3 6-yaş-arası-büyüme-ve-gelişme

2. Okul öncesi dönemde fiziksel büyüme hızı
yavaşlar. Fiziksel büyüme ve gelişme daha çok kol
ve bacaklardaki uzun kemiklerde gerçekleşir. Alt
ekstremiteler, baş, gövde ve kollardan daha hızlı
gelişir.
Fiziksel Büyüme ve Gelişme
Boyu yılda yaklaşık 6-8 cm uzar. Ortalama
boy uzunluğu üç yaşında 95 cm, beş
yaşında 109cm’dir.

3. Fiziksel Büyüme ve Gelişme
Vücut ağırlığı yılda ortalama 2-3
kg artar. Üç yaşındaki çocuğun
ortalama vücut ağırlığı 14,5 , beş
yaşında 18,5 kg olur.
Üç yaşında çocuğun genelde 20
tane geçici dişi vardır. Okul öncesi
dönemde ender olarak yeni diş çıkar.

4. Vücut Sistemlerinin Olgunlaşması
Dört yaşında kalp büyüklüğü, doğumdaki büyüklüğün
dört katına ulaşır. Nabız hızı dakikada 80'e kadar azalır,
kan basıncı ortalama 105/60 mmHg'dir.
Beyin gelişiminin yüzde 90'ı tamamlanır.

5. Vücut Sistemlerinin Olgunlaşması
Lenfatik dokularda özellikle
tonsillerde büyüme olur,
enfeksiyonların daha çok üst
solunum yollarında lokalize
olmasını sağlar.
İdrar atılımı günde 750-800 ml
kadardır. Çocuk günde 8-10 kez
idrarını yapar. Sık idrar yapma
nedeniyle oyunlarına ara
vermek zorunda kalır.

6. Vücut Sistemlerinin Olgunlaşması
Çocuk kaslarını kullandıkça kas
gücü ve koordinasyonu ve
istemli hareketlerini kontrol
etme yeteneği artar.
Dönemin başında çocukların
çoğunda genu valgus görülebilir.
Bu deformite dönemin sonunda
iskelet sisteminin gelişmesi ile
kendiliğinden kaybolur.

7. Vücut Sistemlerinin Olgunlaşması
Bu dönemde çocuğun görme keskinliği gelişmeye
devam eder. Dönemin başında çocukta strabismus
görülebilir. Bu sorunun erken dönemde
tanımlanması ve görme sorunları gelişmeden önce
tedavi edilmesi gerekir.

8. Motor Gelişim
Kas-iskelet sisteminin gelişimi için iyi postür, yeterli
beslenme ve fiziksel aktivite gereklidir.

9. Kaba Motor Gelişim
Üç yaşın sonunda çocuk tek ayağı
üzerinde durabilir, üç tekerlekli
bisiklet sürebilir, koşabilir, topa
vurabilir ve parmak uçlarına
basarak yürüyebilir zıplayabilir.
Dört yaşında tek ayak
üzerinde zıplayabilir, ayak
değiştirerek merdivenlerden
inip çıkabilir. Beş yaşında ip
atlayabilir, paten kayabilir,
parmakları ucuna basarak
koşabilir.

10. İnce Motor Gelişim
Üç yaşındaki bir çocuk 9-
10 küpü üst üste koyarak
bir kule yapabilir, kağıt
üzerine yatay, dikey,
çapraz çizgi ve daire
çizebilir. Dişlerini
fırçalayabilir.
Dört yaşında basit yüz figürleri ve
bir kare çizebilir, verilen basit
şekilleri makasla kesebilir, kaşıkla
çok az dökerek yemek yiyebilir.

11. İnce Motor Gelişim
Beş-altı yaşlarında basit
insan figürleri, ev,
hayvan, ağaç çizebilir.
Bu dönemde yapılan karalama
ve çizimler, harf ve rakamları
yazmak için gerekli olan ince
motor becerileri ve el-göz
koordinasyonu gelişir, çocuğun
okuma ve yazma öğrenebilmesi
için bir altyapı oluşturur

12. Psikososyal Gelişim
Erikson'a göre okul öncesi dönemin temel gelişimsel
görevi girişkenlik duygusunun kazanılmasıdır. Bu
dönemde çocuklar girişimci çabaları nedeniyle
eleştirilir ya da cezalandırılırsa suçluluk duyabilirler.
Bu çocuklar ileride karar vermede güçlük yaşayabilirler.
Girişkenlik duygusunun gelişmesi
için çocuğun yeni deneyimler
yaşamaya, farklı oyun
materyalleri ile oynamaya ve yeni
şeyler öğrenmeye gereksinimi
vardır.

13. Bilişsel Gelişim
Piaget’in bilişsel gelişim kuramına göre işlem öncesi
(2-7 yaş) dönemdedir. Bu dönemde çocukların kendine
özgü düşünme ve akıl yürütme biçimleri vardır. Çocuk
dönemin başlarında ben merkezli düşünür, olayları
başkasının görüş açısına göre değerlendiremez.
Birden fazla çocuk bir arada
oynadığında toplu halde
konuşma (kollektif monolog)
görülür, çocuk karşısındakini
dinlemez. Dört yaşından sonra
ben merkezlilik azalmaya
başlar.

14. Bilişsel Gelişim
Animistik düşünme özelliği vardır. Canlı ve
cansız nesneler arasında ayrım yapamaz,
oyuncaklarıyla konuşur.

15. Ahlak Gelişimi
Okul öncesi çocuğu,
ebeveynlerin kurallarına göre
doğru yanlışı öğrenir. Çocuk
bu kuralların tutarlı olup
olmamasına ve gerekçesine
ilişkin çok az anlayışı vardır
Okul öncesi çocuğuna din
konusunda eğitim verilirse basit
düzeyde bir ‘’Tanrı’’ kavramı
gelişebilir. Dış bir gücün var
olduğuna inanma, çocukta
vicdanın gelişmesine yardım
eder.

16. Psikoseksüel Gelişim
Freud’a göre bu dönemde
Oedipus ve Elektra kompleks
yaşanır. Oedipus kompleksi;
erkek çocuğun annesine karşı
duyduğu güçlü duygusal bağı
yansıtır, annesi ile beraber
olma isteği duyar, babaya karşı
düşmanlık duyguları artar.
Elektra kompleks ise okul
öncesi dönemde kızların,
babalarına karşı duydukları
duygusal bağı içerir, baba ile
beraber olma isteği duyar,
anneye karşı düşmanlık duyar.

17. Cinsiyet Rolleri
Çocuk yaklaşık iki yaşında kendi
cinsiyetinin farkına varır. Çocuğun
cinsiyet rollerini öğrenebilmesi
için yetişkinlerin varlığına
gereksinimi vardır.
Bu dönemde kız ve erkekler
arasında cinsiyete ilişkin
anatomik farklılıklar önem
kazanır.

18. Mastürbasyon
Okul öncesi dönemde kız ve erkek çocuklar genital
organlara dokunulmasından haz alındığını keşfeder. Bu
dönemde mastürbasyon normal bir davranıştır ve
kendi bedenlerini tanımalarını sağlar. Çocuğa
mastürbasyonun özel bir davranış olduğu ve yalnızken
yapılması gerektiği anlatılır.

19. OYUN
Bu dönemde çocuk taklide dayalı dramatik oyunlardan
hoşlanır. Okul öncesi çocuğu dramatik oyunlarda anne,
baba ve öğretmen gibi yetişkinlerin rollerini taklit eder.
Bu dönemde çocuğun aktif hayal gücünün bir
parçası olarak hayali oyun arkadaşı vardır, kendini
yalnız hisseden çocuklarda hayali arkadaş daha çok
görülür.

20. OYUN
Üç-beş arasındaki çocuklar grup oyunlarından
hoşlanırlar, ancak belirli aralıklarla yalnız oyun
oynama gereksinimleri de vardır.

21. Uyku Sorunları
Okul öncesi dönemde çocuklar günde
yaklaşık 11-12 saat uyurlar. Bazı
çocuklarda uykuya dalma güçlüğü ve
kabus görme gibi uyku sorunları görülür.
Gece kabusları çocuğun stresli olduğu
dönemlerde daha sık görülür.
Gerçek ve Fantezi
Okul öncesi çocuğu gerçek ile
fantezi arasındaki farkı tam olarak
ayırt edemez, masal kitaplarındaki
karakterlerin gerçek olduğuna
inanırlar.

22. Konuşma Sorunları
Konuşma sorunlarını önlemek için ailelere yönelik
öneriler şunları içerir:
 Çocukların yanında konuşma sorunu hakkında
konuşmayın ve onu kekeme olarak nitelendirmeyin.
 Çocuk konuşurken onu sabırla dinleyin,
konuşmasını kesmeyin ya da konulması
tutulduğunda cümlesini tamamlayın.

23. Çocuktan daha yavaş konuşmasını ya da aynı
cümleyi tekrar etmesini isteyin.
Çocuğun konuşmasına aşırı titizlik
göstermeyin ve onu düzgün konuşması için
zorlamayın.

24. Konuşma Sorunları
Konuşma sorunların gelişiminde 2-5 yaş arası en kritik
dönemdir. Bu dönemde çocuğun düşünme hızının,
konuşma hızından daha fazla olması ve sensörimotor
uyumun sağlanmasındaki başarısızlık, çocukta
kekemeliğe neden olur.
Konuşma tarzındaki bu bozukluğa gelişimsel kekemelik
denir ve özellikle erkek çocuklarda daha sık görülür. Bu
sorunların yaygın nedenleri arasında otizm, işitme
kaybı, gelişimsel gecikme ve uyaran eksikliği yer alır.

25. Çocuğu Korkuları
Okul öncesi dönemde çocuk karanlıktan ve vücut
bütünlüğünün bozulmasından ve sakat kalmaktan
korkar.
Çocuk karanlık korkusu nedeniyle yatağına gitmek ya
da uyumak istemeyebilir. Bu dönemde çocuk vücut
bütünlüğünün bozulmasına çok yoğun tepki gösterir.

26. Ayrılık Anksiyetesi
Okul öncesi dönem ayrılma/
bireyselleşme süreci olarak tanımlanır.
Çocuk bu dönemde ayrılık anksiyetesi
ile bir önceki döneme göre daha kolay
başedebilir.
Regresyon
Okul öncesi dönemde bazı çocuklar
yaşadıkları stres nedeniyle bir önceki
döneme (parmak emme, mesane
kontrolünü kaybetme gibi) dönerler.
Regresyonu önlemek için stresi ortadan
kaldırmak gerekir.

27. Sağlığı Koruma ve Geliştirme
Beslenme
Bu dönemde enerji gereksinimini
karşılamak için çocuğun günde 5-6
öğün beslenmesi gerekir.
Çocuğun yeterli ve dengeli
beslenmesi için her gün en az 5
porsiyon meyve ve sebze, 3
porsiyon ekmek ve tahıl
ürünleri, 2 porsiyon süt ve süt
ürünleri ve 2 porsiyon da et ve
kurubaklagil grubundan besin
tüketmesi önerilmektedir.
Çocuk aile sofrasında yemek yeme alışkanlığı kazanmalıdır.

28. Beslenme
Okul öncesi dönemde yemek porsiyonları, yetişkinin 1/4’ü
kadar olmalıdır.
Son yıllarda artan obeziteyi önlemek için sağlıklı beslenmenin
sağlanması, TV izleme süresinin iki saate sınırlandırılması ve
fiziksel aktivitenin desteklenmesi önemlidir. 2 yaşın üzerindeki
çocuklarda obezite, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet ve
metabolik sendromu önlemek için yağ tüketiminin
sınırlandırılması önerilmektedir.

29. Kazaların Önlenmesi
Okul öncesi dönemde çocuklar çok aktif ve meraklı
oldukları için kazalara daha fazla yatkındır. Bu
dönemde motorlu araç ve bisiklet kazları, düşmeler,
zehirlenmeler, yanıklar ve boğulmalar en önemli ölüm
nedenleridir.

30. Kazaların Önlenmesi
12 yalın altındaki çocuklar için arabada araç koltuğu
olması ve emniyet kemeri takılması zorunludur.
Zehirlenmeleri önlemek için çocuğun yanında ilaç
içilmemesi, ilaçların şeker olarak tanıtılmaması ve
yiyeceklerinin kendi kaplarının dışındaki kaplarda
saklanmaması önerilir.

31. Cinsel Gelişim
Bu yaş döneminde çocuğun cinsel konulara merakı
artar. Çocuklar, ebeveynlerini ve diğer kişileri tuvaleti
kullanırken gözlemek isterler. Çocuğa genital organlar
konusunda asla konuşulmamalı mesajı verilmemelidir
iletişim açık tutulmalıdır.
Bu dönemde okul öncesi
çocuğu, bebeğin nereden
geldiğine ilişkin sorular
sorabilir. Çocuğa basit olarak
‘’bebek anne karnında özel
bir yerde büyüdü’’
söylenebilir.

32. Cinsel Gelişim
Okul öncesi dönemde cinsel eğitimin diğer önemli bir
yönü de cinsel istismardır. Bu konuda çocuklara
vücutlarının çok özel olduğunu ve hiç kimsenin
dokunmasına izin vermemeleri söylenmelidir.

33. Sağlık İzlemi
Okul öncesi dönemde genellikle her altı ayda ya da
yılda bir tam fizik muayene yapılır. Vücut ağırlığı, boyu
ve kan basıncı ölçülür. Çocuğun motor, sosyal ve dil
gelişimi Denver II Gelişimsel Tarama Testi ile
değerlendirilir. Görme, işitme, hiperlipidemi ve
tüberküloz taramaları (PPD) yapılır.

34. Sağlık İzlemi
Ebeveynler evde sigara içiyorsa çocukta otitis
media ve akciğer enfeksiyonları görülme riski
yüksektir. Kreşe giden çocuklarda GİS sorunları
(kusma, ishal) ve ÜSE sık görülür.