παρουσίαση μέρους ερευνητικών εργασιών

1. ΠΑΚΕΤΑ ΥΛΙΚΩΝ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ
ΚΑΙ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
ΦΥΣΙΚΗΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΤΖΑΡΙΔΗΣ
Σχ. Σύμβουλος ΠΕ4
Μέρος από
εισηγήσεις μου στα
Συνέδρια της ΕΕΦ
σε Λάρισα (2006)
και Κέρκυρα (2007)

2. Γιατί τώρα αυτή η εισήγηση;
 Πρόσφατα βρέθηκα σε συνάντηση με μερικούς εν ενεργεία υπ.
ΕΚΦΕ και διαπίστωσα, με λύπη μου, ότι αρκετές από τις
«δουλειές» που κάναμε οι παλαιότεροι τους είναι άγνωστες.
Έτσι ξοδεύουν ενέργεια και τους ελάχιστους πόρους που
διαθέτουν «προσεγγίζοντας» και πάλι γνώση και εμπειρία που
ήδη κατακτήθηκε και δημοσιεύτηκε και οι σύγχρονοι απλά την
αγνοούν. Η εισήγηση αυτή είναι μία κατάθεση της προσωπικής
μου εμπειρίας και έρευνας που διήρκεσε αρκετά χρόνια. Ελπίζω
να φανεί χρήσιμη στην ΠΑΝΕΚΦΕ και στους νέους υπ. των
ΕΚΦΕ.

3. ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ
 Η ιδέα του πακέτου υλικών.
 Πώς εφαρμόστηκε στο εξωτερικό.
 Προσαρμογή στα Ελληνικά δεδομένα.
 Εφαρμογή στο ΕΚΦΕ και τα σχολεία του Ν. Ροδόπης
 Εφαρμογή στο ΕΚΦΕ Ξάνθης
 Το φορητό εργαστήριο ως εφαρμογή του πακέτου υλικών.
 Επέκταση της ιδέας στο Δημοτικό σχολείο.
 Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός νέου εργαστηρίου με
βάση τα πακέτα υλικών.
 Συμπεράσματα.

4.  Ακόμη και στα πιο εξοπλισμένα εργαστήρια,
παρατηρείται πολλές φορές το φαινόμενο να μη
μπορεί να αναπτυχθεί μία διάταξη, επειδή λείπει,
ή έχει φθαρεί ένα υλικό.
 Σε πολλά εργαστήρια, τα υλικά που υπάρχουν
δεν είναι «συμβατά» μεταξύ τους, λόγω
διαφορετικών προδιαγραφών ή αστοχίας
προμηθειών κτλ.
 Πολλοί καθηγητές ΠΕ4 λόγω απειρίας δεν είναι
σε θέση να επιλέξουν υλικά και να οργανώσουν
μία (αξιόπιστη) πειραματική διάταξη.
Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ ΥΛΙΚΩΝ
Το Πρόβλημα

5.  Τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν, έχουν
επισημανθεί εδώ και πολλά χρόνια σε χώρες
που η εργαστηριακή ενασχόληση είναι
αναπόσπαστο κομμάτι της διδασκαλίας των
Φυσικών επιστημών.
 Ως λύσεις έχουν προταθεί κατά καιρούς
πολλές π.χ. μόνιμος παρασκευαστής,
συμβεβλημένος τεχνικός για τις επισκευές,
περιοδικές προμήθειες κατόπιν
θεσμοθετημένης καταγραφής των φθαρμένων
υλικών.
Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ ΥΛΙΚΩΝ
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο Ελληνικό

6. Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ ΥΛΙΚΩΝ
 Στις αρχές του ’90 εμφανίζονται τα πρώτα
πακέτα υλικών στις ΗΠΑ.
 Η ιδέα εξαπλώθηκε πολύ σύντομα και
σήμερα σχεδόν σε όλες τις χώρες επικράτησε
……ας ελπίσουμε ότι κάτι θα γίνει και στην
Ελλάδα.
 Οι μεγάλες εταιρίες εργαστηριακού
εξοπλισμού έχουν αναπτύξει διάφορες
εκδοχές πακέτων υλικών, προσαρμοσμένα σε
συγκεκριμένα αναλυτικά προγράμματα.
Η πιο πρόσφορη λύση που τελικά
επικράτησε

7. ΠΩΣ ΕΦΑΡΜΟΣΤΗΚΕ ΣΤΟ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
 Ενδεικτικά θα παρουσιαστούν δύο προτάσεις
πακέτων υλικών ένα από τις ΗΠΑ και ένα από την
Αυστρία. Η κεντρική ιδέα των δύο προτάσεων είναι
διαφορετική και αντιπροσωπεύει δύο διαφορετικές
σχολές εργαστηριακής εμπλοκής. Καταλήγουν
όμως στο ίδιο αποτέλεσμα, την αναλυτική
υποστήριξη των εκπαιδευτικών στην εργαστηριακή
διδασκαλία.
 FOSS
 NTL

8. FULL
OPTION
SCIENCE
SYSTEM
FOSSweb.com
Με κλικ θα
δείτε
αναλυτικές
πληροφορίες
Ερευνητικό πρόγραμμα του National Science Foundation σε
συνεργασία με διάφορα Πανεπιστήμια.
Ξεκίνησε πριν 20 χρόνια και διαμορφώνεται κατά περιόδους ανάλογα
με τις αλλαγές των αναλυτικών προγραμμάτων των ΗΠΑ.
Απευθύνεται σε μαθητές δημοτικού και Γυμνασίου.
Περιλαμβάνει κυρίως υλικό για αυτό που αποκαλείται στις ΗΠΑ “Earth
sciences”.
Χρηματοδοτείται από ιδιωτικές εταιρίες, που στη συνέχεια το
εκμεταλλεύονται εμπορικά
Η προσπάθεια ολοκληρώθηκε
μετά από 5 χρόνια έρευνας και 5
χρόνια επανασχεδιασμό υλικών
και ανατροφοδότηση (1985-1995)

9. NTL
Αυστριακή εταιρία παραγωγής
εργαστηριακού εξοπλισμού (δεν
αντιπροσωπεύεται στην Ελλάδα).
Έχει αναπτύξει πλήρως την ιδέα
του πακέτου υλικών μέσω
ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Τα Γυμνάσια και Λύκεια σε
κρατίδια στην Αυστρία έχουν
οργανωμένα τα εργαστήριά τους
με τη μορφή που προτείνει η
NTL, η οποία έχει συγγράψει και
τα αντίστοιχα σχολικά εγχειρίδια. Το υλικό ήταν ήδη σε
πλήρη ανάπτυξη το έτος
2001

10. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΔΕΔΟΜΕΝΑ
 Η ιδέα δεν έχει προχωρήσει, και όσες εταιρίες
εργαστηριακού εξοπλισμού έχουν εισάγει
πακέτα υλικών, αυτά δεν καλύπτουν ανάγκες
του Ελληνικού αναλυτικού προγράμματος.
 Δεν υπάρχει χρηματοδότηση για
εργαστηριακό εξοπλισμό Γυμνασίων.
 Υπάρχει όμως υλικό, διάσπαρτο και, σε
πολλές περιπτώσεις, αναξιοποίητο.
 Υπάρχουν και ειδικοί (οι υπεύθυνοι των
ΕΚΦΕ) που μπορούν οργανώσουν το υλικό
με ελάχιστες προσθήκες από το εμπόριο.
Στην Ελλάδα:

11. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
ΤΟΥ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ
 Στα Γυμνάσια του Ν. Ροδόπης, εδώ και αρκετά
χρόνια, άρχισε η προσπάθεια οργάνωσης των
εργαστηριακών ασκήσεων σε πακέτα.
 Με ελάχιστες προμήθειες από το εμπόριο,
υπάρχουν σήμερα από (τουλάχιστον) δύο σειρές
πακέτων για κάθε εργαστηριακή άσκηση που
αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί.
 Κάθε χρόνο γινόταν προσπάθεια να
αναπτύσσεται και μία σειρά ακόμη, ώστε σε
μερικά χρόνια να υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης
μετωπικού εργαστηρίου.

12. Φωτογραφίες από τα εργαστήρια
όπως ήταν οργανωμένα ως τη
σχολική χρονιά 2006-07 που
αποχώρησα από το ΕΚΦΕ
ΠΑΚΕΤΑ ΥΛΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΑ
ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΤΟΥ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ

13. «Πενία τέχνας
κατεργάζεται».
Τα πακέτα
υλικών, στις
περισσότερες
περιπτώσεις,
αποθηκεύονται
σε κουτιά
φωτοτυπικού
χαρτιού.

14. Στα σχολεία
που υπήρχε
εργαστηριακή
υποδομή και
πολλά υλικά,
το αποτέλεσμα
είναι εξαιρετικό

16. Σε κάποια σχολεία που
δεν έχουν εργαστήριο, τα
πακέτα αποθηκεύονται
σε αποθηκευτικούς
χώρους του σχολείου.

17. Προετοιμασία νέων πακέτων από
τα περισσεύματα των υλικών

19. Τι περιέχουν τα πακέτα;
.
Β΄ Γυμνασίου Ε.Κ.Φ.Ε.
Άσκηση 1η
2η
Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ
ΜΕΤΡΗΣΗ ΜΗΚΟΥΣ ΟΓΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΜΑΖΑΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ
Υλικά:
Δυναμόμετρα, ογκομετρικός κύλινδρος, πλαστελίνη, χάρακας, σετ μετάλλων.
Γ΄ Γυμνασίου Ε.Κ.Φ.Ε.
Άσκηση 15η
-16η
-17η
Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ
ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΣΕΙΡΑ ΚΑΙ ΠΑΡ/ΛΑ- ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΜΑ
Υλικά:
Μπαταρία 4,5V, τρία λαμπάκια όμοια, καλώδια, διακόπτης μαχαιρωτός,
αμπερόμετρο, βολτόμετρο, ή πολύμετρα (2).
Τα πακέτα είναι οργανωμένα με βάση τους
εργαστηριακούς οδηγούς που συνοδεύουν τα σχολικά
βιβλία.

20. Τι περιέχουν τα πακέτα;
Αφού «στηθεί» η πειραματική διάταξη που περιγράφει ο εργαστηριακός
οδηγός και ελεγχθεί η σωστή λειτουργία της, τα υλικά αποθηκεύονται στο
«κουτί», μπαίνει η κατάλληλη ετικέτα και είναι έτοιμα για χρήση.

21. Τι περιέχουν τα πακέτα;
Όπως φαίνεται στις παρακάτω φωτογραφίες, τα πακέτα μπορεί να έχουν
υλικά από «παλιές προμήθειες από την υπηρεσία», από διαφορετικές
περιόδους προμηθειών, από υλικά που προμηθεύτηκε το σχολείο από
το εμπόριο (π.χ. πολύμετρα) αλλά και από ιδιοκατασκευές του
δημιουργού.

22. Τι περιέχουν τα πακέτα;
Η οργάνωση του υλικού σε πακέτα σε ένα
σχολείο

23. H ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΚΦΕ ΞΑΝΘΗΣ
ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΠΑΚΕΤΑ ΥΛΙΚΩΝ
 Πρόσφατα (μετά την τελευταία ανάληψη
υπ. ΕΚΦΕ ) επιχειρήθηκε η συστηματική
οργάνωση του υλικού που υπάρχει στο
ΕΚΦΕ Ξάνθης με βάση την ιδέα των
πακέτων εργαστηριακών ασκήσεων.

24. 24
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ (Ε.Κ.Φ.Ε.)
ΞΑΝΘΗΣ
Ταχ. Δ/νση: ΣΧΟΛ. ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ 1ο ΕΠΑ.Λ. ΝΕΑΠΟΛΗ, 67100 ΞΑΝΘΗ
Τηλ.-Fax: 2541063652
e-mail: mail@ekfe.xan.sch.gr
Υπεύθυνος: Κουρτίδης Χ. Παύλος
ΦΟΡΗΤΑ
ΠΑΚΕΤΑ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

25. 25
Η Προετοιμασία

26. 26
Η πορεία Υλοποίησης

27. 27
Το αποτέλεσμα

28. 28
Το αποτέλεσμα
Βιολογία Γυμνασίου

29. 29
Το αποτέλεσμα
Φυσική Γυμνασίου

30. 30
Το αποτέλεσμα
Χημεία Γυμνασίου

31. 31
Πανοραμική άποψη - Στήσιμο επίδειξης

32. 32
Πανοραμική άποψη - Στήσιμο επίδειξης

33. 33
Πανοραμική άποψη - Στήσιμο επίδειξης

34. ΤΟ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΩΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ
ΥΛΙΚΩΝ
 Σε πολλά Γυμνάσια δεν υπάρχει η
….πολυτέλεια του εργαστηρίου.
 Με βάση την ιδέα του πακέτου υλικών,
μπορεί να οργανωθεί ένα εργαστήριο
φορητό, το οποίο αναπτύσσεται μέσα
στην κάθε αίθουσα.

35. ΤΟ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΩΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ
ΥΛΙΚΩΝ
Αποτελείται από πακέτα υλικών, όπως έχουν περιγραφεί
προηγουμένως, και ένα πακέτο πασπαρτού στο οποίο
περιλαμβάνονται υλικά κοινά για πολλές πειραματικές
διατάξεις (π.χ. σύνδεσμοι, μπαταρίες, κατσαβίδι κτλ)

36. ΤΟ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΩΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ
ΥΛΙΚΩΝ
 Για τα πειράματα επίδειξης στη τάξη, ο καθηγητής απλά ανοίγει
τον πακέτο συναρμολογεί τη διάταξη, κάνει το πείραμα, και στη
συνέχεια βάζει τα υλικά πίσω στο πακέτο.

37. ΤΟ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΩΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ
ΥΛΙΚΩΝ
Αν πρόκειται για μετωπικό εργαστήριο, τα πακέτα μεταφέρονται στη τάξη,
και μετά το τέλος της εργαστηριακής άσκησης συγκεντρώνονται τα
υλικά στα κουτιά και μεταφέρονται ……...

38. ΤΟ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΩΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ
ΥΛΙΚΩΝ
….και αποθηκεύονται μέχρι την επόμενη
χρήση. Οι χυτοσιδηρές βάσεις και οι
ράβδοι αποθηκεύονται χωριστά, λόγω
όγκου.

39. ΤΟ ΦΟΡΗΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΩΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ
ΥΛΙΚΩΝ
Εταιρίες στη
διεθνή αγορά
προτείνουν και
«φορητούς»
πάγκους
χημείας για
πειράματα
επίδειξης στη
τάξη.

40. Η ιδέα του πακέτου υλικών σε
εφαρμογή στο Δημοτικό σχολείο
 Τα βιβλία «Εξερευνώ τον κόσμο»,
παρουσιάζουν τις έννοιες των Φυσικών
επιστημών, μέσα από πειραματικές
δραστηριότητες με καθημερινά υλικά.
 Επειδή συνήθως τα υλικά απουσιάζουν και
δεν γίνονται οι δραστηριότητες, το ΕΚΦΕ Ν.
Ροδόπης οργάνωση πακέτα υλικών κατά
κεφάλαιο του βιβλίου και τα πρότεινε στα
δημοτικά σχολεία του Νομού.

41. Η ιδέα του πακέτου υλικών σε
εφαρμογή στο Δημοτικό σχολείο
 Στις φωτογραφίες παρουσιάζονται τα πακέτα
ηλεκτρισμού και θερμότητας.

42. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ
ΤΩΝ ΠΑΚΕΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
ΣΕ ΝΕΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
 Σε κτίριο που παραδόθηκε το 2002
κλήθηκε ο Υπ. ΕΚΦΕ Ν. Ροδόπης να
σχεδιάσει και να οργανώσει
το νέο εργαστήριο Φ.Ε. του Γυμνασίου.
Το κόστος καλύφθηκε από δωρεές.

43. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Φ.Ε. ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Η ιδέα του πακέτου υλικών σύμφωνα με το
Ελληνικό αναλυτικό πρόγραμμα.

44. Νιπτήρες και πάγκος του καθηγητή (ό,τι παράδωσε
ο εργολάβος του σχολείου)

45. Οι ντουλάπες που σχεδιάστηκαν και
παραγγέλθηκαν είναι παραλλαγή του
σχεδίου των εργαστηρίων των Λυκείων

46. Στις ντουλάπες αποθηκευτήκαν τα πακέτα
των υλικών όπως οργανώθηκαν από το
ΕΚΦΕ Ν. Ροδόπης.
Τα πακέτα
περιλαμβάνουν νέο υλικό
και η παραγγελία δόθηκε
σε Ελληνική εταιρία, η
οποία κατασκεύασε νέες
διατάξεις, (διακόπτες, σετ
μετάλλων λυχνιολαβές
κτλ) σύμφωνα με τις
υποδείξεις του
υπογράφοντα.

47. Τα υλικά Χημείας και Βιολογίας των
ομάδων των μαθητών
Στις ντουλάπες
περιλαμβάνονται και
όργανα για Χημεία
και Βιολογία
(μικροσκόπιο το
οποίο είναι
αγορασμένο από το
εμπόριο)

48. Η ντουλάπα Φυσικής του καθηγητή
Περιλαμβάνει τα
πακέτα των
μαθητών και
επιπλέον υλικά για
πειράματα
επίδειξης. Υπάρχει
χώρος στη
ντουλάπα για υλικά
χημείας και
Βιολογίας (με τα
βασικά χημικά
χρωστικές κτλ)

49. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
 Η οργάνωση των εργαστηριακών ασκήσεων, του Δημοτικού
αλλά κυρίως του Γυμνασίου, σε πακέτα υλικών είναι
διαδεδομένη διεθνώς.
 Στην Ελλάδα, αρκετά ΕΚΦΕ έχουν προχωρήσει σε
ανάλογες μορφές οργάνωσης του υλικού, όμως η
προσπάθεια φαίνεται να είναι αποσπασματική.
 Όσον αφορά τους υπευθύνους του Υπουργείου και του ΙΕΠ,
αγνοούν τελείως το project και συνεχίζουν να υποστηρίζουν
προδιαγραφές υλικών και εργαστηρίων με την
….παραδοσιακή μορφή και άποψη.
 Θα ήταν σκόπιμο στο άμεσο μέλλον οι υπ. ΕΚΦΕ, που
έχουν ασχοληθεί με το θέμα, να ενώσουν τις προσπάθειες
και τις εμπειρίες τους ώστε να κατατεθεί μία ολοκληρωμένη
και επιστημονικά τεκμηριωμένη πρόταση στους αρμοδίους
και να προχωρήσει η ιδέα και στην Ελλάδα.