ekoLIDERZY 2017 województwa małopolskiego

oddajemy w Pañstwa rêce publikacjê
prezentuj¹c¹ najlepsze projekty
wspó³finansowane ze œrodków
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
Œrodowiska i Gospodarki Wodnej
w Krakowie w 2016 r. To ju¿ 11. gala
konkursu „#ekoLIDERZY województwa
ma³opolskiego” podczas której
pragniemy uhonorowaæ te instytucje,
które aktywnie dzia³a³y na rzecz
popraw y stanu œrodowisk a
naturalnego w Ma³opolsce.
Wojewódzki Fundusz jest elementem
systemu finansowania ochrony
œrodowiska w sk³ad którego wchodzi
Narodowy Fundusz Ochrony
Œrodowiska i Gospodarki Wodnej,
16 wojewódzkich funduszy, a tak¿e
Bank Ochrony Œrodowiska. Dzia³aj¹c
w ramach tego systemu krakowski
Fundusz od 24 lat finansowo
wspiera przedsiêwziêcia realizowane
przez instytucje, a tak¿e od 2016 r.
przez osoby fizyczne w zakresie m.in.
poprawy jakoœci powietrza,
gospodarki wodno-œciekowej,
odpadowej, ochrony przyrody,
czy edukacji ekologicznej.
Wymiernym efektem jest fakt,
i¿ przez ponad dwie dekady
udzieliliœmy pomocy finansowej
blisko 10 tysi¹com beneficjentów,
docieraj¹c do ponad 1,5 miliona
odbiorców koñcowych, wspieraj¹c ich
kwot¹ ponad 2,5 miliarda z³otych.
Wiemy, ¿e si³¹ Wojewódzkiego
Funduszus¹projektyrealizowaneprzez
jego Beneficjentów. Chcemy,
aby ta publikacja by³a prezentacj¹
najlepszych praktyk dla tych
podmiotów, które jeszcze z pomocy
Funduszu nie korzysta³y, b¹dŸ
szukaj¹ nowych inspiracji i Ÿróde³
ich finansowania.
Tegorocznym laureatom serdecznie
gratulujemy. ¯yczmy Ma³opolsce
i Ma³opolanom jak najwiêcej
realizacji projektów poprawiaj¹cych
standard ¿ycia w czystym œrodowisku.
Ma³gorzata Mruga³a
Prezes Zarz¹du
w Krakowie

Centrum Jana Paw³a II„Nie lêkajcie siê!"
zwi¹zane jest z osob¹ Jana Paw³a II.
Jest najwa¿niejszym w Polsce i na
œwiecie oœrodkiem pamiêci osoby
i dzie³a Papie¿a Polaka. To
równoczeœnie wotum dziêkczynne
narodu polskiego za pontyfikat
oraz miejsce dla wszystkich ludzi dobrej
woli, którym bliska by³a osoba i dzie³o
Papie¿a bez wzglêdu na ich
narodowoœæ i wyznanie. Nazwa
instytucji jest nawi¹zaniem do s³ów
Jana Paw³a II wypowiedzianych
w dniu inauguracji pontyfikatu -
22 paŸdziernika 1978 r.: „Nie lêkajcie
siê! Otwórzcie, otwórzcie na oœcie¿
drzwi Chrystusowi!“ Inicjatywa
powo³ania papieskiego Centrum
zosta³a podjêta 2 stycznia 2006 roku
przez metropolitê krakowskiego
kard. Stanis³awa Dziwisza, który
podpisa³ Statut oraz wyda³ Dekret
powo³uj¹cy Centrum Jana Paw³a II
„Nie lêkajcie siê!” jako koœcieln¹
i publiczn¹ osobê prawn¹ podlegaj¹c¹
b e z p o œ re d n i o M e t ro p o l i c i e
Krakowskiemu. Centrum otrzyma³o
osobowoœæ prawn¹ na mocy
rozporz¹dzenia Ministra Spraw
Wewnêtrznych i Administracji
z 27 stycznia 2006 roku. Budowa
obiektów zaprojektowanych przez
architekta Andrzeja Mikulskiego
rozpoczê³a siê dwa lata póŸniej,
w 2008 r. na obszarze dawnych
Zak³adów Sodowych „Solvay” tzw.
Bia³ych Mórz, w miejscu symbolicznie
zwi¹zanym z latami m³odoœci Karola
Wojty³y.W pierwszym etapie inwestycji
powsta³ koœció³ dolny, gdzie obecnie
znajduj¹ siê relikwie Jana Paw³a II.
Najcenniejsz¹ z nich jest krew pobrana
Papie¿owi podczas jednego z ostatnich
przed œmierci¹ badañ w klinice
Gemelli. Z Rzymu dotar³ równie¿
papieski krzy¿ pastoralny, mitra oraz
ornat, którego u¿ywa³ Ojciec Œwiêty.
Ampu³ka z krwi¹ Papie¿a, zamkniêta w
szklanej szkatule, zosta³a umieszczona
wewn¹trz marmurowego o³tarza
stoj¹cego poœrodku oœmiobocznego
koœcio³a Relikwii. Centrum ma za
zadanie promowanie duchowoœci,
kultury i tradycji zwi¹zanej z osob¹
Papie¿a, dzia³alnoœæ naukow¹
i e d u k a c y j n ¹ o r a z p o m o c
potrzebuj¹cym. Oœrodki Centrum Jana
Paw³a II „Nie lêkajcie siê” to:
Sanktuarium œw. Jana Paw³a II
w Krakowie, Centrum Wolontariatu,
Niepubliczny Oœrodek Doskonalenia
Nauczycieli, Uniwersytet Trzeciego
Wieku im. Jana Paw³a II w Krakowie,
C e n t r u m P i e l g r z y m k o w e
Franciszkañska 3, Szko³a Modlitwy
Jana Paw³a II, Ruch modlitewny
„Adoremus" oraz Instytut Dialogu
Miêdzykulturowego im. Jana Paw³a II.

gazowego, pompy ciep³a,
nowoczesnego kot³a opalanego
wêglem o minimalnej sprawnoœci
cieplnej, wynosz¹cej 80 proc.
(dotyczy³o to budynków, w których
nie ma instalacji gazowej a dostêp
do us³ug œwiadczonych przez
Miejskie Przedsiêbiorstwo Energetyki
Cieplnejjestograniczonyzewzglêdów
techniczno-ekonomicznych). Miasto
udzieli³o równie¿ dotacji na zakup
i monta¿ kolektorów s³onecznych –
celem obni¿enia emisji w lokalnym
Ÿródle ciep³a opalanym wêglem.
Namacalnym efektem realizacji
programu jest redukcja emisji
zanieczyszczeñ poprzez obni¿enie
iloœci wêglowych Ÿróde³ spalania
w lok alach w zabudowie
mieszkaniowej i budynkach
u¿ytecznoœci publicznej oraz
wprowadzenie ogr zewania
alternatywnego – pieców gazowych.
W wyniku realizacji projektu
wymieniono przestarza³e piece
wêglowe na ekologiczne gazowe
u podmiotów prywatnych (506
pieców), w budynkach stanowi¹cych
w³asnoœæ miasta (13 sztuk),
w budynkach bêd¹cych w zarz¹dzie
miasta (29 sztuk), - na piece o wysokiej
sprawnoœci (27 sztuk), na pompy
ciep³a (5 sztuk), oraz zamontowano
kolektory s³oneczne u podmiotów
Najwiêkszym problemem Nowego
S¹cza jest zanieczyszczenie powietrza.
Po³o¿enie geograficzne utrudnia
wentylacjê miasta, przez co spowija je
smog, szczególnie w sezonie
grzewczym.Wed³ug raportu Œwiatowej
Organizacji Zdrowia w 2016 roku
Nowy S¹cz zosta³ sklasyfikowany jako
czternaste najbardziej zanieczyszczone
miasto Unii Europejskiej. W³aœnie
dlatego najwa¿niejsze dzia³ania
proekologiczne w³adz miasta zwi¹zane
s¹ z ochron¹ powietrza. W latach
2015-2016 realizowany by³ jeden
z wa¿niejszych projektów „Program
poprawy jakoœci powietrza dla
Nowego S¹cza – I etap”. Przedsiêwziêcie
mia³o na celu poprawê jakoœci
powietrza na terenie Nowego S¹cza,
przede wszystkim w zakresie
zmniejszenia iloœci py³u zawieszonego
w powietrzu oraz benzo(a)pirenu
w pyle. Celem programu by³o równie¿
przeprowadzenie inwentaryzacji
Ÿróde³ emisji czyli sprawdzenie sk¹d
bior¹ siê zanieczyszczenia. Zosta³a
tak¿e przeprowadzona kampania
edukacyjna wœród mieszkañców.
Miasto Nowy S¹cz udzieli³o dotacji
na zmianê Ÿróde³ ciep³a w budynkach
i lokalach mieszkalnych obejmuj¹c¹
likwidacjê pieców, kot³ów opalanych
wêglem z jednoczesnym zast¹pieniem
ich przez nowe Ÿród³a w postaci kot³a

prywatnych (79 kolektorów).
Koszt zadania wynosi³ 5 551 773,37 z³
n a t o m i a s t ³ ¹ c z n a k w o t a
dofinansowania z Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony Œrodowiska
i Gospodarki Wodnej oraz
Narodowego Funduszu Ochrony
wynios³a 4 570 549,16 z³. Chc¹c
zapewniæ uzyskanie pe³nej
informacji na temat jakoœci powietrza
w Mieœcie Urz¹d Miasta we
wspó³pracy z Akademi¹ Morsk¹
w Gdyni i Politechnik¹ Warszawsk¹
wdro¿y³ pilota¿owy system lokalnego
monitoringu jakoœci powietrza.
Wyniki z zainstalowanych w 2016
roku na terenie Nowego S¹cza piêciu
punktów pomiarowych prezentuj¹
œrednio-godzinn¹ iloœæ py³ów
zawieszonych PM 10, PM 2,5.
Te informacje maj¹ na celu
uœwiadomienie mieszkañcom,
jaka jest amplituda zmian
zanieczyszczenia powietrza
w czasie, potwierdzaj¹c jednoczeœnie,
¿e g³ówny problem to emisja
z palenisk domowych (najwy¿sze
stê¿enia wystêpuj¹ w godzinach
rozpalania oraz dok³adania
w godzinach wieczornych). Do
roku 2022 Urz¹d Miasta zamierza
wydaæ kolejne 4 mln z³ na walkê
ze smogiem. Zostan¹ wydane
przede wszystkim na zmianê
sposobu ogrzewania budynków
z wêglowego na ekologiczne. Jak
bowiem wykaza³a przeprowadzona
w ramach programu SALPS
inwentaryzacja 11639 Ÿróde³ emisji
zlokalizowanych na terenie
Nowego S¹cza 4253 budynków
(ok. 36 proc.) ogrzewanych jest
wêglem.

Miasto ma byæ czyste, zielone
i kolorowe! Aby osi¹gn¹æ ten cel
w³adze Oœwiêcimia realizuj¹ ró¿ne
projekty. Czêœæ z nich jest
wspó³finansowana przez WFOŒiGW
w Krakowie. W 2016 roku za pieni¹dze
z dofinansowania WFOŒiGW zosta³a
zorganizowana Eko-majówka.
Impreza mia³a formê pikniku
rodzinnego na Placu Pokoju,
a jej celem by³o podniesienie
œ w i a d o m o œ c i e k o l o g i c z n e j
mieszkañców. Zorganizowane zosta³y
zabawy, konkursy oraz animacje
ekologiczne. Na Eko-Scenie
i Eko-Pasa¿ach odbywa³y siê
wystêpy grup dzieciêcych oraz
artystów. Poza tym mieszkañcy
mieli okazjê oddaæ zu¿yty sprzêt
elektryczny i elektroniczny w zamian
za kwiaty („Kwiaty za Elektrograty”).
Eko-majówka to nie jedyny element
edukacji ekologicznej prowadzonej
w Oœwiêcimiu. W ubieg³ym roku
miasto zorganizowa³o kilka imprez
dla wszystkich grup wiekowych,
wszczególnoœciskierowanychdodzieci
i m³odzie¿y. Podczas akcji„Sprz¹tanie
œwiata” uporz¹dkowano tereny wokó³
szkó³, cmentarzy, Parku Chemików,
rejonu jezior Kruki i rzeki So³y.
W szko³ach zorganizowano zbiórkê
zu¿ytychbaterii,którezosta³yprzekazane
do Zak³adu Us³ug Komunalnych,
celem ich unieszkodliwienia. Miasto
zorganizowa³o tak¿e akcjê
charytatywn¹ „Pomaganie przez
odkrêcanie” czyli przedsiêwziêcie
polegaj¹ce na zbiórce plastikowych
nakrêtek PET i akcjê„Ja w to wchodzê!
A fe! Posprz¹taj po swoim psie!”- czyli
uœwiadamianie posiadaczom psów
o obowi¹zkach na nich ci¹¿¹cych
w zakresie utrzymania czystoœci. By³y
tak¿e spektakle dla dzieci i m³odzie¿y
o tematyce ekologicznej, odbywaj¹ce
siê w Oœwiêcimskim Centrum Kultury
i Miejskiej Bibliotece Publicznej.„Afera
Leœna” mia³a formê weso³ej, wspólnej
zabawy z dzieciêc¹ publicznoœci¹.
Przedstawienie zawiera³o treœci
edukacyjne, maj¹ce na celu rozwijanie
w dzieciach œwiadomoœci dbania
o œrodowisko naturalne i szacunku
wobec przyrody.„Zielony Kopciuszek”
przypomina³ najm³odszym jak wa¿ny
jest szacunek wobec przyrody, a tak¿e
uczy³ jak o ni¹ dbaæ. Ponadto spektakl
podkreœla³, ¿e wa¿na jest ochrona
powietrza oraz ukazywa³ negatywne
skutki palenia odpadów w domowych
paleniskach. Mieszkañcy Oœwiêcimia
przyczynili siê tak¿e do stworzenia
nowego miejsca zielonego w mieœcie
– Parku Zasole. Obszar miêdzy
ul.WiêŸniów Oœwiêcimia a ul. Obozow¹
przed realizacj¹ inwestycji by³
zaniedbanym obszarem zieleni
miejskiej. Inwestycja objê³a m.in.
budowê placu parkowego, chodników,
placu zabaw, œcie¿ki zdrowia, si³owni
zewnêtrznej i ma³ej architektury.
Wykonana zosta³a rekultywacja
istniej¹cego terenu, a tak¿e

wprowadzono now¹ zieleñ
wysok¹, œredni¹ i nisk¹ o du¿ej
ró¿norodnoœci gatunkowej.
Posadzone zosta³y drzewa liœciaste,
krzewy ¿ywop³otowe, okrywowe
liœciaste i iglaste, byliny, trawy
ozd o b n e, p n ¹ c z a, ro œ l i ny
cebulowe. Powierzchnia zieleni po
realizacji projektu wynios³a
6460,3 m2,a ogólna powierzchnia
zagospodarowania 9700 m2.
Realizacja zadania pozwoli³a na
wykreowanie reprezentacyjnego
terenu zieleni publicznej.
Mieszkañcy mog¹ korzystaæ z trzech
stref: spacerowej, rekreacyjnej
i reprezentacyjnej. Odbiór techniczny
parku odby³ siê w grudniu ubieg³ego
roku. Miasto Oœwiêcim dba tak¿e
w inny sposób o czyste powietrze.
Na podstawie uchwa³y Rady Miasta
Oœwiêcim w sprawie zasad
przyznawania osobom fizycznym
dotacji ze œrodków bud¿etu Miasta
Oœwiêcim na wymianê starych
i nieekologicznych Ÿróde³ ciep³a na
nowe ekologiczne Ÿród³a grzewcze
w ramach ograniczania niskiej
emisji dla Miasta Oœwiêcim udzielono
dotacji w 2015 i 2016 roku. Dwa lata
temu miasto przyzna³o 27 dotacji
(20 do kot³ów wêglowych
niskoemisyjnych oraz 7 do kot³ów
gazowych). W 2016 roku miasto
udzieli³o 25 dotacji w tym 13 do
kot³ów wêglowych niskoemisyjnych,
11 do kot³ów gazowych oraz 1 do
kot³a na biomasê. Ponadto w 2015
roku udzielono 5 dotacji do zakupu
i monta¿u kolektorów s³onecznych,
na kwotê 25 tys. z³. A od paŸdziernika
2016 r. trwa akcja pod has³em „Ten
kto spala œmieci zatruwa Ciebie
i Twoje dzieci". Stra¿nicy miejscy
kontroluj¹ domowe kot³ownie
i sprawdzaj¹ czy dym wydobywaj¹cy
siê z kominów pochodzi ze spalania
wêgla czy odpadów komunalnych.

Jak mo¿emy chroniæ œrodowisko?
To wa¿ne pytanie, bo skuteczna
ochrona œrodowiska to obecnie
priorytet niemal¿e w ka¿dej gminie
naszego kraju, równie¿ w Œwi¹tnikach
Górnych. Gmina podjê³a wiele dzia³añ
na rzecz ochrony œrodowiska.
W ubieg³ym roku w Œwi¹tnikach
Górnych realizowany by³ projekt
wymiany starych kot³ów wêglowych
na ekologiczne Ÿród³a ciep³a.
Projekt zosta³ dofinansowany przez
Wojewódzki Fundusz Ochrony
w Krakowie. Sukcesywnie budowany
jest system kanalizacji sanitarnej,
zarówno ze œrodków w³asnych
gminy jak i przy dofinansowaniu
zewnêtrznym. Równie¿ w ubieg³ym
roku gmina zakoñczy³a realizacjê
partnerskiego projektu polegaj¹cego
m.in. na utworzeniu szlaków
turystycznych. Przy okazji realizacji
projektu promowany by³ zdrowy
styl ¿ycia oraz rower jako alternatywny
œrodek transportu. Œwi¹tniki by³y
równie¿ wspó³organizatorem
Rekreacyjnego Rajdu Rowerowego.
Ale nie tylko dzia³ania inwestycyjne
przyczyniaj¹ siê do ograniczenia
zanieczyszczeñ i ochrony œrodowiska.
Równie wa¿ne s¹ jednak dzia³ania
podejmowane w celu podniesienia
œ w i a d o m o œ c i e k o l o g i c z n e j
mieszkañców, bo razem mo¿na
zdzia³aæ wiêcej. W 2016 roku
w urzêdzie zosta³ zatrudniony
„ekodoradca” (w ramach projektu
LIFE). Wspiera on mieszkañców
w procesie wymiany kot³ów, ale
równie¿ prowadzi spotkania oraz
pogadanki z zakresu ochrony
powietrza. Jego dzia³alnoœæ obejmuje
te¿ m.in. cykl zajêæ w szko³ach
podstawowych na terenie gminy.
Zajêcia s¹ dostosowane do wieku
s³uchaczy. Ponadto wspólnie
z gm i n a m i S towa r z ys ze n i a
Metropolia Krakowska, Œwi¹tniki
Górne opracowa³y i przyjê³y
Metropolitalny Program Promocji
Postaw Niskoemisyjnych oraz
koncepcjê roz woju systemu
rowerowego. Gmina uczestniczy
te¿ w pracach zwi¹zanych ze
stworzeniem Koncepcji integracji
systemów transportowych na
terenie Krakowskiego Obszaru
Funkcjonalnego (KrOF). W ramach
porozumienia partnerskiego gmin
obszaru funkcjonalnego gmina
bierze udzia³ w forum „Jakoœæ
powietrza na obszarze funkcjonalnym
Blisko Krakowa”, gdzie poruszane
s¹ kluczowe kwestie i omawiane
problemy dotycz¹ce ochrony
powietrza oraz wypracowywane
dzia³ania maj¹ce s³u¿yæ rozwi¹zaniu
tych problemów. Aby uœwiadomiæ
mieszkañcom problemy zwi¹zane
z nisk¹ emisj¹ i zanieczyszczeniem
powietrza, którym oddychamy -
na terenie gminy zamontowano
czujniki-sensory wykrywaj¹ce py³y

w powietrzu. Sensory zosta³y
zamontowane w siedmiu punktach
na terenie gminy Œwi¹tniki Górne.
Sensory zbieraj¹ nastêpuj¹ce
dane pomiarowe: temperaturê
powietrza, wilgotnoœæ, ciœnienie
i przede wszystkim stê¿enie py³ów
zawieszonych PM 2.5 oraz PM 10.
D a n e w m i e j s c u b a d a n i a
przedstawione s¹ za pomoc¹ diody,
której kolor pokazuje aktualny
stan powietrza w 6-stopniowej skali.
Dodatkowo wyniki przesy³ane
s¹ do platformy internetowej
www.map.airly.eu. Mieszkañcy
na bie¿¹co mog¹ sprawdzaæ na
interaktywnej mapie stan powietrza,
a dla samorz¹du informacje te
s¹ podstaw¹ do podejmowania
kolejnych dzia³añ. Realizuj¹c
zadania z zakresu ochrony
œrodowisk a nale¿y myœleæ
perspektywicznie i strategicznie.
To jakie decyzje samorz¹d
podejmie dziœ bêdzie mia³o
swoje skutki w przysz³oœci. Dlatego
te¿ gmina Œwi¹tniki Górne
z³o¿y³a wniosek do NFOŒIGW
w ramach POIiŒ na budowê
kanalizacji na kwotê ponad 32 mln
z³.Ponadto z³o¿one zosta³y wnioski
o dofinansowanie (w ramach
RPO WM) termomodernizacji
budynków u¿ytecznoœci publicznej,
wymianê kot³ów wêglowych
wraz z dzia³aniami edukacyjnymi
oraz budowê parkingu P&R.
Wszystkie podejmowane przez
gminê Œwi¹tniki Górne dzia³ania
prowadz¹ do poprawy stanu
œ r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o
i ograniczenia niskiej emisji
p o c h o d z ¹ c e j z a r ó w n o
z nieekologicznych kot³ów
wêglowych jak i transportu
indywidualnego.

W 2009 roku gmina Niepo³omice
przyst¹pi³a do Porozumienia
B u r m i s t r z ó w c z y l i r u c h u
europejskiego skupiaj¹cego w³adze
lokalne i regionalne, które
dobrowolnie zobowi¹zuj¹ siê do
p o d n i e s i e n i a e f e k t y w n o œ c i
energetycznej oraz zwiêkszenia
wykorzystania odnawialnych
Ÿróde³ energii na swoim terenie.
Tym samym Niepo³omice zgodzi³y
siê na wprowadzenie w ¿ycie
celów planu „20-20-20” (dyrektywa
UE 3X20): ograniczenie o 20 proc.
emisji gazów cieplarnianych,
wzrostu o 20 proc. efektywnoœci
energetycznej, a tak¿e osi¹gniêcie
20 proc. udzia³u energii produkowanej
z odnawialnych Ÿróde³ energii.
W zwi¹zku z tym zosta³ opracowany
i przyjêty Uchwa³¹ Rady Miejskiej
„Plan dzia³añ na rzecz zrównowa¿onej
energii dla gminy Niepo³omice”,
który zawiera szereg dzia³añ
zwi¹zanych z popraw¹ efektywnoœci
e n e r g e t y c z n e j b u d y n k ó w
u¿ytecznoœci publicznej oraz popraw¹
œrodowiska naturalnego poprzez
redukcje gazów cieplarnianych
i py³ów zawieszonych. Co zosta³o
zrealizowane w ostatnim czasie?
Zamontowano 660 sztuk instalacji
k o l e k t o r ó w s ³ o n e c z n y c h
do produkcji ciep³ej wody u¿ytkowej
w domach prywatnych oraz
6 instalacji dla budynków
u¿ytecznoœci publicznej takich jak
MKS Puszcza, KS Czarni Stani¹tki,
OSP Niepo³omice czy CKUiZ.
Montowane w ramach projektu
kolektory s³oneczne to urz¹dzenia
najwy¿szej klasy, spe³niaj¹ce
e u ro p e j s k i e n o r my j a k o œ c i
i wydajnoœci oraz posiadaj¹ce
odpowiednie certyfikaty. Specjalna
instalacja zapewnia mieszkañcom
ogrzewanie wody na codzienne
potrzeby, bez koniecznoœci palenia
w piecu. Posiadacze baterii
s³onecznych mog¹ wiêc liczyæ na
oszczêdnoœci (spal¹ mniej wêgla),
a wszyscy okoliczni mieszkañcy
na poprawê jakoœci powietrza (mniej
py³ów i szkodliwych substancji dostaje
siê do œrodowiska). Co istotne,
mieszkañcy chc¹cy skorzystaæ z oferty
nie musieli przerabiaæ posiadanych
i n s t a l a c j i , a n i w y m i e n i a æ
funkcjonuj¹cych pieców - instalacjê
pod³¹czano do pracuj¹cego systemu
CO. Ka¿d¹ bateriê s³oneczn¹
zainstalowa³a wykwalifikowana
firma i zanim zosta³a ona
uruchomiona, przesz³a odpowiednie
testy, a jej nowi posiadacze –
przeszkolenie. Oprócz pokrycia
70 proc. kwoty zakupu i monta¿u
kolektorów, poszczególne gminy
i fundusz szwajcarski sfinansuj¹
równie¿ koszty póŸniejszych
przegl¹dów. Efekty projektu bêdzie
widaæ jeszcze d³ugo po jego
zakoñczeniu - na ka¿d¹ instalacjê
udzielono 10 lat gwarancji.

Na terenie gminy Niepo³omice
zosta³o te¿ wykonanych 13 instalacji
fotowoltaicznych o mocy 10 kWp dla
potr zeb modernizowanych
szkó³ podstawowych i domów
kultury, instalacja o mocy 167 kWp
dla potrzeb Krytej P³ywalni
w Niepo³omicach oraz dla Zamku
Królewskiego o mocy 150 kWp.
2 nowe pompy ciep³a w oparciu
o kolektor pionowy zosta³y
zainstalowane dla Krytej P³ywalni
i Centrum Administracyjnego
Bocheñska (o g³êbokoœci 160 m
(26 odwiertów) o ³¹cznej mocy
274 kW) i dla Zamku Królewskiego
(kolektor poziomy) o mocy 45 kW.
W Domu Kultury w Ochmanowie
zosta³a zainstalowana pompa
powietrzna o mocy 25 kW.
Przeprowadzono równie¿ g³êbok¹
termomodernizacjê w 15 obiektach
u¿ytecznoœci publicznej (placówki
oœwiatowe, domy kultury, remizy
OSP) polegaj¹ca na ociepleniu
b u d y n k ó w p o c z ¹ w s z y o d
fundamentów a skoñczywszy
na stropie nad ostatni¹ kondygnacj¹,
wymian¹ stolarki zewnêtrznej
oraz czêœciowo wewnêtrznej
z wymian¹ oœwietlenia na lampy
typu LED oraz monitoringiem
z u ¿ y c i a e n e r g i i c i e p l n e j
i elektrycznej. Dzia³ania te by³y
zrealizowane w ramach projektu
„Instalacja systemów energii
o d n a w i a l n e j w G m i n a c h
Niepo³omice, Wieliczka, Skawina
oraz Miechów na budynkach
u¿ytecznoœci publicznej oraz
d o m a c h p r y w a t n y c h "
wspó³finansowanego w 64,51 proc.
z Szwajcarsko – Polskiego
Funduszu Wspó³pracy. Ca³kowity
koszt zadañ zrealizowanych
to kwota oko³o 22 mln z³otych
z czego dofinansowanie wynosi³o
prawie 14 mln.

W ostatnich latach samorz¹d
Miechowa zrealizowa³ istotne
przedsiêwziêcia w zakresie ekologii -
zarówno w obiektach u¿ytecznoœci
publicznej, jak i budynkach
prywatnych. Prowadzone s¹ dzia³ania,
które maj¹ przyczyniæ siê do
ograniczenia emisji zanieczyszczeñ
w mieœcie Miechów poprzez
zapewnienie nowoczesnych
wysokosprawnych systemów
ogrzewania. I tak np. w ramach
programu ograniczenia niskiej
emisji ,,Kawka 2" przebudowane
zosta³y kolejne miejskie kot³ownie,
a w domach mieszkañców Miechowa
wêglowe paleniska zastêpowane
s¹ przez nowoczesne piece gazowe.
Z kolei œrodki zewnêtrzne ze
Szwajcarsko-Polskiego Programu
Wspó³pracy pozwoli³y na monta¿
instalacji solarnych w jednostkach
gminnych oraz w 747 domach
prywatnych. Wygospodarowane
w ramach tego projektu dodatkowe
fundusze zosta³y przeznaczone
na termomodernizacjê budynków –
Szko³y Podstawowej Nr 1 oraz Urzêdu
Gminy i Miasta, wymianê oœwietlenia
ulicznego, a tak¿e monta¿ pompy
ciep³a i instalacji fotowoltaicznej
przy budynku krytej p³ywalni. Tylko
w 2016 roku Gmina Miechów
zrealizowa³a kilka przedsiêwziêæ
maj¹cych pozytywny wp³yw na stan
œrodowiska naturalnego. Podczas
termomodernizacji budynku Urzêdu
Gminy i Miasta w Miechowie
docieplone zosta³y œciany zewnêtrzne,
œciany przylegaj¹ce do gruntów,
stropów i stropodachów. Wymieniono
stare okna i drzwi, zamontowano
g³owice termostatyczne oraz oprawy
i Ÿród³a œwiat³a LED. Kot³ownia
wêglowa zast¹piona zosta³a
nowoczesn¹ kot³owni¹ gazow¹.
Termomodernizacja budynku Szko³y
Podstawowej Nr 1 w Miechowie
o b j ê ³ a d o c i e p l e n i e œ c i a n
zewnêtrznych styropianem gruboœci
18 cm, œcian przylegaj¹cych do
gruntu styropianem gruboœci 11 cm
wraz z po³o¿eniem t ynku.
Wymienione zosta³y te¿ stare okna
i drzwi. Zamontowano g³owice
termostatyczne oraz oœwietlenie
typu LED. Po termomodernizacji
odtworzono elementy ozdobne
budynku (gzymsy). W Miechowie
wymieniono tak¿e 400 opraw
o œ w i e t l e n i a u l i c z n e g o
energoch³onnego (rtêciowego)
na oœwietlenie energooszczêdne
typu LED w ulicach: 106 Dywizji AK,
J. Bema, St. Daneckiej, J. Dwernickiego,
J. Sowiñskiego, H. Sienkiewicza,
Kolejowa, J. Pi³sudskiego, Nowej,
Powstañców 1863r., I. Pr¹dzyñskiego,

Robotnicza, Warszawska, Rac³awicka
oraz Zagrody. Gmina Miechów
zamontowa³a 228 instalacji
kolektorów s³onecznych na
budynkach prywatnych. Na
b u d y n k u k r y t e j p ³ y w a l n i
zainstalowano pompê ciep³a o mocy
140 kW oraz zamontowano
instalacjê fotowoltaiczn¹ o mocy
40 kWp. Natomiast na budynku
Urzêdu Gminy i Miasta w Miechowie
oraz Szko³y Podstawowej Nr 1
z a m o n t o w a n o i n s t a l a c j ê
fotowoltaiczn¹. Przez ca³y okres
trwania projektu zamontowano
747 instalacji. W budynku domu
kultury Centrum Kultury i Sportu
w Miechowie zlikwidowano dwa
kot³y wêglowo–mia³owe o ³¹cznej
m o c y 4 0 0 k W ( 2 x 2 0 0 k W )
i zamontowano dwa kot³y gazowe
kondensacyjne o mocy 61 kW –
wszystkie. Ponadto wymienione
zosta³y dwa kot³y wêglowe o ³¹cznej
mocy 75 kW na jeden kocio³
gazowy kondensacyjny o ³¹cznej
mocy 60 kW (na terenie osiedla
XXX PRL ). £¹cznie w Miechowie
zlikwidowano 241 szt. pieców
i kot³ów wêglowych (w tym 67
przez osoby fizyczne i 174 przez
wspólnoty mieszkaniowe).

Od wielu lat w³adze Gminy Stryszawa
realizuj¹ projekty, które maj¹ istotny
wp³yw na œrodowisko. Realizuj¹c
zadania i inwestycje przyjazne dla
œrodowiska, korzystaj¹ przy tym
z systemu finansowania ochrony
œrodowiska bêd¹cego w dyspozycji
w Krakowie. W 2016 roku Gmina
Stryszawa by³a beneficjentem
pomocy m.in. w zakresie gospodarki
wodno – œciekowej. Rozwój
gospodarki wodno-œciekowej jest
œciœle zwi¹zany z rozwojem gminy
dlatego zadania z tego zakresu
traktowane s¹ przez w³adze gminy
priorytetowo, w gminie regularnie
inwestuje siê w jej rozwój. Od
2012 roku wybudowano ok. 36 km
sieci kanalizacji oraz ok. 25 km sieci
wodoci¹gowej. Wci¹¿ planowane
i wykonywane s¹ kolejne inwestycje
w tym zakresie. W 2016 roku gmina
zrealizowa³a cztery projekty
wspó³finansowane z WFOŒiGW
w Krakowie. Na uwagê zas³uguj¹
trzy z nich: „Budowa sieci kanalizacji
sanitarnej w miejscowoœci Stryszawa
– etap I, II, III”, „Budowa studni
g³êbinowej dla poprawy wydajnoœci
istniej¹cego ujêcia wody, w zwi¹zku
z rozbudow¹ sieci wodno -
kanalizacyjnej, w miejscowoœci
Stryszawa” oraz„Ograniczenie niskiej
emisji w Gminie Stryszawa poprzez
wymianê kot³ów wêglowych
w budynkach mieszkalnych”.
Budowa sieci kanalizacji mia³a
poprawiæ stan œrodowiska czyli
d o p rowa d z i æ d o l i k w i d a c j i
p r z y d o m o w y c h z b i o r n i k ó w
bezodp³ywowych i wyeliminowaæ
niekontrolowane odprowadzanie
nieczystoœci p³ynnych na pobliskie
tereny. W efekcie koñcowym chodzi³o
o uporz¹dkowanie gospodarki
œciekowej na obszarze gminy
Stryszawa. W zakres inwestycji
wesz³a budowa ruroci¹gów
grawitacyjnych z materia³u PCV
fi 200 – 8447,5 mb; fi 160 - 2311 mb,
budowa trzech pompowni P1, P2 i P5
z ruroci¹gami t³ocznymi o ³¹cznej
d³ugoœci 171,5 m oraz budowa
trzech pompowni indywidualnych
z ruroci¹gami t³ocznymi o ³¹cznej
d³ugoœci 109,5 m. Zak³adane efekty
ekologiczne inwestycji pod³¹czenie
do nowo wybudowanej sieci
165 gospodarstw domowych
i odprowadzenie do oczyszczalni ok.
38 600 m3 œcieków rocznie. W zwi¹zku
z rozbudow¹ sieci kanalizacyjnej,
w gminie Stryszawa prowadzono te¿
rozbudowê sieci wodoci¹gowej –
do ju¿ istniej¹cej sieci wodoci¹gowej
z o s t a ³ y p r z y ³ ¹ c z o n e n o w e
gospodarstwa domowe. Dotychczas
gospodarstwa te korz ysta³y
z w³asnych studni kopanych.
D z i a ³ a n i a t e s p o wo d o w a ³ y
zwiêkszenie zapotrzebowania na
wodê gminn¹ dostarczan¹ do

mieszkañców z ujêcia Stryszawa -
Siwcówka. Potrzebne okaza³o siê
z w i ê k s z e n i e w y d a j n o œ c i
powierzchniowego ujêcia wody.
W tym celu podjêto decyzjê
o budowie studni g³êbinowej.
Zadanie by³o realizowane od
czerwca do grudnia 2016 roku.
Przyczyni³o siê do doprowadzenie
wody pitnej, o odpowiedniej
jakoœci do co najmniej 30
gospodarstw domowych w iloœci
ok. 6570 m3/rok. Budowa studni
p r z y c z y n i ³ a s i ê t e ¿ d o
przeciwdzia³anie skutkom suszy
hydrologicznej. A to wa¿ne,
poniewa¿ na terenie gminy
odnotowuje siê spadek stanu
wód co w efekcie zmniejsza
wydajnoœæ gminnych ujêæ wody.
Budowa studni g³êbinowej
zapewni³a ci¹g³oœæ dostawy wody
dla pozosta³ych mieszkañców.
W 2016 roku gmina podjê³a
równie¿ dzia³ania na rzecz ochrony
powietrza, poprzez udzia³
w programie PONE. Dziêki
inicjatywie gminy i za jej
poœrednictwem mieszkañcy
o t r z y m a l i d o f i n a n s ow a n i e
do wymiany niskosprawnych
kot³ów c.o. zarówno z WFOŒiGW
w Krakowie jak i z bud¿etu gminy
Stryszawa. £¹cznie mieszkañcy
mogli uzyskaæ dofinansowanie
w wysokoœci do 75 proc. kosztów
k w a l i f i k o w a n y c h z a d a n i a .
Zwiêkszenie dotacji o wk³ad
gminy mia³o zachêciæ mieszkañców
do udzia³u w programie.
Wymieniono 21 starych kot³ów
na nowe, ekologiczne i spe³niaj¹ce
w y m o g i p r o g r a m u . E fe k t
ekologiczny: ca³kowita zredukowana
emisja równowa¿na 4171, 17 kg/rok.

Niekorzystne po³o¿enie Nowego
Targu w Kotlinie Orawsko-
Nowotarskiej w po³¹czeniu z du¿¹
iloœci¹ nieekologicznych mediów
grzewczych (g³ównie stare piece
wêglowe) sprawiaj¹, ¿e masy
powietrza z zanieczyszczeniami
przede wszystkim py³owymi zostaj¹
„zatrzymane”. Przez to jakoœæ
powietrza na terenie Nowego Targu
znacznie siê pogarsza. Pogorszenie
jakoœci powietrza jest szczególnie
odczuwalne w sezonie grzewczym,
ale nie tylko. Dlatego te¿ Nowy Targ
podejmuje szereg dzia³añ, które maj¹
jak najszybciej zmieniæ tê sytuacjê.
W ubieg³ym roku rozpoczê³a siê
realizacja piêciu projektów, które
wp³yn¹ na oszczêdnoœæ energii
i poprawienie stanu powietrza
w mieœcie. W ramach umowy
podpisanej z WFOŒiGW w Krakowie
(program PONE „Obni¿enie poziomu
nisk iej emisji w powietrzu
spowodowanej spalaniem paliw
w indywidualnych Ÿród³ach ciep³a
n a t e r e n i e G m i n y M i a s t o
Nowy Targ”) mieszkañcy otrzymuj¹
dofinansowanie na wymianê
nieekologicznych Ÿróde³ ciep³a
c.o. w budynkach mieszkalnych na
nowoczesne piece: na gaz –
kondensacyjny, ekogroszek – 5 klasy
wg PN-EN 303-5:2012 o sprawnoœci
powy¿ej 87 proc., biomasê – 5 klasy
wg PN-EN 303-5:2012 o sprawnoœci
powy¿ej 87 proc. Realizacja
programu ma zakoñczyæ siê z koñcem
czerwca 2017 roku i obejmie ³¹cznie
170 inwestycji w budynkach
mieszkalnych. Kwota i koszt zadania
to 2 203 500 z³. W marcu 2016 roku
z inicjatywy Burmistrza Miasta Nowy
Targ zosta³a zainstalowana
kontenerowa stacja pomiarowa do
sta³ego badania jakoœci powietrza
atmosferycznego na terenie miasta
Nowy Targ. Daje to mo¿liwoœæ
publikowania bie¿¹cych wyników
z g o d n i e z o b ow i ¹ z u j ¹ c y m i
przepisami w tym zakresie przez
Wo j e w ó d z k i e g o I n s p e k t o r a
Ochrony Œrodowiska w Krakowie -
na specjalnie przygotowanej na
ten cel podstronie do publikacji
danych bie¿¹cych z systemu
monitoringu jakoœci powietrza.
W wyniku powy¿szych na stronie
miasta www.nowytarg.pl s¹ tak¿e
zamieszczane komunikaty dotycz¹ce
przekroczeñ dopuszczalnych norm
jakoœci powietrza oraz informacja
o œrodkach ostro¿noœci w przypadku
wyst¹pienia przedmiotowych
przekroczeñ. Równie¿ w ubieg³ym
roku Urz¹d Miasta nawi¹za³
wspó³pracê z Grup¹ CZH S.A.
w z a k r e s i e p o s z u k i w a n i a
i n n o w a c y j n y c h r o z w i ¹ z a ñ
technicznych s³u¿¹cych poprawie
jakoœci powietrza w obszarze tzw.
„niskiej emisji”. Wi¹¿e siê z tym
uruchomienie na terenie Nowego
Targu pilota¿owego programu

o b e j m u j ¹ c e g o i n s t a l a c j ê
elektrofiltrów kominowych na
emitorach odprowadzaj¹cych
spaliny z kot³ów zasilanych
paliwami sta³ymi. Urz¹dzenie zosta³o
o p r a cowa n e p r ze z ze s p ó ³
naukowców Politechniki Œl¹skiej
a jego sprawnoœæ zosta³a okreœlona
na 50-90 proc. Kolejnym dzia³aniem
jest podjêcie w 2016 roku
wspó³pracy z G³ównym Instytutem
Górnictwa w Katowicach w zakresie
przeciwdzia³ania niskiej emisji
i monitoringu œrodowisk a
p o p r z e z p r z e p r o w a d z e n i e
pomiaru wybranych parametrów
niskiej emisji w Nowym Targu
z zastosowaniem mobilnej
platformy pomiarowej. Dron do
pomiarów jakoœci powietrza jest
urz¹dzeniem innowacyjnym
w skali kraju, a metodologia badañ
zosta³a opracowana przez wysokiej
klasy specjalistów i naukowców.
Przystêpuj¹c do programu Gmina
Miasto Nowy Targ do³¹czy³a do
grona nielicznych 4 gmin w Polsce
z tym innowacyjnym rozwi¹zaniem.
Pozwoli to skuteczniej podejmowaæ
dzia³ania maj¹ce na celu
ograniczenie wystêpowania
niskiej emisji na terenie miasta.
Ponadto przeprowadzane s¹
regularne kontrole nieruchomoœci,
których zakres obejmuje m.in.
przestrzeganie zakazu spalania
odpadów w paleniskach domowych.
Aby zwiêkszyæ skutecznoœci
d z i a ³ a ñ i n t e r w e n c y j n y c h
i prewencyjnych tutejszego
urzêdu, na podstawie umowy
zawartej z Centralnym Laboratorium
Pomiarowo-Badawczym Sp. z o.o.
przeszkoleni pracownicy maj¹
mo¿liwoœæ pobrania próbek
popio³ów w celu rzetelnego
ustalenia stanu faktycznego,
dotycz¹cego spalania odpadów,
które nastêpnie badane s¹ przez
akredytowane laboratorium
pomiarowe.

Konkursy dotycz¹ce ekologii,
likwidacja niskiej emisji w Skawinie
czy wyposa¿enie w odzie¿ ochronn¹
jednostek OSP na terenie gminy to
tylko niektóre dzia³ania jakie
podejmuj¹ w³adze Gminy Skawiny
dbaj¹c o czyste œrodowisko. W 2016 r.
z r e a l i z o w a n o k i l k a z a d a ñ
wspó³finansowanych ze œrodków
WFOŒiGW w Krakowie. Dla dzieci
w w i e k u p r z e d s z k o l n y m
zorganizowano konkursy „Czyste
powietrze” i „Segregacja rewelacja”.
Dla dzieci w wieku szkolnym konkurs
zosta³ przeprowadzony w trzech
g³ównych tematach: „Ekodom”
(konkurs polegaj¹cy na wykonaniu
komiksu na temat ograniczania
niskiej emisji),„Segregacja-rewelacja”
(konkurs polegaj¹cy na wykonaniu
p r z e d m i o t ó w u ¿ y t k o w y c h
z odpadów) oraz „Ekofilmowanie”
(nakrêcenie trzyminutowego filmu
przedstawiaj¹cego na temat
segregacji œmieci). Nie zapomniano
o kadrze placówek oœwiatowych
(szkó³ i przedszkoli) dla której
zosta³y zrealizowane warsztaty dla
nauczycieli. Nauczyciele uczyli siê na
nich jak wkomponowaæ w typowe
zajêcia elementy proekologiczne
oraz zapoznawali siê ze scenariuszami
zajêæ z dzieæmi o tematyce m.in.
przyrodniczej, oszczêdnoœci energii
itd.Aby zachêciæ mieszkañców
do korzystania z ekologicznych
œrodków transportu: roweru i kolei
zorganizowano trzy wydarzenia
rowerowe – ekoQuesty polegaj¹ce na
wykonaniu okreœlonych zadañ na
trasie przejazdu (zagadki na temat
œwiata roœlin, zwierz¹t, rezerwatów
przyrody, Obszaru Natura 2000
„Cedron”i„Skawiñski Obszar £¹kowy”,
Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej itd.).
Questy zosta³y udostêpnione na stronie
internetowej Skarbów Blisko
Krakowa(http://skarby.bliskokrakowa.pl/)
w zakresie skarbów przyrody
i krajobrazu (szlaki dziedzictwa
przyrodniczego i szlaki bogactwa
p r z y r o d n i c z e g o ) . K o l e j n y m
elementem zadania by³y zielone
k¹ciki ekologiczne, które mia³y
edukowaæ poprzez zabawê nie tylko
dzieci, ale równie¿ rodziców. Ich
g³ównymi elementami by³o kino dla
dzieci napêdzane rowerami
elektrycznymi. Oprócz dzia³añ
edukacyjnych podjêto tak¿e przy
wspó³finansowanie WFOŒiGW
w Krakowie dzia³ania inwestycyjne
w zakresie wymiany kot³ów
wêglowych na nowe ekologiczne
Ÿród³a ciep³a (w ramach PONE
wymieniono 82 nieefektywne Ÿród³a
ciep³a na paliwa sta³e). Realizacja
zadania pozwoli³a na ograniczenie
emisji: py³ów – TSP o 2767 kg rocznie,
SO2 o 8231 g rocznie, NOx o 496 kg
rocznie, CO2 o 216 769 kg rocznie
i benzo(a)piren o 3,55 kg rocznie.
Gmina Skawina wyposa¿y³a tak¿e
w odzie¿ ochronn¹ jednostki OSP

w Radziszowie, OSP w Jaœkowicach
i OPS w Woli Radziszowskiej. Takie
wyposa¿enie Ochotniczych Stra¿y
Po¿arnych pozwoli³o sprawniej
i bardziej profesjonalnie wykonywaæ
dzia³ania bojowe stra¿akom
co poprawi bezpieczeñstwo
(tak¿e„ekologiczne") mieszkañców.
Ws z ys t k i e te re a l i zowa n e
dzia³ania pomog³y zwróciæ uwagê
m i e s z k a ñ c ó w m . i n . n a
zanieczyszczenie powietrza
i potrzebê wymiany kot³ów na
n i s k o e m i s y j n e. W g m i n i e
zosta³a zorganizowana debata
„Porozmawiajmy o powietrzu”.
Ponadto gmina Skawina poprzez
zaanga¿owanie tzw. ekodoradcy
jako partner realizuje Projekt
zintegrowany LIFE „Wdra¿anie
Programu ochrony powietrza dla
województwa ma³opolskiego –
Ma³opolska w zdrowej atmosferze”.
Podstawowe zadania ekodoradcy
to: *udzielanie porad mieszkañcom
w zakresie wymiany Ÿród³a
centralnego ogrzewania i ciep³ej
wody u¿ytkowej oraz modernizacji
energetycznej budynku oraz
*prowadzenie edukacji mieszkañców,
organizacja spotkañ w zakresie
oszczêdnoœci zu¿ycia energii oraz
ekologicznych i zdrowotnych
korzyœci z wymiany Ÿróde³ ciep³a.
Dodatkowo Gmina Skawina
promuje program JAWOR -
rozpowszechniaj¹c informacje
o mo¿liwoœci pozyskania œrodków
n a t e r m o m o d e r n i z a c j ê
budynków - poprzez bezpoœrednie
doradztwo mieszkañców oraz
spotkania informacyjne (równie¿ ze
wspó³udzia³em pracowników
WFOŒiGW w Krakowie). W gminie
Skawina dla mieszkañców instaluje
siê równie¿ kolektory s³oneczne
(przy wspó³finansowaniu ze
œrodków szwajcarskich), instalacje
fotowoltaiczne i pompy ciep³a
ze œrodków NFOŒiGW.

Z udostêpnionych przez Wydzia³
Monitoringu Wojewódzkiego
Inspektoratu Ochrony Œrodowiska
w Krakowie informacji o jakoœci
powietrza wynika, ¿e Gmina i Miasto
Proszowice zaliczaj¹ siê do obszaru,
w którym przekroczono dopuszczalne
p o z i o m y z a n i e c z y s z c z e ñ .
Przekroczone s¹ dopuszczalne
stê¿enia: py³u PM10, benzopirenu
i dwutlenku siarki. Stê¿enia
œredniodobowe py³u PM10 mog¹
przekraczaæ wartoœæ 50 µg/m3
jedynie 35 dni w roku. Najwiêcej
d n i z e œ r e d n i o d o b o w y m i
stê¿eniami py³u PM10 powy¿ej 50
µg/m3 notowano w ostatnich latach
m.in. w Proszowicach. Dlatego
w³aœnie jednym z zadañ zwi¹zanych
z ochron¹ œrodowiska by³a poprawa
j a k o œ c i p ow i e t r z a p o p r ze z
ograniczenie nisk iej emisji
z budynków mieszk alnych.
W 2016 roku nast¹pi³a likwidacja
32 kot³ów wêglowych i zast¹pienie
ich kot³ami gazowymi, na biomasê
oraz nowoczesnymi kot³ami
wêglowymi co pozwoli³o na
zmniejszenie emisji równowa¿nej
o 12 980, 73 kg/rok. Drugim
z podjêtych wyzwañ to modernizacja
kot³owni w budynku przy ul. Szpitalnej
3 w Proszowicach. Budynek ten zosta³
przejêty przez Gminê Proszowice
w z a n i e d b a n y m s t a n i e
z przeznaczeniem g³ównie na Klub
Malucha. Przejêcie budynku
zwi¹zane by³o z koniecznoœci¹
zapewnienia dostawy niezbêdnych
mediów – w tym ogrzewania i ciep³ej
wody u¿ytkowej. Dziêki dzia³aniom
Gminy Proszowice doprowadzono
przy³¹cz wodoci¹gowy, kanalizacyjny,
energetyczny, gazowy a dziêki
po¿yczce z WFOŒiGW w Krakowie
zosta³a zmodernizowana kot³ownia –
w yposa¿ona w nowoczesny
kondensacyjny kocio³ na gaz ziemny.
Dziêki tej inwestycji zmniejszy³o
siê zu¿ycie gazu o 16 516,83 m3/rok
co w istotny sposób wp³ynê³o na
zmniejszenie zu¿ycia energii oraz
zmniejszenie niskiej emisji.
Zmniejszenie zu¿ycia gazu poprzez
modernizacjê kot³owni i zakup
nowego sprawnego kot³a ma istotne
znaczenie nie tylko dla oszczêdnoœci
energii jak i dla zmniejszenia niskiej
emisji. Kolejnym zadaniem
realizowanym pr zez Gminê
Proszowice by³a termomodernizacja
budynku remizy OSP w Górce
Stogniowskiej. Zmniejszone zosta³o
zu¿ycie energii i emisji zanieczyszczeñ
a mieszkañcy mog¹ korzystaæ
z budynku. Oprócz wymienionych
wy¿ej zadañ z udzia³em WFOŒiGW
w Krakowie przeprowadzono
termomodernizacjê budynku remizy
OSP w Ostrowie, (koszt zadania 65 tys.
z³, dofinansowanie 24 822 z³),
zapewniono bezpieczeñstwo
druhów OSP Klimontów oraz OSP
Wiêckowice podczas dzia³añ

ratowniczych (Umowa Dotacji
Nr D/332/16/36) oraz kolejny rok
prowadzona by³a likwidacja
barszczu Sosnowskiego (Umowa
dotacji Nr D/104/16/42). Dziêki
otrzymanej w 2016 roku nagrodzie
Ekolidera Gmina Proszowice
mog³a dodatkowo dofinansowaæ
wymianê kot³ów w budynkach
mieszkalnych oraz zorganizowaæ
Proszowicki Piknik Ekologiczny, który
cieszy³ siê ogromn¹ popularnoœci¹
i przyczyni³ siê do podniesienia
œ w i a d o m o œ c i e k o l o gi c z n e j
mieszkañców. Wydano prawie 500
drzewek w akcji „Drzewko za
surowce wtórne”, odby³ siê wielki
turniej ekologiczny, by³y konkursy
i zabawy dla dzieci, teatrzyk,
wystawa ekologicznych kot³ów,
ulotki propaguj¹ce selektywn¹
zbiórkê. Dbaj¹c o ekologiê Gmina
Proszowice corocznie organizuje
akcjê sprz¹tanie œwiata (uczestnicz¹
w niej placówki oœwiatowe, OSP,
so³ectwa), coroczny Miêdzyszkolny
Konkurs o tytu³ „Klasa przyjazna
dla œrodowiska” propaguj¹cy
selektywn¹ zbiórkê, z nagrodami
np. wycieczka dla klasy - laureata
konkursu. Ponadto dofinansowywane
s¹ utylizacja azbestu, przegl¹dy
opryskiwaczy, badanie gleb w celu
r a c j o n a l i z a c j i n a w o ¿ e n i a .
Prowadzona jest wspó³praca
ze zwi¹zkiem pszczelarzy (ochrona
pszczó³), ko³ami wêdkarskimi,
z udzia³em gminy organizowane s¹
coroczne akcje og³awiania wierzby,
zabezpieczane s¹ miejsca lêgowe
bocianów (platformy).

Zwi¹zek Gmin Ziemi Gorlickiej to
zwi¹zek miêdzygminny, który zosta³
powo³any do ¿ycia w 1994 r.,
w celu wspólnej realizacji zadañ
publicznych m.in. w zakresie ochrony
œrodowiska. Obecnie nale¿y do niego
dziewiêæ gmin z terenu powiatu
gorlickiego: gmina miejska Gorlice,
gminy miejsko-wiejskie – Biecz
i Bobowa oraz gminy wiejskie:
Gorlice, Lipinki, Moszczenica, Ropa,
Sêkowa i Uœcie Gorlickie. Siedziba
Zwi¹zku znajduje siê w Gorlicach.
Od pocz¹tku swojej dzia³alnoœci ZGZG
realizowa³ dzia³ania zwi¹zane
z szeroko pojêt¹ ochron¹ przyrody.
W latach 2010 – 2015 Zwi¹zek
zrealizowa³ dwa wa¿ne dla œrodowiska
projekty – „Termomodernizacjê
obiektów u¿ytecznoœci publicznej
na terenie gmin Ziemi Gorlickiej”
oraz „Budowê przydomowych
oczyszczalni œcieków na terenie
gmin Ziemi Gorlickiej”. Ten drugi
projekt zosta³ podzielony na dwa
etapy. W 2015 roku zakoñczy³ siê
II etap przedsiêwziêcia. Projekt
zosta³ zrealizowany w województwie
ma³opolskim, w powiecie gorlickim,
na terenie siedmiu gmin wchodz¹cych
w sk³ad Zwi¹zku Gmin Ziemi
Gorlickiej: Uœcie Gorlickie, Sêkowa,
Bobowa, Ropa, Moszczenica, Biecz,
Lipinki. Celem projektu by³a poprawa
j a k o œ c i o r a z z a p o b i e g a n i e
degradacji œrodowiska poprzez
ograniczenie zanieczyszczeñ wód
i gleby oraz ochronê naturalnych
ekosystemów. W wyniku realizacji
projektu z wiêkszono liczbê
g o s p o d a r s t w d o m o w y c h ,
indywidualnych gospodarstw
rolnych i przedsiêbiorstw maj¹cych
oczyszczane œcieki komunalne,
popr zez w ybudowanie 193
prz ydomowych ocz yszczalni
œcieków, a tak¿e ograniczono
niekontrolowany zrzut œcieków
sanitarnych do odbiorników, co
w znacz¹cy sposób przyczyni³o siê do
p o p r a w i e n i a j a k o œ c i ¿ y c i a
mieszkañców oraz polepszenia
stanu œrodowiska i czystoœci wód.
Uda³o siê znacz¹co zredukowaæ
wskaŸniki zanieczyszczeñ. Koszt
zadania to : 2 516 308,30 z³ brutto
z czego kwota dofinansowania
z NFOŒiGW wynios³a 1 128 068,36 z³
brutto. Za swoj¹ proekologiczn¹
dzia³alnoœæ Zwi¹zek zosta³
n a g r o d z o n y d w u k r o t n i e ,
w konkursach Ekoliderzy i PrzyjaŸni
Œrodowisku. Zwi¹zek Gmin Ziemi
Gorlickiej by³ równie¿ „Eko-liderem
20-lecia”. W 2013 r. zosta³ nagrodzony
w kategorii eko-przedsiêwziêcie
z zakresu ochrony powietrza:
„Termomodernizacja obiektów

u¿ytecznoœci publicznej na terenie
gmin Ziemi Gorlickiej”. Nagroda
40 000 z³ zosta³a przyznana za du¿y
projekt dofinansowany z POIiŒ,
obejmuj¹cy termomodernizacjê
36 budynków z terenu gmin:
Gorlice, Biecz, Bobowa, Lipinki,
Moszczenica, Sêkowa i Ropa
(oszczêdnoœæ energii 6 718 MWh/rok
oraz zmniejszenie emisji CO2
o ponad 14 tys. ton).

M i e j s k i e P r z e d s i ê b i o r s t w o
Oczyszczania w Krakowie zosta³o
nagrodzone za ca³okszta³t dzia³añ
z w i ¹ z a n y c h z g o s p o d a r k ¹
o d p a d a m i k o m u n a l n y m i
pozwalaj¹cych na gospodarowanie
odpadami zgodnie z wymaganiami
stawianymi przez prawo Unii
Europejskiej i Polski. Zastosowane
technologie, rozwi¹zania projektowe
i u t r z y m y w a n e s t a n d a r d y
e k s p l o a t a c j i z a p e w n i a j ¹
bezpieczeñstwo dla ludzi i ochronê
œrodowiska naturalnego. W okresie
funkcjonowania w Krakowie
Z i n t e g r o w a n e g o S y s t e m u
Gospodarki Odpadami osi¹gniête
zosta³y wymagane poziomy:
recyklingu, ograniczenia masy
odpadów komunalnych ulegaj¹cych
biodegradacji przekazywanych
do sk³adowania oraz przygotowania
do ponownego u¿ycia, a tak¿e
odzysku, innych ni¿ niebezpieczne,
o d p a d ó w b u d o w l a n y c h
i rozbiórkowych, stanowi¹cych
odpady komunalne. W wyniku
r e a l i z o w a n y c h p r z e z M P O
w K r a k o w i e i n w e s t y c j i
wspó³finansowanych ze œrodków
U E p o w s t a ³ y n o w o c z e s n e
obiekty przetwarzania odpadów
komunalnych. To przede wszystkim
kompleks obiektów ekologicznych
Barycz przy ul. Krzemienieckiej.
W jego sk³ad wchodzi sk³adowisko
odpadów komunalnych, sortownia
odpadów, kompostownia i punkt
selektywnej zbiórki odpadów.
Kompostownia odpadów zielonych
„Barycz” przeznaczona jest do
kompostowania odpadów zielonych
zbieranych selektywnie oraz
przetwarzania biologicznego
frakcji ulegaj¹cej biodegradacji
wyodrêbnionej ze zmieszanych
odpadów. Sk³adowisko odpadów
k o m u n a l n y c h ( i n n y c h n i ¿
niebezpieczne i obojêtne) „Barycz”
to obszar o powierzchni 36 ha,
podzielony na trzy etapy, otoczone
p a s e m z i e l e n i i z o l a c y j n e j.
Z tego 25 ha (I i II etap) jest
zrekultywowane i obsiane traw¹.
Powstaj¹cy w procesie fermentacji
w z³o¿u biogaz, przetwarzany
jest na energiê elektryczn¹ i ciepln¹
na potrzeby w³asne oraz dla
odbiorców zewnêtrznych. Sortownia
odpadów selektywnie zbieranych
„Barycz” z hal¹ magazynow¹,
tworzy kompleksowy zak³ad do
mechaniczno-rêcznej segregacji
tzw. suchej frakcji odpadów
komunalnych. Sortuje siê tu odpady
z pojemników do selektywnej
zbiórki rozstawionych na terenie
ca³ego miasta, selektywnego systemu
odbioru suchej frakcji odpadów
komunalnych, suchej frakcji
o d p a d ó w k o m u n a l n y c h
z supermarketów, instytucji,
szkó³ itp. Zak³ad Demonta¿u
Odpadów Wielkogabarytowych

(przy ul. Nowohuckiej) to miejsce,
w którym odpady wielkogabarytowe
p o d d aw a n e s ¹ p ro ce s ow i
mechanicznego rozdrobnienia,
co pozwala na uzyskanie paliwa
alternatywnego. Zu¿yty sprzêt
elektryczny i elektroniczny
poddawany jest rêcznemu
demonta¿owi. Do Lamusowni
( p r z y u l . N o w o h u c k i e j )
krakowianie mog¹ bezp³atnie
oddaæ zu¿yt y spr zêt R T V
i AGD, urz¹dzenia elektroniczne,
meble, gruz, opony i inne
odpady wielkogabarytowe. Mo¿na
t a m r ó w n i e ¿ p r z y w i e Ÿ æ
odpady niebezpieczne m.in.:
œwietlówki, baterie, akumulatory,
przeterminowane leki, termometry
rtêciowe, chemikalia, tusze,
smary, opakowania po farbach
i lakierach. Z Lamusowni obieraj¹
je firmy posiadaj¹ce zezwolenie
na unieszkodliwiane substancji
niebezpiecznych, a elektroœmieci,
odpady wielkogabarytowe i opony
s¹ przekazywane do s¹siaduj¹cego
Zak³adu Demonta¿u Odpadów
Wielkogabarytowych. Drugi
w mieœcie punkt gromadzenia
odpadów nietypowych znajduje siê
w Baryczy. Najnowszy obiekt, do
gospodarowania niesegregowanymi
( z m i e s z a n y m i ) o d p a d a m i
komunalnym, to instalacja
mechaniczno-biologicznego
przetwarzania odpadów „Barycz”.
W ramach tej instalacji wybudowana
zosta³a nowa sortownia odpadów ze
zautomatyzowan¹ i bezobs³ugow¹
lini¹ technologiczn¹ wyposa¿on¹
w separatory optyczne, balistyczne,
metali ¿elaznych i nie¿elaznych.
Pozwalaj¹ one na wyodrêbnienie
ze strumienia odpadów nadaj¹cych
siê do odzysku i recyklingu.
Odpady, które nie nadaj¹ siê do
recyklingu, s¹ przetwarzane
w p a l i w o a l t e r n a t y w n e
wykorzystywane jako Ÿród³o
energii w cementowniach.

W 2016 roku Centrum Jana Paw³a II
„Nie lêkajcie siê!” otrzyma³o
dofinansowanie z Wojewódzkiego
i Gospodarki Wodnej w Krakowie na
realizacjê dwóch zadañ, które
w znacz¹cy sposób przyczyni³y siê do
ochrony i rozwoju œrodowiska
naturalnego. Pierwsze dotowane
zadanie „Budowa Ÿród³a ciep³a
i ch³odu z zastosowaniem pomp
ciep³a wraz z urz¹dzeniami
towarzysz¹cymi dla Kompleksu
Parkowo-Rekreacyjnego – Centrum
Jana Paw³a II „Nie lêkajcie siê!”
w Krakowie, II etap inwestycji, faza
druga – Budynek Muzeum” zosta³o
zg³oszone w konkursie w kategorii
ekoPRZEDSIÊWZIÊCIE z zakresu
eko-innowacyjnoœci. W ramach tego
dzia³ania uda³o siê zakoñczyæ II etap
prac przy budowie Ÿród³a ciep³a
i ch³odu z wykorzystaniem pomp
ciep³a dla budynku Muzeum Jana
Paw³a II, wchodz¹cego w sk³ad
papieskiego Centrum. Inwestycja ta
stanowi³a kontynuacjê prac
rozpoczêtych kilka lat temu, które
objê³y wykonanie dolnego Ÿród³a
ciep³a i ch³odu dla wszystkich
obiektów wchodz¹cych w sk³ad
Centrum Jana Paw³a II. Realizacja
zadania pozwoli³a na racjonalne
wykorzystanie odnawialnych Ÿróde³
energii, a tak¿e pozytywnie
wp³ynê³a na ochronê œrodowiska
przyrodniczego na terenie Krakowa
i województwa ma³opolskiego.
Podkreœliæ nale¿y, i¿ w regionie oraz
samym Krakowie wykorzystanie
alternatywnych Ÿróde³ energii jest
nadal zbyt ma³e w stosunku do
potrzeb i mo¿liwoœci, szczególnie
w zakresie energii geotermalnej
i wodnej. W tym kontekœcie,
innowacyjna inwestycja na terenie
Centrum Jana Paw³a II, do którego
przybywa rocznie ponad 2 mln osób
z ca³ego œwiata, nabiera szczególnego
z n a c z e n i a . W ³ a œ n i e d z i ê k i
podejmowanym dzia³aniom Centrum
wyrasta na swoistego pioniera
w dziedzinie wykorz ystania
alternatywnych Ÿróde³ energii
na skalê Ma³opolski, a nawet ca³ego
kraju. Drugim zadaniem, które
w ubieg³ym roku uzyska³o wsparcie
w Krakowie by³o „Wykonanie
nasadzeñ drzew i krzewów wraz
z zagospodarowaniem terenu
zielonego na obszarze Centrum Jana
Paw³a II w Krakowie”. Zadanie to
zosta³o zg³oszone do konkursu
w kategorii EkoPRZEDSIÊWZIÊCIE
z zakresu ochrony przyrody.
Zrealizowany projekt mia³ na celu
wykonanie nasadzeñ drzew
i krzewów wraz zagospodarowaniem
terenu zielonego na obszarze
Centrum Jana Paw³a II. W ramach
wykonanych prac, poœród alejek,
chodników i parkingów zosta³y

posadzone drzewa i krzewy
ozdobne ró¿nych gatunków.
Dziêki realizacji tego zadania uda³o
siê utworzyæ strefê zieleni oraz
p o w i ê k s z y æ p o w i e r z c h n i ê
biologicznie czynn¹ przy Centrum
Jana Paw³a II. Przeprowadzone
prace pos³u¿y³y równie¿ poprawie
jakoœci œrodowiska oraz rekultywacji
o b s z a r u b i o l o g i c z n i e
zdegradowanego, jakim jest obszar
Bia³ych Mórz w Krakowie. Tak
nazywano tereny po³o¿one miêdzy
Borkiem Fa³êckim a Kurdwanowem.
By³y to osadniki Krakowskich
Zak³adów Sodowych „Solvay". To
w³aœnie tutaj przez oko³o 100 lat
gromadzono zasolone wapno,
stanowi¹ce odpad fabryki Solvay,
a powstaj¹ce z wydobywanego na
Zakrzówku wapienia. Po 25 latach
od zakoñczenia przemys³owego
u¿ytkowania tych terenów Bia³e
Morza s¹ dzisiaj zielone. Daleko im
jeszcze do urz¹dzonego parku, ale
miêdzy gêsto zabudowanymi
osiedlami mieszkaniowymi stanowi¹
ekologiczn¹ oazê. Ci¹gle te¿
pozostaj¹ jakby nieodkryte. Teren,
na którym powsta³o Centrum „Nie
lêkajcie siê!" wraz z otaczaj¹cym go
terenem zielonym to zaledwie
u³amek ca³ej ich powierzchni -
najstarsza, przedwojenna czêœæ
osadników. Nale¿y podkreœliæ, ¿e
utrzymanie roœlinnoœci na tym
terenie jest zadaniem szczególnie
trudnym. Maj¹c na uwadze trudne
warunki przyrodnicze, zrealizowanie
zadañ w³aœnie w tym miejscu ma
bardzo du¿e znaczenie dla promocji
i ochrony przyrody.

Gmina Szerzyny jest gmin¹ wiejsk¹,
po³o¿on¹ na sk raju dwóch
województw : ma³opolskiego
i podkarpackiego, na obszarze
o bogatych walorach krajobrazowych
i turystycznych. Bliskoœæ przyrody
mo¿na podziwiaæ, spotykaj¹c
unikalne gatunki roœlin jak i zwierz¹t.
Jednak pomimo tych walorów
gminy, mieszkañcy niejednokrotnie
zapominaj¹ o prawid³owych wzorcach
ekologicznych, jakimi powinni siê
kierowaæ podczas czerpania
po¿ytków ze œrodowiska. Mo¿na
zaobserwowaæ „pokoleniowy” brak
dbania o œrodowisko naturalne,
i dlatego w³aœnie w³adze gminy od lat
podejmuj¹ dzia³ania maj¹ce na celu
przeciwdzia³anie nieprawid³owym
„zachowaniom” ekologicznym
mieszkañców. Z inicjatyw¹ edukacji
ekologicznej w pierwszej kolejnoœci
gmina wychodzi do dzieci i m³odzie¿y,
uczêszczaj¹cych do przedszkoli,
szkó³ podstawowych i œrednich, gdy¿
to w m³odym pokoleniu nale¿y
rokowaæ szanse prawid³owych
wzorców w dbaniu o œrodowisko
naturalne. Edukacja ekologiczna
prowadzona jest m.in. poprzez
dzia³anie kó³ek ekologiczno –
przyrodniczych w szko³ach gminy.
Podczas zajêæ uczniowie mog¹ m.in.
poznaæ, jak powinno wygl¹daæ
h a r m o n i j n e w s p ó ³ i s t n i e n i e
cz³owieka i przyrody, wykonuj¹
projekty ekologiczne koñcz¹ce siê
prezentacj¹ efektów na forum
szko³y czy w gazetkach. Do konkursu
ekoLIDERZY2017 gmina Szerzyny
zg³osi³a trzy projekty. Pierwszy
z nich „Zagospodarowanie terenów
zielonych w centrum miejscowoœci
Szerzyny" umo¿liwi³ stworzenie
nowej oferty spêdzenia wolnego
czasu. Powsta³e nowe tereny
zielone umo¿liwiaj¹ wszystkim
zainteresowanym aktywne spêdzanie
czasu wolnego a dzieciom i m³odzie¿y
nabywanie wiedzy i nowych
umiejêtnoœci z zakresu prawid³owego
dbania o roœlinnoœæ. Wszystko dlatego,
¿e miejsce to umo¿liwia prowadzenie
ciekawych lekcji przyrody w terenie
(na powsta³ych œcie¿kach i zieleñcach).
Nieprzypadkowo wybrano na
lokalizacjê zadania tereny, po³o¿one
w bezpoœredniej odleg³oœci od szkó³
i przedszkoli. W³adze gminy szacuj¹,
¿e z efektów zadania corocznie
korzystaæ bêdzie ok. 500 dzieci
i m³odzie¿y jak równie¿ doroœli
mieszkañcy gminy i przybyli turyœci.
W ramach zadania „Remont Remizy
s t r a ¿ a c k i e j O S P C z e r m n a "
zlikwidowano stary, nieefektywny
kocio³ wêglowy. Zamontowanie
nowego kot³a gazowego znacznie

ograniczy³o emisjê niekorzystnych
py³ów i zanieczyszczeñ do
atmosfery, co przyczyni³o siê do
poprawy powietrza w gminie.
Ostatnie ze zg³oszonych zadañ to
likwidacja ognisk inwazyjnej roœliny
- barszczu Sosnowskiego. Przy
pomocy dotacji z Wojewódzkiego
i Gospodarki Wodnej w Krakowie
od czerwca do wrzeœnia na terenie
Gminy Szerzyny wykonywane
by³y zabiegi mechaniczne
i chemiczne maj¹ce na celu
zwalczanie tej inwazyjnej roœliny.
Realizacja zadania mia³a wp³yw
na poprawê bezpieczeñstwa dla
osób poruszaj¹cych siê w pobli¿u
zachwaszczonych terenów. Ponadto
dziêki likwidacji ognisk roœliny,
odtworzone zosta³y naturalne
ekosystemy, które zosta³y zniszczone
w wyniku rozprzestrzeniania siê
barszczu Sosnowskiego.

Jakie zwierzêta króluj¹ w Tatrach?
Dlaczego ska³a, na której stoi Maczuga
Herkulesa, nazywa siê Fortepianem?
Który z polskich parków narodowych
jest najstarszy? Na czym polega
kompostowanie odpadów zielonych?
I jak¹ drogê musi pokonaæ woda,
zanim trafi do kranów? Tego
wszystkiego mogli dowiedzieæ siê
uczniowie szkó³ podstawowych
z województwa ma³opolskiego,
którzy wziêli udzia³ w projekcie„Dzisiaj
eko-dzieciaki - jutro eko-liderzy”
zrealizowanym przez Ma³opolskie
S t o w a r z y s z e n i e R o z w o j u
Regionalnego. Celem projektu by³o
wzmocnienie zachowañ pro-
œrodowiskowych wœród dzieci
mieszkaj¹cych w Ma³opolsce,
w szczególnoœci na terenach
zurbanizowanych, zintensyfikowanie
oddzia³ywania edukacyjnego
w zakresie ekologii poprzez zajêcia
w œrodowisku naturalnym oraz
zaprezentowanie dzieciom ca³ych
cyklów ¿ycia wybranych zasobów
w naturalnym œrodowisku. G³ówn¹
atrakcj¹ by³y zajêcia terenowe
w piêciu parkach narodowych
znajduj¹cych siê na terenieMa³opolski:
Tatrzañskim, Gorczañskim, Ojcowskim,
Babiogórskim i Pieniñskim. Zajêcia
mia³y formê jednodniowych
wycieczek, podczas których m³odzi
Ma³opolanie poznawali walory tych
cennych przyrodniczo obszarów: ich
faunê i florê, historiê, zabytki itd.
Ka¿da z tych wycieczek zosta³a
o b u d o w a n a p r z e m y œ l a n y m
programem edukacyjnym. Dzieci
mog³y nie tylko zapoznaæ siê
z bogactwem przyrodniczym regionu,
ale tak¿e z metodami ochrony tego
dobra. Dowiedzia³y siê równie¿,
jakie dzia³ania ka¿de z nich mo¿e
podj¹æ we w³asnym zakresie, by
chroniæ œrodowisko. Wycieczki do
parków narodowych to nie wszystko.
By³y tak¿e organizowane m.in.,
po³¹czone z zajêciami edukacyjnymi,
rejsy po Wiœle. Prócz tego m³odzi
ludzie mieli okazjê odwiedziæ stacjê
uzdatniania wody oraz sk³adowisko
odpadów Barycz, gdzie obejrzeli np.
sortowniê odpadów i kompostowniê.
Uczniowie uczestnicz¹cy w zajêciach
zwiêkszyli swoj¹ wiedzê z zakresu
funkcjonowania ekosystemów parków
narodowych, roœlin i zwierz¹t ¿yj¹cych
w nich oraz zachowania na ³onie
przyrody w tym w szczególnoœci
w ramach ekosystemu Wis³y. Udzia³
w zajêciach w Wodoci¹gach Olkuskich
i MPO Kraków mia³ obudziæ
wra¿liwoœæ na problemy zwi¹zane
z uzdatnianiem wody do spo¿ycia,
a z drugiej strony sk³adowaniem
i utylizacj¹ odpadów komunalnych.

Bardzo cenne ok aza³o siê
zapoznanie najm³odszych z tym
ostatnim zagadnieniem. Wiêkszoœæ
dzieci nie ukrywa³a, ¿e nie zdawa³a
sobie sprawy ze skali problemu oraz
ogromu wyzwañ, jakie rodzi fakt,
i¿ wszyscy jesteœmy producentami
œmieci. Wiedza zosta³a przekazana
dzieciom w atrakcyjnej formie, wiêc
jest szansa, ¿e zaowocuje
w przysz³oœci wyborami, które
bêd¹ sprzyjaæ ochronie œrodowiska.
Metody docierania z ni¹ do
m³odych odbiorców docenili ich
nauczyciele. Aktywnie w³¹czali
siê w realizacjê programu wycieczek,
w s p ó ³ p r a c u j ¹ c p r z y t y m
z p r a c o w n i k a m i p a r k ó w
narodowych, których wiedza
i doœwiadczenie stanowi³y jedno
z najistotniejszych ogniw ca³ego
pomys³u. Z projektu edukacyjnego,
realizowanego przez Ma³opolskie
S t o w a r z y s z e n i e R o z w o j u
Regionalnego skorzysta³o ponad
pó³tora tysi¹ca dzieci. Bêdzie on
k o n t y n u o w a n y w l a t a c h
przysz³ych, bo na pewno pomaga
w wykszta³ceniu potrzeby
zrównowa¿onego roz woju,
w aspekcie zachowania wartoœci
przyrodniczych i œrodowiskowych.
Celem Stowarzyszenia jest nie tylko
wypracowywanie programów
i prowadzenie dzia³alnoœci
edukacyjnej w zakresie ekologii ale
tak¿e wspó³praca z innymi
instytucjami m.in. w dziedzinie:
rozwoju przedsiêbiorczoœci,
rozwoju wsi polskiej, edukacji
ustawicznej, sportu i turystyki, czy
ochrony œrodowiska.

Dlaczego nie wolno œmieciæ w lesie?
Jakie zagro¿enie dla ludzi i œrodowiska
niesie powódŸ i inne klêski
¿ywio³owe? Tego wszystkiego
dowiaduj¹ siê dzieci, które uczestnicz¹
w programie „Jestem ma³y, wiem
wiêcej”, organizowanym przez
ma³opolski Oddzia³ Wojewódzki
Zwi¹zku Ochotniczych Stra¿y
Po¿arnych RP, a dofinansowanym
przez Wojewódzki Fundusz Ochrony
w Krakowie. Program jest skierowany
do uczniów klas II i III szkó³
podstawowych. „Jestem ma³y, wiem
wiêcej” to program realizowany od
piêciu lat. Do tej pory obj¹³ ju¿ ponad
50 szkó³ w Ma³opolsce. Polega na tym,
¿e stra¿acy odwiedzaj¹ podstawówki
i prowadz¹ warsztaty dla dzieci,
a koñcz¹ siê one egzaminem, po
którym najm³odsi otrzymuj¹
certyfikaty, ¿e zdobyli cenn¹ wiedzê
i umiejêtnoœci. Jakie? To np.
umiejêtnoœæ odpowiedniego
reagowania na zagro¿enia, wzywania
s³u¿b ratowniczych, a tak¿e udzielania
pierwszej pomocy. Bardzo wa¿nym
elementem programu „Jestem
ma³y, wiem wiêcej” s¹ zagadnienia
zwi¹zane z ekologi¹. Dzieci
zapoznaj¹ siê ze œrodowiskiem,
w którym ¿yj¹, dowiaduj¹ siê, jakie
zagro¿enia ekologiczne nios¹
z sob¹ ró¿ne klêski ¿ywio³owe (jak
choæby powódŸ) itp. Ucz¹ siê tak¿e
odpowiedzialnych i bezpiecznych
zachowañ na ³onie natury – np. tego,
¿e nie wolno œmieciæ w lasach, nad
rzekami i w innych miejscach, bo
to nie tylko szkodzi przyrodzie, ale
tak¿e mo¿e byæ bardzo niebezpieczne:
niepozorna szklana butelka,
wyrzucona gdzieœ w lesie czy na ³¹ce,
mo¿e siê nagrzaæ od s³oñca i w efekcie
spowodowaæ groŸny po¿ar, który
zniszczy faunê i florê na du¿ym
obszarze. VI edycja zadania „Jestem
ma³y wiem wiêcej” odbywa³a siê
od wrzeœnia do paŸdziernika 2016.
Udzia³ bra³o w nim 200 uczestników
ze szkó³ podstawowych klas II-III
z terenu woj. ma³opolskiego.
Jednostki OSP przy udziale których
odbywa³ siê program to: £oniowa,
Tuchów, Su³oszowa, Olcza, £¹cko,
Bia³y Koœció³, Gruszów oraz Ropa.
Zajêcia dotyczy³y m.in. zasad
postêpowania podczas burzy,
powodzi, po¿aru, informowania
spo³eczeñstwa o zagro¿eniach,
udzielania pierwszej pomocy,
kszta³towania pozytywnych postaw
obywatelskich oraz przekazywania
wiedzy na temat ochrony œrodowiska,
wypalania ³¹k, sadów, pastwisk,
nieu¿ytków rolnych które niszcz¹
œrodowisko. Poprzez uczestnictwo
w szkoleniu dzieci bior¹ce w nim
udzia³ pozna³y zasady ¿ycia w zgodzie
z otaczaj¹c¹ przyrod¹, zasady
odpowiedzialnego zachowania siê
na ³onie natury, dowiedzia³y siê jak
unikaæ zagro¿enia oraz jak siê

zachowaæ jeœli ono ju¿ nast¹pi.
Zagadnienia te by³y omawiane przez
stra¿aków ochotników, a zatem
osoby zwi¹zane bezpoœrednio
z ochron¹ przeciwpo¿arow¹
i ratownictwem medycznym. Chêæ
poszerzania wiedzy i umiejêtnoœci
przez wszystkich uczestników
zadania. Szerok¹ wiedz¹ nie tylko
po¿arnicz¹, ale i z dziedziny ekologii
musz¹ siê tak¿e wykazaæ uczniowie
szkó³ podstawowych, gimnazjalnych
i œrednich, którzy uczestnicz¹
w turnieju wiedzy. To kolejne
z przedsiêwziêæ edukacyjnych,
od wielu lat organizowane przez
ZOSP RP. Turniej zawsze zaczyna
siê od szczebla szkolnego.
Potem s¹: gminny, powiatowy
i wojewódzki, a na koniec centralny.
A komu turniej nie wystarcza,
mo¿e uczestniczyæ w obozie
szkoleniowo-wypoczynkowym
M ³ o d z i e ¿ o w y c h D r u ¿ y n
Po¿arniczych. Takie obozy ZOSP
RP organizuje w ka¿de wakacje.
Co roku uczestniczy w nich ok.
300 m³odych ludzi w wieku 12–15
lat. W 2016 roku obóz odbywa³ siê
w Jaros³awcu nad Ba³tykiem.
Dziêki wsparciu Wojewódzkiego
i Gospodarki Wodnej w Krakowie
w uczestniczy³o w nim 301 osób
z terenu woj. ma³opolskiego
w wieku 12 do 15 lat. Nie tylko
zdobyli wiedzê i umiejêtnoœci
z zakresu po¿arnictwa, ale tak¿e –
oczywiœcie – z dziedziny ekologii:
zapoznali siê z flor¹ i faun¹ danego
miejsca, uczyli siê odpowiedzialnego
postêpowania z przyrod¹ itp.
M³odzi ludzie zapoznali siê
z zagro¿eniami typu narkotyki,
alkohol, papierosy i uczyli siê
odpowiedzialnego podejœcia do
¿ycia.

Fundacja EduTriada anga¿uje siê
w dzia³alnoœæ spo³eczn¹, edukacyjn¹
i wolontariack¹ skierowan¹ do dzieci,
m³odzie¿y i doros³ych. Misj¹ Fundacji
jest dzia³anie na rzecz harmonijnego
rozwoju w trzech sferach ¿ycia:
intelektualnej, fizycznej i spo³ecznej.
„Nie jesteœ zadowolony z jakoœci
powietrza, którym oddychamy?
Chcesz mieæ realny wp³yw na zdrowie
swoje i swoich najbli¿szych? Lubisz
ruch? W takim razie ekobieg jest
w³aœnie dla Ciebie i Twoich dzieci.”
Tak do udzia³u w kolejnej edycji
wydarzenia zachêcali Organizatorzy
ekobiegu „Spalam kalorie – nie
odpady”. Celem tej cyklicznej imprezy
jest propagowanie biegania jako
sposobu na prowadzenie zdrowego
stylu ¿ycia wœród dzieci, m³odzie¿y
i osób doros³ych, bo bieganie to
przyjemnoœæ, modny sposób na ¿ycie
i lepsze zdrowie. Ale… jak siê okazuje
bieganie mo¿e byæ równie¿
manifestem. Manifestem tego, ¿e
dbamy o jakoœæ powietrza, którym
oddychamy. ¯e nie tylko nie
traktujemy pieca jako kosza na
odpady, do którego trafia wszystko,
co jest „œmieciem“, ale wybieramy
równie¿ ogrzewanie proekologiczne.
W 2.ekobiegu móg³ wzi¹æ udzia³
ka¿dy chêtny - wystarczy³a chwila
czasu, aby siê zapisaæ i chêæ do
przebiegniêcia blisko 9 kilometrów.
Wydarzenie przeznaczone by³o
zarówno dla doros³ych biegaczy
(osoby, które w dniu biegu ukoñczy³y
15 lat), jak i dla dzieci (w trzech
k a t e g o r i a c h w i e k o w y c h :
przedszkolaki, uczniowie szko³y
podstawowej i uczniowie gimnazjum),
które mia³y do pokonania
odpowiednio dystans 100, 200
i 400 m. Zarówno m³odym, jak
i starszym biegaczom przekazywane
by³y informacje, ¿e wszyscy mamy
realny wp³yw na to, czym oddychamy.
Nawet jeœli sami nie spalamy
odpadów. Ale czy zwracamy uwagê,
gdy ktoœ inny to robi? Musi znikn¹æ
spo³eczne przyzwolenie na trucie,
wtedy bêdziemy widzieli efekty. -
Kampanie informacyjne s¹ potrzebne,
ale my chcieliœmy spróbowaæ
czegoœ nowego. Zwracaj¹c uwagê
mieszkañców Ma³opolski na
negatywne skutki spalania odpadów
w piecach, chcemy wesprzeæ
proekologiczne zachowania.
A dlaczego za poœrednictwem biegu?
Po pierwsze dlatego, ¿e ³¹czy on
edukacjê, ruch i rywalizacjê. A po
drugie - dlaczego nie? Jeœli choæ
jedn¹ osobê przekonamy do
proekologicznego zachowania, to ju¿
bêdzie sukces. Jeœli choæ jedna osoba
bêdzie edukowa³a dalej - to jeszcze
lepiej. A my tych osób mamy 500 -
i ka¿da z nich swoim zachowaniem
pokaza³a, ¿e spala kalorie - nie odpady
i to jest dopiero coœ – mówi³a Anna
Ruta-Kowalczyk, Wiceprezes Fundacji
EduTriada – organizatora ekobiegu.

Udzia³ jednej doros³ej osoby w biegu
oznacza³ przekazanie Tatrzañskiemu
Parkowi Narodowemu jednego
drzewka, które zosta³o posadzone
na terenie parku. Organizatorzy s¹
przekonani, ¿e dziêki takiej
zale¿noœci uczestnicy mieli siln¹
motywacjê do brania udzia³u
w biegu – wzros³o ich poczucie, ¿e
ich wysi³ek przek³ada siê na dzia³ania
maj¹ce realny wp³yw na jakoœæ
powietrza w województwie
ma³opolskim. W zesz³orocznej edycji
biegu wziê³o udzia³ ponad pó³
tysi¹ca biegaczy, w tym roku by³o
podobnie. Ekobieg nieprzypadkowo
jest organizowany w maju, kiedy
zanieczyszczenia powietrza i smog
malej¹. - Po pierwsze dlatego, ¿eby
pamiêæ o nim jeszcze chwilê w nas
przetrwa³a. Przez jesienno-zimowe
miesi¹ce wszyscy narzekamy,
a potem przychodzi piêkna
krakowska wiosna, oddychamy
pe³n¹ piersi¹ i...zapominamy jak
nam by³o Ÿle jeszcze kilka
miesiêcy temu. Walka o edukacjê
ekologiczn¹ jest procesem ci¹g³ym,
musimy promowaæ prozdrowotne
i proœrodowiskowe zachowania
przez ca³y rok. Poza tym maj to
œwietny czas na bieganie - jesteœmy
ju¿ rozgrzani po zimie, mo¿emy
pobiec i wzbogaciæ nasz¹ aktywnoœæ
o jak¹œ wartoœæ dodan¹ - podkreœla³a
Anna Ruta-Kowalczyk z Fundacji
EduTriada.

Zapewne ka¿dy wie jak wygl¹da gra
w zielone. To jedna z popularniejszych
gier. W wykonaniu Fundacji Talentum
Humanum „Gra w zielone” to projekt
cyklu imprez plenerowych, opartych
o elementy wspó³zawodnictwa
i wspó³dzia³ania. A celem tych
imprez jest nie tylko rozrywka, ale
przede wszystkim uwra¿liwienie
dzieci i m³odzie¿y (dru¿yn - rodzin)
na problematykê œrodowiska
naturalnego i jego ochrony. Ka¿de
wydarzenie (by³o ich cztery, w tym
jedno dwudniowe) sk³ada³o siê z cyklu
obejmuj¹cego swoim zasiêgiem
grê z piêcioma stacjami: Nowa Huta
(Kraków Nowa Huta Przysz³oœci),
Centrum (Urz¹d Miasta Krakowa),
Tat r z a ñ s k i Pa r k N a ro d ow y,
Babiogórski Park Narodowy,
Lotnisko Czy¿yny. W ramach ka¿dego
wydarzenia rodziny uczestnicz¹ce
w grywalizacji zdobywa³y wiedzê
(punkty) na temat elementów
œrodowiskowych na poszczególnych
stacjach. Drobne upominki by³y
uzupe³nieniem zabawy rodzinnych
dru¿yn. Jednym z celów projektu
by³o uwra¿liwienie m³odych ludzi na
problemy ochrony œrodowiska
w du¿ej aglomeracji miejskiej - w tym
poprzez zaprezentowanie walorów
œrodowiska parków narodowych
w Ma³opolsce. Pobocznie projekt
mia³ zachêciæ mieszkañców Krakowa
do akt y wnoœci plenerowej,
odwiedzenia parków narodowych
oraz pokazaæ, jak w ramach nowego
obszaru zurbanizowanego Kraków
Nowa Huta Przysz³oœci mo¿na dbaæ
o œrodowisko naturalne. Scenariusz
gry edukacyjnej „Gra w zielone”
pozwala³ na jego elastyczne
wykorzystanie w ramach wydarzeñ
plenerowych organizowanych
zarówno pr zez organizacje
pozarz¹dowe jak równie¿ innych
uczestników systemu ochrony
œrodowiska w Polsce. Warunkiem
satysfakcji zarówno organizatorów
jak i uczestników by³o posiadanie
nie tylko scenariusza, ale równie¿
zasobów wiedzy i kompetencji,
które w omawianym przypadku
mog³y byæ udostêpnione poprzez tak
zwan¹ obserwacjê uczestnicz¹c¹.
Jedna z ods³on „Gry w zielone”
zosta³a zaprezentowana w kwietniu
podczas „Dni Ziemi” w Alei Ró¿.
Na pocz¹tku ka¿dego z dni gry
odby³a siê odprawa dla wszystkich
zespo³ów. Zosta³y im przekazane
instrukcjedotycz¹cezasaduczestnictwa,
a opiekunowie zespo³ów otrzymali
broszury z treœciami merytorycznymi
dotycz¹cymi ochrony œrodowiska
oraz czêœci¹ do wype³nienia
w poszczególnych punktach.
Ka¿dy z zespo³ów mia³ za zadanie
odwiedziæ ka¿dy z piêciu punktów
kontrolnych gr y. Kolejnoœæ
odwiedzania punktów kontrolnych
przez zespo³y by³a rotacyjna.
W ka¿dym z nich gracze spêdzili

oko³o 30 minut i wys³uchali
krótkiej prelekcji dotycz¹cej danego
zagadnienia, a nastêpnie brali
udzia³ w tematycznych zabawach
i konkursach. Za odwiedzenie
ka¿dego z punktów gracz/zespó³
otrzymali naklejkê. Fina³em
zabawy by³o zebrania kompletu
naklejek, co uprawnia³o do
odebrania zestawu nagród.
Fundacja Talentum Humanum
dzia³a aktywnie od ponad
trzech lat. Do tej pory zrealizowa³a
17 projektów. „Gra w zielone”
jest pierwszym z obszarów
³¹cz¹cych dzia³alnoœæ edukacyjno-
promocyjn¹ w otwartej przestrzeni
publicznej. W niedalek iej
przysz³oœci Talentum Humanum
planuje aktywnie rozwin¹æ
dzia³alnoœæ dotycz¹c¹ edukacji,
informacji i promocji w zakresie
ochrony œrodowiska. Mimo coraz
wiêkszej œwiadomoœci ekologicznej
mieszkañców Krakowa i Ma³opolski
nadal pozostaje wiele zagadnieñ,
które nie zosta³y nale¿ycie
nag³oœnionealboodlatprezentowane
s¹ w standardowy, niezmienny
sposób. I tu w³aœnie pojawia siê
wyzwanie dla Talentum Humanum.
Celem Fundacji jest pokazanie
ró¿nych tematów zwi¹zanych
ze œrodowiskiem naturalnym
i jego ochron¹ i dotarcie do
najm³odszych odbiorców edukacji
ekologicznej - dzieci, które
zachêcone ciekaw¹ form¹ spotkañ
du¿o ³atwiej i chêtniej przyswoj¹
prezentowane treœci merytoryczne.
Dobór stacji w ramach gry
edukacyjnej „Gra w zielone” mia³
byæ zderzeniem poruszanej
tematyki ochrony œrodowiska
na terenie zurbanizowanym
z obszarem œciœle chronionym
(Obszary Natura 2000) parków
narodowych w Ma³opolsce.

Dzieci najlepiej ucz¹ siê poprzez
dzia³anie. Wiedz¹ o tym doskonale
nauczyciele z Publicznej Szko³y
Podstawowej im. Bohaterów
Westerplatte w Szczepanowie. Od lat
organizuj¹ imprezy i akcje, które
kszta³tuj¹ u uczniów odpowiednie
nawyki proekologiczne. Od dwóch lat
szko³a jest w swojej gminie liderem
w prowadzeniu dzia³añ ekologicznych
i zbiórce surowców wtórnych, co
potwierdza I miejsce w gminnym
konkursie „Brzesko - czysta gmina”.
W roku 2016 uczniowie szko³y wziêli
udzia³ w ok. 20 akcjach podnosz¹cych
œ w i a d o m o œ æ e k o l o g i c z n ¹ .
Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ akcje:
„Sadzimy drzewka wokó³ szko³y -
œwiêtujemy Dzieñ Czystego Powietrza”,
„Ekoszklarnia w naszej szkole” oraz
„Zbiórka surowców wtórnych”.
W ramach akcji „Sadzimy drzewka
wokó³ szko³y - œwiêtujemy Dzieñ
Czystego Powietrza”szko³a przyst¹pi³a
do programu„Œwiêto Drzewa - wœród
pól” KLUBU GAJA. Projekt uzyska³
akceptacjê Starostwa Powiatowego
w Brzesku, które m.in. ufundowa³o
sadzonki drzew liœciastych. Szko³a
uzyska³a od starostwa równie¿ pomoc
merytoryczn¹ dotycz¹c¹ sadzenia
drzew, wyboru odpowiedniego
stanowiska oraz wymagañ glebowych.
Pracownicy starostwa przeprowadzili
zajêcia dla uczniów na temat roli drzew
w ¿yciu ludzi, zwierz¹t i naszej planety.
14 listopada placówka uroczyœcie
œwiêtowa³a Dzieñ Czystego Powietrza.
Na terenie przyszkolnym pojawi³o siê
16 m³odych grabów – symboli
zdrowego powietrza. Obecnoœæ drzew
pozytywnie wp³ynie na czystoœæ
powietrza w najbli¿szym otoczeniu
szko³y, gdzie dzieci i m³odzie¿ spêdzaj¹
du¿o czasu. Poza tym drzewa bêd¹
stanowiæ szpaler ochronny
oddzielaj¹cy budynek szkolny od drogi
g³ównej. Dziêki Stowarzyszeniu
Europejskie Centrum Edukacji
i Rozwoju z Krakowa, w ramach
projektu„Ekoszklarnie w ka¿dej szkole”,
w czer wcu 2016 r. szko³a
w Szczepanowie otrzyma³a tunel
foliowy, w którym uczniowie mog¹
obserwowaæ jak z posianych przez nich
nasion wyrastaj¹ warzywa. G³ównym
celem projektu wspó³finansowanego
ze œrodków WFOŒiGW w Krakowie jest
przybli¿enie dzieciom zasad uprawy
roœlin w ogrodzie. Uczniowie
systematycznie pielêgnuj¹ roœliny
i sprawdzaj¹ stan swojej hodowli.
Obserwuj¹c zmiany i kolejne etapy
wzrostu warzyw zdobywaj¹ wiedzê
i umiejêtnoœci, których nie zast¹pi
¿aden wyk³ad. Uprawa m.in.
rzodkiewki, pietruszki i tymianku
przynosi dzieciom wiele satysfakcji
i radoœci. Wyhodowane przez uczniów
warzywa wykorzystane zosta³y do
przygotowania soków, kanapek
i s a ³ a te k w c z a s i e f i n a ³ u
o g ó l n o p o l s k i e g o p ro gr a m u
edukacyjnego „Œniadanie daje moc”.

Kolejny element proekologicznej
edukacji w szkole to zbiórka
surowców wtórnych. W szkole
kont ynuowana by³a akcja
c h a r y t a t y w n a n a r z e c z
niepe³nosprawnego dziecka
z regionu -„Zróbmy coœ, nie tylko dla
œrodowiska.” Uczniowie zbierali
plastikowe zakrêtki PET, które
przekazane zosta³y matce dziecka.
Ogó³em zebrano 180 997 zakrêtek
(425,6 kg), co w przeliczeniu na
jednego ucznia daje 1989 zakrêtek.
Szko³a prowadzi³a równie¿:
plastikow ych butelek PE T
(uczniowie zebrali 9359 butelek -
w przeliczeniu na jednego ucznia -
102,9 butelki), zu¿ytych p³yt CD
i DVD (ogó³em zebrano 2341 p³yt -
w przeliczeniu na jednego ucznia -
25,7 p³yty), makulatury (zebrano
3237 kg, co da³o na jednego ucznia
35,6 kg makulatury), puszek
aluminiowych ( uczniowie zebrali 532
puszki - w przeliczeniu na jednego
ucznia - 5,85 puszki), baterii (zebrano
w szkole 4448 baterii – ok. 49 baterii
na jednego ucznia). Iloœæ zebranych
surowców wtórnych zapewni³a
szkole po raz drugi z rzêdu I miejsce
w gminnym konkursie. Ponadto
szko³a uczestnicz y³a m.in.
w: happeningu ekologicznym,
warsztatach „Co to znaczy byæ
odpowiedzialnym konsumentem?”,
spotkaniu z weterynarzem pod
has³em „Dbamy o nasze zwierzêta”,
o g ó l n o p o l s k i m p r o j e k c i e
„Odpakowani”, akcji „Sprz¹tania
œwiata” i wiosennym sprz¹taniu
Szczepanowa z okazji Œwiêta Ziemi,
spektaklu ekologicznym „O czym
marz¹ drzewa”. W szkole, tu¿ nad
nowo zakupionymi koszami do
segregacji, utworzono k¹cik
informacyjny o tematyce zwi¹zanej
z prawid³ow¹ gospodark¹ odpadami
w gospodarstwach domowych
i w³aœciw¹ segregacj¹ odpadów.

Jakiego koloru jest ogieñ? Jakie
niebezpieczeñstwo niesie ogieñ? Jakie
niszczenia powoduje? Co mo¿e siê
zapaliæ? Na takie pytania i wiele innych
odpowiada³y maluchy z Przedszkola
Publicznego w Bystrej Podhalañskiej
w czasie spotkania z ekologiem
z Babiogórskiego Parku Narodowego.
Dzieci szuka³y odpowiedzi poprzez
ciekawe doœwiadczenia. Potem nie
tylko s³ucha³y pogadanki, ale równie¿
czynnie uczestniczy³y w warsztatach
– m.in. przeprowadza³y eksperymenty
oraz rozwi¹zywa³y karty pracy.
Te i wiele innych zajêæ zosta³o
zorganizowanych w ramach projektu
przedszkola„¯ywio³owe przedszkolaki
odk r y waj¹ ekologiê”, któr y
dofinansowa³ Wojewódzki Fundusz
Ochrony Œrodowiska i Gospodarki
Wodnej w Krakowie w ramach
„Programu priorytetowego – Edukacja
ekologiczna”. W ubieg³ym roku
Przedszkole Publiczne w Bystrej
Podhalañskiej po raz pierwszy
otrzyma³o dofinansowanie na
dzia³ania ekologiczne i uwa¿a to za
swój najwiêkszy sukces. Nagrodzony
projekt „¯ywio³owe przedszkolaki
odkrywaj¹ ekologiê” napisa³a jedna
z naucz ycielek pracuj¹c ych
w placówce. Dziêki dofinansowaniu
dzieci mia³y okazjê uczestniczyæ
w ciekawych zajêciach i spotkaniach,
równie¿ bra³y udzia³ w ekologicznych
wycieczkach. Przyjecha³y do Krakowa
na Uniwersytet Rolniczy, gdzie
uczestniczy³y w zajêciach w ramach
Akademii Leœnego Odkrywcy -
nowym, bardzo innowacyjnym
projekcie edukacji przyrodniczo-
leœnej. W Krakowie odwiedzi³y tak¿e
Ogród Zoologiczny. W Zalasie ko³o
Krakowa zwiedzi³y Indiañsk¹
Wioskê Arapaho. Do Wadowic do
Centrum Ekologicznego przyjecha³y
na zajêcia i zwiedzanie Stacji
U z d a t n i a n i a W o d y , g d z i e
dowiedzia³y siê wielu wa¿nych rzeczy
m.in., gdzie wystêpuje woda, ile
mieœci siê jej w poszczególnych
organizmach oraz jak wygl¹da proces
oczyszczania wody. Nastêpnie
zosta³y oprowadzone przez
pracowników po terenie Stacji.
Zobaczy³y te¿ jak w praktyce wygl¹da
proces oczyszczania wody. Ponadto
b r a ³ y u d z i a ³ w z a j ê c i a c h
zorganizowanych przez Babiogórski
Park Narodowy (na terenie przedszkola,
oraz na terenie Parku). G³ównymi
tematami tych zajêæ by³y cztery
¿ywio³y: woda, powietrze, ogieñ
i ziemia. W przedszkolu odby³ siê
tak¿e „Ekologiczny festiwal piosenki
i w i e r s z a ”. Z a p i e n i ¹ d z e
z dofinansowania placówka
powiêkszy³a swoj¹ bazê dydaktyczn¹.

Zosta³ kupiony min.: mikroskop,
stacja meteorologiczna, zbiornik na
deszczówkê oraz kompostownik.
Stacjê, zbiornik i kompostownik
zamontowano w przedszkolnym
ogrodzie. To oczywiœcie tylko czêœæ
korzyœci p³yn¹cych z udzia³u
w p r o j e k c i e . „ ¯ y w i o ³ o w e
przedszkolaki odkrywaj¹ ekologiê”
jeszcze bardziej zachêci³y
nauczycieli, dzieci i ca³e rodziny do
troski o œrodowisko, placówce
przyniós³ presti¿ i uznanie
w œrodowisku lokalnym. Realizuj¹c
zadania ujête w tym projekcie -
dzieci i ich rodzice mieli mo¿liwoœæ
zaanga¿owania siê w ró¿nego typu
dzia³ania ekologiczne, np.:
uczestnictwo w konkursach
( r e c y t a t o r s k i , p l a s t y c z n o -
techniczny); zbiórki surowców
wtórnych (zbierane by³y m.in.
puszki, plastikowe zakrêtki),
w spotkania z leœnikiem, stra¿akiem,
warsztaty „Ekologiczna zabawka
z drewna”, „Ekologiczny Klubik
Ma³ego Badacza”. Ogromnym
zainteresowaniem cieszy³ siê
konkurs „Coœ z niczego” gdzie do
wygrania by³y zbiorniki na
deszczówkê i kompostowniki.
Za³o¿eniem konkursu by³o
pokazanie, ¿e z surowców wtórnych
oraz odpadów z tworzyw sztucznych
mo¿na wykonaæ u¿yteczne
i dekoracyjne przedmioty.
Chodzi³o tak¿e o uœwiadomienie
przedszkolakom i ich rodzinom
znaczenia recyklingu dla ochrony
œrodowiska i pokazanie ile
znaczy segregacja odpadów
w gospodarstwie domowym.
Projekt przyniós³ wiele korzyœci.
N a u c z yc i e l e z m o t y wowa n i
sukcesem szukaj¹ pomys³ów i pisz¹
kolejne Eko-projekty.

ekoLIDERZY 2017 województwa małopolskiego

ekoLIDERZY 2017 województwa małopolskiego

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (17)

Similar to ekoLIDERZY 2017 województwa małopolskiego

Similar to ekoLIDERZY 2017 województwa małopolskiego (20)

ekoLIDERZY 2017 województwa małopolskiego