1. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
1
GAITASUN SOZIOLINGUISTIKOARI DAGOZKION EDUKIAK
A. TESTUINGURUARI LOTUTAKO ALDAGAIAK
1. Komunikazio asmoa: xedea eta funtzioa
o Xedea: :informazioa ematea edo ulertaraztea.
o Funtzio erreferentziala eta metalinguistikoa.
2. Partaideak. Ezaugarriak
o Igorlea ez da testuan agertzen.
o Objektiboa da, ez du baloraziorik egiten.
o Igorlea eta hartzailea ez dira trukagarriak.
o Igorleak hartzaileak baino informazio gehiago du.
o Edukiak hartzailearen arabera egokituak.
3. Testuinguru fisikoa: lekua eta denbora
o Ez dago loturarik enuntziatuaren eta enuntziazioaren artean.
4. Kanala
o Ahozkoa, idatzia, ikus-entzunezkoa.
B. ENUNTZIAZIOARI LOTUTAKO HIZKUNTZA MARKAK
1. Denbora deixia
o Denbora deikitikoak ez dira aipagarriak.
o Enuntziazioaren denbora: orainaldia.
2. Leku deixia
o Ez da aipagarria.
3. Pertsona deixia
o 3. pertsonari lotua.
4. Deixi soziala

2. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
2
o Lehenengo pertsona plurala (autoritate akademikoa...) .
o 2.pertsona dibulgazio testuetan, hartzailea inplikatzeko.
5. Igorlea ezkutatzeko baliabideak eta egitura inpertsonalak
o Perpaus inpertsonalak.
o Hartzailea barne hartzen duen plurala.
6. Modalizazio-baliabideak
o Lexiko denotatiboa.
o Adjektibo murriztaileak.
o Modu indikatiboa.
o Perpaus modalitatea: adierazpen perpausak.
o Ez dago zalantza adierazten duen esapiderik edo aditzondorik.
7. Informazioa hautatzeko eta helarazteko hizkuntza baliabideak
o Birformulazioak: aposizioak, erlatiboak, parafrasiak, adibideak...
o Sinonimoak.
o Nominalizazioak.
8. Hizkuntza aldaerak
o Aldaera diafasikoak edo erregistroak, komunikazio egoerari lotuak.
 Erregistro formala.
 Maila estandarra, jasoa edo teknikoa izan daiteke.
o Aldaera diatopikoak (euskalkiak, tokian tokiko aldaerak), alderdi historiko-geografikoei
lotuak.
o Aldaera diastratikoak (hizkerak, argotak, jergak), (hizkuntzaren gizarte ezaugarriei
lotuak.
9. Kortesia arauak
C.HIZKUNTZAZ KANPKO ALDAGAIAK
1. Proxemikoak

3. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
3
o Ahozko testuetan, solaskideen arteko distantzia.
2. Kinesikoak
o Ahozko testuetan, mugimenduen, jarreren, eta keinuen kontrola .
3. Paralinguistikoak
o Ahots aldaketak, tonua, abiadura, ahotsa indartzea...
D. ALDAGAI KULTURALAK
1. Munduaren ezaguera
o Aldea dago igorleak eta hartzaileak duten ezagutzen artean. Alde horrek markatuko
du edukien hautaketa.
GAITASUN DISKURTSIBOARI DAGOZKION EDUKIAK
A. KOHERENTZIA
1.Pragmatika
o Munduaren ezaguera
 Hartzaileak eta igorleak gaiaren inguruan dakitenaren arabera sortuko dira
azalpen testuen modalitateak: zientifikoa, didaktikoa, dibulgaziokoa...
o Inplikatura eta Aurresuposizioa
2. Semantika
o Gainegitura: Sarrera, Garapena, Bukaera.
 Deskribapen egitura.
 Hurrenkera egitura.
 Konparazio egitura.

4. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
4
 Kausa- ondorioa .
 Arazoa – konponbidea.
B. KOHESIOA
1. Progresio tematikoa
2. Korreferentzia
o Lexikala
 Teknizismoen eta lexiko espezifikoaren errepikapenak.
 Lexiko-ordezkapenak: nominalizazioak, sinonimoak, hiponimoak, hiperonimoak,
metaforak...
o Erlazio semantikoak
 Eremu semantikoak .
 Familia lexikoak.
o Gramatikala
 Anafora eta katafora.
 Determinatzaileak.
3. Markatzaileak eta lokailuak.
o Diskurtsoaren markatzaileak.
 Testu egituratzaileak: hasteko, ordenatzeko, bukatzeko...
 Diskurtso sartzaileak: birformulatzeko, adibideak sartzeko...
o Harreman logiko-semantikoak: lokailuak
 Ideia berriak gehitzeko/emendiozkoak.
 Ideiak kontrajartzeko/aurkaritzakoak.
 Kausa-ondorioa adierazteko.
 Ondorioak adierazteko.
o Indize grafikoak:

5. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
5
 Tituluak,azpitituluak, epigrafeak...
 Tipografia: Letra tipoa, tamaina, lerroartea, azpimarraketa.
 Zenbakiak, ikurrak, irudiak....
 Espazioaren antolamendua.
4. Denbora loturak: aditz ardatzari eustea
 Aditz denbora orainaldiaren ardatzekoa.
GAITASUN LINGUISTIKOARI DAGOZKION EDUKIAK
A. MORFOSINTAXIA
1. Hitzak
o Elementuak:lexemak eta morfemak: eratorriak eta gramatikalak
o Kategoriak:
 Flexioa eta izen motak
 Flexioa eta adjektibo motak: izenlagunak, adjektibo murriztaileak,
adjektiboaren graduak...
 Flexioa eta aditz motak: modu indikatiboa, orain aldia ardatz gisa, egitura
aktiboak
 Adberbio motak:
 Flexioa eta determinatzaile motak
 Flexioa eta izenordain motak: 3. pertsona singularreko eta 1. pertsona
pluraleko pertsona-izenordainak; izenordain zehaztugabeak, egitura
inpertsonalak.
 Juntagailu motak: emendiozkoak, aurkariak, hautakariak, banakariak....
 Postposizio motak:
o Egiturak: bakunak, elkartuak, eratorriak, parasintektikoak
2. Sintagmak

6. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
6
o Motak: izen sintagma, aditz sintagma, adjektibo sintagma, adberbio sintagma
 Izen sintagma: osagaiak, funtzioak;
 Egitura ergatiboa
 Postposizio sintagmak eta adberbio sintagmak: osagaiak eta funtzioak
3. Perpausak
o Osagaiak: subjektua eta predikatua
o Egitura ergatiboa: iragangaitzak eta iragankorrak
o Motak:
 Igorlearen arabera
 Adierazpen perpausak
 Harreman sintaktikoen arabera: bakunak, elkartuak, juntaduraz eta
menderakuntzaz
 Perpaus bakunak: perpaus kopulatiboak; predikatiboak eta
inpertsonalak.
 Perpaus elkartuak:
 Juntaduraz elkartuak: emendiozkoak eta alborakuntzaz
lotutakoak.
 Menderakuntzakoak: erlatibozkoak, konparaziozkoak,
helburuzkoak...
B. LEXIKOA
1. Hiztegia
o Denotatiboa.
o Espezifikoa.
o Teknizismoak.
o Hitz birdefinituak: aldaketa semantikoa, metafora, metonimia.
o Kultismoak, maileguak, neologismoak...
o Akronimoak, siglak.
2. Esaldi eginak

7. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
7
o Ideiak birformulatzeko esapideak.
o Egilea ezkutatzeko esamoldeak.
o Ziurtasuna, ebidentzia...adierazteko esapideak.
3. Erlazio semantikoak
o Semantiko-lexikoa
 Denotazioa.
 Sinonimia (hiperonimoak, hiponimoak).
o Semantiko-gramatikala:morfemek gehitzen duten informazioa
 Latinetik edo grekotik hartutako atzizkiak eta aurrizkiak.
 Hitz familiak.
o Semantiko-pragmatikoa
 Eremu semantiko berekoak .
 Marko zein esparru semantiko hurbilak
C. FONOLOGIA
1. Hots unitateak
2. Hitzen fonetika
3. Perpausen fonetika
o Azentua eta erritmoa
o Doinua
 Adierazpen perpausak.
 Enuntziatu parentetikoak (azalpena, argibideak ematekoa...)
D. ORTOGRAFIA
1. Konbentzio tipografikoak eta letra tipoak
o Izenburuak, azpitituluak, epigrafeak.
o Tipografia aldaketak: letra tamaina, tipoa, letrakera...

8. Gaitasun komunikatiboari lotutako edukiak. Azalpen-testua.
8
2. Fonema eta grafemaren arteko lotura
3. Arau ortografikoak
4 Puntuazio zeinuak eta erabilera arauak
5. Alfabetotik kanpoko zeinuak