παιδαγωγικές και
ψυχολογικές γνώσεις, σε ικανότητες
προσέγγισης των ανθρώπων
Πρόκληση προβλημάτων μάθησης, σχέσης
με τα παιδιά, σύγκρουσης μαθητών και
γονέων με το σχολείο…

42. Είμαι αμερόληπτος και κρατώ το λόγοΕίμαι αμερόληπτος και κρατώ το λόγο
μουμου
Εξάλειψη παραγόντων θυμού και αρνητικών
συναισθημάτων - εμπιστοσύνη
Η φιλόλογός μας
είναι πολύ καλή…
κάνει παρατηρήσεις
όταν χρειάζεται και
στους καλούς
μαθητές

43. Ζητώ τη γνώμη των μαθητώνΖητώ τη γνώμη των μαθητών
Προτάσεις μαθητών για τους τρόπους διενέργειας
του μαθήματος Δημιουργία κινήτρων και
ενδιαφερόντων
Δυνατότητα ανώνυμης αξιολόγησης:
Τοποθετήσεις-προτάσεις των μαθητών για
το μάθημα
τον τρόπο διδασκαλίας του
τη συμπεριφορά του εκπαιδευτικού

44. Δείχνω ότι παίρνω ευχαρίστηση από τηΔείχνω ότι παίρνω ευχαρίστηση από τη
δουλειά μου και από την επαφή με τα παιδιάδουλειά μου και από την επαφή με τα παιδιά
Σε οποιαδήποτε σχέση, η καλή προδιάθεση και η
χαρά πολύ συχνά ανταμείβονται με
συνεργατικότητα και με εκτίμηση

45. Τι γίνεται όταν η προβληματικήΤι γίνεται όταν η προβληματική
συμπεριφορά έχει εκδηλωθεί;συμπεριφορά έχει εκδηλωθεί;

46. Γενικά για την τιμωρίαΓενικά για την τιμωρία
 Πιθανότητα μόνιμης υπονόμευσης της σχέσης-
αντιπαλότητας, εάν είναι ταπεινωτική, άδικη ή επιβληθεί
χωρίς εξηγήσεις
 Υπονόμευση της εμπιστοσύνης – ανάπτυξη εναλλακτικών
στρατηγικών π.χ. ψέμα, αντίδραση
 Ταύτιση του παιδιού με μία αρνητική εικόνα του εαυτού
 Βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, για τα πιο «δύσκολα» παιδιά
 Αποτροπή του εκπαιδευτικού από την ουσιαστική κατανόηση
του προβλήματος του παιδιού

47. Γενικά για την τιμωρία 2Γενικά για την τιμωρία 2
Ανάγκη να σπάσει ο φαύλος κύκλος του αρνητισμού
Αρχικά ενίσχυση επιθυμητών συμπεριφορών
Προσπάθεια συσχέτισης του
παραπτώματος με την τιμωρία
Επιβολή χωρίς να φαίνεται ως
αντεκδίκηση
Αιτιολόγηση
Όχι εν θερμώ
Από τη στιγμή που στην
προηγούμενη εκδρομή φέρθηκες
τόσο απερίσκεπτα, πιστεύεις ότι σε
αυτήν θα μπορούσαμε να σε
εμπιστευτούμε για να συμμετέχεις;

48. Προσπαθώ να κατανοήσω το σκοπόΠροσπαθώ να κατανοήσω το σκοπό
της αρνητικής συμπεριφοράςτης αρνητικής συμπεριφοράς
Συζητάω με το μαθητή γι΄αυτό…
ιδιαιτέρως!
Συζητάω με συναδέλφους και γονείς
Εντοπίζω τη δική μου συμμετοχή στο
πρόβλημα

49. Χρησιμοποιώ τη λογική και την πειθώΧρησιμοποιώ τη λογική και την πειθώ
στην τάξη ή στις ιδιαίτερες συζητήσειςστην τάξη ή στις ιδιαίτερες συζητήσεις

50. Παρέχω ευκαιρία επανόρθωσης, αλλάΠαρέχω ευκαιρία επανόρθωσης, αλλά
και οι κανόνες υπάρχουν για νακαι οι κανόνες υπάρχουν για να
τηρούνταιτηρούνται
Κινητό Άννα…την
επόμενη φορά θα το
παραδώσω στο
διευθυντή και
εκείνος θα
ακολουθήσει τη δική
του διαδικασία.
Την επόμενη φορά
φυσικά που η Άννα
βγάζει κινητό, της
υπενθυμίζω την
προειδοποίηση και
το παραδίδω στο
διευθυντή

51. Αποφεύγω απειλές περιττές και μηΑποφεύγω απειλές περιττές και μη
εφαρμόσιμεςεφαρμόσιμες
ΑΝ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ
ΕΤΣΙ, ΔΕ ΘΑ ΠΑΤΕ
ΟΥΤΕ ΜΙΑ
ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ
ΧΡΟΝΙΑΣ!!!
Πφφφ…Καλά…να
σε δω πώς θα το
κάνεις…

52. Εξετάζω αν οι αντιδράσεις μου, αντίΕξετάζω αν οι αντιδράσεις μου, αντί
για αποτροπή, επιφέρουν ουσιαστικάγια αποτροπή, επιφέρουν ουσιαστικά
ενίσχυση της συμπεριφοράς πουενίσχυση της συμπεριφοράς που
προσπαθούν να εξαλείψουνπροσπαθούν να εξαλείψουν
Συμπεριφορά επιζήτησης της προσοχής:
Διαμόρφωση από την οικογένεια – μοναδικός
τρόπος για τροφοδότηση της αυτοεκτίμησης, με
την –έστω οργισμένη- προσοχή του
εκπαιδευτικού και την αποδοχή των
συνομηλίκων

53. Βάζω μπροστά τη λογική και όχι τοΒάζω μπροστά τη λογική και όχι το
συναίσθημασυναίσθημα
Θα τον
πετάξω έξω
με τις
κλωτσιές!
Θα του
βρίσω ό,τι
έχει και
δεν έχει!!!
Θα ζητήσω
να φύγει
από το
σχολείο για
πάντα! Είμαι
παιδαγωγός.
Πρέπει να το
αποδείξω με
μια καλή
συμπεριφορά!
Σε άλλους έχει
κάνει χειρότερα…
πρέπει να δούμε
τι πρόβλημα έχει

54. Αποφεύγω τις ανοιχτές συγκρούσειςΑποφεύγω τις ανοιχτές συγκρούσεις
– δε χάνω την ψυχραιμία μου– δε χάνω την ψυχραιμία μου
Ψυχραιμία:
 Πρότυπο για μίμηση
 Αιτία για συμπαράταξη των ακροατών
 Πυροσβεστικές ιδιότητες
 Επίδειξη ωριμότητας
Η σύγκρουση ως ενισχυτής της αρνητικής συμπεριφοράς:
 Επιθυμία παιδιών για επανάληψη «παράστασης»
 Ανάγκη παιδιού που δέχτηκε την επίθεση να προασπίσει το
κύρος του έναντι των μελών της ομάδας
 Ουσιαστικά ενίσχυση των επιθετικών προτύπων
 Πιθανές αρνητικές υπηρεσιακές συνέπειες
Είναι φανερό πως
έχεις κάποιο
πρόβλημα. Μπορείς
να έρθεις μετά το
μάθημα να
συζητήσουμε τις
λεπτομέρειες.

55. Μπορώ, ανάλογα με τις συνθήκες, ναΜπορώ, ανάλογα με τις συνθήκες, να
ζητήσω από το μαθητή να κρίνει τηνζητήσω από το μαθητή να κρίνει την
ποινή που του αναλογείποινή που του αναλογεί
Ανάπτυξη υπευθυνότητας-αιφνιδιασμός
Αυτό που έκανες είναι αντίθετο με
τους κανόνες της τάξης Μαρία.
Εσύ τι πιστεύεις ότι θα έπρεπε να
γίνει;

56. Αγνοώ την ελαφρώς προβληματικήΑγνοώ την ελαφρώς προβληματική
συμπεριφορά μεμονωμένου παιδιού πουσυμπεριφορά μεμονωμένου παιδιού που
επιζητεί την προσοχή, συνεχίζονταςεπιζητεί την προσοχή, συνεχίζοντας
ατάραχος/-η το μάθημαατάραχος/-η το μάθημα
Συνήθως, συμπεριφορά που αγνοείται τείνει
να εγκαταλείπεται, συμπεριφορά που
επιβραβεύεται επαναλαμβάνεται
Γιάννης (στο
ξεκάρφωτο):
Κυρία δεν
είδατε ότι η
Φώφη
κουρεύτηκε;
Η κυρία: Για πείτε
μου…τι γνώμη έχετε
γι΄αυτή την κίνηση
του Βενιζέλου;

57. Παρεμβαίνω στην πιο ενοχλητική συμπεριφορά,Παρεμβαίνω στην πιο ενοχλητική συμπεριφορά,
αλλά με βάση την αρχή της προοδευτικήςαλλά με βάση την αρχή της προοδευτικής
παρέμβασηςπαρέμβασης
Άγγιγμα στον ώμο περνώντας
βόλτα δίπλα από το θρανίο όπου συζητούν κάποιοι
επιτιμητικό βλέμμα
προτροπή για σιωπή με το χέρι
πλησίασμα με σταθερό βλέμμα
ερώτηση στο μαθητή που πρωτοστατεί
παρότρυνση που δείχνει τα οφέλη της επιθυμητής
συμπεριφοράς Να τελειώσουμε τις εργασίες
παιδιά σύντομα, για να
μιλήσουμε για τις εκλογές…

58. Η επίπληξηΗ επίπληξη
Αποτελεσματική κυρίως εφόσον
το παιδί εκτιμά τον εκπαιδευτικό και έχει ανάγκη
την επιδοκιμασία του
Αποτελεί την εξαίρεση και όχι τον κανόνα
Η παρατήρηση προτιμότερο συχνά με ένταση
τέτοια ώστε να ακούγεται μόνο από το μαθητή
που ατακτεί.

59. Κρίνω τη συμπεριφορά και όχι τοΚρίνω τη συμπεριφορά και όχι το
μαθητήμαθητή
Σε μάθαμε πια..έτσι
ήσουν
πάντα..απαράδεκτος!!!
Πιστεύω ότι αυτή σου η
συμπεριφορά ήταν
απαράδεκτη!

60. Στη γενική φασαρίαΣτη γενική φασαρία
«Προκαλώ την προσοχή της τάξης: Φωνάζω άμεσα το
όνομα του μαθητή ή των μαθητών που είναι στο
επίκεντρο»
Προϋπόθεση: Να γνωρίζω τα ονόματα των μαθητών
Ή
«Αφήνω μαρκαδόρο ή βιβλίο στην έδρα και ζητώ από
τους μαθητές να συζητήσουν ενώπιόν μου το θέμα που
προκάλεσε την αναστάτωση»
Ή
«Αρχίζω να αφηγούμαι μία εντυπωσιακή ιστορία,
φανταστική ή πραγματική, που οδηγεί σε μαθησιακή
κατάσταση»

61. Η μείωση της εγγύτητας των άτακτωνΗ μείωση της εγγύτητας των άτακτων
Απομάκρυνση των μελών της ομάδας που ατακτεί
στην τάξη:
Μετακίνηση σε απομακρυσμένα θρανία
Διαφορετικές ομάδες
Κατά προτίμηση με διακριτικότητα, όχι επιβολή
ως τιμωρία

62. Η απομάκρυνση από την τάξηΗ απομάκρυνση από την τάξη
Για σοβαρότερες παραβάσειςΓια σοβαρότερες παραβάσεις
ΠΠαραπομπή στο Διευθυντήαραπομπή στο Διευθυντή
Προσοχή κατά την παραμονή εκτός τηςΠροσοχή κατά την παραμονή εκτός της
τάξηςτάξης

63. Η σύμπραξη με τους γονείςΗ σύμπραξη με τους γονείς
Προφορική ενημέρωση γονέων
Σύνταξη επιστολής που θα αναγνωστεί από το παιδί
πριν την αποστολή της- καταγραφή συγκεκριμένης
συμπεριφοράς – συμφωνία με το παιδί
Θετική προδιάθεση, συνεργατικό κλίμα έναντι των
γονέων - Παροχή υποστήριξης και καθοδήγησης εφόσον
την έχουν ανάγκη
Προσοχή στον τρόπο με τον οποίο θα μεταφερθούν τα
προβλήματα-πιθανότητα πανικού ή επιβολής σωματικής
τιμωρίας στο παιδί

64. Ρυθμίσεις για προχωρημένους: «συμβόλαιαΡυθμίσεις για προχωρημένους: «συμβόλαια
επίδοσης», σε συνεργασία με τους γονείςεπίδοσης», σε συνεργασία με τους γονείς
Συμφωνία με το παιδί για αποφυγή
συγκεκριμένης συμπεριφοράς
Υπογραφή «κάρτας ελέγχου» στο τέλος
προκαθορισμένου διαστήματος
Ενισχυτές από τους γονείς (έξοδοι,
παρακολούθηση θεάματος κ.ά.)

65. Το πλαίσιο: Ο ρόλος του σχολείουΤο πλαίσιο: Ο ρόλος του σχολείου
Ηγεσία με
αποφασιστικότητα-
αντιμετώπιση των
προβλημάτων
«εν τη γενέσει»
Δημοκρατικό πνεύμα
στη λήψη αποφάσεων-
συνεργασία
Προσπάθεια
εκσυγχρονισμού
μέσων και μεθόδων
διδασκαλίας
Ηρεμία, αποδοχή
Κίνητρα
Αίσθηση δίκαιης
μεταχείρισης
Ουσιαστικές
παιδαγωγικές
συνεδριάσεις–
«μοίρασμα»
των προβλημάτων,
κοινή τακτικήΚυρώσεις
και ποινές
με φειδώ
Συμφωνημένοι,
ξεκάθαροι κανόνες
γνωστοποιημένοι
σε μαθητές και γονείς
Συνεργασία
σχολείου και
οικογένειας,
σε μια σχέση
αμφίδρομη
Καταγραφή
του προφίλ
κάθε μαθητή
ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

66. Η προσφυγή στη συμβουλευτικήΗ προσφυγή στη συμβουλευτική
Παρεμβάσεις στην τάξη για τη διαχείριση των
συγκρούσεων
Ατομική συμβουλευτική με το παιδί
Συμβουλευτική στήριξη γονέων και εκπαιδευτικών
ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

67. Και αν τα κάνω ΟΛΑ αυτά για πολύΚαι αν τα κάνω ΟΛΑ αυτά για πολύ
καιρό και ο Παυλίδης δεκαιρό και ο Παυλίδης δε
διορθώνεται;διορθώνεται;
Οι τρεις βασικοί παράγοντες της μόρφωσης:
Σχολείο
Γονείς
Μαθητής
Έκανα πραγματικά και θα συνεχίσω να κάνω
ό,τι μπορώ. Ας αναλάβουν και οι άλλοι
παράγοντες τις δικές τους ευθύνες!

68. Και αν έχω κουραστεί απ΄όλους κι απόΚαι αν έχω κουραστεί απ΄όλους κι από
όλα;όλα;
Επικέντρωση στα μικρά επιτεύγματα
Ευχάριστη και δημιουργική απασχόληση στον
ελεύθερο χρόνο
Γέλιο-αυτοσαρκασμός
Ασκήσεις χαλάρωσης
Σχέδια για αλλαγές
Επιδίωξη αλλαγής επαγγελματικού περιβάλλοντος

69. Ας αυτοϋπονομευτούμε…Ας αυτοϋπονομευτούμε…
Σε ένα πάρτι μικρών ζώων εκείνη που κατέπληξε τους πάντες με το χορό της
ήταν η σαρανταποδαρούσα. Ο βάτραχος πλησίασε τη σαρανταποδαρούσα
και προσπάθησε διακριτικά να μάθει πώς τα κατάφερε αυτή, με τα σαράντα
πόδια της, να γίνει τόσο καλή στο χορό.
Τη ρωτάει λοιπόν: «Πώς τα κατάφερες τόσο καλά; Έκανες ανάλυση στα
βήματα και τις φιγούρες κι ύστερα κοίταζες τα πόδια σου κι έλεγες τώρα
σηκώνω ψηλά το πόδι 38, λυγίζω ελαφρά το πόδι 21, βγάζω έξω το πόδι 2;
Πώς σκεφτόσουν όταν χόρευες;
«Α», λέει η σαρανταποδαρούσα, «εγώ δε σκεφτόμουν τέτοια πράγματα. Εγώ
χόρευα με την ψυχή μου, χωρίς να λογαριάζω νούμερα».
Αργότερα όμως η σαρανταποδαρούσα μπήκε στον πειρασμό να αρχίσει να
χορεύει έτσι όπως της είχε πει ο βάτραχος. Κι από τότε δεν ξαναχόρεψε.
Έκανε μόνο κινήσεις, μα δεν της έβγαινε ο χορός.

70. Αυτό δεν είναι ένα σύνολοΑυτό δεν είναι ένα σύνολο
αδιαπραγμάτευτων συνταγώναδιαπραγμάτευτων συνταγών
Κάθε ανθρώπινη ομάδα έχει τη μοναδικότητά της,
όπως και κάθε προσωπικότητα
Όποιος ξέρει να «χορεύει», ας επιβεβαιώσει μόνο
ότι εφαρμόζει τις βασικές αρχές της μαθησιακής
διαδικασίας:
 Θετικό συναίσθημα-αποδοχή
 Όρια
 Ενεργός συμμετοχή του μαθητή
 Διαφοροποιημένη διδασκαλία

71. Η μάθηση βασίζεται στη σχέση καιΗ μάθηση βασίζεται στη σχέση και
μάλιστα σε ένα συγκινησιακό κλίμαμάλιστα σε ένα συγκινησιακό κλίμα
που εστιάζει στο θετικόπου εστιάζει στο θετικό
«Φέρσου στα παιδιά όπως θα ήθελες να
φέρονται οι άλλοι στο δικό σου παιδί»

72. «Είναι οι ομάδες και όχι τα«Είναι οι ομάδες και όχι τα
μεμονωμένα άτομα πουμεμονωμένα άτομα που
προσαρμόζονται στα περιβάλλοντάπροσαρμόζονται στα περιβάλλοντά
τους και … αυτή είναι η βάση τηςτους και … αυτή είναι η βάση της
ιδιάζουσας ευφυίας τουιδιάζουσας ευφυίας του
ανθρώπινου είδους. Είμαστε έναανθρώπινου είδους. Είμαστε ένα
επιτυχημένο είδος επειδήεπιτυχημένο είδος επειδή
αντιγράφουμε· λέμε ο ένας στοναντιγράφουμε· λέμε ο ένας στον
άλλον τις απαντήσεις»άλλον τις απαντήσεις» ((EmlerEmler &&
HeatherHeather, 1980), 1980)

73. ΒιβλιογραφίαΒιβλιογραφία
 Αρχοντάκη, Α. & Φιλίππου, Δ. (2003). 205 βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση ομάδων.
Αθήνα: Καστανιώτης.
 Arends, R. (1988). Learning to teach. New York.
 Borich, G. (1988). Effective teaching Methods. Columbus
 Burden, P.R., (1995). Classroom Management and Discipline. New York: Longman.
 Fontana, D. (1996). Ψυχολογία για Εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Σαββάλας.
 Galloway, D. & Goodwin, C. (1987). The education of disturbing children: Pupils with learning
and adjustment problems. Harlow Longman.
 Hoover, R., & Kindsvatter, R., (1997). Democratic Discipline. Columbus, Ohio: Merrill.
 Κουρκούτας, Η. (2007). Χαρακτηριστικά λειτουργίας και τρόποι αντιμετώπισης των παιδιών με
επιθετικές μρφές συμπεριφοράς στο πλαίσιο του σχολείου και της τάξης. Στο Θέματα διαχείρισης
προβλημάτων σχολικής τάξης, Τ.Α΄. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
 Lewin, J., & Nolan, J. (1991). Principles of Classroom Management. Englewood Cliffs, N. J.:
Prentice-Hall.
 Ματσαγγούρας, Η. (1998). Η σχολική τάξη. Αθήνα.
 Παπαγεωργίου Η. (2004). Σώπα δάσκαλε:Σύγχρονες διδακτικές και παιδαγωγικές
προσεγγίσεις. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
 Παρούτσας, Δ. Η πειθαρχία στην τάξη: Οδηγίες προς ναυτιλλόμενους.
http://paroutsas.jmc.gr/disciplin.htm

74. ΒιβλιογραφίαΒιβλιογραφία 22
 Πολυμεροπούλου, Ζ. Διαχείριση προβλημάτων τάξης. (Συμβουλευτικός Σταθμός Νέων Β΄
Δ/νσης Δ.Ε. Αθήνας).
 Πολυχρονοπούλου – Ζαχαρόγεωργα, Σ. (1995). Παιδιά και έφηβοι με ειδικές ανάγκες και
δυνατότητες. Αθήνα: Γραφικές Τέχνες Γιάννης Χριστοδουλάκος.
 Πυργιωτάκης, Ι. (1999). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
 Slavin, R. (1988). Educationale Psychology. New Jersey.
 Snowman, J., & Biehler, R. (2006). Psychology applied to teaching, 11th ed. N.Y.: Houghton
Mifflin Co. .
 Τσίτσας, Γ. (ΣΣΝ Ανατ. Αττικής). Διαταραχές διαγωγής και διαχείρισή τους στο σχολικό πλαίσιο
 Τριλιανός, Θ., (1991). Στοχεύοντας σε μια διδασκαλία με ελάχιστα προβλήματα μη κανονικής
συμπεριφοράς των μαθητών. Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου, 1ο , 18-28.
 Φιλίππου, Δ. & Καραντάνα, Π. (2010). Ιστορίες για να ονειρεύεσαι, παιχνίδια για να
μεγαλώνεις. Αθήνα: Καστανιώτης.
 Χρηστάκης, Κ. (2001). Προβλήματα συμπεριφοράς στη σχολική ηλικία. Αθήνα: Ατραπός.