Imbangan air; a) nagetif b) positif

1. BAB 11
IMBANGAN AIR
Asmawi bin Abdullah
SMK Purun,
Triang, Pahang.
By www.jabatan-geografi-smkpurun.blogspot.com

2. Konsep Imbangan Air
Keseimbangan antara jumlah air yang diterima dari atmosfera oleh
permukaan bumi dalam bentuk kerpasan adalah sama dengan
jumlah air yang keluar ke atmosfera menerusi proses sejat-peluhan
dan sejatan, yang mengalami larian air permukaan serta air yang
disimpan di dalam tanah sebagai storan.
Formula imbangan air:
P = ET + dST + S di mana,
P = Jumlah air yang diterima daripada kerpasan.
ET = Jumlah air yang hilang melalui proses sejat-peluhan.
dST = Air yang diterima atau hilang dari lapisan-lapisan tanah.
S = Air yang berlebihan atau storan (simpanan) air.

3. Imbangan Air Negatif
Kekurangan air yang dialami oleh sesebuah kawasan dalam tempoh
tertentu apabila kadar sejatan melebihi daripada kerpasan (hujan)
yang turun di kawasan berkenaan. Kesan daripada imbangan air
negatif yang dialami oleh sesebuah kawasan itu ialah berlakunya
fenomena kemarau.
Konsep Kemarau
Keadaan di mana jumlah sejat-peluhan yang melebihi jumlah
kerpasan yang turun untuk satu tempoh lama atau panjang.

4. Faktor-faktor berlakunya imbangan air negatif
• Meningkatkan kadar sejatan melebihi
Cuaca panas kerpasan. Jumlah hujan berkurangan.
akibat el Nino • Udara menjadi kering (dry air)
• Peralihan antara musim tengkujuh dengan
Perubahan musim panas.
musim • Kemarau yang panjang.
(kemarau) • Kadar sejatan dari lembapan tanih
meningkat.
• Angin kering (dry air) juga boleh
mempengaruhi kemarau.
• Halaju angin kering yang kuat akan
Faktor angin membawa awan ke tempat lain.
• Kawasan yang sepatutnya menerima hujan
akan menghadapi fenomena kurangan air.

5. Faktor-faktor berlakunya imbangan air negatif
• Penyahhutanan akan menghilangkan kawasan
tadahan air dan juga memusnahkan proses
transpirasi tumbuhan.
Penyahutanan • Kawasan pokok-pokok yang telah ditebang
oleh manusia menyebabkan kelembapan udara berkurangan
dan, persekitaran menjadi kering (dry air),
sejatan akan meningkat dan sebaliknya hujan
pula akan berkurangan.
• Proses pembandaran menukarkan hutan
semula jadi kepada hutan batu.
• Permukaan bumi telah diturap dengan
Kadar aspalt dan bitumen yang menyebabkan
pembandaran kadar susupan air berkurangan dan
yang tinggi menjejaskan simpanan air di dalam sistem
akuifer bawah tanah.
• Fenomena pulau haba yang menghasilkan
udara kering.

6. Kesan fenomena kemarau terhadap
persekitaran fizikal
• Ekosistem tasik, kolam, paya dan sungai
Menjejaskan akan terjejas.
sistem • Hidupan akuatik akan mati/pupus.
ekologi • Rantaian dan siratan makanan akan
akuatik musnah.
• Habitat musnah.
• Pokok layu dan mati.
Menjejaskan • Hutan mudah terbakar secara semula
jadi akibat kemarau berpanjangan.
ekosistem • Habitat dan rantaian makanan musnah.
hutan • Kepupusan kepelbagaian spesies fauna
dan flora.

7. Kesan fenomena kemarau terhadap
persekitaran fizikal
Kesan • Proses luluhawa fizikal dan haklisan
layangan angin lebih cepat berlaku.
terhadap
• Persekitaran kering kontang, tandus-
proses gersang akan mempercepatkan
geomorfologi proses pengurunan (desertification).
• Kekurangan hujan akan menyebabkan
Kesan cuaca menjadi panas.
terhadap • Penurunan kadar kelembapan udara
cuaca akan menyebabkan terbentuknya
setempat udara kering (dry air).
• Kedar pembentukan awan rendah.

8. Kesan fenomena kemarau terhadap
persekitaran manusia
• Tanaman layu dan mati khususnya
padi sawah.
Aktiviti • Aktiviti akuakultur terjejas kerana
pertanian kolam kekeringan air dan
menjejaskan aktiviti penternakan
dan ikan.
penternakan • Impak kekurangan bekalan
terjejas makanan kepada penduduk yang
menyebabkan berlakunya
kebuluran.
Menganggu • Bekalan air untuk kegunaan harian
terjejas.
aktiviti • Berlaku krisis bekalan air jika
domestik kemarau berpanjangan.

9. Kesan fenomena kemarau terhadap
persekitaran manusia
• Kekurangan bekalan air
membataskan air minuman dan
Menjejaskan manusia boleh mengalami
kesihatan dehidrasi.
penduduk • Keadaan sanitari tidak teratur yang
mempercepatkan penularan
penyakit
• Industri memproses terjejas kerana
kekurangan air untuk
memcuci/membersihkan bahan
Menjejaskan mentah seperti industri
aktiviti memproses makanan.
perindustrian • Industri pembotolan air minuman
terjejas kerana kekurangan sumber
air.

10. Langkah-langkah yang boleh diambil bagi
mengatasi masalah kekurangan bekalan air
di sesuatu kawasan
• Penggunaan air tanih amat mudah
Memajukan dan murah.
sumber air • Penerokaan air tanih lebih murah
tanih berbanding dengan kos pembinaan
empangan.
• Bertujuan untuk menurunkan hujan
tiruan di kawasan tadahan.
• Larutan garam yang bertindak
Pembenihan sebagai “Nukleus Kondensasi”
disembur ke atas awan
awan kumulusnimbos untuk menarik wap-
wap air berkumpul dan bercantum.
• Pembesaran titisan air yang mencapai
takat tepu akan menurunkan hujan.

11. Langkah-langkah yang boleh diambil bagi
mengatasi masalah kekurangan bekalan air
di sesuatu kawasan
• Terowong dibina bagi menghubungkan
Membina kawasan yang mempunyai sumber air
laluan air berlebihan ke kawasan yang
mempunyai sumber air yang
atau berkurangan.
terowong • Contoh, terowong yang
air menghubungkan Empangan Pedu
dengan Empangan Muda.
Memproses • Memperoses sumber air dari tasik
sumber air tasik atau kolam bekas lombong.
tawar • Penggunaan alat Ultra-Source

12. Langkah-langkah yang boleh diambil bagi
mengatasi masalah kekurangan bekalan air
di sesuatu kawasan
Perkemaskan
sistem • Penggantian paip-paip lama agar
tidak berlaku pembaziran air akibat
pengurusan kebocoran paip.
dan • Pertingkatkan pemantauan untuk
pengagihan mempercepatkan proses baik pulih.
air

13. Imbangan Air Positif
Lebihan air akibat jumlah kerpasan melebihi sejatan. Jumlah
kerpasan terutama hujan yang turun ke bumi melebihi daripada
kadar sejatan air ke atmosfera, boleh menyebabkan fenomena banjir.
Konsep Banjir
Satu keadaan limpahan air atau kenaikan aras air sehingga melebihi
daya tampung sesebuah saluran seperti sungai, tasik dan laut lalu
mengalir limpahan ke kawasan sekitar khususnya di kawasan tanah
rendah. Limpahan air ini berlaku dalam tempoh tertentu atau bersifat
sementara.

14. Kesan-kesan Imbangan air positif
Meningkatkan simpanan air permukaan seperti di tasik, sungai,
kolam dan paya. Keadaan ini seterusnya menjamin keberterusan
bekalan air.
Berlakunya fenomena banjir apabila sistem saliran di permukaan
tidak mampu menampung curahan hujan yang berlebihan.
Lebihan air ini akan melimpahi tebing sungai, tasik, kolam dan
sebagainya.
Kelembapan bandingan sentiasa tinggi kerana kandungan wap air
dalam udara adalah tinggi. Dikenali sebagai udara lembap (wet
air)

15. Faktor-faktor berlakunya imbangan air negatif
• Keadaan hujan yang boleh menyebabkan
banjir.
• Hujan yang sangat lebat pada masa singkat.
Hujan • Hujan musiman dalam jangka masa
panjang.
• Pancairan salji yang berlaku ketika musim
bunga dan musim panas di kawasan hawa
Pencairan sederhana.
salji • Pengaruh tiupan angin panas Fohn dan
Chinuk.

16. Faktor-faktor berlakunya imbangan air positif
Faktor saiz
kawasan • Kawasan legeh yang kecil mempunyai potensi
lembangan yang tinggi untuk berlaku banjir.
saliran atau
legeh
• Aktiviti penyahhutanan yang menyebabkan
permukaan bumi kehilangan daya tampung
untuk larut-resap.
• Kadar hakisan cerun yang tinggi
Kegiatan menyebabkan kadar pemendapan kelodak
manusia dan lumpur meningkat di dasar sungai.
• Sungai menjadi cetek.
• Proses pembandaran juga menyumbang
kepada kejadian banjir kilat.

17. Langkah-langkah mengurangkan risiko banjir
• Bertujuan untuk menakung dan
menyimpan air yang berlebihan
Membina daripda curahan hujan lebat serta
empangan salji.
• Contoh pembinaan empangan Aswan
di Mesir.
Memperluas
dan • Mempercepatkan lagi proses
memperdalam pengaliran air keluar ke laut.
alur-alur • Meluruskan alur-alur sungai.
sungai

18. Langkah-langkah mengurangkan risiko banjir
• Bertujuan untuk mengukuhkan tebing
Membina daripada mudah runtuh dan dihakis
tetambak atau oleh air ketika isi padu air meningkat.
benteng • Penggunaan kaedah konkrit, groin
dan gabion serta guni-guni pasir
• Mengekalkan tumbuhan di kawasan
Mengawal tadah yang bertindak sebagai sumber
aktiviti simpanan air sebagai storan utama.
penyahhutanan • Aktiviti pembalakan diharamkan di
kawasan tadahan.

19. Langkah-langkah mengurangkan risiko banjir
Langkah- • Melakukan langkah-langkah
langkah persediaan awal secara sistemetik,
bersepadu dan saintifik.
persediaan, • Meramalkan banjir yang melanda,
pencegahan lokasi, kapasiti dan risiko
dan berdasarkan klimatologi.
kawalan • Contoh terowong SMART.