1. Cement en beton voor duurzaam bouwen
dr.ir. Jeroen Frénay
ENCI Technische Marketing
HeidelbergCement Benelux
Booosting – 5 november 2014

2. INHOUD
Duurzaamheidsambities
De basis…
–Cement
–Beton en betontoepassingen
–LCA versus CO2
Ketensamenwerking
–GREEN DEAL verduurzamen beton
–Innovaties via partnerships
Recap
Cement en beton voor duurzaam bouwen

3. Slide 2Global Environmental SustainabilityLicence-to-operate: Prioriteitgevenaangezondheid& veiligheid Prominentebijdrageleverenaanbiodiversiteit Werkenaanduurzaambouwen Gebruikenvan afvalalsgrondstof Beschermenvan het klimaat Terugdringenvan anderemilieu-effectenHeidelbergCementGroup heeftzijnvisievertaaldin doel- stellingen, meetbareactiesen resultaten(KPI’s) tot 2020. HeidelbergCementcommuniceerthieroverproactief. HeidelbergCementDuurzaamheidsambitiesvoor2020

4. Gebouwde omgeving
–40% van nationaal energieverbruik
–Waarvan driekwart voor verwarmen & koelen
Verduurzamen
–Lokatie (‘Gebiedsontwikkeling’)
–Bouwmaterialen en ontwerp
–Transport en handling (aanleg en recycling)
–Energiegebruik bouwwerken (bestaand & nieuwbouw)
Opgave voor gehele bouwkolom
–Kennis delen = ketensamenwerking en ‘best practices’
–Kennis verrijken = bijv. nieuwe cement- en betonsoorten
–Game changing = revolutionaire innovaties, bijv. geopolymeren
Energie-akkoord op basis EU milieudoelstellingen

5. Milieuimpact van woningbouw (NIBE, 2010)

6. Cementverbruik 2008-2014 naar ca. 260 kg p.p. in NL
Wereldverbruik per jaar: - 3.700 Mton in 2012 = ruim 500 kg per inwoner
- waarvan 58% in China
- wereldwijd 5.670 cementfabrieken
- in 2050 naar 5.500 Mton cementverbruik?

7. 180 m lange klinkeroven – ENCI Maastricht

8. CO2 emissie van 1 ton cement
Belangrijke aspecten: - Decarbonatatie - Brandstoffen - Portlandklinkergehalte

9. Hoogovenslak en e-vliegas lokaal aanwezig (moeten geactiveerd worden via klinker)

10. Klinkerfactoren van enkele cementsoorten

11. Jaar
Klinkerfactor (%)
Gem. kg CO2 / ton cement
1990 wereld
83
761
2000
82
724
2005
79
688
2010
76
654
2012 ENCI B.V.
< 52%
< 440 kg
Man-made CO2
4-5% in wereld
1% in NL
HeidelbergCement Group
CO2 - 1990 =100%:
2010:
– 15%
2015:
– 23%
WBCSD / Cement Sustainability Initiative

12. CEM III/A 52,5 N: 50% klinkerfactor voldoet aan combinatie van eigenschappen…

13. Cement-innovaties voor de prefab industrie
CO2 [kg/t]
CEM III/A 52,5 N
CEM II/B-S 52,5 N
CEM I 52,5 N
900
450
675
25 %
0
20
50
75
100
klinker- gehalte %
17
22
21
verlaagde aanvangssterkte (N01)

14. Stadskantoor Den Haag: Wit beton met witte componenten: CEM I 52.5R en marmer

15. Architectonisch beton…

16. SIAT, Stéphane Beel Architecten (I)

17. SIAT, Stéphane Beel Architecten (II)

18. Duurzaamheid en perceptie..
Trias – energetica… Trias – ‘alternatief’... Laat materiaal weg Laat CO2-emissie veroorzakende grondstoffen weg Indien toch nodig, pas ze dan zo slim mogelijk toe

19. 2013: 13 miljoen m3 beton (0,8 m3 p.p.p.j.)
55-60% - betonmortel
35% - prefab
Per 1 m3 beton: 53% - woning- en u-bouw
38% - infra en agrarische bouw
9% - droge mortels, handel, aannemers
Betontoepassingen in woningbouw en u-bouw…
–Funderingen en vloeren
–Draagconstructies
–Wandsystemen
–Schoon beton
Betonmortel en betonproducten in Nederland

20. Voorbeeld: CO2 emissie van 1 m3 ongewapend beton
CO2 uitstoot beton 320,9 versus 120,6 kg/m3
SBR-CURnet LCA calculator (okt. 2014)
Milieuklasse XC3
fc28 = 36-40 MPa
VOBN keurmerk Beton Bewust (2013):
- Gemiddeld 160 kg CO2 per m3 betonmortel
- 77% m/m afkomstig van cement

21. ‘Tools’ voor ontwerpers, leveranciers, aannemers
17 basis opties
Herbestemming van bouwwerken
Slankere kolommen
Geavanceerde betonrecycling en hergebruik van componenten

22. MKI van betonnen viaduct 3328332833283328332833283328332841714124417140143686001106461986134619860386010956092485062259842568026802223182075942244489382137139681392664049935698337835513261514408250100002000030000400005000060000700001A1B1C2A2B3A3B4 MKI [€] deklandhoofdensteunpuntenoverig

23. Beton voor C2C bouwconcepten
1.Ontwerp voor recycling/hergebruik
2.Gebruik hernieuwbare energie
(zon, wind, geothermisch)
3.Permanente harmonie
(bouwen i.v.m. gezondheid, welzijn, diversiteit)
C2C – oplossingen met beton:
lange gebruiksduur
onderhoudsarm
100% ketenconcept
laag energiegebruik - BKA
flexibele indeling (herbestemming)
 …

24. LCA: milieubeoordeling over levenscyclus

25. Grondstoffen
Emissies
Bronnen van MRPI data:
-Nationale database (SBK)
-Betondatabase 3.1 (Betonplatform)
Van LCA naar milieukengetallen – schaduwprijs (NL)

26. INHOUD
Duurzaamheidsambities
De basis…
–Cement
–Beton en betontoepassingen
–LCA versus CO2
Ketensamenwerking
–GREEN DEAL verduurzamen beton
–Innovaties via partnerships
Recap
Cement en beton voor duurzaam bouwen

28. Handelingsperspectieven betonketen
Max. 1,2 miljoen ton CO2 reductie mogelijk (ca. 30%)
Ca. 60% ten minste €-neutraal
Vaak goedkoper dan wind, zonne- energie, carbon capture & storage
MVO Platform Beton:
7 geselecteerd

29. Alternatieve bindmiddelen zonder Portlandklinker?

30. Cement is halfproduct: ‘specs’ zijn er vele!

32. ‘Warmbetonhuis’: monoliete gevel van ultralicht beton

33. Duurzaamheid als USP
- VAP & VAS - partnership

34. Uit bestaande bouw ‘afkomstig’ betongranulaat toegepast in beton voor nieuwbouw. Ca. 2.500 ton ≈ 2300 m3 Ecocrete®20
Project ‘De Eenhoorn’ Amsterdam

35. innovaties
ketensamenwerking
ecologie :: economie
good housekeeping
veiligheid en duurzaamheid
Frontrunners blijven doorgaan…

36. Beton = maatschappelijke drager = belangrijkste bouwmateriaal
–Veilige en betrouwbare bouwwerken
–Economisch
ENCI B.V. is wereldwijd koploper
–Ketensamenwerking is must
–CO2 is belangrijke en niet enige milieu-effect
–Game changers: bijv. CSA-B cement, geopolymeren, BKA..
LCA beoordeling over gehele levenscyclus – en dan ook:
–Beton heeft lange levensduur zonder onderhoud, 100% hergebruik
–Winningen met verhoogde biodiversiteit
–Lokale productie en levering
–Label ‘Responsible Sourcing’ beton (i.o.)
RECAP - Verduurzamen van cement en beton

37. Beton onlosmakelijk deel van de maatschappij…