2. Գորտերը և դոդոշները պատկանում են անպոչ
երկկենցաղների կարգին և կազմում են առանձին
ընտանիքներ: Ապրում են ցամաքում, ջրերին
մոտենում են միայն ձվադրման ժամանակ:
Բնակվում են բոլոր մայրցամաքներում, բացի
Անտարկտիդայից և Ավստրալիայից:
3. Հայտնի է գորտերի 42 սեռի 245 տեսակ, ՀՀ-ում տարածված են լճագորտը և
փոքրասիական գորտը:
Գորտերը լինում են տարբեր չափերի. մանրից (40–60 մմ) մինչև մեծերը՝
200 մմ (գորտ-ցուլ), և ավելի խոշորները՝ 300 մմ (գորտ-գոլիաֆ): Մարմինը
ծածկված է հարթ կամ թեթևակի բշտավոր մաշկով: Հետին ոտքերը երկար
են, ցատկող: Գունավորումն առավելապես քողարկող է կամ մասնատված
(բծավոր, զոլավոր): Լեզուն երկար է, ծայրը՝ երկատված, բերանի հատակին
կպած է առաջային ծայրով: Հանգիստ վիճակում լեզվի ազատ մասն
ուղղված է ներս, իսկ որսին բռնելիս կարող է այն արագ դուրս նետվել
բերանից:
Գորտերը սնվում են մանր որդերով, միջատներով, փափկամարմիններով,
հոդվածոտանիներով, երբեմն նաև մանր ողնաշարավորներով,
շերեփուկները՝ դետրիտով, ջրիմուռներով և այլն: Ջրամբարի հատակին
դնում են ողկուզանման, խոշոր կլորավուն կույտերով ձուղպ՝ գորտնկիթ:
Ձմեռում են աշնան վերջից մինչև գարնան սկիզբը՝ ջրավազանի հատակի
տիղմի մեջ թաղվելով կամ քարակույտերում և այլ թաքստոցներում:
Օգտակար են. ոչնչացնում են վնասատու միջատներին:
4.
5. Դոդոշների ընտանիքը միավորում է 21 սեռի ավելի քան 256 տեսակ: ՀՀ-
ում ամենուրեք տարածված է կանաչ դոդոշը:
Դոդոշներ
Դոդոշները կարող են ապրել չորային պայմաններում, քանի որ, ի
տարբերություն մյուս երկկենցաղների, նրանց մաշկը ավելի պակաս
ջրաթափանց է և կարող է կորցնել մինչև 30 % խոնավություն, որն անվնաս
է օրգանիզմի համար: Ուստի դոդոշները կարող են բնակվել Միջին
Ասիայի, Արաբական երկրների և նույնիսկ Աֆրիկայի Սահարայի
անապատներում, որտեղ տարեկան միջին տեղումների քանակը 7 մմ-ից
չի անցնում: Ակտիվ են մթնշաղին և գիշերը: Շարժվում են ցատկելով կամ
քայլելով: Սնվում են տարբեր անողնաշարավորներով, երբեմն՝ մանր
ողնաշարավորներով: Դոդոշները գորտնկիթը դնում են երկար երիզների
տեսքով. թրթուրները զարգանում են 3–6 շաբաթում, որից հետո
կերպարանափոխվում են մանր դոդոշիկների: Դոդոշների կյանքի
տևողությունը 6–8 տարի է, անազատ պայմաններում կարող են ապրել
մինչև 40 տարի:
6. ՀՀ-ում կանաչ դոդոշի մեջքային մակերեսի
ընդհանուր գունավորումը սպիտակավունից
դեղնականաչավուն է կամ գորշ մոխրագույն՝
բազմաթիվ մուգ կանաչ (էգերի մոտ) կամ բաց
կանաչ տձև խալերով: Գլխի հետևից դեպի
պարանոցը ձգվում են զույգ հարականջային
գեղձերը (պարոտիդներ): Մաշկի բշտիկներն ու
հարականջային գեղձերն արտադրում են թանձր
սպիտակավուն հեղուկ (թույն), որն օգտագործվում է
դեղագործության մեջ և գիտահետազոտական
նպատակներով:
