24/9/2010 Cedubo, niet residentiële ventilatie

1. Onderhoud van een ventilatiesysteem
Andy Camps
XIOS Hogeschool Limburg

2. Even voorstellen
• Andy Camps
• XIOS Hogeschool Limburg
• Lector/onderzoeker
– Lessen ventilatietechnieken,
koeltechnieken en HVAC
– Onderzoeksprojecten: woningventilatie,
3D-lab
– Projecten industrie (Technologiepool)

3. Onderhoud = financieel
• Kost van het onderhoud
• Kost van het weglaten van onderhoud of
onderhoudsmogelijkheden
– Planning van onderhoud is essentieel
– Toegangsluiken!

4. EN 12097
• Verschenen in 2006
• Afmetingen, vormen en plaatsen
onderhoudsluiken
• Doel: vergemakkelijken onderhoud
installatie
• Ontwerp  documentatie
– Plaats, grootte en type toegangsopeningen
– Aanduiding componenten die onderhoud
hinderen
– Herinstelinstructies voor hinderende
componenten

5. EN 12097 - Algemeen
• Alle onderdelen die reiniging hinderen
vermijden…
– Gladde verstevigingsribben
– Gladde wanden
• Voldoende plaats rond de kanalen
– Zodat men aan de kanalen kan om het
onderhoud te doen
• Toegangsluiken voor de mens waar
mechanische reiniging niet mogelijk is

6. EN 12097 – Openingen
• “Deksels, toegangspanelen en
toegangsdeuren moeten gemakkelijk
geopend kunnen worden”
• Luchtdichtheid moet behouden blijven
• Sterkte moet behouden blijven
• Reinigingsproces moet gemakkelijk
uitgevoerd kunnen worden
• Opletten met isolatie (akoestisch, thermisch,
brand)
– Behoud van isolerende eigenschappen over de
opening

7. EN 12097 – Openingen
• Component die voor reiniging
weggenomen kan worden = opening als
voldaan aan eisen van opening
• Openingen in publieke ruimten
– Voorkomen van lichamelijk letsel van “publiek”
– “Verboden toegang”
• Aantal openingen = aantal nodig opdat
hele installatie gereinigd kan worden

8. Circulaire starre kanalen
• Rechthoekige openingen
• Ovalen openingen

9. Circulaire starre kanalen
• Zadelstukken met einddeksels
• T-stukken met einddeksels
of of +
+of of

10. Flexibele ronde kanalen
• Moeten weggenomen worden voor
inspectie en reiniging
– Behalve in situ voldoende reiniging en
inspectie mogelijk
– Toegang voor reiniging in situ steeds via starre
componenten

11. Platovalen kanalen
Afmetingen zoals voor
ronde kanalen
Afmetingen zoals voor
rechthoekige kanalen
S
D

12. Reiniging van kanalen en
systemen
• Binnenluchtkwaliteit is afhankelijk van
– Buitenluchtkwaliteit
– Bevuiling kanalen en apparatuur
• Kanalen worden vuil omwille van
– slechte buitenluchtkwaliteit of toevoerlucht
– geen gebruik van filters, slecht geplaatste,
verkeerde of slecht onderhouden filters
– slecht onderhouden kanalen waardoor
luchtdichtingen na verloop van tijd kunnen lekken
en daardoor vuil aantrekken
– luchtlekken bij het plaatsen van het kanaalsysteem
– verouderde glasvezelisolatie die los als vervuiling in
de kanalen en de apparatuur terecht komt

13. A. Camps – juni 2009

14. 5 stappen effectieve reiniging
• Bepalen hoe groot de bevuiling is
• De bevuiling losmaken en verwijderen
• Fixeren van het losgekomen materiaal
• Disinfectie van de installatie om
schimmelgroei tegen te gaan
• Inspectie van het systeem

15. Bronnen van bevuiling
• Bij aankomst op de werf: opslag voor de
werken, bouwstof
• Tijdens constructie: door constructie zelf,
door bouw van “andere technieken”
• Termen “regelmatig”, “zuiver”, “correct”
en “vervuiling” zijn vaag
• Nauwelijks informatie over
– Impact ruwheid van kanalen
– Snelheid van bevuiling
– Beschikbaarheid van “een” reinigingssysteem
– Resultaat van reiniging: zelfs tegenstrijdige
resultaten

17. Bevuiling?
• 0,5 tot 12 g/m²/jaar, afhankelijk van filters
en alle binnencondities
• Bevuiling onderkant kanaal eerst zichtbaar
– Zichtbaar vanaf 5 tot 10g/m²
• Weinig studies tussen luchtsnelheid en
bevuilingsdichtheid
• Aard bevuiling
– Grootste deel anorganisch stof
– Rest macromoleculaire organische componenten,
microscopische schimmels en bacteriën

18. A. Camps – juni 2009
Filters een oplossing en een
probleem
• Bron van geur indien bevuild/vochtig
• Conclusie: filters zo droog mogelijk
houden

19. Bevuiling door stof
• Gebruikte bouwmaterialen, activiteiten
binnen en buiten het gebouw
• “Persoon in rust geeft per minuut
ongeveer 500.000 deeltjes af door
natuurlijke afscheiding via de huid, textiel
en activiteit”
• Ventilatievoud 1
– 50% van alle deeltjes groter dan 3 tot 4µm
wordt afgevoerd
– Deze stofdeeltjes kunnen in het kanaal terecht
komen

20. Stof in afvoerkanaal is probleem
• Verstoppen: niet zo snel
• Brandrisico
– Brand kan sneller verspreiden dan dat de
brandkleppen sluiten

21. Stof in binnenomgeving
• Sick building syndrome
– Rechtstreeks in verband met toename stof in
binnenomgeving
– Opletten met macrobiologisch materiaal zoals
haren, huidschilfers en voedseldampen
• Aard = afhankelijk van omgeving en
activiteit
– Haren van dieren
– Dode insecten en spinnen
– Resten van bacteriën
– Schimmels en de sporen ervan

22. Olieresten productie
• Olie, smeermiddel voor de productie
• Kanalen, vormstukken
• Duidelijk voelbaar
• Trekt stof en bacteriën aan
• Koolwaterstoffen in olie verdampen en
komen in binnenomgeving
• Niet te voorkomen
• Veel verbetering afgelopen jaren

23. A. Camps – juni 2009

24. Bevuiling door schimmelgroei
• Zeer grote groep organismen
• Voedsel = dood organisch materiaal
• Veel sporen
• Sporen + nat oppervlak + bevuiling =
groei schimmels
• Schimmels verwijderen is moeilijk
• Droge installatie + schimmels mee
oorzaak van Sick Building Syndrome

25. Oplossing voor schimmelgroei
• Lage vochtigheid
– Weinig schimmelgroei
– Slechter comfortgevoel
– Hogere statische ontladingen
• Gebruikers
• Elektronische apparatuur
• Ideale vochtigheid voor schimmels > 70%
– Ontwerp voorzien op lagere relatieve
vochtigheid
– Opletten tijdens onderhoud: oorzaak van
vochtdruppels oplossen

26. A. Camps – juni 2009

27. Uitschakelen systeem?
• Uitschakelen  mogelijk condensatie als er
tegelijk afkoeling is
• ‘s nachts en in weekend uitschakelen meestal
gecombineerd met temperatuurverlaging…
• Oplossingen
– Voldoende isolatie voorzien rond kanalen in
potentieel koudere ruimten
– Alle kanalen in het beschermd volume opnemen (in
de warme zone van het gebouw)
– Een continue luchtcirculatie hanteren waardoor de
kans op condensatie verlaagt

28. Chemische bevuiling
• Nieuwe kanalen en pas gereinigde kanalen
absorberen meer chemische stoffen dan
ze afgeven
• Oude bevuilde kanalen nemen even veel
chemische stoffen op als ze afgeven
• Geuren
– Nieuwe kanalen: goed waarneembaar
– Oude bevuilde kanalen: goed waarneembaar
– Gereinigde kanalen: weinig waarneembaar

29. Chemische bevuiling
• Ozon (door slechte elektrostatische filters)
– Reactie met stof tot onder andere
benzaldehyde en formaldehyde
– …

30. Andere bevuiling
• Dieren laten meer achter dan enkel haren
• Bij onderhoud
– Resten (uitwerpselen, nest, karkassen, …)
opruimen en desinfecteren
– Mogelijke toegangspunten voor dieren dicht
maken

31. A. Camps – juni 2009

32. A. Camps – juni 2009

33. Reinigen of onderhoud?
• Weinig richtlijnen terug te vinden
– ASHRAE: slechts 8 regels in HVAC Systems en
Equipment 2008, niets in andere publicaties?
– Norm EN 12097: afmetingen, plaats en aantal
toegangsluiken
– NADCA 2006 (http://www.nadca.com)
– NAIMA 2002a (http://www.naima.org)

34. Onderhoud = financieel
• Kostprijs voorzien van reinigingsopeningen
• Kostprijs onderhoud installatie
• Onderhoudsstrategie
– Meer dan alleen kanalen
– Vervangingsinterval filters

35. Hoe dikwijls
• Telkens wanneer bevuiling niet meer
aanvaardbaar is
– Wanneer is de bevuiling niet meer aanvaardbaar?
(zie vorige slide)
• Visuele inspectie
– Ophoping van stof is eenvoudig waar te nemen 
beslissing om te reinigen eenvoudig
– Microbiologische bron van bevuiling vaak niet
zichtbaar
• Geur alleen is niet voldoende
• Luchtanalyse

36. Hoe visueel inspectie?
• Aan HVAC-toestel
– Filters
• Geen openingen tussen filters en behuizing
• Filters moeten droog zijn
• Filters moeten voldoende efficiëntie hebben
• Vervanginterval
– Bevochtiger, koelbatterij
• Condenswater en afvoer regelmatig
controleren

39. A. Camps – juni 2009

40. Hoe visueel inspectie?
• Kanalen
– Akoestische isolatie
• Moet na reiniging intact zijn
• Jaarlijks te reinigen
– Hoofdkanaal
• Jaarlijks te reinigen
– Microbiologisch slijm
• Harde oppervlakken: desinfecteren als gebouw
niet in gebruik is
• Poreuze oppervlakken: vervangen
– Vochtplekken zuiver maken + oorzaak oplossen
– Schimmelsporen kunnen maanden na opdrogen
nog beginnen vrijkomen

41. Na reiniging
• Kleine kanalen ook inspecteren
• Alle deuren en inspectieluiken terug
sluiten (checklist)
• Flexibele aansluitingen terug correct
vastmaken
• Brandkleppen op werking controleren
• Regelkleppen terug in ingeregelde stand
– Mogelijk opnieuw inregelen

42. Reinigingssystemen – inspectie

43. Reinigingssystemen – inspectie

44. Reinigingssystemen –
luchtkwaliteit meten

45. Kanaalreiniging

46. Online bronnen
• Zeker bekijken
– http://video.yahoo.com/watch/1039701
/3878056
– http://www.cleanducts.com
– http://video.google.com/videosearch?q
=air+duct+cleaning&emb=1&aq=0&oq
=air+duct+c#

47. Kanaalreiniging – zone bags

48. Kanaalreiniging

49. Kanalen leegzuigen

50. Kanaalreiniging – roterende
borstel – let op schroeven!

51. Preslucht aangedreven zweepjes

52. Perslucht aangedreven pennetjes

53. Robotinspectie en reiniging

54. Robotinspectie en reiniging

55. Robotinspectie en reiniging

56. Ander onderhoud …
… open deuren

57. Ander onderhoud …
… open deuren

58. Zeker zinvol
• Cursus niet-residentiële ventilatie
Vlaamse Ingenieurskamer
• Ondersteuning door XIOS
Technologiepool