1. ΕΡ ΤΗΣΕΙΣ – ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ
ΑΠΛΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
3.1. Κατά την επίδραση αραιού διαλύµατος H2SO4 σε σίδηρο :
α. Εκλύεται αέριο SO3 γ. Εκλύεται αέριο Η2
β. Εκλύεται αέριο Ο2 δ. ∆εν εκλύεται κανένα από τα παραπάνω αέρια.
3.2. Σε ποια από τις παρακάτω αντιδράσεις δεν παράγεται υδρογόνο :
α. Προσθήκη Να σε νερό γ. Προσθήκη Zn σε διάλυµα HCl
β. Προσθήκη Cu σε νερό δ. Προσθήκη Fe σε διάλυµα ΗΒr
3.3. Θέλουµε να διατηρήσουµε σε ένα δοχείο διάλυµα HCl. Ποιο από τα παρακάτω δοχεία θα
επιλέγατε :
α. Σιδερένιο (Fe) β. Τσίγκινο (Zn) γ. Αλουµινένιο (Al) δ. Χάλκινο (Cu).
∆ικαιολογήστε σε συντοµία την επιλογή σας.
3.4. Ποιο από τα παρακάτω διαλύµατα µπορεί να διατηρηθεί σε αλουµινένιο (Al) δοχείο :
α. FeCl2 β. CuSO4 γ. KCl δ. AgNO3
3.5. Βυθίζουµε ένα ρολό σύρµα κουζίνας (που αποτελείται από Fe) σε αραιό διάλυµα Η2SO4.
Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές (Σ) και ποιες λανθασµένες (Λ) :
α. Θα αντιδράσουν γιατί όλα τα µέταλλα αντικαθιστούν το υδρογόνο των οξέων.
β. Θα παρατηρήσουµε ότι παράγονται φυσαλίδες υδρογόνου.
γ. ∆εν θα παρατηρήσουµε τίποτε, γιατί δεν συµβαίνει αντίδραση.
δ. Θα γίνει αντίδραση µεταξύ τους γιατί θα καταβυθιστεί ίζηµα.
ε. Θα γίνει αντίδραση µόνον αν έχουµε πυκνό διάλυµα Η2SO4.
3.6. Όταν βυθίσουµε µια ράβδο δισθενούς µετάλλου Μ µε διάλυµα HCl, παράγονται φυσαλίδες
ερίου. Όταν βυθίσουµε τη ράβδο σε διάλυµα ZnSO4, δεν παρατηρείται καµία µεταβολή.
α) Η σειρά ηλεκτροθετικότητας θα είναι :
i) H < Zn < M, ii) H < M < Zn, iii) M < H < Zn
β) Τι θα συµβεί αν βυθίσουµε µια ράβδο ψευδαργύρου σε διάλυµα νιτρικού άλατος του
µετάλλου Μ ;
3.7. α. Μπορούµε να διατηρήσουµε διάλυµα CuSO4 σε αλουµινένιο δοχείο ;
β. Μπορούµε να διατηρήσουµε διάλυµα FeCl2 σε χάλκινο δοχείο ;
∆ικαιολογήστε τις απαντήσεις σας.
3.8. Να προτείνετε πειράµατα µε τα οποία µπορούµε να διαπιστώσουµε ότι :
α. Ο σίδηρος είναι πιο δραστικός από το χαλκό.
β. Ο ψευδάργυρος είναι πιο δραστικός από το υδρογόνο.
3.9. Να συµπληρωθούν οι χηµικές εξισώσεις όσων από τις παρακάτω αντιδράσεις
πραγµατοποιούνται :
1. Zn + CuSO4 → 6. Cu + HCl →
2. Cu + AgNO3 → 7. Cl2 + KI →
3. Au + FeSO4 → 8. Br2 + NαF →
4. K +HCl → 9. Nα + H2O →
5. Mg + HBr → 10. Cα + H2O →
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΝΤΑΣ Χηµικός

2. ∆ΙΠΛΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
3.10. Να συµπληρωθούν οι αντιδράσεις, να βρεθούν οι συντελεστές και να σηµειωθούν τα αέρια
που εκλύονται και τα ιζήµατα που καταβυθίζονται :
1. CαF2 + H2SO4 → 8. CuSO4 + NαOH →
2. Κ2S + HCl → 9. ΑlCl3 + KOH →
3. ΝαBr + H3PO4 → 10. Fe(NO3)2 + Bα(OH)2 →
4. Fe(CN)3 + H2SO4 → 11. Cα(OH)2 + Να2CO3 →
5. CαCO3 + HBr → 12. Pb(NO3)2 + H2S →
6. MgSO3 + H3PO4 → 13. CαI2 + H2SO4 →
7. (NH4)2SO4 + NαOH → 14. AgNO3 + HBr →
3.11. Να συµπληρωθούν οι εξουδετερώσεις, να βρεθούν οι συντελεστές και να σηµειωθούν τα
ιζήµατα – όπου καταβυθίζονται :
1. H2SO4 + NαOH → 5. Al(OH)3 + HCl →
2. HBr + Cα(OH)2 → 6. KOH + H2S →
3. HClO + KOH → 7. Bα(OH)2 + HNO3 →
4. H3PO4 + NH3 → 8. CuSO4 + K3PO4 →
3.12. Κατά την ανάµιξη διαλύµατος ΝαΟΗ µε διάλυµα CuSO4 γίνεται αντίδραση, επειδή :
α. Ελευθερώνεται αέριο.
β. Καταβυθίζεται ίζηµα.
γ. Το νάτριο είναι ηλεκτροθετικότερο από τον χαλκό.
δ. Το ΝαΟΗ αντιδρά µε όλα τα άλατα, δίνοντας αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης.
3.13. Ποια από τις παρακάτω αντιδράσεις έχει ως προϊόν ίζηµα :
α. HCl + NαΟΗ → γ. ΝαΟΗ + CuSO4 →
β. Cα(ΟΗ)2 + ΝΗ4Cl → δ. ΚCl + Cα(ΟΗ)2 →
3.14. Ποια από τις παρακάτω αντιδράσεις έχει ως προϊόν αέριο :
α. HΝΟ3 + ΚΟΗ → γ. CαCl2 + K2SO4 →
β. Να2CO3 + ΗCl → δ. MgCl2 + Bα(ΟΗ)2 →
3.15. Πώς µπορούµε να διαπιστώσουµε ποιο από τα παρακάτω σώµατα περιέχεται σε µια
φιάλη :
α. στερεό Cα(ΝΟ3)2 ή στερεό ΒαSO4, β. στερεός AgNO3 ή στερεός AgCl,
γ. διάλυµα KNO3 ή διάλυµα Cu(NO3)2 , δ. διάλυµα ΝαCl ή διάλυµα ΝαΝΟ3,
3.16. Να συνδυάσετε µια ουσία της στήλης Ι µε µια ουσία της στήλης ΙΙ, ώστε να προκύψει ως
προϊόν ουσία της στήλης ΙΙΙ και κατόπιν να συµπληρώσετε πλήρως τις αντίστοιχες χηµικές
εξισώσεις :
Ι ΙΙ ΙΙΙ
HCl Mn(NO3)2 CO2
ΝαΟΗ Να2CO3 AgCl
ΒαCl2 AgNO3 ΒαSO4
Η2SO4 Al2(SO4)3 Mn(OH)2
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΝΤΑΣ Χηµικός

3. 3.17. Κοµµάτι µεταλλικού ασβεστίου διαλύεται στο νερό, οπότε προκύπτει διάλυµα Α και
ελευθερώνεται αέριο Β. Το αέριο Β αντιδρά µε χλώριο και δίνει αέριο Γ. Το αέριο Γ
διαβιβάζεται στο διάλυµα Α, το εξουδετερώνει κι έτσι προκύπτει διάλυµα ∆. Στο τελευταίο αυτό
διάλυµα προστίθεται διάλυµα ΑgΝΟ3 και καταβυθίζεται ίζηµα Ε. Ποια τα σώµατα Α, Β, Γ, ∆ και
Ε ; Να γραφούν οι σχετικές εξισώσεις των αντιδράσεων που γίνονται.
3.18. Στον πάγκο ενός εργαστηρίου υπάρχουν τέσσερα ποτήρια Α, Β, Γ και ∆ που περιέχουν
αντίστοιχα διαλύµατα Να2CO3, HCl, AgNO3 και Cα(ΟΗ)2.
Περιγράψτε τις αντιδράσεις που θα συµβούν κατά τις παρακάτω αναµίξεις :
1. ∆ιάλυµα Β µε διάλυµα Γ.
2. ∆ιάλυµα Α µε διάλυµα ∆.
3. ∆ιάλυµα Β µε διάλυµα ∆.
4. ∆ιάλυµα Α µε διάλυµα Β
3.19. Σε ένα διάλυµα περιέχονται τα εξής σώµατα : AgNO3, Cu(NO3)2, και Cα(NO3)2.
Στο διάλυµα αυτό προσθέτουµε διάλυµα HCl, οπότε καταβυθίζεται ίζηµα Α.
∆ιηθούµε (δηλαδή αποµονώνουµε το ίζηµα) και στο διήθηµα (δηλαδή στο διάλυµα που
παραµένει), διαβιβάζεται H2S, οπότε καταβυθίζεται ίζηµα Β. ∆ιηθούµε πάλι και µετά στο νέο
διήθηµα προσθέτουµε διάλυµα (NH4)2CO3, οπότε καταβυθίζεται ίζηµα Γ.
Να βρεθεί η ποιοτική σύσταση των ιζηµάτων
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΡ ΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΕΙΣ
3.20. Για την παρασκευή ΝαΟΗ, ποιες από τις ακόλουθες αντιδράσεις θα χρησιµοποιούσατε :
α. Να και νερό. γ. Cα(ΟΗ)2 και Να2CO3
β. Να, Ο2 και Η2 δ. Να2SO4 και νερό.
Γράψτε τις σχετικές χηµικές εξισώσεις.
3.21. Ποια αντίδραση δεν είναι η κατάλληλη για την παρασκευή CαSO4 :
α. ∆ιάλυµα H2SO4 µε διάλυµα Cα(ΟΗ)2.
β. Στερεό Cα µε διάλυµα FeSO4.
γ. Αέριο SO3 µε διάλυµα Cα(ΟΗ)2.
δ. Απευθείας ένωση Cα µε SO4.
Γράψτε τις εξισώσεις για τις υπόλοιπες αντιδράσεις.
3.22. Να παρασκευαστούν τα άλατα : ΒαSO4, Al(NO3)3, Cα3(PO4)2 µε εξουδετέρωση των
αντίστοιχων οξέων και βάσεων.
3.23. ∆ίνεται ο παρακάτω πίνακας σωµάτων :
1. CaCO3 5. NH4Cl
2. CuCl2 6. Fe
3. Mg(NO3)2 7. NaOH
4. H2SO4 8. KCN
α. Ποια από αυτά αντιδρούν µε διάλυµα HCl και δίνουν : i) CO2, ii) Η2 ;
β. Ποια από αυτά αντιδρούν µε διάλυµα ΚΟΗ και δίνουν : i) αέριο , ii) ίζηµα ;
γ. Ποια από αυτά θα χρησιµοποιούσατε για να εξουδετερώσετε διάλυµα ΗΝΟ3 ;
δ. Ποια από αυτά θα χρησιµοποιούσατε για να εξουδετερώσετε διάλυµα Cα(ΟΗ)2 ;
ε. Ποια από αυτά θα χρησιµοποιούσατε για να παρασκευάσετε :
i) υδροκυάνιο (HCN), ii) θειϊκό ασβέστιο (CaSO4) ;
Γράψτε τις αντίστοιχες εξισώσεις.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΝΤΑΣ Χηµικός