In juni 2019 verscheen in het vakblad Bouwen met Staal nr 269 een trilogie over de bijzondere dakopbouw van Capital C, de voormalige Diamantbeurs te Amsterdam: 1. Ontwerpoverweging 2. Constructief ontwerp 3. Detailengineering en uitvoering Hier deel 1 over het ontwerp van Erik Smits van Zwarts en Jansma Architecten: Vernieuwd sieraad. Booosting organiseerde samen met Bouwen met Staal voor hun leden op 10 april 2019 een special tour naar Capital C, foto-impressie > https://booosting.nl/news/show/id/1283.

1. 8 JUNI 2019 | BOUWEN MET STAAL 269
De voormalige Diamantbeurs, vanaf
nu Capital C, aan het Weesperplein in
Amsterdam is in oude glorie hersteld
en ondergaat momenteel een ingrij-
pende renovatie. Het rijksmonument
is niet alleen teruggebracht naar het
oorspronkelijke ontwerp van Gerrit
van Arkel, maar heeft nu een ruimtelij-
ke dakopbouw van glas en staal.
D.P. van Weelden en ir. E.A. Smits
Dirk van Weelden is schrijver in Amsterdam en Erik Smits
is architect bij ZJA Zwarts & Jansma Architecten in
Amsterdam.
Eind negentiende eeuw, vanaf ongeveer 1880
beleefde Amsterdam een bloeiperiode die wel
de tweede Gouden Eeuw wordt genoemd. Een
van de sectoren waarin de stad internationaal
een prominente plek innam, was de diamant-
industrie. In 1911 werd de nieuwe Diamant-
beurs geopend, naar een ontwerp van Gerrit
van Arkel. Een gebouw waarin monumentale
gebaren, zoals de klokkentoren en decoraties
worden gecombineerd met een ritmische en
zakelijke vormgeving. De Diamantbeurs is een
ingetogen vorm van Art Nouveau, die meteen
beschouwd werd als een ‘sieraad voor de stad’
en inmiddels geldt als nationaal monument.
Een trots monument
Begin 21e
eeuw stond het gebouw er niet
goed voor. Na verschillende toevoegingen,
een brand en verbouwingen was van de allure
van het oorspronkelijke monument weinig
over. Het was afgevlakt, versluierd door een
afleidende en monotone opbouw.
De nieuwe eigenaren Zadelhoff & Sijthoff ma-
ken van de Diamantbeurs een internationaal
centrum van de creatieve industrie en infor-
matietechnologie met de naam, Capital C.
Daarvoor was een ingrijpende renovatie
nodig en ZJA Zwarts & Jansma Architecten
in samenwerking met Heyligers design + pro-
jects leverde daarvoor het ontwerp. Dat be-
oogde drie dingen, ten eerste het herstel van
de markante monumentale kwaliteiten van
de Diamantbeurs in volle glorie, ten tweede,
de aanpassing van het interieur aan moderne,
flexibele kantoorfaciliteiten en ten derde, de
toevoeging van een hedendaagse, openbaar
toegankelijke overkapping op het dak.
Herinrichting
Om optimaal als hedendaags kantoorge-
bouw te functioneren moest er flink worden
verbouwd. Als eerste werd een nieuwe kelder
OPTOP KANTOORGEBOUW DIAMANTBEURS, AMSTERDAM (1): ONTWERPOVERWEGING
Vernieuwd sieraad

2. BOUWEN MET STAAL 269 | JUNI 2019 9
gemaakt, waar ruimte is voor 18 auto’s en 200
fietsen. De begane grond is aangepast om
Eat & Work te huisvesten, een eet en
drink-gelegenheid, waar ook kan worden
gewerkt. De daarboven liggende vijf verdie-
pingen zijn helemaal gestript en van nieuwe
installaties voorzien. Op de eerste en tweede
verdieping, op de hoek van het gebouw aan
de Nieuwe Achtergracht is een grand café
gepland. De rest van die verdiepingen is in-
gericht voor flexplekken. De derde, vierde en
vijfde verdieping bestaan uit kantoren. Rode
draad door het gebouw is een tentoonstelling
van kunst en design.
Bekroning
Uit historisch onderzoek bleek dat al snel na
de oplevering uit ruimtegebrek de oorspronke-
lijke dakopbouw is vervangen en een nieuwe
laag was toegevoegd. Met oude foto’s en
tekeningen kon de verdwenen monumentale
dakkroon worden nagebouwd.
Op het dak zijn twee verdiepingen toegevoegd
met multifunctionele ruimtes, onder een
langwerpige koepel. Het stalen frame van de
koepel is gevuld met glas en heeft een afmeting
van 45x21x10 (lxbxh). Het geheel van vlakke
glasplaten geeft een schittering die verwijst
naar de geschiedenis van het gebouw als cen-
trum van de internationale diamanthandel.
Terughoudend
De vloeiende vorm biedt tegenwicht aan
de hoge, rechthoekige gebouwen ernaast.
Enerzijds stelt de koepel zich terughoudend
op ten opzichte van het monument, licht en
transparant als het is, anderzijds is de koepel
de blikvanger die het oog vanuit de verte naar
de Diamantbeurs trekt en daarbij lijnen volgen
die gebaseerd zijn op het oorspronkelijke
ontwerp.
Parametrisch ontwerp
Het ontwerp van de ruimtelijke dakopbouw
is tot stand gekomen met een parametrisch
computermodel dat de geometrie optimali-
seert en de productiegegevens produceert. In
een speciaal geschreven programma zijn de
randvoorwaarden van het ontwerp vast-
gelegd, waarna de software de ideale vorm
zoekt. Op die manier kon het ontwerp wor-
den gerealiseerd in een technisch haalbare en
kostenefficiënte variant. Het mooie aan deze
werkwijze is bovendien dat de uiteindelijke
vorm stap voor stap, gecontroleerd kon wor-
den en dat in een natuurlijke relatie met het
oorspronkelijke ontwerpidee. Octatube heeft
Na de opening in 1911.
Gerestaureerde Diamantbeurs met in oorsponkelijke stijl nagebouwde dakkroon en nieuwe koepel.
Vlak voor de renovatie in 2016.

3. 10 JUNI 2019 | BOUWEN MET STAAL 269
dit parametrisch computermodel vervolgens
overgenomen en uitgewerkt.
Open plattegrond
De constructie van de koepel is een gridshell,
waarin de constructieve krachten worden op-
gevangen door dubbele krommingen in het
dakvlak. Dat biedt maximale vormvrijheid en
maakt grote overspanningen mogelijk zonder
kolommen.
Met dit constructieprincipe kunnen de stalen
ribben relatief slank worden uitgevoerd en
ontstaat er een vrije ruimte, die niet wordt
onderbroken door constructieve elementen.
De ribben zijn stalen kokers van
200x100 mm. Bekleed met glas ontstaat zo
een licht ogende, transparante dakopbouw.
Daar waar de twee nagebouwde torentjes
staan, zijn de ribben van de gridshell wegge-
laten en is een groot dakterras aangelegd.
Zo lijkt het of de koepel de torens omarmt
in een theatraal gebaar. Na een analyse van
de zonbelasting hebben de panelen met de
grootste zonbelasting ingebouwde zonne-
cellen, die zowel koeling door schaduw als
elektriciteit leveren.
De koepel en het monument
De koepel is geplaatst op een verhoog-
de vloer. In deze vloer zit de constructie
verwerkt die de krachten van de koepel over-
brengt naar het oude constructieve stramien.
De opbouw is zelfstandig en staat terug ten
opzichte van de oorspronkelijke gevellijn
en los van de koepeltoren. Vanaf de straat
is de verhouding helder: de in ere herstelde
Diamantbeurs staat voorop en de opbouw is
een eigentijdse, dienende toevoeging. Inge-
lijst door de klassieke lijnen van Van Arkels
ontwerp. Het monument, de koepel en de
uitnodigende entree, omringd door groene
perken, zoals die aan de Weesperstraat zijn
gepland, vormen een natuurlijk geheel.
Diamantbeurs ontmoet de stad
Van oudsher is een beurs de ontmoetings-
plaats van markten en mensen, goederen
en ideeën en zo ontmoet de vernieuwde
Diamantbeurs de stad. Capital C biedt een
hedendaagse werkomgeving in een uniek
monument en bovendien een van de meest
spectaculaire uitzichten over de stad vanaf
een dak met een beeldbepalende opbouw.
De Diamantbeurs kan weer ten volle deel
uitmaken van de stad, als centrum voor de
creatieve industrie, met restaurant en veel
ruimte voor kunst.
‘Het vernuft en de energie die het gebouw
uitstraalt zitten hem niet alleen in de natuur-
lijke manier waarop een oud, monumentaal
gebouw is aangepast aan hedendaagse eisen
en eigentijds gebruik, maar vooral in de
nieuwe koepel die in functie, vormgeving en
constructief ontwerp de toekomst tastbaar
maakt.
De opbouw is het resultaat van een innovatief
ontwerpproces waarin menselijke creativiteit
en kunstmatige intelligentie samengaan. De
langwerpige koepel, als een nieuwe diamant
gevat in een klassieke ring, is dus alleen mo-
gelijk dankzij een gebruik van staal en glas op
een werkelijke 21e
eeuwse manier. Het is de
ideale plek om mensen bij elkaar te brengen
en de kans te geven zowel het schitterende
monument als de stad Amsterdam met nieu-
we ogen te bekijken’, aldus de project-
architect. •
De dakopbouw valt ‘s avonds extra op door de verlichting.

4. BOUWEN MET STAAL 269 | JUNI 2019 11
Projectgegevens
Locatie Weesperplein 4, 1018 XA Amsterdam • Opdracht Sijthoff Media, Amsterdam en Zadelhoff, Amsterdam • Architec-
tuur ZJA Zwarts & Jansma Architecten, Amsterdam en Heyligers design + projects, Amsterdam met Braaksma & Roos
Architecten, Den Haag • Constructief ontwerp (renovatie en koepel) Pieters Bouwtechniek, Amsterdam/Delft • Staalcon-
structie (koepel) Octatube, Delft • Uitvoering DCV Bouw, Abcoude • Restauratie/reconstructie gevel Van Milt Restaurateurs,
Lunteren • Fotografie Capital C, Jan Willem Kaldenbach, ZJA Zwarts & Jansma Architecten
30090
deeldoorsnede
6050
1 aluminium zetwerk volgens detail Octatube
hoogwaardige isolatie (Rc = 4,5)
dampdichte folie
2 sedummixmat 30 mm
daktuinsubtraat extensief 40 mm
drainage type 11 c
eps-opvulling met draingaten
3 waterkerende slabbe verlijmd aan zetwerk
4 goot met grind 16-32 mm
drainagevilt
drainage kratten
epdm-dakbedekking
isolatie op afschot (Rc = 6,0)
5 weervast staal 5 mm
6
6
8
7
ruimte voor e-installaties
18 mm multiplex (verlijmd)
zetwerk tbv ventilatie goot
7 led-verlichting
8 drukvaste isolatie
afwerkvloer met vloerverwarming/koeling
1
2
4
5
3
300
+21340
300
300
2257040
300
175
52090200
11
Links dwarsdoorsnede.
Onder en rechts: aansluitdetail nieuwe koepel-
bestaand dak.