ΠΕΦΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΕ 04 ΦΥΣΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ 6o ΠΕΚΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ [ΠΕΙΡΑΙΑ]

1. ΠΕΦΑΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΠΕ 04 ΦΥΣΙΚΟΣ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
6Ο
ΠΕΚΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ [ΠΕΙΡΑΙΑ]

2. Επιδιώκουμε να
 μεταδώσουμε επιστημονική γνώση
 αναπτύξουμε την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν αυτήν τη γνώση ώστε να
- αφομοιώνουν κριτικά νέα γνώση [μαθαίνω πώς να μαθαίνω]
- εξηγούν φαινόμενα με επιστημονικό τρόπο
- Αναγνωρίζουν τα επιστημονικά ζητήματα ως τέτοια ανάμεσα στα
αναρίθμητα ερωτήματα και πληροφορίες με τα οποία έρχονται
καθημερινά σε επαφή
- βοηθήσουμε ώστε να κατανοούν και να εκτιμούν την επιστήμη ως μια ιδιαίτερη
μορφή ανθρώπινης διερεύνησης και αφομοίωσης γνώσης .
 καταστήσουμε ικανούς να αποκτούν βαθμιαία επίγνωση για το πώς η επιστήμη και
η τεχνολογία διαμορφώνουν το υλικό, πνευματικό και πολιτισμικό περιβάλλον.
 εμπνεύσουμε για ενασχόληση και συμμετοχή ως ενεργού πολίτη
σε ζητήματα που αφορούν τις Φ.Ε.

3. ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ σε όλη την κλίμακα
 Βιώνουν– Εμπειρία του φαινομένου
 ονομάζουν εμπλεκόμενα αντικείμενα φυσικά και
νοητά, πιθανά προκαλώντας την κοινή λογική
 Κατανοούν το νόημα των εννοιών και τις σχέσεις
ανάμεσα σε αυτές και τα αντικείμενα
 Χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους κάνοντας μεταφορά
σε άλλο πλαίσιο
 Εφαρμόζουν όσα έμαθαν από διάφορες οπτικές
γωνίες

4.  Να αναπτύξουν
 Περιέργεια και αντίστοιχη εκφραστική ικανότητα, που οδηγεί στο
να διατυπώνουν ερευνητικά ερωτήματα, να προτείνουν τρόπους
συλλογής και επεξεργασίας έγκυρων και αξιόπιστων δεδομένων για
τη διερεύνησή τους.
 Δημιουργική φαντασία για την αντιμετώπιση προβλημάτων
 Κριτική συλλογιστική ικανότητα να συνάγουν συμπεράσματα
με βάση τα αποτελέσματα της έρευνάς τους και
 ικανότητα επικοινωνίας με γραπτό και προφορικό λόγο ώστε να
δικαιολογούν τα συμπεράσματα με επιστημονική τεκμηρίωση.
 Ικανότητα συνεργασίας

5.  Διαμορφώνουν θετική και γόνιμη στάση
απέναντι στην επιστημονική δραστηριότητα
 Κατανοούν και εφαρμόζουν την επιστημονική
δεοντολογία
 Δείχνουν εμπιστοσύνη στις μεθόδους και στα
συμπεράσματα της επιστήμης, αλλά ταυτόχρονα
 Αναστοχάζονται πάνω σε ζητήματα που
φέρνουν σε σύγκρουση κοινωνικές αξίες με
επιστημονικές εφαρμογές ή ερμηνείες

6.  ένα μοντέλο διαλεκτικής διαμεσολάβησης
ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.
 Δεν αντιγράφει το φαινόμενο αλλά το
αναπαριστά με ελεγχόμενο τρόπο
 Το πείραμα είναι πράξη και ως πράξη
προϋποθέτει γνώση αλλά είναι και το ίδιο
αυτόνομη πηγή γνώσης.

7.  Δοκιμάζεται η αλήθεια μιας υπόθεσης
 Δοκιμάζεται συνολικά μια θεωρία
 Αναζητούνται νέα φαινόμενα που προβλέφτηκαν
θεωρητικά.
 Δημιουργούνται νέα αντικείμενα υλικά, δομές,
ακόμη και οντότητες

8.  το επιζητούμε για να προσεγγίσουμε, όλους τους
προηγούμενους γενικούς σκοπούς και στόχους
της διδασκαλίας των Φ.Ε. με τις ιδιαίτερες
δυνατότητες που παρέχει
 Οι ιδιαίτερες δυνατότητες αφορούν κυρίως τη
βιωματική εμπλοκή του εκπαιδευόμενου, σε
συνδυασμό με την έμπρακτη κατάδειξη της
ισχύος αλλά και της εφαρμοσιμότητας θεωρητικών
γενικεύσεων

9. Επιχειρούμε να κατανοήσουν την ίδια την
πειραματική διαδικασία
 ως δομή [χώρος, συσκευές, διατάξεις, όργανα και
υλικά]
 ως λειτουργία [συλλογή, επεξεργασία
δεδομένων, παρουσίαση αποτελεσμάτων] στο
πλαίσιο μιας επιστημονικής πρακτικής

10.  σε ότι αφορά ένα φαινόμενο :
- να αναζητηθεί από την αρχή μια αιτιακή
εξήγηση
- να προκληθεί ρήξη η αναδιάταξη σε
προηγούμενες εσφαλμένες ή ατελείς
ιδέες ερμηνείας του
- να γίνει έλεγχος και να επιτευχθεί επικύρωση
άρα και νομιμοποίηση μιας γενίκευσης που το
εξηγεί με αναβάθμιση της από υπόθεση σε νόμο

11. Επιδιώκουμε
 Να ασκηθούν στην παρατήρηση, περιγραφή / ερμηνεία και πρόβλεψη των φυσικών
φαινομένων ώστε
 να διακρίνουν τις παραμέτρους από τις οποίες εξαρτάται ένα μέγεθος, να μεταβάλλουν μία ή
και περισσότερες από αυτές και να προβλέπουν το αποτέλεσμα.
 να μπορούν να προτείνουν πειράματα για τη μέτρηση μεγεθών ή τον έλεγχο υποθέσεων
ποιοτικής ή ποσοτικής εξήγησης, και να τα υλοποιούν δηλαδή να παρατηρούν να καταγράφουν,
και όπου χρειάζεται να μετρούν, να υπολογίζουν, να συνδέουν μεγέθη.
 να μπορούν να αναπτύξουν στρατηγικές επίλυσης προβληματικών καταστάσεων με τη
βοήθεια πειράματος.
 να επιχειρηματολογούν και φθάνουν σε συμπεράσματα με επιστημονική μεθοδολογία, ήτοι
να αναλύουν τα αποτελέσματα ενός πειράματος και να τα συσχετίζουν με την αρχική υπόθεση
 Να συνεργάζονται στο πλαίσιο μιας ερευνητικής ομάδας για την επίτευξη ενός
συγκεκριμένου στόχου


12. Επιδιώκουμε να καλλιεργηθούν
 Θετικά συναισθήματα έναντι της πειραματικής διαδικασίας στο
πλαίσιο της επιστημονικής μεθόδου αλλά και
 αναστοχαστική στάση για τα όρια της εφαρμογής της
[ που, πότε και με ποιους περιορισμούς είναι αναγκαία, δυνατή και
θεμιτή]
 Εμπιστοσύνη αλλά και κριτική στάση απέναντι στις γενικεύσεις
που προκύπτουν ως συμπεράσματα
 Ομαδοσυνεργατικότητα, μέσω της κατανόησης της ανάγκης του
καταμερισμού του έργου κατά την ομαδική εργασία με πνεύμα
συνεργασίας και αμοιβαίου σεβασμού

13.  Η επιστημονική μέθοδος πρέπει να προβάλλεται στην
πράξη και να αναδεικνύεται. Δεν είναι σωστό στην βαθμίδα μας να
τίθενται ζητήματα που την επερωτούν ή την υπονομεύουν. Έτσι με
τις πρακτικές μας
 Τονώνουμε την εμπιστοσύνη στην επιστήμη και δείχνουμε
στην πράξη τα πλεονεκτήματα της μεθοδολογίας που ακολουθείται
για την εξήγηση των φαινομένων της φύσης και τις θετικές
προοπτικές που μπορεί να έχει η εφαρμογή της ακόμη και στα
καθημερινά προβλήματα.
Δίνουμε παρακάτω αδρά κάποιες μεθοδολογικές προσεγγίσεις χωρίς
να υιοθετείται κάποια συνταγή που να επικροτεί ή να απορρίπτει
κάποια από αυτές καθολικά.

14.  Δασκαλοκεντρική
 Ο διδάσκων θεωρείται κάτοχος ενός συνόλου
γνώσεων και δεξιοτήτων, τις οποίες επιχειρεί να
μεταφέρει στους μαθητές («μοντέλο μεταφοράς της
γνώσης»). Άρα
 Η γνώση των Φυσικών Επιστημών αντιμετωπίζεται
ως «πακέτο» το οποίο είναι δυνατό να μεταφερθεί
από το διδάσκοντα στους μαθητές.

15.  Στόχος η εφαρμογή κατάλληλων διδακτικών μεθόδων
από το διδάσκοντα (ερέθισμα), μέσω των οποίων
μπορεί να οδηγήσει στα επιθυμητά μαθησιακά
αποτελέσματα το διδασκόμενο (αντίδραση).
 Μέσα , εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων,
 το βιβλίο του μαθητή και τις διαλέξεις που πραγματοποιεί
ο εκπαιδευτικός,
 Κριτήριο επιτυχίας αποτελεί η ποσότητα πληροφοριών
που έχουν απομνημονεύσει οι μαθητές μέχρι το πέρας
της διδασκαλίας

16.  το πείραμα χρησιμοποιείται απλά για να
επιβεβαιώσει μία θεωρία ή να τεκμηριώσει
μετωπικά, τα όσα έχουν ήδη προαναφερθεί και
αναλυθεί από το δάσκαλο ως γενικεύσεις κάθε
μορφής [ έννοιες, θεωρίες, νόμοι, μαθηματικές
σχέσεις]

17.  Ο διδάσκων μιλά για το φαινόμενο και τη γενίκευση εξήγησης του προς
απόδειξη ακόμη και με επαγωγικό τρόπο μέσα από ερωτήσεις και
απαντήσεις ώστε να δοθεί το ερέθισμα με τη γνώση από την αρχή όσων το
πείραμα καλείται να καταδείξει.
 Προβάλλεται έτοιμη, ή συναρμολογείται επί τόπου από τον διδάσκοντα η
πειραματική διάταξη
 Οι μαθητές παρατηρούν και καταγράφουν δεδομένα με την καθοδήγηση
του δάσκαλου
 Εφόσον απαιτείται ποσοτικό πείραμα με την καθοδήγηση του δάσκαλου
- παίρνουν μετρήσεις, κάνουν την επεξεργασία και τους υπολογισμούς που
χρειάζονται
- Μαθηματικοποιούν τη σχέση των μεταβλητών της γενίκευσης
 Επιβεβαιώνουν την διατυπωθείσα εξαρχής γενίκευση

18.  Οι μαθητές προσέρχονται με κάποιες προηγούμενες εναλλακτικές
ιδέες εξήγησης που αφορούν το προς επεξεργασία φαινόμενο.
 Αφετηρία στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελούν αυτές οι ιδέες τις
οποίες αξιοποιεί ποικιλότροπα:
 - η μάθηση είναι μια ενεργός μαθητοκεντρική διαδικασία
οικοδόμησης νέας γνώσης που βασίζεται στην υπάρχουσα γνώση.
 - Οι μαθησιακές εμπειρίες είναι δυνατόν να προκαλέσουν γνωστικές
συγκρούσεις στους μαθητές.
 - Η μάθηση θεωρείται ως διαδικασία αναδόμησης των αντιλήψεων
των μαθητών, είτε με μορφή ρήξης είτε με μορφή συμπλήρωσης των
κενών

19. το πείραμα χρησιμοποιείται αναπόδραστα για την αναδόμηση των
προηγούμενων ιδεών των μαθητών καθώς εμπεριέχει βιωματική
εμπλοκή. Φάσεις:
 Προσανατολισμός: Φαινόμενο – Παρουσίαση με εικόνα ή και
συζήτηση
 Ανάδειξη ιδεών: Προτείνετε μια εξήγηση για το φαινόμενο
 Αν αναζητείται ποσοτική σχέση
Ποια νομίζετε πως είναι τα φυσικά μεγέθη που το επηρεάζουν;
Ποια εκτιμάτε πως είναι η σχέση μεταξύ τους;
 Αναδόμηση: Ας το δούμε στην πράξη [Εφαρμογή στη διαδικασία
πειράματος]
 Σύγκριση με όσα έχουν προαναφερθεί
 Συμπέρασμα

20. Στο πλαίσιο του ανακαλυπτικού επαγωγικού μοντέλου οι
μαθήτριες και οι μαθητές είναι δυνατό να οδηγηθούν
μόνοι τους στη γνώση, να την «ανακαλύψουν», αν
 τους δοθούν τα κατάλληλα μέσα και τους
 υποβληθούν οι κατάλληλες καθοδηγητικές ερωτήσεις.
Ο μαθητής αποτελεί το επίκεντρο της διδακτικής
διαδικασίας και αποδίδεται μεγάλη σημασία στην
αλληλεπιδραστική του σχέση με τα υλικά που
χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία

21. το πείραμα χρησιμοποιείται για την αποκάλυψη
χωρίς αναφορά σε υποθέσεις
 των αιτίων του φαινομένου,
 των μεγεθών που το επηρεάζουν
 Των σχέσεων ανάμεσα σε αυτά
 της ίδιας της γενίκευσης η οποία τα συνδέει και
εξηγεί εν τέλει το φαινόμενο

22. Παρουσιάζουμε το Φαινόμενο και ζητάμε από τους μαθητές και τις
μαθήτριες
 Να αναζητήσουν τα αντικείμενα και μεγέθη που συνδέονται με αυτό
 να προτείνουν τα όργανα παρατήρησης για το κάθε ένα από αυτά και
την κατάλληλη διάταξη μέτρησης όπου απαιτείται
Στη συνέχεια με τον συντονιστικό μας ρόλο
 Ανακαλύπτουμε μαζί τη σχέση τους με την σύγκριση των
παρατηρήσεων, και όπου έγιναν μετρήσεις με την επεξεργασία τους
και τους υπολογισμούς
 Γενικεύουμε
 Ελέγχουμε εκ νέου
 Διατυπώνουν το συμπέρασμα

23.  Θεωρώ σχηματικό να δεσμευτούμε σε κάποια από
αυτές, ή το πλήθος των παραλλαγών τους. Το
καλύτερο είναι να λέμε αυτό που συμβαίνει στην
πράξη:
 Όλοι χρησιμοποιούν ανάλογα με την συγκυρία ένα
μίγμα που περιέχει συνδυασμό τους, απλά
διαφέρει η σύσταση του.

24. Ανεξάρτητα από μεθοδολογικό μίγμα
 Αυτενέργεια: εμπλοκή στην διαδικασία
 Ομαδοσυνεργατικότητα: συνεργασία, διάλογος,
αλληλοβοήθεια
 Προβολή της επιστημονικής μεθόδου:
εμπειρική παρατήρηση, όπου χρειάζεται μέτρηση,
υπολογισμός, διαγράμματα, ανάλυση χαρακτηριστικών,
σύγκριση, σύνθεση, διατύπωση γενίκευσης, έλεγχος. Όλα
αυτά πρέπει να αναδεικνύονται ως τέτοια στις διάφορες
φάσεις της διαδικασίας και να προκύπτει πρακτικά η
σημασία τους

25. Σχεδιάζουμε από πριν:
 στόχους, πλάνο, ελέγχους ασφάλειας
 Φύλλα εργασίας: Τα έχουμε έτοιμα με τις οδηγίες στους πάγκους.
 Έχουμε προνοήσει να έχουν τα αναγκαία [ μιλιμετρέ, χάρακες, μολύβια, γόμες, πιθανά
υπολογιστικές μηχανές]
Οργανώνουμε την τάξη:
 Απαραίτητα υπομνήσεις οδηγιών ασφαλείας
 Συγκροτούμε και συντονίζουμε μικρές ομάδες 3- 4 παιδιών, όπου σε κάθε παιδί
ανατίθεται ένας ρόλος
Εφαρμόζουμε : Κύριο ζήτημα εδώ εκτός από την αντιμετώπιση απρόοπτων
προβλημάτων, η επιδίωξη όλοι να συμμετέχουν και να αυτενεργούν.
Αυτο/αξιολογούμε: Πάντα μετά αναστοχαζόμαστε σε σχέση με το επιδιωκόμενο
σύνολο στόχων. Αν επιλέξουμε και αξιολόγηση για τα παιδιά αυτή να είναι κυρίως
διαγνωστική – ανατροφοδοτική.

26.  Καθιστούμε το πείραμα θέαμα και θεατρική παράσταση
 Απαντάμε από την αρχή σε όλα τα ερωτήματα
 Μετράμε εμείς και όχι τα παιδιά
 Ανεχόμαστε πρακτικές όπως μαγείρεμα στις μετρήσεις
και τα αποτελέσματα
 Καλλιεργούμε στα εικονικά πειράματα την αίσθηση πως
έτσι είναι και στη φύση
 Αποθαρρύνουμε όσους καταλήγουν στο σφάλμα, την
αποτυχία ή την αντίρρηση
 Αφήνουμε παιδιά έξω από τη διαδικασία χωρίς ρόλο

27.  ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: Να αναδείξουμε τις
Φ.Ε. ως ελκυστικά πεδία για εμπλοκή
 ΜΕΘΟΔΟΥΣ: Να εμπνεύσουμε στα παιδιά
εμπιστοσύνη στην επιστημονική διαδικασία και
κυρίως ερευνητική διάθεση
 ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ: Να
καταστήσουμε τα παιδιά ικανά να σκέφτονται
κριτικά και να δρουν επιστημονικά

28.  Καλό είναι να αναδειχθούν μέσα από το διάλογο μεταξύ μας.
Ορισμένες ιδέες
 Παρουσιάζονται καλές πρακτικές από τους ίδιους τους συναδέλφους
 Σεμινάρια για
- εναλλακτικές ιδέες των μαθητών σε διάφορες ενότητες και
αντιμετώπιση τους
- επιστημολογικό εμπόδιο και η διδακτική του αντιμετώπιση
- μοντέλα και χρήση τους στη διδακτική

29. «ακόμα και στην περίπτωση που τα παιδιά αποδέχονται τις
επεξηγήσεις του ενήλικα, αυτό δε συμβαίνει παρά ένα ελάχιστο
χρονικό διάστημα, πριν τις ξεχάσουν και ξαναγυρίσουν στις αρχικές
τους αντιλήψεις…
(Henriques 1987, σελ. 57-58)
Άρα
 Το ακούω και το ξεχνώ
 Το Βλέπω και το θυμάμαι
 Το πράττω και το κατανοώ [ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ]
 Ας δούμε ορισμένες άμεσα αξιοποιήσιμες καλές πρακτικές με βάση
τις προτάσεις των συναδέλφων του ΕΚΦΕ, για τις οποίες
αναμένουμε την κριτική σας