Βιωματικό εργαστήριο για εκπαιδευτικούς σε σεμινάριο του ΚΠΕ Δραπετσώνας στις 19 Δεκεμβρίου 2015

1. «Θάλασσα: μια ολιστική προσέγγιση με
συστημικό σχεδιασμό»
Μαρία Δημοπούλου (Υπ/νη ΠΕ Α ΔΠΕ Αθήνας)
Αλεξάνδρα Τσίγκου (Υπ/νη ΠΕ ΔΠΕ Δυτ. Αττικής)
Θάνος Ιωάννου (Υπ/νος ΠΕ Δ ΔΔΕ Αθήνας)
Βιωματικό εργαστήριο για εκπαιδευτικούς
ΚΠΕ Δραπετσώνας
19 Δεκεμβρίου 2015

2. «Συστημική του Παρατηρητή»
…Σύμφωνα, λοιπόν, με τη «Συστημική του Παρατηρητή», ο κόσμος μας θα μπορούσε
να ήταν διαφορετικός, αν οι ανθρώπινες επιλογές και αποφάσεις ήταν διαφορετικές
και αν ήταν διαφορετικές οι αξίες μας, τα πρότυπά μας και οι κανόνες που έχουμε
θεσπίσει.
Και, εν τέλει, σύμφωνα με τους «συστημικούς» αυτής της κατεύθυνσης, τα καινοτόμα
εκπαιδευτικά προγράμματα
(α) σχεδιάζονται ως διαδικασίες διαλόγου και διαβούλευσης και
(β) οδηγούν τους μαθητές στην πορεία: «παρατηρώ, κατανοώ, ερμηνεύω, αμφισβητώ
για να δρομολογήσω αλλαγές με τους άλλους για όλους».
Κ. Σχίζα
• ΦΑΣΗ 1 : ΕΓΩ και το ΘΕΜΑ
• ΦΑΣΗ 2 : Η ΠΟΛΗ ΜΟΥ και το ΘΕΜΑ
• ΦΑΣΗ 3 : ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ και το ΘΕΜΑ
• ΦΑΣΗ 4 : ΟΙ “ΑΛΛΟΙ” και το ΘΕΜΑ (ΚΡΙΤΙΚΗ – ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ)

3. ΦΑΣΗ 1: Εμείς και η θάλασσα
• Δουλεύουμε σε ομάδες και αποτυπώνουμε σε χαρτόνι
εργασίας βιωματικά τη σχέση μας με τη θάλασσα,
Δραστηριότητες-συναισθήματα-αναμνήσεις-βιώματα, πχ
ταξίδια, κολύμπι, ψάρεμα, καταδύσεις, καθαρισμούς
παραλιών κλπ
• Συζητάμε για περιστατικά που μπορεί να έχουμε βιώσει σε
σχέση με ρύπανση της θάλασσας, παράνομο ψάρεμα,
υποβάθμιση λόγω ανεξέλεγκτης οικιστικής-τουριστικής
ανάπτυξης
• Αποτυπώνουμε στο χαρτόνι όλα τα παραπάνω

4. ΦΑΣΗ 1: Εμείς και η θάλασσα

5. ΦΑΣΗ 1: Εμείς και η θάλασσα

6. ΦΑΣΗ 1: Εμείς και η θάλασσα

7. ΦΑΣΗ 1: Εμείς
και η θάλασσα

8. ΦΑΣΗ 1: Εμείς και η θάλασσα

9. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη
• Σχεδιάζουμε την Αθήνα με τα δομικά της στοιχεία (κτίρια,
δρόμοι, ελεύθεροι χώροι) και τις λειτουργίες της και δεν
ξεχνάμε ότι είναι παραθαλάσσια πόλη.
• Αποτυπώνουμε το θαλάσσιο μέτωπό της και συνδέουμε τις
λειτουργίες της με το θαλάσσιο σύστημα (οικιστική
λειτουργία-κατοικία, μεταφορές- λιμάνι, εμπόριο-αλιεία,
αναψυχή-περίπατος-ιστιοπλοΐα- πάρκο, βιομηχανία-
εργοστάσια- βιομηχανικά απόβλητα-μεταφορά
εμπορευμάτων, ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη, ΕΛΠΕ-ΤΙΤΑΝ-
Χαλυβουργίες-Ναυπηγεία, αποχετευτικό- Ψυτάλλεια,
αναψυχή-αθλητισμός
• Τι αναπτυξιακό μοντέλο θα επιλέξουμε;

10. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

11. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

12. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

13. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

14. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

15. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

16. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

17. ΦΑΣΗ 2: Η
θάλασσα
και η πόλη

18. ΦΑΣΗ 2: Η θάλασσα και η πόλη

19. ΦΑΣΗ 3: Ποιοι θεσμοί αποφασίζουν
• Δημιουργούμε το χάρτη των θεσμικών οργάνων που αποφασίζουν για
την πολιτική της διαχείρισης-προστασίας του Αργοσαρωνικού και
ευρύτερα της θάλασσας και τις δεσμεύσεις τους για τη μείωση των
συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς
• Υπουργείο Ναυτιλίας- Υπ. Περιβάλλοντος- ΟΡΣΑ
• Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής πολιτικής
• ΟΛΠ- ΕΛΚΕΘΕ-Σχολή Ναυτικών Δοκίμων
• Δήμοι παραθαλάσσιοι- Περιφέρεια Αττικής
• Πανεπιστήμιο ΠΕΙΡΑΙΩΣ- ΚΠΕ Δραπετσώνας
• HELMEPA, WWF, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, MIO ECSDS
• ΕΕ- Επίτροπος Αλιείας
• Sustainable Innovation Forum (SIF15)
• COP21
• UNEP (United Nations Environment Programme)
• Climate Action

20. ΦΑΣΗ 3: Ποιοι θεσμοί αποφασίζουν

21. ΦΑΣΗ 3:
Ποιοι θεσμοί
αποφασίζουν

22. ΦΑΣΗ 3:
Ποιοι θεσμοί
αποφασίζουν

23. ΦΑΣΗ 3:
Ποιοι θεσμοί
αποφασίζουν

24. ΦΑΣΗ 4: Κριτική-αυτοκριτική
Α. κριτική
• Προσέγγιση του ζητήματος της διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και των
θαλάσσιων οικοσυστημάτων
• Κρίνουμε τα θεσμικά όργανα ως προς τη στρατηγική τους και τις
αποφάσεις στο ζήτημα της βιώσιμης διαχείρισης των θαλάσσιων
οικοσυστημάτων και τις δεσμεύσεις τους ως προς το ζήτημα της
κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς
Β. αυτοκριτική
• Κρίνουμε τις ενέργειές μας σε σχέση με την προστασία του θαλάσσιου
οικοσυστήματος
• Διαχείριση απορριμμάτων
• Κολύμβηση αναψυχή σε ήπια τουριστικά ανεπτυγμένες παραλίες
• Αλιεία- διατροφή-Θαλάσσια σπορ
• Εθελοντικοί Καθαρισμοί- Ενεργοί πολίτες (υπογραφές- καταγγελίες)

25. ΦΑΣΗ 4: Κριτική-αυτοκριτική

26. ΦΑΣΗ 4: Κριτική-αυτοκριτική

27. ΦΑΣΗ 5: Σχέδιο δράσης
Σχεδιάζουμε μικρές και εφικτές δράσεις-
Α. Δημοσιοποιούμε το πρόγραμμά μας σε άλλους ώστε
να ευαισθητοποιήσουμε στο ζήτημα της σωστής
διαχείρισης και προστασίας της θάλασσας-
Β. Οργανώνουμε μια εκστρατεία καθαρισμού της
κοντινής μας ακτής
Γ. Σχεδιάζουμε μια αφίσα και ένα ραδιοφωνικό
μήνυμα/βιντεάκι σχετικά με την αποφυγή
κατανάλωσης γόνου ψαριών
Δ. Μελετάμε τον στόχο 14 (από τους 17 στόχους της
Βιώσιμης ή Αειφόρου Ανάπτυξης- SDGs), που αφορά
στην διατήρηση και αειφόρο αξιοποίηση των
ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων

28. ΦΑΣΗ 5: Σχέδιο δράσης

29. ΦΑΣΗ 5: Σχέδιο δράσης

30. ΦΑΣΗ 5: Σχέδιο δράσης
Goal 14: Conserve and sustainably use the oceans, seas and marine resources
The world’s oceans – their temperature, chemistry, currents and life – drive
global systems that make the Earth habitable for humankind.
Our rainwater, drinking water, weather, climate, coastlines, much of our food,
and even the oxygen in the air we breathe, are all ultimately provided and
regulated by the sea. Throughout history, oceans and seas have been vital
conduits for trade and transportation.
Careful management of this essential global resource is a key feature of a
sustainable future.
• Oceans cover three quarters of the Earth’s surface, contain 97 per cent of the Earth’s water, and represent
99 per cent of the living space on the planet by volume
• Over three billion people depend on marine and coastal biodiversity for their livelihoods
• Globally, the market value of marine and coastal resources and industries is estimated at $3 trillion per year
or about 5 per cent of global GDP
• Oceans contain nearly 200,000 identified species, but actual numbers may lie in the millions
• Oceans absorb about 30 per cent of carbon dioxide produced by humans, buffering the impacts of global
warming
• Oceans serve as the world’s largest source of protein, with more than 3 billion people depending on the
oceans as their primary source of protein
• Marine fisheries directly or indirectly employ over 200 million people
• Subsidies for fishing are contributing to the rapid depletion of many fish species and are preventing efforts
to save and restore global fisheries and related jobs, causing ocean fisheries to generate US$ 50 billion less
per year than they could
• As much as 40 per cent of the world oceans are heavily affected by human activities, including pollution,
depleted fisheries, and loss of coastal habitats

31. ΦΑΣΗ 5: Σχέδιο δράσης

32. ΕΡΓΑΣΙΑ

33. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

34. ΔΙΑΛΟΓΟΣ

35. ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ

36. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

37. Α. ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ ΦΟΡΕΩΝ
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)
Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου
Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας
Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής
Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων-Δ/νση Θαλάσσιας Αλιείας
Υπουργείο Τουρισμού
Πανεπιστήμιο Αιγαίου-Τμήμα Επιστημών Θάλασσας
Αρχιπέλαγος Ινστιτούτο θαλάσσιας Προστασίας
Διεύθυνση Ελέγχου Αλιείας Λιμενικού Σώματος (κανόνες αλιείας, αλιεύματα, απαγορεύσεις)
OCEAN 2012 – (F/B) Πανευρωπαϊκός συνασπισμός οργανώσεων κατά της υπεραλίευσης
Πέλαγος Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών
Ελληνική Ένωση Προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος (HELMEPA & HELMEPA JUNIOR)
Μεσογειακός σύνδεσμος για τη σωτηρία των θαλασσίων χελωνών (MEDASSET)
WWF: Αλιεία και Νησιώτικοι υγρότοποι
Εταιρεία για τη μελέτη και προστασία της μεσογειακής φώκιας (ΜοΜ)
Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας (ΑΡΧΕΛΩΝ)
ΟΗΕ- ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ http://www.cop21paris.org/

38. Β. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
 ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΘΑΛΑΣΣΑ του ΚΠΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
https://diktyothalassa.wordpress.com/
 ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΛΙΜΑΝΙΑ του ΚΠΕ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ http://www.kpedrapetsonas.gr/pdf-
files/diktya/Keimeno_Ntosie_Diktyou.pdf
 http://www.kpedrapetsonas.gr/pdf-files/saronikos.pdf
 http://www.kpedrapetsonas.gr/pdf-files/para8alassia_diadromi.pdf
 http://www.kpedrapetsonas.gr/pdf-files/entypa/entypo_2013_ta_pedia_tou_Sarona.pdf
 Θάλασσα-Μάθε-Δράσε-Προστάτεψε της WWF
 Thalassapedia– Εκστρατεία ενημέρωσης της WWF για τα θαλάσσια θηλαστικά
 Η βαλίτσα της θάλασσας από την ΜΟm
 ΜΑΘΕ ΝΙΩΣΕ ΔΡΑΣΕ! ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΘΑΛΑΣΣΕΣ ΧΩΡΙΣ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ Σχέδια μαθήματος και
δραστηριότητες
 Α. ΠΟΛΛΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: Εξερευνώντας το Περιβάλλον της Ευρώπης
 Α. ΠΟΛΛΕΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο
 Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
 ΘΑΛΑΣΣΑ / ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: Μεσόγειος Θάλασσα
 ΘΑΛΑΣΣΑ / ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: Ταξιδεύοντας με τους ψαράδες

39. Β. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ / ΘΑΛΑΣΣΑ: Φώκια – Μοναχούλης (εκπαιδευτικό πρόγραμμα)
 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ / ΘΑΛΑΣΣΑ: Δελφίνι
 ΘΑΛΑΣΣΑ / ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: Υπεραλίευση
 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ / ΘΑΛΑΣΣΑ: Φάλαινα
 Fishbase (Η μεγαλύτερη βάση δεδομένων για είδη ψαριών)
 Θάλασσα Project «Μάθε, Δράσε, Προστάτεψε» Ενημερωτική, εκπαιδευτική, συμμετοχική
εκστρατεία για τα θαλάσσια θηλαστικά στην Ελλάδα
 Thalassapedia Εκστρατεία Ενημέρωσης για τα Θαλάσσια Θηλαστικά
 Πύλη Παιδαγωγικού Υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (θάλασσα)
 Πύλη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
 Νερό Εκπαιδευτικό Υλικό
 MOM: Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την αλιεία «Η θάλασσα κοινό μας
σπίτι»
 Οδηγός ναυτικών για τη θαλάσσια νομοθεσία: θαλάσσια ρύπανση
 ΒΙΒΛΙΑ ΣΕ ΡΟΔΕΣ-ΘΑΛΑΣΣΑ
 http://www.slideshare.net/EthosEvents/millennium-development-goals-52749357