1. Ch dinh dư ng cho b nh nhân ung thư
Theo GS. BS Nguy n Ch n Hùng, đa s b nh nhân ung thư ch t p trung vào đi u tr mà chưa chú tr ng
đ n ch đ dinh dư ng đ nâng cao th tr ng. M i năm, nư c ta có kho ng 150.000 b nh nhân ch t
vì ung thư, trong đó 80% b s t cân, 30% ch t vì suy ki t trư c khi qua đ i do kh i u. Th nhưng, trong
các bu i khám b nh, r t ít b nh nhân đ c p đ n vi c ăn u ng th nào cho h p lý.
m b o dinh dư ng h p lý, ngư i b nh c n ph i ăn u ng y th c ph m m b o
các nhóm ch t: m - b t ư ng - béo - vitamin, khoáng ch t
Còn theo nghiên c u c a Vi n Nghiên c u phòng ch ng ung thư, Vi t Nam hi n nay, r t nhi u
b nh nhân ung thư (BNUT) không ư c chăm sóc dinh dư ng úng trong su t th i gian tr b nh
nên ã d n n tình tr ng s t cân, suy dinh dư ng và suy ki t tr m tr ng hơn. Trong khi ó,
nhi u nghiên c u trên th gi i ã ch ra r ng ch c n s t 5% cân n ng ã rút ng n 1/3 th i giai
s ng c a b nh nhân.
Ăn nhi u cá, rau qu , ít th t
Tình tr ng ph bi n trên a s BNUT hi n nay chính là suy ki t cơ th . ây có th là ph n ng
ph c a quá trình i u tr ho c do tâm lý chán n n, lo l ng c a ngư i b nh nhưng ph n nhi u là
do chính kh i u gây ra. Kh i u ác tính làm thay i chuy n hoá bình thư ng c a cơ th , làm cơ
th tiêu hoa năng lư ng nhi u hơn, các t bào, mô c a cơ th b phá hu , bao g m c các kh i cơ.
Nhi u b nh nhân không th theo h t ư c các li u pháp i u tr do cân n ng và th l c b suy
gi m tr m tr ng. i u này nh hư ng l n t i hi u qu i u tr và làm gi m th i gian s ng c a
ngư i b nh. ng th i, nó cũng làm tăng giá tr t l bi n ch ng, nhi m trùng và d n n tình
tr ng t vong c a BNUT.
Theo th ng kê, con s 30% BNUT ch t vì suy ki t cơ th trư c khi ch t vì kh i ung thư ã ph n
nào cho th y tác ng x u c a tình tr ng sút cân, suy ki t. Dinh dư ng lúc này có tác d ng nâng
ngư i b nh có s c theo ư c h t các li u pháp i u tr n ng n . Vi c xây d ng m t ch
2. dinh dư ng h p lý trư c, trong và sau quá trình i u tr u nh m n m c tiêu là tăng cư ng
th l c cho b nh nhân. Ăn úng trư c, trong và sau khi i u tr có th giúp cho b nh nhân gi m
thi u ư c nh ng b t l i do các tác d ng ph c a phương pháp i u tr và giúp b nh nhân có
c m giác s ng kho hơn. m b o dinh dư ng h p lý, ngư i b nh c n ph i ăn u ng y
th c ph m m b o các nhóm ch t: m - b t ư ng - béo - vitamin, khoáng ch t - nư c.
Theo GS. BS Nguy n Ch n Hùng, m t ch ăn nhi u cá, rau, ít th t, thêm d u th c v t, u ng
nhi u nư c và v n ng, t p th d c th thao....s giúp cơ th ch t dinh dư ng và s c kho
ch ng l i ung thư ch không ph i là "cung c p thêm ch t m cho kh i u" như nhi u ngư i v n
l m tư ng. Hơn th n a, nên chi u theo kh u v c a ngư i b nh, chia nh các b a ăn ngư i
b nh d h p th dư ng ch t. Ngư i nhà cũng nên khuyên ngư i b nh ch u khó v n ng, ít n m
m t ch cơ th ư c tho i mái, u óc ư c thư giãn, tránh suy nghĩ quá s giúp cho vi c i u
tr t k t qu cao hơn.
Có m t s lo i dư ng ch t c n m b o trong b a ăn hàng ngày i v i b nh nhân ung thư
m: Th t cung c p cho cơ th các lo i acid amin thi t y u. m b o cung c p các lo i
acid amin c n ăn a d ng các lo i th c ph m, kh u ph n ăn ph i cân i gi a protein ng v t và
th c v t. Các lo i th t màu tr ng như th t gia c m s có l i hơn cho s c kho . Cơ th cũng c n b
sung thêm các ngu n s t, k m...t các lo i th t có màu như th t l n n c, th t bò... Các lo i tôm,
cua, cá, nhuy n th và h i s n cũng là ngu n cung c p các acid amin và vi ch t dinh dư ng quý
giá cho cơ th .
Tinh b t: Nên ch n các lo i ngũ c c nguyên h t (g o, ngô, lúa mì, h t lúa m ch), các lo i c
(khoai tây, khoai lang, khoai s , s n...). Tránh các lo i th c ph m ch bi n s n ch a ư ng ơn,
gây nhi u tác h i cho cơ th , ng th i các ch t ph gia cho thêm vào th c ph m trong quá trình
ch bi n và b o qu n cũng là m t trong nh ng nhân t góp ph n làm tăng t l b nh ung thư.
Ch t béo (Lipid): Là ch t cho giá tr năng lư ng cao, giúp hình thành c u trúc t bào cơ th . Do
ó trong kh u ph n ăn hàng ngày c n ph i có m t hàm lư ng lipid nh t nh, trong ó hàm
lư ng acid béo không no không quá 50% t ng năng lư ng.
Rau qu : Ch n các lo i qu tươi s ch, m b o ch t lư ng v sinh an toàn th c ph m, b o qu n
trong i u ki n l nh, h n ch làm m t các vitamin trong quá trình ch bi n cũng như sơ ch , b o
qu n. Rau qu r t có l i cho s c kho do cung c p các lo i vitamin.
Nh ng b t l i thư ng g p do ung thư
m b o dinh dư ng s em l i cho ngư i b nh s c kho ch ng ch i v i căn b nh và quá
trình i u tr n ng n . Nhưng, trong quá trình b nh và i u tr b nh, b nh nhân ung thư cũng g p
ph i nhi u b t l i.
Bi ng ăn là v n thư ng g p nh t. Nguyên nhân là do n i s hãi, ôi khi là do nh ng tác d ng
ph c a quá trình i u tr , nh ng thay i v kh u v ... i v i m t s ngư i, bi ng ăn ch kéo
dài trong vài ngày, nhưng nh ng ngư i khác có th lâu hơn. Dù v i b t kỳ lý do gì, tình tr ng
bi ng ăn cũng c n ph i c i thi n. L i khuyên là, nên ăn nhi u vào b a sáng (1/3 năng lư ng c
ngày) và chia nh các b a ăn ti p theo. Nên ăn giàu năng lư ng, giàu m, u ng nhi u nư c, c
3. bi t nh ng th c u ng có ch a dư ng ch t, s a, nư c ép (trái cây, rau, th t) , th c ăn nghi n... và
nên a d ng hoá th c ăn, t o không khí vui v , tho i mái trong b a ăn...
Trong th i gian b nh và i u tr , b nh nhân cũng thư ng b thay i kh u v . Th c ph m c bi t
là th t ho c nh ng th c ph m có hàm lư ng cao thư ng gây cho b nh nhân có c m giác ng
ho c có mùi tanh. S thay i kh u v này s bi n m t sau khi ch m d t i u tr . Tuy nhiên, m i
ngư i b nh s có nh ng nh hư ng khác nhau nên nh ng phương pháp sau ây ch có th giúp
ngư i b nh gi m thi u ư c tình tr ng khói ch u. ó là súc mi ng trư c khi ăn; ăn nh ng lo i
trái cây có v chua như cam, quýt, chanh, bư i... (ngo i tr trư ng h p nh ng b nh nhân ang b
t n thương au mi ng, h u h ng); ăn b a nh nhi u l n trong ngày; tăng cư ng ăn nh ng th c
ăn khoái kh u và không nên ăn nhi u th t ; s d ng các lo i gia v và nư c s t trong món ăn...
Hoá tr li u ho c x tr vùng u, c ... có th gây ra s gi m ti t nư c b t và d n n khô
mi ng, góp ph n làm tình tr ng chán ăn càng tr m tr ng. Trong trư ng h p này, c n lưu ý: nên
ăn th c ăn m m ho c ch bi n nhi u nư c; nhai k o cao su ho c ăn thêm hoa qu chua nh m ti t
nư c b t hơn, tránh ăn nhi u ư ng; s d ng tráng mi ng ư p l nh; v sinh răng mi ng và
súc mi ng t i thi u 4 l n 1 ngày; u ng nhi u nư c và u ng t ng ng m m i vài phút...
au và nhi m trùng mi ng, h u h ng... thư ng hay g p nh ng b nh nhân ung thư ang ph i
ch u x tr , hoá tr li u ho c ang có nh ng v n nhi m trùng. Khi th y au răng mi ng, u
tiên nên g p bác sĩ chuyên khoa m b o ch c ch n r ng v n au ây là do tác d ng ph
c a li u pháp i u tr ch không ph i do các b nh răng mi ng gây ra. M t s th c ph m nh t
nh có th kích thích nhi u hơn tình tr ng răng mi ng c a chúng ta do gia v cay n ng, c ng quá
khó nu t, do ó c n ph i bi t l a ch n th c ph m. Nên ăn nh ng th c ph m m m, d dàng nhai
và nu t; như trái cây m m, phô mai, bún, mỳ, mi n, s a, b t ngũ c c... Ngư i b nh cũng nên
tránh ăn cay, m n, tránh các lo i trái cây có v chua.
a ph n b nh nhân hoá tr li u thư ng bu n nôn và nôn. L i khuyên là nên cho ngư i b nh ăn
trư c khi ói vì cơn ói làm tăng c m giác bu n nôn; u ng nhi u nư c, u ng ch m, nhi u h p
trong ngày; tránh nh ng th c ăn d u m , cay n ng, n ng mùi...; ăn thành nhi u b a nh và ăn
nh ng th c ph m khô như bánh quy giòn, bánh mì nư ng...
V n u ng nư c cũng là v n thư ng g p. Ngư i b nh thư ng ng i u ng nư c. Nhưng v i
b nh nhân ung thư, l i khuyên là nên u ng 8-12 ly nư c m i ngày. Nư c ây có th là nư c
chín, nư c ép rau, qu , s a ho c nh ng th c ph m có ch a nhi u nư c... i u quan tr ng là
u ng nư c ngay c nh ng lúc không khát, h n ch nh ng th c u ng ch a cafein...
Táo bón cũng là m t v n r t thư ng th y b nh nhân ung thư. Nguyên nhân có th là do
thi u nư c ho c thi u nhi u ch t xơ trong ch ăn, thi u ho t ng th l c, nh ng tác ng b i
li u pháp i u tr . M t s g i ý sau ây có th giúp ngăn ng a táo bón: ăn ch ăn nhi u ch t
xơ (lư ng xơ khuy n cáo là 25-35g cho 1 ngư i/ngày) và u ng t 8-10 ly nư c m i ngày; nên i
b và v n ng thư ng xuyên...
