الحفظ أهميته - عجائبه - طريقته - أسبابه . الحفظ أهميته - عجائبه - طريقته - أسبابه .

2. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬5
‫الرحيم‬ ‫الرحمن‬ ‫اهلل‬ ‫بسم‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫داع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ل‬ ‫اا‬ ‫دك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ل‬ ‫و‬ ‫هلل‬‫ا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ،‫ا‬ ‫عا‬ ‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫احل‬
. ‫مج‬ ‫لمحبه‬ ‫آ،ه‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫حممبو‬ ‫نبينا‬ ‫هللرفك‬‫ا‬ ‫لفيب‬ ‫األنبياء‬
:‫ب‬ ‫ل‬
‫ده‬‫د‬،‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬ ‫األ‬ ‫د‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫درو‬‫د‬‫مس‬،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫و‬‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دع‬‫د‬،‫ة‬‫زن‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬
. ‫ك‬ ‫هلل‬‫ا‬ ‫ا،قبح‬‫ل‬ ‫األلىفو‬ ‫احلظ‬ ‫ا،و‬ ‫زل‬
‫دكه‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دع‬‫د‬،‫األد‬‫ل‬‫داع‬‫د‬ ‫لآ‬ ‫توعو‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫آ‬ ‫د‬‫د‬‫ت‬‫شاد‬‫ل‬ ‫دعو‬‫د‬‫و‬‫ر‬ ‫دامي‬‫د‬‫ت‬‫آ‬ ‫و‬ ،‫د‬‫د‬‫ث‬
‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫داحلوظو‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬، ...‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬، ‫زنق‬ .‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫دعو‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫ز‬
‫دع‬،‫ة‬‫من‬ .. ‫م‬ ،‫ا‬ ‫رم‬ُ‫ش‬ . ‫األم‬ ‫وظ‬ ‫مل‬ ‫لزل‬ ‫مو‬ ‫ا،ون‬ ‫شاز‬ ‫م‬ ‫هللت‬‫ا‬ ‫شوظ‬
.‫،ع‬‫ة‬‫زن‬ ‫ع‬‫ع‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫زل‬ ‫احلوظ‬
‫دةم‬‫ك‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫دبمو‬ ،‫ا‬ ‫بزه‬ ‫زل‬ ‫تكةم‬ ‫زا‬ ‫ا،مسرط‬‫ل‬ ‫و‬ ‫ك‬ ‫،ك‬ ‫آرط‬ ‫احلوظ‬
‫ل‬ ‫ده‬ ‫لج‬ ‫زل‬.‫بم‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫ج‬
‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ت‬ ‫دعو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫األ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ل‬ ‫دعو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫هللصا‬‫ا‬ ‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫،كح‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫هلل‬‫ل‬
.‫دل‬‫ف‬‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دظ‬‫و‬‫ش‬ ‫د‬‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫طالا‬ ‫اين‬ ‫خ‬‫ل‬ ‫،نوسي‬ ‫شثا‬ ‫تقامي‬‫ع‬ ،‫ا‬
.‫ا،صرمي‬ ‫جشه‬ ، ‫ا‬ً ،‫خا‬ ‫م‬ ،‫ا‬ ‫كةا‬ ‫جي‬ ‫م‬ ‫لج‬ ‫ة‬ ‫اا‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬،‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫زبا‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ت‬ . ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ح‬‫ا،ب‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫ج‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬
: ‫ي‬ ‫ا،تو‬
.‫احلوظ‬ ‫يع‬ :.‫األل‬ ‫ا،و‬
‫ا‬.‫احلوظ‬ ‫جائب‬ :‫ا،ثاين‬ ‫،و‬

3. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 6
.‫احلوظ‬ ‫ع‬ ‫فر‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ :.‫األل‬ ‫هللبح‬‫ا‬
.‫احلوظ‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ :‫ا،ثاين‬ ‫هللبح‬‫ا‬
.‫ظ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ثر‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ : ،‫ا،ثا‬ ‫هللبح‬‫ا‬
.‫احلوظ‬ ‫تقع‬‫ر‬‫ط‬ : ،‫ا،ثا‬ ‫ا،و‬
.‫احلوظ‬ ‫فباا‬ :‫ع‬ ‫ا‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ا،و‬
.‫اء‬ ‫ا،ب‬ :.‫األل‬
.‫امي‬ ‫هلل‬‫ا‬ ‫ر‬ :‫ا،ثاين‬
.‫كتمام‬ ‫ا‬ : ،‫ا،ثا‬
‫د‬ ‫ا،ت‬ :‫ع‬ ‫ا‬‫ر‬،‫ا‬.
.‫ه‬ ‫م‬ ،‫ا‬ :‫اخلازس‬
.‫هللنافب‬‫ا‬ ‫ق‬ ،‫ا‬ ‫اختياع‬ :‫ا،سادس‬
.‫غر‬ ،‫ا‬ ‫ه‬ ‫احلوظ‬ :‫ع‬ ‫ا،سا‬
.‫ع‬ ‫اج‬‫ر‬‫هلل‬‫ا‬ :‫ا،ثازل‬
‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫حل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ق‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫جال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬ ‫اا‬ .‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ل‬ ‫درهو‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ي‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬
. ‫ق‬ ،‫ا‬ .‫افتغال‬‫ل‬ ‫ا،طكب‬ ‫ه‬ ‫اجلب‬‫ل‬ ‫و‬ ‫م‬ ،‫ا‬

4. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬7
‫األول‬ ‫الفصل‬
‫أهمي‬‫ـ‬‫ـ‬‫الحف‬ ‫ة‬‫ـ‬‫ـ‬‫ظ‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫بل‬‫ل‬ ‫دامو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫األ‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دبعو‬‫د‬‫د‬‫د‬ ،‫ا‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫و‬ ‫ه‬
‫دل‬‫ز‬ ‫ده‬ ‫شو‬ ‫دبع‬‫ق‬ ‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫ه‬ ‫دب‬،‫ا،طا‬ ‫دبع‬‫ق‬ ‫دبعاو‬،‫ا‬ ‫امكع‬ ‫ز‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫،طا،ب‬
‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫األئ‬ .‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫داع‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫افتح‬‫ل‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫كم‬ ،‫ا‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫هلل‬‫ا‬‫ل‬ ‫دنع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬،‫ا‬‫ل‬ ‫داا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ا،ص‬ ‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬
.‫قبعه‬ ‫وع‬‫اع‬ ‫ه‬ ‫شو‬ ‫اد‬‫ز‬ ‫صكما‬
. ‫األم‬ ‫شوظ‬ ‫زل‬ : ‫لقي‬ .‫م‬ ‫ا،ون‬ ‫شاز‬ ‫م‬ ‫هللت‬‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫زل‬ : ‫قي‬ ‫قب‬
.. ‫م‬ ،‫ا‬ ‫ضمل‬
‫دبو‬‫د‬‫ك‬‫ق‬ ‫در‬‫د‬‫ش‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دالم‬‫د‬‫ص‬،‫ا‬ ‫شر‬ ‫دت‬‫د‬‫س‬‫ت‬ ‫م‬ :‫دظ‬‫د‬‫و‬‫احل‬‫ل‬‫دبعه‬‫د‬‫م‬ ‫ه‬ ‫دبطه‬‫د‬ ‫ي‬
.‫آاء‬ ‫زىت‬ ‫اعه‬ ‫افتح‬ ‫زل‬ ‫تتمصل‬ ‫حبي‬ ‫لتثبتهو‬
‫قكب‬ ‫شر‬ ‫ل‬ ‫اه‬ ‫ل‬ :‫آي‬ ‫ا،قرآمو‬ ‫شوظ‬ :.‫تقا‬(1)
.
‫قام‬ ‫اإل‬ ‫احلوظ‬ :‫زشبي‬ ‫ل‬ ‫ا،رمحل‬ ‫بب‬ .‫قا‬(2)
.
‫احلوظ‬ ‫ك‬ ‫قام‬ ‫اإل‬ :.‫قا‬ ‫احلوظ؟‬ ‫زا‬ :‫محب‬ ‫زشنا‬ .‫فل‬(3)
.
‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫طال‬ ‫داء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ل‬ ‫دلنهو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫آ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫ل‬ ‫دظو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫لأل‬
‫،يهو‬ ‫عآبلك‬‫ل‬.‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا،ب‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫مجع‬ ‫جمرد‬ ‫زل‬ ‫نوع‬ ‫نه‬ ‫هل‬ ‫زبين‬
‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ل‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫م‬‫جي‬ ‫دةي‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫و‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬ ‫مج‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫اشو‬ :‫دظ‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫األ‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫دره‬‫د‬‫ش‬ ‫اء‬‫ع‬‫ل‬ ‫دةكا‬‫د‬‫ب‬‫ين‬ ‫دع‬‫د‬‫م‬‫،ق‬ ً‫ع‬‫د‬‫م‬‫،ق‬ ‫دة‬‫د‬‫خ‬‫تل‬ ‫ام‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫د‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬ً‫جا،س‬ ‫دام‬‫د‬ ‫د‬‫ج‬‫ا،ر‬
(1)‫ك‬ ،‫هللن‬‫ا‬ ‫باح‬ ‫هلل‬‫ا‬55.
(2)( ‫ا،سازع‬ ‫لآداا‬ ‫الي‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ألخالق‬ ‫اجلازع‬2/13.)
(3)( ‫يع‬ ‫ا،مسر‬ ‫اآلداا‬2/111.)

5. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 8
!‫تمسبع؟‬ ‫اه‬‫ر‬ ‫مىت‬(1)
.
‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا،ر‬ ‫دبع‬‫د‬‫م‬ ‫ه‬ ‫دا‬‫د‬ ‫داظ‬‫د‬‫و‬‫شت‬ ‫ا‬ : ‫د‬‫د‬‫ي‬‫ق‬ :‫دالد‬‫د‬‫خ‬ ‫دل‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا،قا‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
‫د‬‫ش‬‫ل‬ ‫د،هو‬ ‫د‬ ‫دعس‬ ‫دل‬‫ز‬‫ه‬ ‫دبت‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬، ‫دل‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬، ‫دع‬‫و‬‫ن‬ ‫د‬‫ب‬‫قك‬ ‫ده‬‫د‬ ‫و‬ ‫رو‬
‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬(2)
.
‫دا‬‫د‬‫د‬ً ‫شو‬ ‫دام‬‫د‬ ‫ل‬ ً‫ال‬‫دي‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫ت‬ ‫مج‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دام‬‫د‬ ‫اا‬ :‫دصري‬‫د‬‫د‬‫س‬ ،‫ا‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
‫ته‬ ‫زنو‬ ‫قك‬ ‫ظ‬ ‫حمو‬ ،‫غ‬ ‫ا‬ً،‫ث‬ ‫ام‬ ‫اا‬‫ل‬ ‫هو‬ ‫ع‬ ‫هللنو‬‫ا‬ ‫ثرمي‬(3)
.
‫دلم‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫داء‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دبه‬‫د‬‫د‬ ‫دبعهو‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ،‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ل‬ ‫دظو‬‫د‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫أل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬
.‫ا،صتب‬ ‫م‬ ‫ط‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫مما‬ ‫اه‬ ‫ف‬
‫دب‬‫د‬‫ب‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬‫دام‬‫د‬‫م‬‫احل‬ ‫داشبه‬‫د‬‫م‬ ‫دع‬‫د‬‫ز‬ ‫دبخ‬‫د‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬ :‫دام‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬ ‫اق‬‫ز‬‫در‬‫د‬،‫ا‬
‫ا‬ً‫كم‬ ‫به‬ ‫ال‬(4)
:‫نمسب‬‫ل‬ ‫و‬
‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ا،قم‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫ديس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ل‬
‫دبع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ،‫ا‬ ‫اه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬(5)
‫،كخكي‬ ‫ا،بي‬‫ل‬(6)
‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫ديس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫مل‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ :،‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬‫ك‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫دج‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ل‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫م‬ ‫داا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ص‬ ‫دبك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫ديء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫جي‬ ‫و‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫دحاا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬
‫ب‬ ‫زصا‬(7)
.
(1)( ‫الي‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ألخالق‬ ‫اجلازع‬2/248.)
(2)( ‫،كخطيب‬ ‫اجلازع‬2/266.)
(3)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫طكب‬ ‫ك‬ ‫احل‬74.
(4)( ‫،كخطيب‬ ‫اجلازع‬2/252.)
(5)‫احل‬‫ك‬ ‫زي‬ ‫اجل‬ ‫ل‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬25-26.
(6)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫يام‬ ‫جازع‬ :‫ر‬ ‫ان‬115.
(7)( ‫بي‬ ‫ل‬ ‫ا،صاز‬1/15.)

6. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬1
:‫األزدي‬ ،‫تس‬ ‫ل‬ ‫حممب‬ .‫قا‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ً ‫شا‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ً‫ي‬ ‫ا‬‫ل‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫مل‬ ‫اا‬
‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫تن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫،كص‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫جم‬
‫دس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫جم‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ،‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫داكب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫آ‬
‫د‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ا،ب‬ ‫ه‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ‫ل‬(1)
: ‫ش‬ .‫قا‬
‫ه‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ً‫قرطاف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫د‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا‬
‫اطيس‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫د‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ز‬ ‫دقس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬(2)
‫زل‬ ‫ا،وقيه‬ ‫ع‬ ‫زن‬ ‫تنسب‬ ‫لمما‬ :‫ا،رب‬ ‫بب‬ ‫ل‬ ‫ا‬ .‫قا‬:‫،ه‬ ‫ق‬
‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫مح‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫و‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ش‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ز‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬
‫دنبلق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬، ‫داء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬
‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ا،ب‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫م‬
‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬،‫ا‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬،‫ا‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ل‬(3)
‫،بمساع‬ ‫لنسبشما‬ ‫اخلطيب‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا،بيتام‬ ‫كةام‬ : ‫ائب‬(4)
.
‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫م‬ ‫دي‬‫د‬‫غ‬‫لتنب‬ :‫جي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ا،ق‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ش‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫دبتح‬‫د‬‫د‬‫م‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
،‫ا‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا،ب‬ ‫ه‬ ‫لد‬ ‫زا‬ ‫اطر‬ ‫اخل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫زا‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ك‬(5)
.
(1)( ‫الي‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ألخالق‬ ‫اجلازع‬2/251-525.)
(2)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫يام‬ ‫جازع‬116.
(3)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫يام‬ ‫جازع‬116.
(4)( ‫الي‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ألخالق‬ ‫اجلازع‬2/252)
(5)( ‫شسل‬ ‫بتح‬ ، ‫م‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫جبب‬1/244.)

7. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 12
‫دب‬‫د‬‫ت‬‫،كص‬ ‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫دلنهو‬‫د‬‫آ‬ ،‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫در‬‫د‬‫ش‬ ‫لت‬ ‫دظو‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫دع‬‫د‬‫ي‬ ‫دربز‬‫د‬‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫مم‬‫ل‬
‫ه‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬ً ‫حمو‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ت‬ ‫مل‬ ‫اا‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫يو‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫تكو‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬
.‫بع‬ ،‫ا‬
‫ش‬ .‫قا‬(1)
:
‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ه‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫اجل‬ ‫دلم‬ ‫داحلوظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ك‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ورق‬ ‫دامي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫آ‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫،كص‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫رق‬ ‫داع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬،‫ا‬‫ل‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫تغرق‬ ‫داء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫هلل‬‫ا‬
‫درقشا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬،‫ا‬‫ل‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫رق‬ ‫دلع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬،‫ا‬‫ل‬
‫ل‬ ‫داو‬‫د‬‫ز‬ ‫دبب‬‫د‬‫س‬، ‫دبش‬‫د‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫و‬‫ك‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دب‬‫د‬، ‫دةا‬‫د‬‫ك‬ ‫دبا‬‫د‬‫ش‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬‫ل‬
:‫ء‬ ‫كؤ‬ ‫لزل‬ ‫بعو‬ ،‫ا‬ ‫ه‬ ‫ظ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫رج‬ ‫نشاو‬ ‫ا‬‫ل‬‫ب‬ ‫ت‬ ‫ا‬
1-‫(مي‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫درل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬154‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ا‬ )
‫آخر‬ ‫زنه‬ ‫تؤخة‬ ‫زا‬ ‫مجيع‬ ‫صام‬ ‫اش،قو‬‫ه‬ ‫شو‬ ‫زل‬ ‫مره‬(2)
.
2-‫(مي‬ ‫ام‬ ‫يب‬ ‫ل‬ ‫ا‬287‫تنع‬ ‫ه‬ ‫و‬‫ر‬ ‫ا،ب‬ ‫تبه‬ ‫اكب‬ : ‫قي‬ )
‫شبت‬ ، ‫مخس‬ ‫ه‬ ‫شو‬ ‫زل‬ ‫اد‬ ‫ل‬ ‫نجو‬‫ة‬،‫ا‬(3)
.
3-‫(مي‬ ‫دايب‬‫د‬‫د‬ ‫اجل‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫م‬‫حم‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫د‬‫د‬‫د‬355‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دخ‬ :. ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬ )
‫دةي‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا،ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫غال‬ ‫دةمي‬‫د‬‫د‬‫و‬‫لن‬ ‫امو‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫قم‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫م‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ر‬،‫ا‬
‫دا‬‫د‬ً‫ز‬ ‫زغم‬ ‫دالم‬‫د‬‫غ‬،‫ا‬ ‫دع‬‫د‬‫ج‬‫ر‬ ‫دبو‬‫د‬‫ت‬‫ا،ص‬ ‫دبه‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫ن‬‫ا‬.‫دب‬‫د‬‫ت‬‫ا،ص‬ ‫دا‬‫د‬‫ض‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬ ‫و‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫زن‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دص‬‫د‬‫د‬‫مس‬‫ت‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫د‬، ‫دائك‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫غ‬ : ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬
(1)‫ك‬ ‫ا،يب‬ ‫،كث‬ ‫احلسل‬ ‫قبيح‬‫ل‬ ‫ا،قبيح‬84.
(2)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫طكب‬ ‫ك‬ ‫احل‬74.
(3)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬2/641.)

8. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬11
‫ا‬ً‫زتن‬ ‫ل‬ ‫ا‬ً‫فناد‬ ‫شبت‬(1)
.
4-‫(مي‬ ‫دي‬‫د‬‫ك‬‫اخلت‬ ‫دب‬‫د‬‫مح‬ ‫دل‬‫د‬ ‫درمحل‬‫د‬،‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ب‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬335‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫د‬ )
‫ده‬‫د‬‫ب‬‫ت‬ ‫ده‬‫ت‬‫حلق‬ ‫م‬ ‫ا‬ً‫ع‬ ‫دش‬‫آ‬ ‫دبا‬‫د‬‫ح‬ ‫دهو‬‫ب‬‫ت‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫ديء‬‫د‬‫آ‬ ‫ده‬ ‫ز‬ ‫ديس‬،‫ل‬ ‫و‬‫در‬ ‫ا،ب‬
‫شو‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫دبت‬‫ش‬ ، ‫خبمس‬ ‫شب‬ :. ‫تق‬ ‫صام‬‫دن‬‫ت‬‫حلق‬ ‫م‬ ‫دي‬
‫تيب‬(2)
.
5-‫(مي‬ ‫،ي‬‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫حم‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬222:. ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬ )
‫كه‬ ‫ه‬ ‫شو‬ ‫ين‬ ‫فويام‬ ‫تاا‬ ‫زن‬ ‫تسرق‬ ‫م‬ ‫ام‬(3)
.
‫الثاني‬ ‫الفصل‬
‫الحفظ‬ ‫عجائب‬
‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ج‬ ‫دشا‬‫د‬‫د‬ ‫دعو‬‫د‬‫د‬ ‫لزتن‬ ،‫د‬‫د‬‫د‬‫ث‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫جا‬
‫ج‬ ،‫ا‬‫ل‬ ‫داو‬‫د‬‫ش‬‫زن‬ ‫دب‬‫د‬‫ج‬ ‫ل‬ ‫دمع‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫ده‬‫د‬‫ب‬‫جائ‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دع‬‫د‬‫ب‬‫جي‬ ‫در‬‫د‬ ‫داد‬‫د‬‫ص‬‫دب‬‫د‬‫ئ‬‫ا‬
:‫منشا‬ ‫عو‬ ‫زتن‬ ‫احلوظ‬ ‫ه‬
‫در‬‫د‬‫ث‬ ‫ه‬ ‫دب‬‫د‬‫ئ‬‫جا‬ ‫ل‬ ‫دهو‬‫د‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫دب‬‫د‬‫ئ‬‫جا‬ ‫ل‬ ‫دظو‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫ع‬ ‫در‬‫د‬‫ف‬ ‫ه‬ ‫دب‬‫د‬‫ئ‬‫جا‬
.‫ظ‬ ‫و‬ ‫ا‬
(1)( ‫زي‬ ‫اجل‬ ‫ل‬ ‫احلبائح‬1/27‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬‫ل‬ ‫)و‬61،‫ا،س‬‫ل‬ ‫و‬
(16/81.)
(2)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬45( ،‫ا،س‬ :‫ر‬ ‫ان‬‫ل‬ .15/436.)
(3)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬1/357.)

9. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 12
‫دةه‬‫ك‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫د‬‫ن‬ ‫د‬ ‫ه‬ ،‫ث‬ ‫منااج‬ ‫اإلفالزيع‬ ‫األزع‬ ‫ه‬ ‫شرمي‬ ‫،قب‬‫ل‬
‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫و‬‫لق‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫در‬‫د‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫ص‬، ‫دا‬‫د‬ً‫زبحث‬ ‫دردمي‬‫د‬ ‫دةا‬‫د‬، ‫و‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ن‬‫األ‬
. ،‫ا‬
‫زص‬ ‫دبم‬‫د‬ ، ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫ه‬ ‫لعد‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫هللق‬‫ا‬ ‫ديس‬‫د‬،‫ل‬‫دع‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫لق‬ ‫دهو‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ا‬
‫داظ‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫اهل‬ ‫دحة‬‫د‬‫د‬‫مس‬، ‫داو‬‫د‬‫د‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ل‬ ‫دعو‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫زث‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫هللق‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دهو‬‫د‬‫د‬ ‫ائب‬
‫دبو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬‫ل‬ ‫دربو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ،‫ا‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ا،تح‬‫ل‬ ‫دحو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ر‬‫ا،ط‬ ‫دك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬، ‫و‬ ‫ائ‬‫ة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ،‫ا‬
. ‫ق‬ ،‫ا‬ .‫افتغال‬‫ل‬
.‫احلوظ‬ ‫ع‬ ‫فر‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ :.‫األل‬ ‫هللبح‬‫ا‬
.‫احلوظ‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ :‫ا،ثاين‬ ‫هللبح‬‫ا‬
.‫ظ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ثر‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ : ،‫ا،ثا‬ ‫هللبح‬‫ا‬
‫األ‬ ‫هللبح‬‫ا‬.‫احلوظ‬ ‫ع‬ ‫فر‬ ‫ه‬ ‫جائب‬ :.‫ل‬
‫اإلفالزيع‬ ‫األزع‬ ‫الم‬ ‫أل‬ ‫جيبع‬ ‫زثكع‬ ‫اإلفالزي‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا،تا‬ ‫فج‬ ‫،قب‬
‫دل‬‫ز‬ ‫وظ‬ ‫زل‬ ‫منش‬ ‫و‬ ،‫ا‬ ‫ه‬ ‫اكبش‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫لقب‬ ‫احلوظو‬ ‫ع‬ ‫فر‬ ‫ه‬
:‫ء‬ ‫كؤ‬ ‫زثكع‬ ‫لزل‬ ‫اعو‬‫ر‬‫ص‬‫ل‬ ‫اد‬ ‫حباجع‬ ‫كيس‬ ‫و‬‫زر‬ .‫ل‬
1-‫(ت‬ ‫الشعبي‬ ‫شراحيل‬ ‫بن‬ ‫عامر‬101:)
:‫يب‬ ‫ا،مس‬ .‫قا‬
‫دا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫دبت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫حب‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫داء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫ء‬
‫كي‬ ‫يبه‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫اشتج‬(1)
.
2-‫(ت‬ ‫السدوسي‬ ‫دعامة‬ ‫بن‬ ‫قتادة‬111:)
(1)‫ك‬ ‫احل‬‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫طكب‬71‫و‬72‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬‫ل‬ .41.

10. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬13
‫دبا‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ : ‫داد‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ق‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬–‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬-‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫ل‬ ‫ديو‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬ :
‫اناي‬–‫ق‬–‫قكيب‬ ‫اه‬ ‫ل‬ ‫ا‬ً‫آيق‬(1)
.
:‫دا‬‫د‬‫د‬ً‫ز‬ ‫ت‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬ .‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دع‬‫د‬ ‫ع‬ ‫ديب‬‫د‬‫د‬‫س‬‫هلل‬‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫يب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫،ة‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬‫ل‬
‫ش‬ !‫صتب‬ ‫،يس‬‫م‬ :‫ده‬، ‫د‬‫ك‬‫ق‬ ‫ده؟‬ ‫دب‬‫ش‬ ‫مما‬ ‫آيء‬ ‫تبت‬ ‫ه‬ ، ‫ت‬
‫در‬‫د‬ ‫تن‬ ‫دي‬‫د‬‫ق‬‫ب‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬ .‫ده‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫دبفا‬‫د‬ ‫ل‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬ .‫ده‬‫د‬ ‫تن‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ت‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬ ‫دق‬‫د‬‫آ‬
‫فل،ه‬ ‫لقبك‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫با‬ ‫م‬ ‫ك‬ ‫ن‬ :. ‫لتق‬ ‫م‬(2)
.
‫دمع‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ت‬ ‫و‬‫در‬‫د‬ ‫ا،ب‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫داد‬‫د‬‫ت‬‫ق‬ ‫دام‬‫د‬ : ‫د‬‫د‬‫ب‬‫شن‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫مح‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
‫ش‬ ‫حو‬ ‫اشب‬‫ل‬ ‫زر‬ ‫ر‬ ‫جا‬ ‫محيوع‬ ‫كيه‬ ‫قرئ‬ ‫هو‬ ‫شو‬ ‫ا‬ً‫آيق‬‫ا‬(3)
.
3-‫(ت‬ ‫الزهري‬ ‫مسلم‬ ‫بن‬ ‫محمد‬121:)
‫ا‬ً‫آيق‬ ‫قكيب‬ ‫د‬ ‫افت‬ ‫زا‬ :‫ا،ةكري‬ .‫قا‬–‫ق‬–‫نسيته‬(4)
.
‫و‬ ‫د‬‫ق‬ ‫دبت‬‫ش‬ ‫ه‬ ‫دصص‬‫آ‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ا‬ً‫شبتث‬ ‫بمي‬ ‫افت‬ ‫زا‬ :.‫لقا‬
‫شو‬ ‫ما‬ ‫ك‬ ‫اا‬ ‫ماشيب‬ ،‫سل‬ ‫اشباو‬‫ل‬ ‫شبتثا‬(5)
.
1-‫(ت‬ ‫الثوري‬ ‫سعيد‬ ‫بن‬ ‫سفيان‬161:)
‫قكيب‬ ‫د‬ ‫افت‬ ‫زا‬ :‫عي‬ ‫ا،ث‬ ‫فويام‬ .‫قا‬‫خانن‬ ‫ق‬ ‫ا‬ً‫آيق‬(6)
.
‫دةاا‬‫ص‬ ‫در‬‫ز‬ ‫شىت‬ ‫تهو‬ ‫شو‬ ‫ق‬ ‫ا‬ً‫آيق‬ ‫اين‬ ‫د‬ ‫افت‬ ‫زا‬ :.‫لقا‬
(1)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬1/123( ‫ا،نبالء‬ ‫الم‬ ،‫ف‬ ‫)و‬5/276‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬‫ل‬ .)
‫ك‬54.
(2)( ‫األل،ياء‬ ‫شكيع‬2/333.)
(3)( ‫ا،نبالء‬ ‫الم‬ ،‫ف‬5/276.)
(4)( ‫األل،ياء‬ ‫شكيع‬2/364( ‫،كخطيب‬ ‫اجلازع‬ ‫)و‬2/264..)
(5)( ‫،ياء‬‫ل‬‫األ‬ ‫شكيع‬2/363( ‫،كخطيب‬ ‫اجلازع‬ ‫)و‬2/253‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬ .)55.
(6)( ‫شبام‬ ‫ل‬ ‫اجملرلش‬1/52( ،‫ا،س‬‫ل‬ )7/236.)

11. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 14
‫قاهلا‬ ‫كمع‬(1)
‫شا‬ ‫شو‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫خما‬ ‫اين‬ ‫لفب‬(2)
.
1-:‫(ت‬ ‫هارون‬ ‫بن‬ ‫يزيد‬206:)
‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ا،و‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ :‫داعلم‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ة‬‫ت‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬(3)
‫دهو‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫حو‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ز‬
:‫دةكيب‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫شر‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫دبخ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫داء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫آ‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬، ‫تل‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬‫ل‬
‫ناه‬ ‫لعقامي‬ ‫فبع‬ ‫م‬ ‫ا،وت‬ ‫شبت‬(4)
.
6-‫(ت‬ ‫األصمعي‬ ‫يب‬‫ر‬‫ق‬ ‫بن‬ ‫الملك‬ ‫عبد‬216:)
‫دب‬‫ن‬ ‫دا‬ً‫ز‬ ‫ت‬ ‫دا‬‫ن‬ :.‫دا‬‫ق‬ ‫ده‬‫ي‬ ‫دل‬ ،‫د‬‫ص‬ ‫دل‬ ‫در‬‫م‬ ‫دل‬ ‫دل‬‫س‬‫احل‬ ‫شص‬
‫د‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫دم‬‫م‬‫األ‬ ‫دنش‬‫ز‬ ‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫ك‬ ‫زل‬ ‫ع‬ ‫مجا‬ ‫ه‬‫ر‬ ‫لحب‬ ‫و‬ ‫فش‬ ‫ل‬ ‫احلسل‬
‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫احل‬ ‫داشب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ل‬ .‫داس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ،‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ث‬ ‫دح‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫لخ‬ ‫دبي‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دث‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫اهل‬‫ل‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ب‬
‫دا‬‫د‬‫ق‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ده‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫درع‬‫د‬ ‫ت‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫در‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ‫دعو‬‫د‬ ‫عق‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫مخ‬ ‫ه‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫م‬
‫دث‬‫ي‬‫اهل‬‫ل‬ ‫ي‬ ‫دم‬‫م‬‫األ‬‫ل‬ ‫دب‬‫ي‬‫ب‬ ‫د‬ ‫دتصك‬ . ‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫ا‬‫ل‬‫ر‬ ‫ةا‬ :.‫قا‬ ‫كيناو‬ ‫قب‬
‫داظ‬‫و‬‫احل‬ ‫در‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬‫غ‬‫ك‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫دةا‬‫هلل‬‫ا‬ ‫دس‬‫ك‬‫اجمل‬ ‫جمل‬‫دا،تج‬ ‫دازمو‬‫ش‬ ‫دل‬ ‫تر‬‫ر‬‫لج‬
.‫بع‬ ‫لآ‬ ‫لقتاد‬ ‫يب‬ ‫ا،مس‬‫ل‬ ‫ا،ةكري‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ل‬‫لخة‬ ‫و‬ ‫احلبت‬ ‫محاا‬ ‫زل‬
‫احل‬ ‫دا‬‫ز‬‫ل‬ : ‫دب‬‫ي‬‫ب‬ ‫د‬ .‫دا‬‫ق‬‫درب‬‫خل‬‫ا‬ ‫دبق‬‫م‬ ‫دبعي‬‫ن‬ ‫دا‬‫ز‬‫ل‬ ‫ءو‬ ‫دؤ‬‫ك‬ ‫دع‬‫ج‬‫ا‬
‫دا‬‫ز‬ ‫ده‬‫ن‬‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬‫ق‬ ‫ا‬ً‫ديق‬‫آ‬ ‫دي‬‫س‬‫ن‬ ‫دا‬‫ز‬ ‫ده‬‫ن‬ ‫دة‬‫ت‬ ‫د‬‫ج‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫احل‬‫ل‬ ‫ةاو‬ ‫م‬ ‫نش‬
‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬‫ا‬‫ل‬ ‫در‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دي‬‫د‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫من‬ ‫د،هو‬‫د‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫دره‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫ي‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫داج‬‫د‬‫ت‬
(1)‫ك‬ ‫ل‬ ‫هو‬ ‫حن‬ ‫ل‬ .‫ةاا‬ ‫قاهلا‬ ‫صكمع‬ :‫ه‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫حي‬ ‫يه‬ ،‫ل‬ ! ‫هللطب‬‫ا‬ ‫ه‬ ‫ةا‬
.‫ا‬ ‫احلمب‬‫ل‬ ‫اكرو‬ ‫ىن‬ ‫هلل‬‫ا‬
(2)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬31.
(3)‫ا،صرب‬ ‫ه‬ ‫ا،نسائي‬ ‫خرجه‬‫ح‬11326( ‫و‬6/316.)
(4)( ‫غباد‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا‬14/342( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫)و‬1/322( ،‫ا،س‬ :‫ر‬ ‫ان‬‫ل‬ .)1/363:‫يه‬‫ل‬ )
.‫قح‬ ‫ا‬ ‫كيح‬ ‫ر‬ ‫ان‬‫ل‬ .‫ع‬ ،‫ا‬ ‫شبت‬

12. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬15
.‫ي‬ ‫األمم‬ ‫رع‬ ‫ت‬ .‫يه‬
‫تنصر‬ ‫ا‬ ‫كةا‬ ‫زل‬ ‫،تجيء‬ ‫ن‬ ‫بيب‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫اا‬‫ل‬ ‫ن‬ :‫احلسل‬ .‫قا‬
.‫جبا‬
:‫ي‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫األ‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫ل‬ ‫د،و‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ا،ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫م‬ ‫داج‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ش‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬
. ‫ق‬ ‫ا‬ً‫آيق‬ ‫نسي‬
‫دالينو‬‫و‬،‫ا‬ ، ‫دب‬،‫ا‬ :‫دالم‬‫غ‬ ‫دا‬‫ت‬ ‫.و‬ ‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دةا‬‫ك‬ ‫درا‬‫ب‬ ‫دنحل‬ :‫دل‬‫س‬‫احل‬ .‫قا‬
.، ‫ا،ب‬ ‫ر‬ ‫،يح‬ ‫ا،غالم‬ ‫م‬ .‫ناه‬ ‫لشب‬ ‫فنبناه‬ ‫مما‬ ،‫،صث‬ ‫جازع‬ ‫نه‬
‫د‬‫د‬ ‫ا،ق‬ ‫دب‬‫د‬‫ي‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬ ‫دةاو‬‫د‬‫ك‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دب‬‫د‬‫ج‬ ‫د‬‫د‬‫ت‬‫ع‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬‫ل‬ :‫ي‬ ‫دم‬‫د‬‫م‬‫األ‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
‫ل‬ ‫ه‬ ‫محا‬ ‫اء‬ ‫ل‬ ‫زرمي‬ ‫ا،ك‬‫ر‬ ‫دا،ن‬ ‫د‬،‫ا‬ ‫دتحل‬‫ز‬‫ل‬ ‫داو‬‫ش‬‫ك‬ ‫دا‬‫ش‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫قي‬
‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ش‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫ه‬ ‫دامي‬‫د‬‫د‬ ‫قي‬ ‫ا،ت‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ت‬ ‫داعع‬‫د‬‫د‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫،ي‬
. ‫ا،ق‬ ‫احلسل‬ ‫افتب‬ .‫ا‬ ‫ح‬ ‫افتن‬‫ل‬
‫د‬‫د‬‫د‬ ‫لق‬ ‫دةاو‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫دالمو‬‫د‬‫د‬‫و‬، ‫األل‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬ ‫ا،ق‬ :‫ي‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫م‬‫األ‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
.‫ع‬ ‫ق‬ ‫ع‬‫ل‬ ‫فبع‬ ‫ك‬ ‫شىت‬ .‫ةا‬ ‫ل‬ ‫ةا‬
‫د‬‫د‬ ‫اجلما‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬‫قت‬ ‫اا‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫دا‬‫د‬‫س‬،‫ا‬ ‫و‬ ‫دب‬‫د‬‫س‬‫ش‬ :‫دل‬‫د‬‫س‬‫احل‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬‫دا‬‫د‬‫ت‬ ‫داو‬‫د‬‫ش‬‫ين‬ ‫ل‬ ‫ع‬
:.‫دا‬‫د‬‫ق‬ .‫ده‬‫د‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫ك‬ ‫امحك‬ ‫م‬ ‫دالم‬‫د‬‫غ‬ ‫دا‬‫د‬‫ت‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬ . ‫د‬‫د‬‫ك‬‫دع‬ ‫د‬‫د‬، ‫د‬‫د‬‫س‬‫مخ‬ ‫دالم‬‫د‬‫غ‬
.. ‫م‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ما‬ ‫احلاز‬ ‫ن‬
‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫د،تتش‬‫د‬‫د‬‫آ‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫و‬‫نت‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬،‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬، ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫اخليبع‬ ‫م‬ ‫ا،باق‬ ‫رو‬ ‫ان‬‫ل‬ ‫و‬ ‫اك‬‫ع‬‫ا،ب‬ ‫ه‬ ‫ز‬ ‫حمك‬ . ‫دعك‬ ‫و‬ ‫آ‬(1)
.
7-‫(ت‬ ‫المأمون‬ ‫هارون‬ ‫بن‬ ‫اهلل‬ ‫عبد‬211:)
(1)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬47‫و‬48.

13. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 16
‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫دس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ع‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫م‬ ‫دلز‬‫د‬‫د‬‫د‬‫هلل‬‫ا‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫أل‬‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ش‬ ‫ل‬‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫زا‬
‫دلام‬ .‫دي‬ ‫شو‬ ‫زل‬ ‫بفا‬ ‫م‬ ‫ان‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫تا‬ :‫م‬ ‫هلللز‬‫ا‬ .‫قا‬ ‫و‬ ‫شبت‬
‫تس‬‫ع‬‫د‬ ُ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫حلو‬ ‫جب‬ ‫ت‬ ‫شاو‬ ‫ما‬ ‫ه‬ ‫شو‬ ‫زل‬ ‫ادكا‬ ‫ل‬ ‫،هو‬(1)
.
1-‫(ت‬ ‫البخاري‬ ‫إسماعيل‬ ‫بن‬ ‫محمد‬216:)
‫لآ‬ ‫د‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫دل‬ ‫دب‬‫آ‬‫شا‬ ‫د‬ :‫اق‬‫ع‬ ‫د‬،‫ا‬ ‫داا‬‫ش‬ ‫يب‬ ‫دل‬ ‫حممب‬ .‫قا‬‫در‬‫خ‬
‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ا،ب‬ ‫داتخ‬‫د‬‫د‬‫مس‬‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ت‬ ‫داعي‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫ا،ب‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬ :‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬
‫د‬‫ن‬ :‫،ه‬ . ‫نق‬ ‫صنا‬ ‫تامو‬ ،‫ا‬ ‫ك‬ ‫شىت‬ ‫تصتبو‬ ‫ال‬ ‫غالمو‬ ‫لك‬
‫نع؟‬ ‫ما‬ ‫صتب‬ ‫ل‬ ‫نا‬ ‫ز‬ ‫هتك‬
‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬، .‫دا‬‫د‬‫ق‬–‫دا‬‫د‬ً‫ز‬ ‫ت‬ ‫در‬‫د‬‫مس‬ ‫دتع‬‫د‬‫ف‬ ‫دب‬‫د‬–‫دي‬‫د‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫ل‬‫ثر‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬‫نص‬
‫ده‬‫ي‬، ‫دا‬‫ن‬‫لخرج‬ .‫دا‬‫م‬‫تبت‬ ‫دا‬‫ز‬ ‫دي‬‫ك‬ ‫دا‬‫ض‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫حلحتماو‬‫ل‬‫اد‬‫ة‬‫د‬ ‫دبناو‬‫ن‬ ‫دام‬ ‫دا‬‫ز‬
‫دىت‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دبو‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫قر‬ ‫و‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫د‬، ‫در‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫س‬‫مخ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬
.‫ه‬ ‫شو‬ ‫زل‬ ‫تبنا‬ ‫حنص‬ ‫كنا‬ ‫ج‬
‫ديع‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ل‬ ‫ا‬‫ع‬‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫خت‬ ‫ين‬ ‫درلم‬‫د‬‫د‬‫د‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫دازي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ر‬ !‫؟‬
‫شب‬ ‫تتقبزه‬(2)
.
9-‫(ت‬ ‫الرازي‬ ‫زرعة‬ ‫أبو‬261:)
‫ين‬‫ل‬ ‫ديبو‬‫ك‬‫ق‬ ‫داه‬ ‫ل‬ ‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫ا‬ً‫آيق‬ ‫اين‬ ‫زا‬ :‫ع‬ ‫زع‬ .‫قا‬
‫دع‬‫ض‬‫ل‬ ‫دامي‬‫ي‬‫هللغن‬‫ا‬ ‫مي‬ ‫د‬‫م‬ ‫درو‬‫غ‬،‫ا‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫ع‬ ‫دل‬ ‫دباد‬‫غ‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫ه‬ ‫زمسي‬ ‫ن‬
‫قكبه‬ ‫يه‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫خماو‬ ‫اين‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫مب‬(3)
.
(1)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬1/281( ‫ا،نشاتع‬‫ل‬ ‫ا،بباتع‬ ‫)و‬14/14.)
(2)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬55‫و‬56( ،‫ا،س‬‫ل‬ .12/428.)
(3)( ‫غباد‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا‬12/333.)

14. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬17
10-‫(ت‬ ‫الترمذي‬ ‫عيسى‬ ‫بن‬ ‫محمد‬ ‫عيسى‬ ‫أبو‬279:)
‫دل‬‫ز‬ ‫ئ‬‫ة‬‫د‬‫ج‬ ‫د‬‫ب‬‫صت‬ ‫دع‬‫ص‬‫ز‬ ‫دح‬‫ت‬‫ر‬‫ط‬ ‫ه‬ ‫ن‬ :‫ا،،زةي‬ ‫يس‬ .‫قا‬
‫اا‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دا‬‫د‬‫ج‬‫ل‬ ‫ديو‬‫د‬ ‫ز‬ ‫ئ‬‫ة‬‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬‫ل‬ ‫دل،ته‬‫د‬‫س‬ ‫ده‬‫د‬ ‫جب‬ ‫ديخو‬‫د‬‫آ‬ ‫دبت‬‫د‬‫ش‬
‫جةءا‬ ‫ي‬ ‫ز‬‫دا‬‫ق‬‫ع‬‫ل‬ ‫دبي‬‫ت‬ ‫ه‬ ‫در‬ ‫در‬ ‫ن‬ ‫دهو‬ ‫،و‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫كي‬ ‫تقر‬ ‫بقي‬ ‫ياعو‬
.‫ده‬‫ك‬ ‫ده‬ ‫شو‬ : ‫د‬‫ك‬‫لق‬ ‫دلزريو‬ ‫ده‬‫ت‬‫كم‬ ‫ل‬ ‫زن؟‬ ‫ستحي‬ ‫زا‬ :.‫قا‬ ‫ياضاو‬
.‫جتيء‬ ‫م‬ ‫قب‬ ‫شرمي‬ ‫افت‬ :.‫لقا‬ ‫بقنو‬ ‫ت‬ ‫ك‬ ‫كيهو‬ ‫ه‬ ‫قر‬ .‫اقر‬ :.‫قا‬
‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ح‬ ‫د،هو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫غ‬ ‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ : ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬‫دلع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫داميو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫او‬ً‫دبتث‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬
‫شرو‬ ‫ه‬ ‫خطلمي‬ ‫زا‬ ‫كيه‬ ‫بفا‬ ‫ل‬(1)
.
11-‫(ت‬ ‫المتنبي‬ ‫الطيب‬ ‫أبو‬311:)
‫دس‬‫د‬‫ك‬‫جي‬ ‫دام‬‫د‬ ‫ديب‬‫د‬‫ت‬ ‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬ :‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ،‫ا‬ ‫دث‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫م‬‫حم‬ ‫دل‬‫د‬‫س‬‫احل‬ ‫د‬‫د‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
‫دبام‬‫د‬‫ب‬ ‫دل‬‫د‬ ‫ا‬ ‫دىت‬‫د‬‫و‬،‫ا‬ ‫دةا‬‫د‬‫ك‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫ت‬‫ع‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬ ‫ديب‬‫د‬‫ن‬‫هللت‬‫ا‬ ‫ده‬‫د‬‫ي‬،–‫دن‬‫د‬ ‫ت‬
‫هللتنيب‬‫ا‬–‫ي‬ ‫دم‬‫م‬‫األ‬ ‫دب‬‫ت‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫دا‬ ‫تا‬ ‫د‬‫ج‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫لقب‬ ‫نبي‬ ‫م‬ ‫ا،ي‬ ‫ام‬
–‫قع‬‫ع‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫حن‬–‫ت‬ ‫ط‬ ‫يه‬ ‫ر‬ ‫تن‬ ‫لخة‬ ‫هو‬ ‫،يبي‬.ً‫ال‬
‫شةا‬ ‫ه‬ ‫شو‬ ‫تب‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫هو‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫تب‬‫ع‬ ‫كةا‬ ‫تا‬ : ‫ا،رج‬ ‫،ه‬ .‫قا‬
.‫آشر‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫تص‬
‫ده‬‫ب‬‫ك‬ .‫دا‬‫ق‬ ‫؟‬ ‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫م‬ ‫دا‬‫م‬ ‫ده‬‫ت‬ ‫شو‬ ‫دب‬‫ق‬ ‫د‬‫ن‬ ‫م‬ :‫ببام‬ ‫ل‬ ‫ا‬ .‫قا‬
. ،
‫درهو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫آ‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫لق‬ ‫دبهو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ، ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫دةمي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫ل‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫داه‬‫ن‬ ‫من‬ ‫دا،ثملو‬ ‫ده‬‫ب‬،‫لطا‬ ‫داشبه‬‫م‬ ‫ه‬ ‫كح‬ ‫لقامو‬ ‫مهو‬ ‫ه‬ ‫كه‬ ‫ج‬ ‫افتكبه‬
(1)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬2/635.)

15. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 18
‫نوس‬ ‫ك‬ ‫آرط‬ ‫ن‬ :‫لقكنا‬ ‫زنهو‬(1)
.
12-‫(ت‬ ‫الدارقطني‬ ‫عمر‬ ‫بن‬ ‫علي‬311:)
‫دس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫جم‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫شبا‬ ‫ه‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ش‬ ‫قطن‬‫ع‬‫دبا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫غ‬‫ك‬ :‫دري‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫األز‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬
.‫دا‬‫ق‬ ‫ديو‬‫ك‬‫و‬ ‫د‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫دهو‬ ‫ز‬ ‫دام‬ ‫ا‬ً‫دةء‬‫ج‬ ‫دخ‬‫س‬‫تن‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫واعو‬ ،‫ا‬ ‫ي‬ ‫ا‬
.‫نسخ‬ ‫ن‬‫ل‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ت‬ : ‫ا،رج‬
‫د‬‫د‬‫و‬ ‫د‬‫د‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫ش‬ ‫دالو‬‫د‬‫خ‬ ‫دالء‬‫د‬‫ز‬‫،ال‬ ‫دي‬‫د‬‫م‬‫ش‬ :‫قطن‬‫ع‬‫دبا‬‫د‬،‫ا‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ز‬ ‫ظ‬
!‫شوظ‬ :.‫قا‬ ‫ا،مسيخ؟‬
‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫دالم‬‫د‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ .‫األل‬ ‫دبتثاو‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ران‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ز‬ :‫قطن‬‫ع‬‫دبا‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫دةا‬ ‫ده‬‫ن‬‫لزت‬ ‫دالم‬ ‫دل‬ ‫دالم‬ ‫دل‬ ‫داين‬‫ث‬،‫ا‬ ‫دبت‬‫حل‬‫ا‬‫ل‬ ‫دةاو‬ ‫ل‬ ‫دةا‬ ‫ده‬‫ن‬‫لزت‬ ‫الم‬
‫ده‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫داس‬‫د‬‫ن‬،‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ج‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫ت‬‫األشاد‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬ ‫دىت‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫ه‬ ‫در‬‫د‬‫ص‬‫لز‬ .‫دةا‬‫د‬ ‫ل‬
.‫قا‬ ‫ما‬ ‫ل‬(2)
.
13-‫(ت‬ ‫تيمية‬ ‫ابن‬ ‫العباس‬ ‫أبو‬721:)
‫د‬‫د‬‫د‬‫مج‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫ه‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ززان‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫جا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ :‫درزبي‬‫د‬‫د‬‫س‬،‫ا‬ ‫دبتل‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ .‫ا‬
‫اكنه‬ ‫ه‬ ‫ينقظ‬ ‫ع‬ ،‫زطا‬ ‫زر‬ ‫ا،صتاا‬ ‫ور‬ ‫ام‬ ‫يميع‬(3)
.
11-‫ـي‬‫ـ‬‫ب‬‫الحل‬ ‫ـائر‬‫ـ‬‫ش‬‫الع‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ب‬‫أ‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـي‬‫ـ‬‫ل‬‫ع‬ ‫ـن‬‫ـ‬‫ب‬ ‫ـد‬‫ـ‬‫م‬‫مح‬ ‫ـالي‬‫ـ‬‫ع‬‫الم‬ ‫ـو‬‫ـ‬‫ب‬‫أ‬
‫(ت‬719:)
(1)( ‫غباد‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا‬4/123( ‫اإلفالم‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا‬ ‫)و‬26/122.)
(2)( ،‫ا،س‬16/453.)
(3)( ‫ا،طا،ع‬ ‫ا،ببع‬1/72.)

16. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬11
‫ام‬ ‫األن‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫شوظ‬ ‫نه‬ : ‫قي‬–‫آاا‬ ‫لك‬–‫اشب‬‫ل‬ ‫زر‬ ‫زل‬(1)
.
‫دل‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬‫قك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ً،‫د‬‫د‬‫د‬‫ث‬ ‫ا‬ً‫دبع‬‫د‬‫ق‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دنش‬‫د‬‫ز‬‫ل‬‫درآم‬‫د‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬
:‫ء‬ ‫كؤ‬ ‫مل‬ ‫،و‬ ‫ق‬ ‫لق‬ ‫ه‬ ‫ا،صرمي‬
1-‫(مي‬ ‫دكمع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دقيح‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫آ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫ا‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬82‫ه‬ ‫درآم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ )
‫تل‬‫ر‬‫آش‬(2)
.
2-‫(مي‬ ‫ا،ةكري‬ ‫زسك‬ ‫ل‬ ‫حممب‬125‫،يكع‬ ‫ران‬ ‫ه‬ ‫آم‬‫ر‬‫ا،ق‬ ‫شوظ‬ )(3)
.
3-‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫دي‬‫د‬‫س‬‫لن‬ ‫دبو‬‫د‬‫ش‬ ‫ده‬‫د‬ ‫و‬ ‫مل‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬ ‫شو‬ :‫ديب‬‫د‬‫ك‬‫ا،ص‬ ‫د‬‫د‬‫آ‬‫كا‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
‫درآمو‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫بن‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ت‬ ‫د‬‫د‬ ‫م‬ ‫دام‬‫د‬ ‫دبو‬‫د‬‫ش‬ ‫ده‬‫د‬‫س‬‫تن‬ ‫مل‬‫دا‬‫د‬‫ت‬‫ي‬ ‫دبخك‬‫د‬
.‫دام‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫حو‬ ‫درآمو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫دىت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫ج‬‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫لشك‬
‫دع‬‫د‬‫د‬ ‫ا،قب‬ ‫دلم‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫آل‬ ‫دك‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫حل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫قب‬ ‫و‬ ‫درآ‬‫د‬‫د‬‫هلل‬‫ا‬ ‫ه‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬ً‫ز‬ ‫ت‬ ‫درمي‬‫د‬‫د‬ ‫لن‬
‫ع‬ ‫ا،قب‬ ‫ق‬ ‫زا‬ ‫لخةمي‬(4)
.
4-‫درآم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫م‬ ‫دتطا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫اجلاز‬ ‫ه‬ ‫دبعس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫طا‬
‫ف‬ ‫ه‬ ‫ا،صرمي‬‫ب‬‫ق‬ ‫ا‬ً‫ز‬ ‫ت‬(5)
.
5-‫دب‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ش‬ :‫دبلتظ‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ت‬ ‫ت‬ ‫دةتل‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫داظ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫داتخ‬‫د‬‫د‬‫مس‬‫هلل‬‫ا‬
‫دشرو‬‫د‬‫آ‬ ‫دع‬‫د‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫درآم‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫دال‬‫د‬‫ج‬‫ع‬ ‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫م‬‫كي‬ ‫ل‬ ‫درمي‬‫د‬‫ص‬،‫ا‬ ‫درآم‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫حب‬
‫دن‬‫د‬‫س‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫دقي‬‫د‬‫س‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬‫ل‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬ ‫دام‬‫د‬–‫دل‬‫د‬‫س‬،‫ا‬ ‫داع‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫درو‬‫د‬ ‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬–
(1)( ‫ا،صازنع‬ ‫ا،بعع‬4/86.)
(2)( ،‫ا،س‬4/163.)
(3)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬1/112.)
(4)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬65.
(5)‫شوظ‬‫ك‬ ‫،كبلتظ‬ ‫ا،صرمي‬ ‫ا،قرآم‬48.

17. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 22
‫دتطا‬‫د‬‫ف‬‫ا‬ ‫دىت‬‫د‬‫ش‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬ ‫دا‬‫د‬ ‫تا‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬ ‫اكا‬ ‫ده‬‫د‬‫ت‬ ‫دا‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬‫ل‬ ‫دحوه‬‫د‬ ‫ز‬ ‫ده‬‫د‬ ‫ز‬ ‫دام‬‫د‬‫ص‬
‫آشر‬ ‫ع‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫ا،قرآم‬ ‫وظ‬ ‫م‬(1)
.
6-‫ئ‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫هلل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬ ‫ر‬ ‫دة‬‫د‬‫ت‬‫درآم‬‫د‬‫ق‬،‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دباا‬‫د‬‫مس‬،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬‫ك‬ ‫م‬
‫لشبكا‬ ‫يويع‬ ،‫ا‬ ‫اإلجاز‬ ‫ه‬(2)
.
‫دظ‬‫و‬‫ش‬ ‫ل‬ ‫د،و‬ ‫ق‬ ‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫ه‬ ‫دنع‬‫س‬،‫ا‬ ‫دل‬‫ز‬ ،‫د‬‫ث‬ ‫نا‬ ‫زت‬ ‫شوظ‬ ‫زل‬ ‫لزنش‬
:‫ء‬ ‫كؤ‬ ‫مل‬ ‫يعو‬ ‫د‬ ‫ما‬ ‫ن‬
1-‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ :‫نين‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دبتل‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ق‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬–‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫اجل‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬
‫ه‬ ‫دام‬ ‫األن‬ ‫ع‬ ‫د‬‫ف‬ ‫دظ‬‫و‬‫لش‬ ‫دشرو‬‫آ‬ ‫دع‬ ‫ع‬ ‫ه‬ ‫دك‬‫س‬‫ز‬ ‫محيح‬ ‫لشوظ‬ ‫و‬ ‫حيح‬ ،‫ا‬
‫ت‬‫م‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫تع‬‫ر‬‫ت‬‫ر‬‫احل‬ ‫زل‬ ‫زقازامي‬ ‫الا‬ ‫لشوظ‬ ‫اشبو‬‫ل‬ ‫م‬(3)
.
2-‫(مي‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬ ،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬ ‫ا‬ ‫دبتل‬‫د‬،‫ا‬ ‫دبع‬‫د‬‫م‬ ‫در‬‫د‬‫م‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫م‬‫حم‬:716‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ )
‫ع‬ ‫مج‬ ‫ه‬ ‫ا،طيب‬ ‫يب‬ ‫ام‬ ‫لدت‬ ‫زاو‬ ‫ت‬ ‫مخس‬ ‫ه‬ ‫هللقازامي‬‫ا‬(4)
.
3-‫يب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ :‫خي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ا،ت‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا،قا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬–‫دس‬‫د‬‫د‬‫مخ‬ ‫اا‬ ‫ا‬ ‫لم‬
‫دنع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬–‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫تو‬ ‫دك‬‫د‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ت‬ ‫ا،ط‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫د‬ ‫ديب‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬‫تن‬‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫ر‬
‫زناقبش‬ ‫بد‬ ‫لت‬ ‫ا،يمل‬–‫ي‬ ‫فتمائع‬ ‫حن‬ ‫لكي‬–‫دا‬‫ش‬ ‫شو‬ ‫دتشي‬‫آ‬‫ا‬
‫دىت‬‫د‬‫ش‬ ‫م‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬ ‫اد‬ ‫ديبي‬‫د‬‫ف‬ ‫دا‬‫د‬‫ت‬ : ‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬ .‫دي‬‫د‬‫ك‬‫ك‬ ‫ديمل‬‫د‬،‫ا‬ ‫داخر‬‫د‬‫و‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫دا‬‫د‬‫هلل‬
‫دتحوظ‬‫د‬ ‫دةكا‬‫د‬‫خ‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬ ‫دلين‬‫د‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬ .‫ده‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫ح‬‫لحل‬ ‫ن‬ ‫دبا‬‫د‬ ‫داو‬‫د‬‫ش‬ ‫شو‬
‫مو‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬ ‫اد‬ : ‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬ .‫داا‬‫د‬‫ت‬‫ا،ص‬ ‫دي‬‫د‬‫ز‬‫ر‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دع‬‫د‬‫ئ‬‫زا‬ ‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫ت‬‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫مخ‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫زن‬
‫لفكمشا‬ ‫لخرجشا‬‫مي‬ ‫د‬‫ك‬‫لخ‬ ‫داعه‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫دي‬ ‫ر‬ ‫د‬‫ن‬‫ا‬ ‫شجر‬ ‫بخك‬ ‫مو‬
(1)‫ك‬ ‫،كبلتظ‬ ‫ا،صرمي‬ ‫ا،قرآم‬ ‫شوظ‬41.
(2)‫ك‬ ‫،كبلتظ‬ ‫ا،صرمي‬ ‫ا،قرآم‬ ‫شوظ‬ :‫ر‬ ‫ان‬41.
(3)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬4/1442.)
(4)( ‫ا،صازنع‬ ‫ا،بعع‬4/111.)

18. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬21
‫ه‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫شو‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ديء‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫،ي‬‫ل‬ ‫زي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫داغ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫مل‬‫ل‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ي‬
‫د‬‫ك‬ ‫دبل‬‫غ‬ ‫ده‬‫ي‬، ‫خرج‬ ‫قنتشاو‬ ‫ل‬ ‫شا‬ ‫مجي‬ ‫زل‬ ‫رغ‬ ‫قب‬ ‫ن‬ ‫ا،سحر‬
‫؟‬ ‫د‬‫ب‬ ‫د‬ ‫ديب‬ ‫ق‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫د‬ ‫شو‬ ‫د‬ :‫م‬ .‫دا‬‫ق‬ ‫دهو‬‫ت‬‫تب‬ ‫د‬ ‫د‬‫س‬‫جك‬ ‫يو‬ ‫ع‬
‫ة‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬ ‫داين‬‫د‬‫ز‬‫ا‬‫ع‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫دبو‬‫د‬ ‫غ‬ .‫دركا‬‫د‬‫ف‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫ت‬ ‫شو‬ ‫دب‬‫د‬‫ق‬ : ‫د‬‫د‬‫ك‬‫ق‬:.‫دا‬‫د‬‫ق‬ ‫دهو‬‫د‬‫ت‬
‫و‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ، ‫دب‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬‫لخر‬ ‫داو‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫م‬ ‫م‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫مس‬‫ن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ل‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫لن‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ح‬
‫دب‬‫مس‬‫ن‬ :.‫دا‬‫ق‬‫ل‬ ‫اق‬‫ع‬‫ل‬ ‫دب‬ ‫دا‬‫ش‬‫زن‬ ‫دوح‬ ‫و‬ ‫د‬‫ي‬ ‫دع‬‫ئ‬‫زا‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫ثر‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫ز‬
‫دمن‬‫د‬‫ض‬ ‫دي‬‫د‬ ‫شو‬ ‫دل‬‫د‬‫س‬‫ش‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫ع‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ‫داو‬‫د‬‫ك‬‫آخر‬ ‫ه‬ ‫دب‬‫د‬‫مس‬‫لن‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫ك‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬
‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫او‬ً‫دب‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬ ‫درب‬‫د‬‫ه‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫داا‬‫د‬‫د‬ :.‫دا‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫دنو‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ل‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫لق‬ ‫ده‬‫د‬‫ي‬،
‫كي‬ ‫خاو‬،‫ا‬(1)
.
:‫ء‬ ‫كؤ‬ ‫مل‬ ‫اشبو‬ ،‫ا‬ ‫اجملكس‬ ‫ه‬ ،‫ا،صث‬ ‫ا،قبع‬ ‫وظ‬ ‫زل‬ ‫لزنش‬
1-:.‫دا‬‫د‬‫ق‬ ‫دع؟‬‫د‬‫ت‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫ت‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬ ‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬ :،‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دي‬‫د‬‫مس‬‫هل‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬‫ق‬
‫دشر‬‫د‬‫د‬‫آ‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ن‬ ‫دقك‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬،‫ل‬ ‫و‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫زا‬ ‫دس‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫اجمل‬ ‫ه‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬
! ‫ألجب‬(2)
.
2-‫ده‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫دبت‬‫د‬‫ح‬‫،ك‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫نا‬ ‫دحا‬‫د‬‫م‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬ ‫دام‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬ :‫دع‬‫د‬‫ي‬ ‫ل‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬
–‫وام‬ ‫ل‬ ‫ث‬ ‫ن‬ ‫ت‬–‫شبت‬ ‫زائع‬ ‫مخس‬ ‫اجملكس‬ ‫ه‬ ‫وظ‬ ‫ام‬(3)
.
3-‫دب‬‫د‬‫ت‬‫ة‬‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬ ‫دب‬‫د‬‫ش‬‫ا‬ ،‫ا‬ ‫دع‬‫د‬‫س‬‫اجلك‬ ‫ه‬ ‫دظ‬‫د‬‫و‬ ‫دام‬‫د‬ ‫نين‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬،‫ا‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬
‫شبتثا‬ ‫فب‬ ‫ك‬(4)
.
:‫الحفظ‬ ‫قوة‬ ‫في‬ ‫عجائب‬ :‫الثاني‬ ‫المبحث‬
(1)‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬51.
(2)( ‫بي‬ ‫ل‬ ‫ا،صاز‬1/15‫ك‬ ‫ك‬ ،‫ا‬ ‫شوظ‬ ‫ك‬ ‫احل‬‫ل‬ ‫)و‬65.
(3)( .‫ا،صما‬ ‫فةتب‬32/58( ‫ا،صاآ‬ ‫)و‬3/273.)
(4)( ‫احلواظ‬ ‫ر‬ ‫ة‬4/1442.)

19. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 22
‫دظو‬‫د‬‫و‬‫احل‬ ‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫ه‬ ‫دع‬‫د‬‫ب‬‫جي‬ ‫دع‬‫د‬‫ك‬‫زث‬ ‫ا‬ ‫در‬‫د‬‫ض‬ ً ‫دا‬‫د‬‫ج‬‫ع‬ ‫دالزيع‬‫د‬‫ف‬‫اإل‬ ‫دع‬‫د‬‫ز‬‫األ‬ ‫ه‬ ‫م‬
: ‫ش‬ ‫نبل‬ ‫جا،ع‬ ،‫ا‬ ‫كةه‬ ‫ه‬ ‫جتب‬
1-‫ب‬ ‫قتادة‬‫(ت‬ ‫السدوسي‬ ‫دعامة‬ ‫ن‬111:)
‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ا،ن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ :‫ديب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫هلل‬‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫يب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬، ‫داد‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ق‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ز‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬
‫ا‬ً‫ال‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫زن‬ ‫دق‬‫ف‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ ‫و‬‫در‬‫ق‬‫ا،ب‬ ‫ع‬ ‫د‬‫ف‬ ‫ده‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫در‬‫ق‬ ‫ديو‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫س‬‫از‬ ‫دح‬ ‫هلل‬‫ا‬
‫دا‬‫ن‬‫أل‬ :.‫قا‬ . ‫ن‬ :.‫قا‬ ‫؟‬ُ ‫شصم‬ ‫ر‬ ‫ا،ن‬ ‫ا‬ ‫تا‬ :.‫قا‬ .‫ا‬ً‫شر‬ ‫ل‬ ‫ا‬ً‫و‬، ‫ل‬
‫ا،بقر‬ ‫ع‬ ‫،س‬ ‫زن‬ ‫شوظ‬ ‫اا‬ ‫بب‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ‫جا‬ ‫حيوع‬ ،(1)
.
2-‫(ت‬ ‫كين‬ُ‫د‬ ‫بن‬ ‫الفضل‬ ‫نعيم‬ ‫أبو‬111:)
‫د‬ ‫ز‬ ‫دل‬ ‫ث‬ ‫ل‬ ‫شنب‬ ‫ل‬ ‫محب‬ ‫زع‬ ‫خرج‬ :‫ع‬ ‫زن‬ ‫ل‬ ‫محب‬ .‫قا‬
‫م‬ ‫دب‬‫ت‬‫ع‬ :‫دث‬ .‫دا‬‫ق‬ ‫عو‬ ‫ا،ص‬ ‫بنا‬ ‫كما‬ ‫هلماو‬ ‫خادزا‬ ‫اق‬‫ز‬‫ا،ر‬ ‫بب‬
‫مو‬ ‫دب‬ :‫دث‬ .‫دا‬‫ق‬ .‫دع‬‫ق‬ ‫د‬‫ج‬‫ا،ر‬ ‫دردو‬ :‫دب‬‫مح‬ .‫قا‬ . ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫خترب‬
‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دبتثا‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫دب‬‫د‬‫ت‬‫ص‬ ‫دعو‬‫د‬‫ق‬‫ع‬‫ل‬ ‫دة‬‫د‬‫خ‬‫ل‬‫د‬‫د‬ ‫لج‬ ‫و‬ ‫دي‬‫د‬ ‫ن‬ ‫يب‬ ‫دبت‬‫د‬‫ش‬ ‫ل‬
‫يب‬ ‫ا‬‫ل‬‫داء‬‫د‬‫ج‬ ‫دهو‬‫د‬‫ث‬‫شبت‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫ديس‬‫د‬، ‫دبتثا‬‫د‬‫ش‬ ‫دا‬‫د‬‫ش‬‫زن‬ ‫در‬‫د‬‫مس‬ ‫د‬‫د‬ ‫س‬‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬
‫ده‬‫س‬‫لجك‬ ‫و‬ ‫د‬‫ب‬‫شن‬ ‫دل‬ ‫دب‬‫مح‬ ‫خة‬‫ل‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫ام‬ ‫د‬ ‫ك‬ ‫لجكس‬ ‫ج‬‫خر‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ن‬
.‫ام‬ ‫ا،ب‬ ‫فو‬ ‫لجكس‬ ‫تساعهو‬ ‫ل‬ ‫ث‬ ‫ل‬ ‫وينهو‬ ‫ل‬
‫دادي‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫در‬‫د‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫ت‬‫شاد‬ ‫در‬‫د‬‫مس‬ ‫ده‬‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫در‬‫د‬‫ق‬ ‫دح‬‫د‬‫ب‬‫ا،ط‬ ‫دث‬‫د‬ ‫ج‬‫در‬‫د‬‫خ‬
‫ي‬ ‫ن‬ .‫قا‬ ‫مسرو‬.‫كيه‬ ‫اضرا‬ ‫شبتثي‬ ‫زل‬ ‫كةا‬ ‫،يس‬ :
:.‫دا‬‫ق‬ ‫داينو‬‫ث‬،‫ا‬ ‫دبت‬‫حل‬‫ا‬ ‫قر‬ ‫و‬ ‫فا‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ا،ثاين‬ ‫مسر‬ ،‫ا‬ ‫قر‬
.‫كيه‬ ‫اضرا‬ ‫شبتثي‬ ‫زل‬ ‫،يس‬
(1)( ‫احلكيع‬2/334( ‫ا،نبالء‬ ‫الم‬ ،‫ف‬ ‫)و‬5/272.)

20. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬23
‫و‬ ‫د‬‫د‬،‫ا،ثا‬ ‫دبت‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫در‬‫د‬‫ق‬ ‫و‬ ‫دا‬‫د‬‫ف‬ ‫دي‬‫د‬ ‫ن‬ ‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫د‬‫د‬،‫ا،ثا‬ ‫در‬‫د‬‫مس‬ ،‫ا‬ ‫در‬‫د‬‫ق‬
‫ا‬‫ع‬‫لا‬ ‫دةا‬‫ك‬ ‫دا‬‫ز‬ :.‫دا‬‫ق‬ ‫دث‬ ‫د‬‫ك‬ ‫قب‬‫ل‬ ‫يناهو‬ ‫انقكب‬‫ل‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ،‫تغ‬
‫دبه‬‫د‬‫ي‬ ‫دب‬‫د‬‫مح‬–‫دلل‬‫د‬‫دةا‬‫د‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬‫ل‬ ‫دةاو‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬ ‫ع‬–‫دبين‬‫د‬‫ت‬‫ر‬‫ت‬–‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬
. ‫ا‬ ‫تا‬ ‫ك‬ ‫زل‬ ‫كةا‬ ‫،صل‬‫ل‬ ‫و‬ ‫اا‬ ‫تو‬ ‫م‬ ‫زل‬
‫دبخ‬‫د‬‫د‬ ‫دام‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫امو‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬،‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫ر‬ ‫دثو‬‫د‬‫د‬ ‫س‬‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫عج‬ ‫ج‬‫در‬‫د‬‫د‬‫خ‬
.‫داعه‬
. ‫ب‬ ‫نه‬ ، ‫اق‬‫ل‬ ‫زن‬ ‫مل‬ :‫محب‬ .‫قا‬
‫فوريت‬ ‫زل‬ ‫م‬ ‫شب‬ ‫م‬ ‫سته‬‫،ر‬ ‫اا‬‫ل‬ :‫ث‬ .‫قا‬(1)
.
3-‫(ت‬ ‫النجود‬ ‫أبي‬ ‫بن‬ ‫عاصم‬121:)
‫مي‬‫در‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬ ‫و‬ ‫دنت‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫زر‬ :‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا،ن‬ ‫يب‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫ا‬ً‫شر‬ ‫خطلمي‬ ‫ما‬ ‫ا،قرآم‬(2)
.
1-‫(ت‬ ‫عمرو‬ ‫بن‬ ‫طلحة‬1212:)
‫دلزك‬ ‫ديخ‬‫آ‬ ‫دا‬‫ن‬‫كي‬ ‫دبم‬‫ق‬ ‫عي‬ ‫د‬‫ث‬،‫ا‬‫ل‬ ‫بع‬ ‫د‬‫آ‬‫ل‬ ‫دا‬‫ن‬ ‫د‬ ‫اجتم‬ :‫در‬‫م‬ ‫ز‬ .‫قا‬
‫مل‬ ‫د‬‫ض‬ ‫ز‬ ‫ه‬ ‫خطل‬ ‫ما‬ ‫قكب‬ ‫شر‬ ‫ل‬ ‫شبت‬ ‫و‬ ‫آ‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫كينا‬
‫دل‬‫د‬‫ط‬‫اخل‬ ‫دا‬‫د‬‫من‬ ‫ده‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫دل‬‫د‬‫ط‬‫اخل‬ ‫دل‬‫ص‬‫ت‬‫دل‬‫د‬ ‫دع‬‫د‬‫ح‬‫طك‬ : ‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا،ر‬ ‫دام‬‫د‬‫ص‬ .‫ق‬ ‫د‬‫د‬ ‫دل‬‫د‬‫ز‬
‫مرل‬(3)
.
1-‫(ت‬ ‫الجراح‬ ‫بن‬ ‫كيع‬‫و‬196:)
(1)( ،‫ا،س‬12/148.)
(2)( ‫ا،نبالء‬ ‫الم‬ ،‫ف‬5/258.)
(3)( ‫زي‬ ‫اجل‬ ‫ل‬ ‫احلبائح‬ ‫تاا‬1/24‫)ز‬

21. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 24
‫ه‬ ‫در‬‫مس‬ ‫دس‬‫مخ‬ ‫دة‬‫ن‬‫ز‬ ‫داا‬‫ت‬ ‫ه‬ ‫درمي‬ ‫ن‬ ‫زا‬ :‫اح‬‫ر‬‫اجل‬ ‫ل‬ ‫يع‬ ‫ل‬ .‫قا‬
‫زصانه‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫زنهو‬ ‫طرو‬ ‫ه‬ ‫رمي‬ ‫ن‬ ‫زاو‬ ‫ت‬ ‫محيوع‬(1)
.
‫دظ‬‫و‬‫ش‬ ‫ل‬ ‫دعو‬‫ي‬ ‫ل‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫د‬‫ك‬ ‫،ك‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫د‬‫ت‬‫ع‬ ‫دا‬‫ز‬ : ‫د‬‫ب‬‫شن‬ ‫دل‬ ‫دب‬‫مح‬ .‫قا‬
‫د‬‫ش‬ ‫ه‬ ‫د‬‫آ‬ ‫دا‬ً‫ي‬ ‫ل‬ ‫د‬‫ت‬‫ع‬ ‫دا‬‫ز‬ ‫لطيهو‬ ‫زل‬‫د‬‫ت‬‫ع‬ ‫ل‬ ‫او‬ً‫دب‬‫ش‬‫ا‬‫ل‬ ‫دا‬ً‫ز‬ ‫ت‬ ‫بت‬
‫ق‬ ‫ق‬‫ع‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫تا‬ ‫يع‬ ‫ل‬ ‫زع‬(2)
.
‫د‬‫ت‬‫شاد‬ ‫دع‬ ‫ع‬ ‫در‬ ‫ا،ب‬ ‫د‬‫ي‬‫ك‬ ‫ا‬‫ل‬‫دب‬ :‫دع‬‫ي‬ ، ‫د‬‫ك‬‫ق‬ :‫داع‬‫م‬ ‫ل‬ ‫ا‬ .‫قا‬
‫يشا؟‬ ‫غكط‬
‫ع‬ ‫ع‬‫ل‬ ‫و‬ ‫شبت‬ ‫زائع‬ ‫لمخس‬ ، ‫زل‬ ‫نح‬ ‫بادام‬ ‫تش‬ ‫شب‬ :.‫قا‬
‫شبت‬ ‫زائع‬ ‫لمخس‬ ، ‫ه‬ ،‫صث‬ ‫،يس‬ ‫شادت‬(3)
.
6-‫(ت‬ ‫المديني‬ ‫بن‬ ‫علي‬231:)
‫دا‬‫د‬‫ق‬‫درب‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫ا‬‫ر‬‫داز‬‫د‬‫س‬ ‫دبتن‬‫د‬‫هلل‬‫ا‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دي‬‫د‬‫ك‬ ‫دب‬‫د‬ ‫ق‬ :‫ته‬ ‫دت‬‫د‬‫ف‬‫دع‬ ‫دل‬‫د‬ ‫در‬‫د‬‫و‬ ‫ج‬ .
.‫دلل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دااو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫دبا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫م‬ ‫دس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫اجمل‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ج‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دبح‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫ده‬ ‫شو‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫دن‬‫ف‬ ‫دبع‬‫ف‬ ‫دبا‬‫ش‬ ‫دهو‬‫ي‬ ‫غك‬ ‫ه‬ ‫شو‬ ‫زل‬ ‫شبا‬ ‫شبت‬
‫اشب‬‫ل‬ ‫شبت‬ ‫ه‬ ‫طئ‬ ‫مل‬(4)
.
7-‫(ت‬ ‫راهويه‬ ‫بن‬ ‫إسحاق‬231:)
‫د‬‫ت‬ ‫اك‬‫ع‬ ‫دل‬ ‫دحاق‬‫ف‬ ‫دا‬‫ن‬‫كي‬ ‫زك‬ :‫اخلواو‬ ‫دالد‬ .‫قا‬‫در‬‫مس‬ ‫دب‬‫ش‬ ‫ه‬
‫دا‬ً‫شر‬ ‫د‬‫ق‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫دا‬‫شر‬ ‫اد‬‫ز‬ ‫دا‬‫م‬ ‫دا‬‫ن‬‫كي‬ ‫دا‬‫ك‬‫قر‬ ‫دهو‬ ‫شو‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫دبت‬‫ش‬ ‫د‬،
(1)( .‫ا،صما‬ ‫فةتب‬32/477.)
(2)( .‫ا،صما‬ ‫فةتب‬32/471.)
(3)( .‫ا،صما‬ ‫فةتب‬32/477.)
(4)( ‫الي‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ألخالق‬ ‫اجلازع‬2/13.)

22. )‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫(أهميته‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬25
(1)
.
‫دلين‬‫ص‬، ‫اآلم‬ ‫ين‬‫ل‬ ‫دهو‬‫ت‬ ‫شو‬ ‫ا‬ً‫ديق‬‫آ‬ ‫دب‬‫ت‬ ‫د‬‫ن‬ :‫دحاق‬‫ف‬ .‫قا‬
‫تايب‬ ‫ه‬ ‫شبت‬ ، ‫فب‬ ‫زل‬ ‫ثر‬ ‫ر‬ ‫ن‬(2)
.
‫دلين‬ ‫و‬ ‫دبت‬‫ش‬ ‫د‬، ‫دع‬‫ئ‬‫زا‬ ‫دام‬‫ص‬‫ز‬ ‫رو‬ : ‫اكي‬‫ر‬ ‫ل‬ ‫فحاق‬ .‫لقا‬
‫فب‬ ‫زنشا‬ ‫شوظ‬‫ل‬ ‫،يشاو‬ ‫ر‬ ‫ن‬‫محيحعو‬ ‫قكيب‬ ‫شر‬ ‫زل‬ ‫شبت‬ ،
.‫زةلع‬ ‫شبت‬ ‫و‬ ‫آ‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫شوظ‬‫ل‬
‫ه‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫زن‬ ‫يب‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫اا‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫؟‬‫دةلع‬‫د‬‫د‬‫هلل‬‫ا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ش‬ ‫دىن‬‫د‬‫د‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ز‬ : ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ق‬
‫كيا‬ ‫زنشا‬ ‫كيته‬ ‫حيحع‬ ،‫ا‬ ‫األشادت‬(3)
.
‫دحاق‬‫د‬‫ف‬ ‫دام‬‫د‬ :‫دي‬‫د‬‫ق‬‫ا،كب‬ ‫دكمع‬‫د‬‫ف‬ ‫دل‬‫د‬ ‫دي‬‫د‬‫ك‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬–‫ده‬‫د‬‫ت‬ ‫اك‬‫ع‬ ‫دل‬‫د‬ ‫ا‬ ‫دن‬‫د‬ ‫ت‬–
‫يب‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫اكي‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دبه‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫داكر‬‫د‬‫د‬‫ط‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ،‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫األ‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ن‬.‫دل‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫دافو‬‫د‬‫د‬‫م‬
‫زسل،ع؟‬ ‫ل‬ ‫فحاق‬ ،‫األز‬
‫دك‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬ . ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬ ،‫دة‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دةاو‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دةا‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ي‬ ‫دنع‬‫د‬‫د‬‫س‬،‫ا‬ :‫دحاق‬‫د‬‫د‬‫ف‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
.‫دةا‬‫ك‬ ‫دالو‬‫خب‬ :‫ا‬ ،‫دا‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫دحا‬‫م‬‫ل‬ ‫دع‬‫و‬‫شني‬ ‫د‬ ‫زا‬‫ل‬ ‫ا،سنعو‬ ‫ك‬ ‫تح‬‫ر‬‫ط‬
.‫كةا‬ ‫خبالو‬ ‫شنيوع‬ ‫تق‬ ‫مل‬ : ‫اكي‬‫ر‬ .‫قا‬
‫داا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ل‬ ‫دبهو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬ ‫داا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫شو‬ :‫دحاق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬
.‫اشب‬‫ل‬
‫اكي‬‫ر‬ .‫قا‬.‫جبي‬ ‫ك‬ ‫فحاق‬ ‫ةا‬ ‫اا‬ ‫مكح‬ :
(1)( ‫زي‬ ‫اجل‬ ‫ل‬ ‫احلبائح‬1/25.)
(2)( ‫،كخطيب‬ ‫ا،سازع‬ ‫لآداا‬ ‫الي‬‫ر‬،‫ا‬ ‫ألخالق‬ ‫اجلازع‬2/253.)
(3)( ‫،كخطيب‬ ‫اجلازع‬2/254.)

23. ‫(أ‬ .. ‫ـظ‬‫ف‬‫الح‬)‫أسبابه‬ . ‫يقته‬‫ر‬‫ط‬ . ‫عجائبه‬ . ‫هميته‬ 26
.‫ه‬ ‫جاز‬ ‫زل‬ ‫ةا‬ ‫ل‬ ‫ةا‬ ‫جةء‬ ‫م‬ ،‫األز‬ ‫،يب‬ :‫فحاق‬ .‫قا‬
‫دب‬ :‫دحاق‬‫ف‬ .‫دا‬‫ق‬ ‫دااو‬‫ت‬‫ا،ص‬ ‫دب‬‫ك‬‫تق‬ ،‫د‬‫ز‬‫األ‬ ‫ج‬ ‫ا،صتااو‬ ‫ليت‬
‫اا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫و‬ ‫دطرو‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬ ‫دعو‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ع‬‫ل‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫داا‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ا،ص‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ز‬
.‫فحاق‬ .‫قا‬ ‫زا‬ ‫ك‬ ‫هللسل،ع‬‫ا‬
‫وظ‬ ‫قب‬ :‫طاكر‬ ‫ل‬ ‫اا‬ ‫بب‬ ،‫األز‬ .‫قا‬‫دب‬‫ج‬ ‫دن‬‫ص‬،‫ل‬ ‫و‬ ‫هللسائ‬‫ا‬
‫كةا‬ ‫زث‬ ‫م‬ ‫،ي‬ :‫فحاق‬ .‫قا‬ ! ‫هللمساكب‬‫ا‬ ‫كةه‬ ‫حلو‬(1)
.
‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دحاق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫إل‬ :‫داكر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ : ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ز‬‫ا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬، ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫(زا‬ :.‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫؟‬ ‫دبت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬، ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫زا‬ ‫دظ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ق‬ :‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫اك‬‫ع‬
‫ل‬ ‫دهو‬‫ت‬ ‫شو‬ ‫د‬‫ق‬ ‫ا‬ً‫ديق‬‫آ‬ ‫د‬ ‫دا‬‫ز‬ ‫دن‬‫ص‬،‫ل‬ ‫؟‬ ‫د‬‫ك‬ ‫زا‬ ‫دعي‬ ‫زا‬ ) ‫شبت‬
‫شو‬–‫ق‬–‫نسيت‬ ‫ا‬ً‫آيق‬‫ه‬(2)
.
1-‫(ت‬ ‫حنبل‬ ‫بن‬ ‫أحمد‬211:)
‫داا‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ي‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫خ‬ :‫يب‬ ‫م‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬ : ‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫شن‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫مح‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫اا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫ب‬ .‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬
‫دالم‬‫ص‬،‫ا‬ ‫دل‬ ‫دل،ن‬‫س‬ ‫م‬ ‫دق‬‫آ‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫دن‬ ‫هلل‬‫ا‬ ‫دل‬‫ز‬ ‫يع‬ ‫ل‬ ‫تب‬ ‫زل‬ ‫آق‬
‫ا،صالم‬ ‫نا‬ ‫خرب‬ ‫شىت‬ ‫اإلفناد‬ ‫آق‬ ‫م‬‫ل‬ ‫اإلفنادو‬ ‫خرب‬ ‫شىت‬(3)
.
9-‫(ت‬ ‫ازي‬‫ر‬‫ال‬ ‫عة‬ْ‫ر‬ُ‫ز‬ ‫أبو‬261:)
‫دك‬‫د‬‫ي‬ ‫ه‬ ‫م‬ :‫دع‬‫د‬ ‫زع‬ ‫د‬‫د‬ .‫دا‬‫د‬‫ق‬‫ده‬‫د‬ ،‫طا‬ ‫مل‬‫ل‬ ‫دنع‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫مخ‬ ‫دة‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫ده‬‫د‬‫ت‬‫تب‬ ‫دا‬‫د‬‫ز‬
‫ي‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ع‬‫ل‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫داا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫ين‬‫ل‬ ‫دهو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫تب‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ز‬
(1)( ‫غباد‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا‬6/353.)
(2)( ‫غباد‬ ‫تخ‬‫ع‬‫ا‬6/354.)
(3)( ،‫ا،س‬11/186.)