Лекц-5

1. 
 Биоценоз буюу бүлгэмдэл
 Биоценозын тухай
 Бүлгэмдэл дахь харилцаа холбоо
 Экосистем
Товч агуулга лекц №5

2. 
 Биоценоз гэдэг нэр томьёог
анх 1877 онд германы
эрдэмтэн К. Мебиус шинжлэх
ухаанд оруулсан бөгөөд bios-
амьдрал, ценоз-ерөнхий гэсэн
утгатай латин үгнээс
гаралтай.

3. 
 Тодорхой дэвсгэр нутгийг
эзлэн тархаж түүхэн урт
хугацаанд бүрэлдэн тогтсон
хоорондоо нарийн нягт
холбоотой олон зүйлийн
организмын харьцангуй
тогтвортой нэгдлийг
бүлгэмдэл буюу биоценоз
гэнэ.

4. 
Популяци бол / нэг зүйлийн
олон организмаас тогтдог бол
/ Харин бүлгэмдэл бол эсрэг
тэсрэг зүйлүүдийн харилцааг
тэнцвэржүүлэн барьж байдаг
систем.

5. 
Товчоор хэлбэл биоценоз нь
ургамал, амьтан,
микроорганизмын бүрдэл юм.

6. 
 Амьдрах орчны холбоо.
 Тэжээлийн холбоо.
 Тараах холбоо.
 Барьж байгуулах холбоо.
Бүлгэмдэл дахь харилцаа
холбоо

7. 
1935 он Английн эрдэмтэн
А. Тэнсли
Бүлгэмдэл +Абиотик =
Экосистем гэж тодорхойлсон
бол

8. 1942 он Оросын эрдэмтэн
Сукачев
Сав ертөнцийн хүчин зүйл +
Шим ертөнцийн хүчин зүйл =
Биогеоценоз

9. 
Экосистем бол бидний ярьдаг
ойлголтоор бол байгаль гэсэн
үг.

10. 
Байгалийн экосистемийн
үндсэн хэлбэрүүд

11. Тундр
Тайга
Өргөн навчит ой
Хээр тал
Цөл
Хуурай газрын экосистемд

12. Гол горхи
Нуур цөөрөм
Намаг
Цэнгэг усны

13. 
Задгай тэнгис
Эрэг орчмын ус
Гүний ус
Тэнгисийн

14. 
Монгол орны нутаг дэвсгэрийн 26.1%
хээрийн бүсэд хамаарна. Хээрийг олон
янзаар нэрлэдэг.
Жнь. Хойд америкийн хээрийг прери
Өмнөд америкийн хээрийг памп
Өмнөд Африкийн хээрийг уулын велд
Австралийн хээрийг даундленд
Евразийн хээрийг степь гэнэ. Монголын
хээр нь евразийн хээрт хамаарагддаг.
Хялганат хээр
Хээрийн экосистем

15. 
Моркодович (1982) хээрийн
ургамал гурван гайхамшигт
чанартай тодорхойлжээ.
1.Ганг тэсвэрлэж чаддаг
2.Хүчирхэг үндэсний
системтэй / чийг + /
3.Органик массыг түргэн
бүрдүүлэн мөн түргэн
задлаж чаддаг.

16. 
Тухайн экосистемийг
тодорхойлдог индикатор
амьтан ба ургамал гэж байдаг.
Үүнийг өөрөөр шүхэр зүйл ч
гэж бас нэрлэдэг. Жнь:
хээрийн экосистемийн шүхэр
зүйл нь цагаан зээр юм. Агь,
хялгана г,м ургамлууд

17. 
Экосистем дэх бодисын эргэлт,
энергийн хувирал
 Байгаль дээр нарны гэрлийн
тусламжтайгаар ус, агаар
хөрсөнд агуулагдах химийн
элементүүд нь хувиралд орж
амьд биесийн амьдралд
шаардлагатай бодисуудыг
үүсгэдэг.

18. 

19. 
Химийн элемент, нэгдлийн
хэлбэрээр төрөл бүрийн
бодисууд тэжээлийн
холбооны эхний гишүүн –
бүтээгдчээс дараагийн
гишүүд болох –хэрэглэгчид,
задлагчдад шилжихийг
экосистем дэх бодисын
урсгал гэнэ.

20. 
Экосистемд бодисын урсгал
нь нэгээс нөгөөд эргэлт
маягаар байнга тасралтгүй
явагдах тул химийн элемент
бүрийг амьд организм олон
дахин хэрэглэдэг байна.
үүнийг байгаль дахь бодисын
биологийн эргэлт гэнэ.

21. Хүчилтөрөгчийн эргэлт
Нүүрстөрөгчийн эргэлт
Азотын эргэлт
Фосфорын эргэлт
Усны эргэлт
Байгаль дээр бодисын 5 том
эргэлт явагддаг

22. 

23. 
Экосистемийн нэг чухал нь
органик бодисыг
бүрэлдүүлэн бий болгох
чадвар юм. / уураг, нүүрс-ус,
өөх тос, гормон , витамин/
Ийнхүү шинээр үүссэн
органик бодисыг биологийн
бүтээгдэхүүн гэнэ.

24. 
Нэгж хугацаанд (цаг, хоног,
улирал, жил) нэгж талбай(м,
га, км ) нэгж эзлэхүүнд үүсч
буй биологийн
бүтээгдэхүүнийг жингийн
нэгжээр илэрхийлснийг
экосистемийн биологийн
бүтээмжит чадвар гэнэ.

25. 
Экосистемийн нэгж талбай
юмуу нэгж эзлэхүүнд
агуулагдаж буй шим бодисын
нийт хэмжээг экосистемийн
биомасс гэнэ. Биологийн
бүтээмжит чадварын хувьд эх
газар нь далай тэнгисээс илүү
байдаг.

26. 
Тэжээлийн холбооны ямар
хэсэгт тухайн биологийн
бүтээгдэхүүн үүсч
бүрэлдсэнээс хамаарч
анхдагч ба хоёрдогч хэмээн
ангилдаг.

27. 
Хэрэв тухайн биологийн
бүтээгдэхүүнийг ногоон
ургамал үүсгэн бүрдүүлсэн
бол анхдагч, харин хэрэглэгч
задлагчдын төвшинд үүссэн
бол хоёрдогч гэж ангилдаг.

28. Экосистем нь тогтвортой,
тэнцвэрт байдлыг хадгалахын
зэрэгцээ зохих зүй тогтлоор
хувьсан солигддог.
Экосистемийн хөгжлийн явцад
нэг биоценоз нөгөөгөөр
солигдохыг экологийн солигдол
буюу сукцесси гэнэ.
Экосистемийн солигдол буюу
сукцесси

29. 
Элсэн манхан, галт уулын
дэлбэрэлт, мөстлөг, эх газрын
өргөгдлын дараа үүсэн
бүрэлдэж буй биоценозыг
анхдагч сукцесси болно.

30. 
Харин урьд өмнө нь ямар нэгэн
хэлбэрийн биоценоз оршин тогтнож
байгаад нөгөөгөөр солигдохыг
хоёрдогч сукцесси гэнэ. Манай
дэлхийд хоёрдогч сукцесси байнга
явагдаж байдаг. Жнь: Тухайлбал
ойн болон тал хээрийн түймэр
гарах, газар тариалан эрхлэх юмуу
ой модыг огтлох, намаг хатаах
зэргээс болж нэг бүлгэмдэл
нөгөөгөөр солигдох нь хоёрдогч
сукцесс юм.