Prezentacja z seminarium Zakładu Logiki i Metodologii Nauk. Przedstawia analizę nurtów językoznawczych ze szczególnym uwzględnieniem generatywizmu i kognitywizmu. Instytut Filozofii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

1. Panorama językoznawstwa jako dyscypliny(Korespondencja z pola bitwy) Seminarium ZLiMT Barbara Konat (ZEiK) 22 marca 2011 Instytut Filozofii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

2. CreativeCommons:NonCommercial-ShareAlike You are free: to Share — to copy, distribute and transmit the work to Remix — to adapt the work Under the following conditions: Attribution — You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that suggests that they endorse you or your use of the work). Attribute this work: Credit theauthor: Barbara Konat, Adam Mickiewicz University, Poznan, Poland Noncommercial — You may not use this work for commercial purposes. Share Alike — If you alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under the same or similar license to this one. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/

3. Plan wystąpienia Wstęp: kłopoty z językoznawstwem Rozproszenie językoznawstwa- panorama IJ i IFA UAM „Metodologie językoznawstwa” (Łódź 2006 i 2010) Wyróżnienie generatywizmu i kognitywizmu Generatywizm i kognitywizm jako dwa dominujące nurty W jaki sposób porównać dwa nurty? Porównanie na podstawie „manifestów” Podobieństwa i różnice Podsumowanie – zaproszenie do dyskusji Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

4. Wstęp: kłopoty z językoznawstwem „Naukowość lingwistyki jest bowiem kwestią sporną i od lat pozostaje przedmiotem dyskusji, które jak dotąd nie znalazły ostatecznego rozstrzygnięcia” (Pawłowski 2010) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

6. Panorama językoznawstwa 1: IJ UAM http://www.logic.amu.edu.pl/index.php/Victoria_Kamasa_-_Naukoznawstwo Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

7. Panorama językoznawstwa 2a „Metodologie językoznawstwa” pod red. Piotra Stalmaszczyka Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

8. Panorama językoznawstwa 2b „Empiryczne i ilościowe metody badań wobec naukowego statusu współczesnego językoznawstwa” Pawłowski 2006 Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

9. Panorama językoznawstwa 3 Porównanie dwóch nurtów uznanych za dominujące Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

10. Plan wystąpienia Wstęp: kłopoty z językoznawstwem Rozproszenie językoznawstwa- panorama IJ i IFA UAM „Metodologie językoznawstwa” (Łódź 2006 i 2010) Wyróżnienie generatywizmu i kognitywizmu Generatywizm i kognitywizm jako dwa dominujące nurty W jaki sposób porównać dwa nurty? Porównanie na podstawie „manifestów” Podobieństwa i różnice Podsumowanie – zaproszenie do dyskusji Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

11. W jaki sposób porównać dwa nurty? 1) Podejście pierwsze: według tekstów założycielskich, tzn. explicite określających odrębność podejścia 2) Podejście drugie: według najbardziej aktualnego stanu badań 3) Podejście trzecie: według sztandarowych podręczników Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

12. Podejście pierwsze Dwa teksty „założycielskie”: Chomsky, N. (1970). Current Issues In Linguistic Theory. Paryż: Mouton Lakoff, G. (1991). Cognitive versus generative linguistics: how commitments influence results. Language & Communication , 11 (1-2), strony 53-62 Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

13. Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

14. Chomsky: (1957). Syntactic Structures. The Hague: Mouton. (1964). Current issues in linguistic theory. The Hague: Mouton. (1965). Aspects of the Theory of Syntax. Cambridge: The MIT Press. (1965). Cartesian Linguistics. New York: Harper and Row. Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

15. Noam Chomsky- wczesny program Określając cele teorii językoznawczych, Noam Chomsky stwierdza W niniejszej pracy zastrzegę termin teoria językoznawcza dla systemów hipotez dotyczących ogólnych cech języka ludzkiego wysuwanych w próbie odniesienia się do określonego zakresu zjawisk językowych (Chomsky, 1970, str. 7) Przesądza tym samym, że istotnym dla badań językoznawczych będzie to, co ogólne – wspólne zarówno dla różnego rodzaju wypowiedzi językowych jak i dla różnych języków. Obok tego jednak zauważa, że pewien zakres zjawisk językowych zostanie świadomie pominięty, aby możliwe było wskazanie praw ogólnych dla zakresu będącego bezpośrednio w obszarze zainteresowań. Pokazuje to, że Chomsky był świadom stosowanych przez siebie procedur idealizacyjnych. Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

18. S - > NP VP

19. VP - > (Aux) V (NP) (PP) (Adv)

20. Itd….

21. (Some) (beautiful) boys (were) danc(ing) (twist) (with otherboys) (quickly).Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

23. Języka – SLI

24. Elementów języka

25. Colorless green ideas sleep furiously. Gramatyka może być badana niezależnie od semantyki.Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

26. Noam Chomsky- wczesny program Komponenty w języku Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

27. Noam Chomsky- wczesny program Tylko zdania poprawne (well-formed) należą do badanego języka I-language (competence) vs. E-language (performance) Idealny użytkownik języka – „[jest takim] użytkownikiem, który należy do całkowicie jednorodnej społeczności językowej i zna jej język w sposób doskonały. Wykorzystując swoją znajomość języka podczas czynnego zachowania nie podlega on też takim gramatycznie nieistotnym uwarunkowaniom jak ograniczoność pamięci, rozproszenie uwagi, przerzuty uwagi oraz błędy (przypadkowe i systematyczne). Takie jest moim zdaniem stanowisko twórców językoznawstwa ogólnego, i , jak dotychczas nie przytoczono żadnego przekonującego argumentu na rzecz jego modyfikacji” (N. Chomsky Zagadnienia teorii składni) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

28. Językoznawstwo kognitywne Główne założenia: Założenie o generalizacji Założenie o poznawczym charakterze języka Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

30. Założenie o generalizacji i założenie o poznawczym charakterze języka Założenie o poznawczym charakterze języka (Cognitivecommitment): koncepcje językoznawcze należy uzgadniać z tym, co generalnie wiadomo na temat umysłu i mózgu z dyscyplin innych niż językoznawstwo. (Lakoff, 1991, str. 54) Dla badacza pracującego w paradygmacie językoznawstwa kognitywnego oznaczać to będzie konieczność uwzględniania wyników badań z dziedzin takich jak psychologia rozwojowa i poznawcza, antropologii czy neurobiologii. (convergingevidence) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

32. „languagestructureemergesfromlanguageuse” (Tomasello 2003)

33. Tym, co badane są rzeczywiste wypowiedzi użytkowników języka.Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

34. Zestawienie Tezy wczesnego Chomsky’ego Gramatyka i semantyka to osobne moduły. Ich wzajemny wpływ zostaje pominięty dlatego można je badać osobno. Język jako całość to osobny moduł. Wpływ pozostałych zdolności poznawczych na niego może zostać pominięty. Do języka (badanego) należą tylko zdania poprawne, takie jakie wypowiadałby idealny użytkownik języka. B. Tezy kognitywizmu (Generalizationcommitment) Uznaje się wpływ gramatyki i semantyki na siebie (Cognitivecommitment) Uznaje się wpływ procesów poznawczych innych niż językowe na język Uchyla się założenie o idealnym użytkowniku języka –zawiera oparcie się o uzus językowy Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

35. Czy wobec tego Pawłowski ma rację, twierdząc, że podejścia wewnątrz językoznawstwa się nie wykluczają? Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

37. Lakoff i Fauconnier o Chomskym „założenie o poznawczym charakterze języka stoi w sprzeczności z założeniami Chomsky’ego” (Lakoff, 1991, str. 54) W przeciwieństwie do tej jednoznacznie autonomicznej wizji struktury językowej [mowa o generatywizmie – przyp. B.K.], językoznawstwo kognitywne powróciło do dawniejszej tradycji. W ramach tej tradycji język służy tworzeniu i przekazywaniu znaczenia, a językoznawcy i kognitywiście daje wgląd w działanie umysłu. Fundamentalne własności myślenia, procesy poznawcze i komunikacja społeczna powinny się pojawiać, być skorelowane i powiązane z ich przejawami językowymi. (Fauconnier, 2009, str. 261) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

39. Linguistics 115: Corpus Linguistics, Fall 2007, SJSU 12

40. Chomsky on corpus linguistics: 2004 interview (cyt. Za : CHOMSKY VS. CORPUS LINGUISTICS , John Fry , San Jos´e State University )Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

41. Genetyczne pokrewieństwo CL i GG: Pierwsza i druga rewolucja kognitywna Linguisticswars Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

42. Podejście drugie w rekonstrukcji poglądów Odtworzenie ewolucji i zmian wewnątrz teorii Taka panorama wydaje się najbardziej obiecująca, wymaga dalszej pracy Współczesne koncepcje stosowane w badaniach generatywnych różnią się znacznie od pierwotnych założeń Chomsky’ego (dr Katarzyna Miechowicz-Mathiasen IFA UAM) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

43. ’60 Transformationalgenerativegrammar (reguły transformacji) Standard Theory (struktury głębokie i powierzchniowe) ’70 Extended Standard Theory ’80 Government/Binding Theory (Principles, Parameters,Movement) ’90 Minimalist Program Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

45. Podejście trzecie – porównanie podręczników „Arbitraryrelation of form and meaning” „Evidence for theinnateness of language” „Theautonomy of language” (Fromkin, Rodman, Hyams) „GeneralisationCommitment” „CognitiveCommitment” „Embodiedcognition” (Evans, Green) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

46. Językoznawstwo kognitywne a generatywne Schemat pytań http://www.slideshare.net/VictoriaKamasa/funkcjonalizm Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

47. Podsumowanie Jaki jest status językoznawstwa jako dyscypliny (naukowej)? Wydaje się, że cytowani autorzy, choć wychodzący z różnych tradycji, zarówno językoznawcy jak metodolodzy, są w jednym zgodni: nie ma powszechnie przyjętych pojęć zarówno językoznawstwa jak i nauki. Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

49. Dodatkowa komplikacja Socialturn w językoznawstwie kognitywnym Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

50. Zaproszenie do dyskusji Jaki jest status językoznawstwa jako dyscypliny tak zróżnicowanej, z dwoma wyróżniającymi się nurtami? Zarówno generatywiści i kognitywiści przekonani są o spełnianiu przez te teorie kryteriów naukowości. Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

51. Czy należy założyć, że utrata części obrazu jest ceną naukowości (idealizacja) i językoznawstwo musi funkcjonować jako podzielona dyscyplina? Czy językoznawstwo kognitywne stawiając w centrum zainteresowania semantykę, musi przyjąć, że nie spełni na pewno kryteriów naukowości, i pozostać dyscypliną humanistyczną? (Carnapa opinia o semantyce, Maciaszek 2006) Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

52. Dziękuję za uwagę i zapraszam do dyskusji Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

53. Podziękowania Prezentacja ta nie powstałaby, gdyby nie pomoc i zaangażowanie Koleżanek i Kolegów z Instytutu Filologii Angielskiej oraz Instytutu Językoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Poniżej znajduje się lista osób, z których prac i uwag korzystałam przy przygotowaniu prezentacji. Prof. Małgorzata Fabiszak Dr Konrad Juszczyk http://www.slideshare.net/Linguist/strukturalizm2010 http://www.slideshare.net/Linguist/kognitywizm-w-lingwistyce Dr Victoria Kamasa: http://www.logic.amu.edu.pl/index.php/Victoria_Kamasa_-_Naukoznawstwo http://www.slideshare.net/VictoriaKamasa/funkcjonalizm http://www.slideshare.net/VictoriaKamasa/kosmitywizm Dr Katarzyna Miechowicz-Mathiasen Z Zakładu Logiki i Kognitywistyki IP UAM: Mgr Agnieszka Czoska http://www.logic.amu.edu.pl/images/4/4f/Generatywizm.pdf Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011

54. Literatura Chomsky, N. (1970). Current Issues In Linguistic Theory. Paryż: Mouton. Evans, V., & Green, M. (2006). Cognitive Linguistics. An Introduction. Edynburg: Edinburgh University Press. Fauconnier, G. (2009). Metodologia i uogólnienia. W A. Klawiter, Formy aktywności umysłu. Ujęcia kognitywistyczne (strony 260-288). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Grucza F., (1983). Zagadnienia metalingwistyki, Warszawa, PWN Lakoff, G. (1991). Cognitive versus generative linguistics: how commitments influence results. Language & Communication , 11 (1-2), strony 53-62. Pawłowski, A. (2010)Empiryczne i ilościowe metody badań wobec naukowego statusu współczesnego językoznawstwa. W: P. Stalmaszczyk, Metodologie językoznawstwa. Filozoficzne i empiryczne problemy w analizie języka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Maciaszek, J. (2006)Filozoficzne i logiczne podstawy językoznawstwa. W: P. Stalmaszczyk, Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne . Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Barbara Konat UAM. Seminarium ZLiMT 22.03.2011