1. IΙ. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
1. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ
ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
59
http://xtsat.blogspot.gr/
α. Ορισμός και παράγοντες.

2. Τσατσούρης Χρήστος, Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
xtsat.blogspot.gr
ιερός
πόλεμος
εκτροπή
τέταρτης
σταυροφορίας
άλωση
Πόλης
διανομή
Ρωμανίας

3. Πώς ξεκίνησε η ιδέα
των σταυροφοριών από
τα κράτη της Δύσης.
Ποιος ήταν ο σκοπός
της 4ης σταυροφορίας.
Πώς άλλαξαν τα
σχέδια των
σταυροφόρων.
Ποιες ήταν οι
συνέπειες της άλωσης
της Πόλης από τους
σταυροφόρους.
Τι θα μάθουμε:

4. Τι ήταν οι
σταυροφορίες; Ποιοι
παράγοντες επηρέασαν
τη διαμόρφωσή τους;

5. α. Ορισμός και παράγοντες.
τι;
• Οι σταυροφορίες ήταν μία κίνηση (αρχικά με θρησκευτικό χαρακτήρα)
πού;
• που εκδηλώθηκε στη Δύση
πότε;
• τον 11ο αι.
ποιος;
• προήλθε από πρωτοβουλία των παπών
γιατί –
σκοπός;
• απέβλεπε στην απελευθέρωση του Παναγίου Τάφου και των
Αγίων Τόπων που είχαν κατακτήσει οι Σελτζούκοι (1077).

6. Οι σταυροφόροι έδιναν έναν
όρκο ο οποίος θα εκπληρωνόταν
με την επιτυχή άφιξη στην
Ιερουσαλήμ. Τους δινόταν
επίσης ένας πάνινος σταυρός
(crux) για να ραφτεί στα ρούχα
τους

7. Οι σταυροφορίες προήλθαν από πρωτοβουλία των παπών
Η ιδέα της σταυροφορίας προσέφερε στον
παπισμό την ευκαιρία να ενισχύσει τη
θέση του έναντι των Γερμανών ηγεμόνων.
Το 1095 ο πάπας Ουρβανός Β'
κήρυξε την Πρώτη Σταυροφορία.
Σύμφωνα με χρονογράφους ο
πάπας κάλεσε τους πιστούς σε ιερό
πόλεμο κατά των Αράβων για την
απελευθέρωση των Αγίων Τόπων.
Ο πάπας Ουρβανός Β΄ κηρύσσει την Α΄ Σταυροφορία
στο Κλερμόν της Γαλλίας.
Ο Θεός το
θέλει…
Ευκαιρία να
επικρατήσω έναντι των
Γερμανών ηγεμόνων

8. α. Ορισμός και παράγοντες.
Παράγοντες, που επηρέασαν τη διαμόρφωση
των σταυροφοριών, ήταν
Η φημολογία για
τις ωμότητες
Αράβων και
Τούρκων κατά
των
προσκυνητών
Τα οικονομικά
προβλήματα της
Δύσης
(υπερπληθυσμός,
έλλειψη γης)
Το κάλεσμα για
βοήθεια που
απηύθυνε ο
αυτοκράτορας
Αλέξιος Α'
Κομνηνός στους
ηγεμόνες της
Δύσης
Το ιπποτικό
πνεύμα που ήταν
τότε διάχυτο
στην Ευρώπη, οι
φιλοδοξίες δηλ.
των ιπποτών να
συνδέσουν το
όνομά τους με
λαμπρά
κατορθώματα.
Ο θρύλος για τα
αμύθητα πλούτη
της Ανατολής
που κέντριζε τη
φαντασία των
Δυτικών
Η πίστη τους ότι
θα εξασφάλιζαν
τη σωτηρία της
ψυχής τους,
όπως διακήρυσσε
ο πάπας
Η παρακμή της
φεουδαρχίας.
Πολλοί ευγενείς
έχασαν τα
φέουδά τους κι
επιζητούσαν
μέσω των
σταυροφοριών
την κατάκτηση
νέων εδαφών
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας

9. α. Ορισμός και παράγοντες.
Παράγοντες, που επηρέασαν τη διαμόρφωση
των σταυροφοριών, ήταν
Εμπορικοί λόγοι: Οι
ιταλικές εμπορικές πόλεις
ευνόησαν τις σταυροφορίες
για να θέσουν υπό τον
έλεγχό τους το εμπόριο της
Ανατολής
Οι φιλοδοξίες των παπών,
οι οποίοι επιθυμούσαν να
επιβάλλουν την κυριαρχία
τους στην Ανατολή
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας

10. «Γενναιότατοι στρατιώτες … Μην αφήνετε να
σας κρατήσει στην πατρίδα ούτε η ιδιοκτησία ούτε
η οικογενειακή φροντίδα. Γιατί αυτή η χώρα, που
περιβάλλεται από όλες τις μεριές από θάλασσα και
οροσειρές, είναι υπερπλήρης από σας. Δεν της
περισσεύουν τα πλούτη. Μόλις και μετά βίας
μπορεί να θρέψει αυτούς που την καλλιεργούν.
Γι’ αυτό αλληλοτρώγεστε και σπαράζετε μεταξύ
σας. Πάψτε πια τις εχθρότητες, ας σταματήσουν
οι διαφωνίες κι ας πάρουν τέλος οι πόλεμοι
μεταξύ σας· αφήστε κάθε μίσος και διχογνωμία να
κοιμηθούν. Πάρτε το δρόμο για τους Αγίους
Τόπους, ελευθερώσετε αυτή τη γη από το γένος
του Διαβόλου και υποτάξτε τη σε σας…. Γι’ αυτό
αναλάβετε αυτό το ταξίδι για την άφεση των
αμαρτιών σας και εξασφαλίστε την αθάνατη
δόξα του Βασιλείου των Ουρανών.» Από το έργο του
ιστορικού Γουλιέλμου από την Τύρο Historia rerum in partibus transmarinis
gestarum, στο: Select Documents of European History, έκδ. Laffan, Νέα Υόρκη
1929, 55-56.
Ο πάπας Ουρβανός Β΄ κηρύσσει την Α΄ Σταυροφορία
στο Κλερμόν (Clermont) της Γαλλίας. Μικρογραφία.
Χειρόγραφο του 12ου αι. (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη)
Ο πάπας κηρύσσει τη Σταυροφορία«Ο ΘΕΟΣ ΤΟ
ΘΕΛΕΙ …»

12. Ο Αλέξιος Α' και η πρώτη σταυροφορία
Ο Αλέξιος στοχάστηκε ότι δεν ήταν σε θέση να σηκώσει μόνος
του το βάρος αυτού του πολύ σημαντικού αγώνα και
συνειδητοποίησε ότι ήταν ανάγκη να συμμαχήσει με τους
Ιταλούς. Αυτό έγινε με προφάσεις, έξυπνη χειραγώγηση και
επιδεξιότητα. Πράγματι βρήκε μια θεόσταλτη πρόφαση στο ότι οι
Λατίνοι θεωρούσαν ανυπόφορο που οι Τούρκοι έλεγχαν τα
Ιεροσόλυμα και το ζωοποιό τάφο του Σωτήρα Χριστού. Έστειλε
πρεσβείες στον επίσκοπο της πρεσβυτέρας Ρώμης και σ' αυτούς
που ονομάζονται βασιλείς και ευγενείς σ' αυτές τις περιοχές της
Δύσης και, επιστρατεύοντας κατάλληλα επιχειρήματα,
παρακίνησε πολλούς να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους και
πέτυχε να τους κατευθύνει προς αυτό το σκοπό.
Γι' αυτό χιλιάδες και μυριάδες από αυτούς [...] διέσχισαν το Ιόνιο
προς την Κωνσταντινούπολη. Ο Αλέξιος, αφού αντάλλαξε όρκους
πίστης και έκανε συνθήκες μ' αυτούς, εκστράτευσε στην Ανατολή
και [...] ανάγκασε γρήγορα τους Πέρσες να εγκαταλείψουν τις
χώρες των Ρωμαίων, απελευθέρωσε τις πόλεις και αποκατέστησε
τη ρωμαϊκή δύναμη στην Ανατολή.
Θεόδωρος Σκουταριώτης (ιστορικός 13ου αι.), στο: Κ. Σάθας,
Bibliotheca Graeca medii aevi (Παρίσι 1894), τ. 2, 184-185.
O Αλέξιος Α΄ Κομνηνός συναντά τους
φεουδάρχες ηγεμόνες της Α΄ Σταυροφορίας
Πώς φέρθηκε στους σταυροφόρους
ο Αλέξιος Α' και τι οφέλη
εξασφάλισε για το κράτος του;

13. Συμφωνία Αλεξίου Α΄ με τους Σταυροφόρους
« όσες πόλεις και εδάφη ή φρούρια ανήκαν πριν στην
αυτοκρατορία των Ρωμαίων και κατορθώσει να τα
κυριεύσει ο Γοδεφρείδος να τα παραδίδει στον αρχηγό
που θα έστελνε ο αυτοκράτορας γι’ αυτό το σκοπό …»
Άννα Κομνηνή, Αλεξιάς, ΙΧ, 11.
O αυτοκράτορας Αλέξιος υποδέχεται
τον Godefroy de Bouillon και τους
βαρώνους της Πρώτης Σταυροφορίας.
Πάτμος: Αλέξιος Α Κομνηνός
(τοιχογραφία εξωνάρθηκα Ιεράς Μονής 1920).

14. IΙ. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
1. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ
ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
59
http://xtsat.blogspot.gr/
β. Οι τρεις πρώτες
σταυροφορίες.

15. Τι γνωρίζετε για
την πρώτη
σταυροφορία;

16. Η πρώτη σταυροφορία
είχε κυρίως θρησκευτικό
χαρακτήρα αν και τα
οικονομικά προβλήματα
(υπερπληθυσμός και
έλλειψη γης) έπαιξαν
κάποιο ρόλο. Οι στρατιές
της Πρώτης
Σταυροφορίας προήλθαν
κυρίως από τη Φλάνδρα,
τη Προβηγκία και τη Ν.
Ιταλία που αντιμετώπιζε
πείνα και επιδημίες.
Διακρίνεται σε
α) μία λαϊκή σταυροφορία. Οι
ανοργάνωτες λαϊκές μάζες υπό τον
Πέτρο τον Ερημίτη εξολοθρεύτηκαν
από τους Τούρκους στη Μ. Ασία αφού
πρώτα λεηλάτησαν τη βυζαντινή
επικράτεια.
β) μία φεουδαρχική σταυροφορία. Οι
φεουδάρχες νίκησαν τους Τούρκους
στο Δορύλαιο το 1097 και έτσι
ανέκτησαν και παραχώρησαν στο
Βυζάντιο βάσει συμφωνίας τα εδάφη
της δυτικής Μ. Ασίας.
Οι φεουδάρχες κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα το
1099. Ίδρυσαν ακολούθως μια σειρά από
ηγεμονίες και αυτοτελή κρατίδια στη Συρία
και την Παλαιστίνη.
Οι στρατιώτες τους έδειξαν σ' όλη τη
διάρκεια των συγκρούσεων μαχητικότητα
μέχρις αυταπάρνησης και γνήσιο θρησκευτικό
πάθος.
Η πρώτη σταυροφορία (1096-1099)
Κηρύχτηκε από πάπα Ουρβανό Β' στο Κλερμόν της Γαλλίας το 1095

17. Η πρώτη σταυροφορία (1096-1099)

19. Η λαϊκή σταυροφορία με τον Πέτρο τον
Ερημίτη ήταν σταυροφορία ανθρώπων, οι
περισσότεροι από τους οποίους δεν είχαν
πολεμήσει ξανά: γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι,
φτωχοί ιππότες και αρκετοί τυχοδιώκτες.

20. Οι αρχηγοί της Α΄ σταυροφορίας
(Raymond IV & Gottfried von Bouillon)
Η κατάληψη της Αντιόχειας από τους σταυροφόρους
(3 Ιουνίου 1098). Βιαιότητες των σταυροφόρων.
Η φεουδαρχική σταυροφορία

21. Οι φεουδάρχες ίδρυσαν μια σειρά από ηγεμονίες και
αυτοτελή κρατίδια στη Συρία και την Παλαιστίνη.

22. Ποια ήταν τα
αποτελέσματα της
Δεύτερης και της
Τρίτης σταυροφορίας;

23. Η λατινική κυριαρχία προκάλεσε την
αντίδραση των μουσουλμάνων, οι επιτυχίες
των οποίων στα πεδία των μαχών (πτώση
Έδεσσας στους Τούρκους το 1144 και
κατάληψη Ιερουσαλήμ το 1187 από Σαλαδίν)
προκάλεσαν αντίστοιχα
• τη Δεύτερη (1147 -1149) και
• Τρίτη Σταυροφορία (1189 -1192)
Αυτές οι σταυροφορίες τελείωσαν με
στρατιωτικές ήττες για τους Λατίνους και
με απώλειες για το Βυζάντιο.
• Σημαντική για το Βυζάντιο ήταν η απώλεια
της Κύπρου (έμμεση συνέπεια της τρίτης
σταυροφορίας). Η μεγαλόνησος
καταλήφθηκε από τον Άγγλο βασιλιά
Ριχάρδο Λεοντόκαρδο και πουλήθηκε στο
φράγκο Γουίδο Λουζινιάν (1192). Έκτοτε
το νησί παρέμεινε στην εξουσία των
Δυτικών για τέσσερις σχεδόν αιώνες.
Η Δεύτερη (1147-1149) και η Τρίτη Σταυροφορία (1189-1192)
Ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος παραχωρεί την Κύπρο στον Γουίδο Λουζινιάν
Σφαγή μουσουλμάνων αιχμαλώτων από το Ριχάρδο το Λεοντόκαρδο

24. Η Δεύτερη Σταυροφορία (1147-1149)
O St-Bernard κηρύσσει τη Δεύτερη
Σταυροφορία στο Velezay
(Bourgogne) το 1146

25. Η Τρίτη Σταυροφορία (1189-1192)
Ο Σαλαντίν και αιχμάλωτοι σταυροφόροι της
Τρίτης Σταυροφορίας

26. Τα αποτελέσματα των τριών πρώτων σταυροφοριών
Αναζωπυρώθηκε το
μίσος Χριστιανών και
Μουσουλμάνων
Αυξήθηκε η
εχθρότητα μεταξύ
Ελλήνων και Λατίνων
Εντάθηκαν οι
προσωπικοί
ανταγωνισμοί των
ηγετών
Κανένας στόχος δεν
πραγματοποιήθηκε
(κατάκτηση Αγίων Τόπων, βοήθεια
στους Βυζαντινούς, συνένωση της
Χριστιανοσύνης)
Η πολιορκία της Άκρας, Γ΄ Σταυροφορία

29. IΙ. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
1. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ
ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Φιλόλογος Γυμνασίου Μαγούλας
Σελ.
59
γ. Η Τέταρτη Σταυροφορία.
http://xtsat.blogspot.gr/

30. Τι γνωρίζετε για
την τέταρτη
σταυροφορία;

31. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους (1204).Η αποκεφάλιση
Βυζαντινού από έναν Σταυροφόρο. Ψηφιδωτή παράσταση του δαπέδου της
εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή της Ραβέννας.
Στις σταυροφορίες που διαδέχτηκαν την πρώτη
σταυροφορία υποχώρησαν βαθμιαία τα θρησκευτικά και
κυριάρχησαν τα υλικά κίνητρα. Το αποκορύφωμα της
εξέλιξης σημειώθηκε με την τέταρτη σταυροφορία. Οι
σταυροφόροι, αυτοί οι υποτιθέμενοι στρατιώτες του
Χριστού, που είχαν αρχικό στόχο την Αίγυπτο και τη
Συρία, παρέκκλιναν από αυτόν και κατέλαβαν την
Κωνσταντινούπολη (1204).

32. Η ιδέα της Δ΄ Σταυροφορίας
ανήκει στον πάπα Ιννοκέντιο Γ΄.
Το σχέδιό του ήταν να επιτεθούν
στους μουσουλμάνους στην
Αίγυπτο, όπου μετά το θάνατο του
Σαλαντίν είχαν ξεσπάσει ταραχές.
Οι Σταυροφόροι συγκεντρώθηκαν
στη Βενετία. Οι Βενετοί τους
νοίκιασαν τα πλοία τους σε πολύ
ακριβές τιμές για να τους
μεταφέρουν στην Αίγυπτο. Μη
μπορώντας να πληρώσουν οι
σταυροφόροι το αντίτιμο δέχτηκαν
να κάνουν ό,τι τους ζητούσαν οι
Βενετοί.
Στη Βενετία έφτασε ο Αλέξιος Δ΄
Άγγελος, γιος του εκθρονισμένου
αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ισαάκιου.
Ζήτησε από τους σταυροφόρους να τον
βοηθήσουν να πάρει πίσω το θρόνο του,
υποσχόμενος τεράστια αμοιβή. Οι
Βενετοί έπεισαν τους υποχρεωμένους
σε αυτούς (λόγω χρεών) σταυροφόρους
να αλλάξουν πορεία και αντί για την
Αίγυπτο να κατευθυνθούν στην
Κων/πολη.
Ο δόγης της Βενετίας Ερρίκος Δάνδολος και ο
Αλέξιος Δ΄ Άγγελος
Το αρχικό σχέδιο της πορείας των
σταυροφόρων της Δ’ Σταυροφορίας
Ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄
Η Τέταρτη Σταυροφορία

33. Η συμφωνία σταυροφόρων και Αγγέλων
[Την 1-1-1203] ξαναγύρισαν οι αγγελιοφόροι από
τη Γερμανία [...] και είπαν: «Κύριοι, παραγγέλνει ο
βασιλιάς, θα σας στείλω τον αδελφό της γυναίκας
μου [...]. Πριν απ' όλα, αν δώσει ο Θεός και του
επιστρέψετε την κληρονομιά του, θα κάνει όλη
την αυτοκρατορία της Ρωμανίας να υπακούει στη
Ρώμη, απ' όπου αυτή χωρίστηκε. Ύστερα ξέρει
πως έχετε ξοδέψει τα χρήματά σας και πως
είσαστε φτωχοί. Εκείνος θα σας δώσει 200.000
αργυρά μάρκα και τροφές για όλο το στρατό και
μικρούς και μεγάλους. Και θα έλθει ο ίδιος
προσωπικά μαζί σας στη γη της Βαβυλώνας
(=Αίγυπτος), ή θα στείλει εκεί, αν το κρίνετε
καλύτερο, 10.000 άνδρες με δικά του έξοδα για
ένα χρόνο.» Έτσι πήγαν στο κατάλυμα του δόγη
και κάλεσαν τους αγγελιοφόρους και έκλεισαν τη
συμφωνία με τους προαναφερόμενους όρους, με
όρκους και σφραγισμένα έγγραφα.
Γουλιέλμος Βιλεαρδουινός, Η κατάκτηση της
Κωνσταντινούπολης, μετ. Κ. Αντύπας, Αθήνα 1985,
59-60.
Τι περιλάμβανε η συμφωνία που κλείστηκε
μεταξύ των Αγγέλων αφενός και των
σταυροφόρων και των Βενετών αφετέρου;
Ο Αλέξιος Δ΄ Άγγελος διαδέχεται στο θρόνο τον πατέρα
Ισαάκιο Β΄ (Bibliothèque de l’ Arsenal, Παρίσι)

34. Ο 80χρονος δόγης της Βενετίας Ερρίκος Δάνδολος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη στροφή των
σταυροφόρων προς την Κωνσταντινούπολη, έχοντας αποκλειστικά υλικά κίνητρα : την οικονομική
κυριαρχία της Βενετίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι τον Ιούνιο του 1203 ο Ενετικός στόλος με
τον Δάνδολο, τον Βονιφάτιο Μομφερατικό και τον Αλέξιο Δ΄ Άγγελο, έκανε την εμφάνισή του
στην Κωνσταντινούπολη. Με τη βοήθεια των σταυροφόρων ο Αλέξιος ανέβηκε στο θρόνο, όμως δεν
μπόρεσε να τους δώσει όσα τους είχε υποσχεθεί.
Ο δόγης της Βενετίας Ερρίκος
Δάνδολος
Ο Enrico Dandolo κηρύσσει την 4η
σταυροφορία. Πίνακας του Gustave Doré
O στόλος των Σταυροφόρων φθάνει στην
Κωνσταντινούπολή (Βibliothèque nationale,
Παρίσι, 15ος αι.)

35. Ο Γάλλος Γοδεφρείδος Βιλεαρδουίνος έλαβε μέρος στην Δ'
Σταυροφορία και αφηγήθηκε τα γεγονότα, από τη δική του
σκοπιά, στο έργο του «Χρονικό της κατάκτησης της
Κωνσταντινούπολης» :
«Όταν αντικρίσαμε την Κωνσταντινούπολη, δεν
μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι υπάρχει άλλη τόσο
πλούσια πόλη παρόμοια με αυτή. Τα ψηλά τείχη, οι
πλούσιοι πύργοι, τα ανάκτορα και οι μεγάλες
εκκλησίες, που ήταν τόσες πολλές ώστε κανείς δεν
μπορεί να πιστέψει πως τις είδε όλες. Κανένας από
μας δεν ήταν τόσο σκληρός, ώστε να μην αισθανθεί
το δέρμα του να ανατριχιάζει. Γιατί ποτέ άλλος λαός,
από την απαρχή του κόσμου, δεν ανέλαβε μια τόσο
μεγάλη επιχείρηση όσο εκείνη της δικής μας
επίθεσης».
Will Durant, Παγκόσμια Ιστορία Πολιτισμού

36. Γοδεφρείδος Βιλεαρδουίνος

37. Εξαγριωμένοι για τη μη τήρηση της υπόσχεσης του Αλέξιου, με εισήγηση του δόγη
της Βενετίας, οι σταυροφόροι υπέγραψαν συμφωνία διανομής των εδαφών της
βυζαντινής αυτοκρατορίας και άρχισαν την πολιορκία της πόλης που έπεσε στα
χέρια τους στις 13 Απριλίου 1204. Φοβερές λεηλασίες και σφαγές ακολούθησαν.
Η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204. Οι Βενετοί χρησιμοποίησαν τα κατάρτια των πλοίων τους ως γέφυρα για να
μπορέσει να μπει ο στρατός στην Πόλη πηδώντας πάνω από τα τείχη (E. Hallam, ed., Chronicles of the Crusades, 218-19)

40. «Κι έτσι, καθένας είχε πόνο, στα στενά θρήνος και κλάματα, στα τρίστρατα
οδυρμοί, στους ναούς ολοφυρμοί, φωνές των ανδρών, κραυγές των
γυναικών, απαγωγές, υποδουλώσεις, τραυματισμοί και βιασμοί σωμάτων.
(..)Το ίδιο και στις πλατείες, και δεν υπήρχε μέρος ανεξερεύνητο που να
δώσει άσυλο σε αυτούς. Χριστέ μου, τι θλίψη και φόβος υπήρχαν τότε στους
ανθρώπους (...) Τέτοιες παρανομίες έκαναν οι στρατοί από τη Δύση εναντίον
της κληρονομιάς του Χριστού, χωρίς να δείξουν σε κανένα φιλανθρωπία,
αλλά γυμνώνοντάς τους όλους από χρήματα και κτήματα, από σπίτια και
ρούχα. (...) και το πιο σημαντικό, αυτοί που πήραν το σταυρό στους ώμους
και πολλές φορές ορκίστηκαν σε αυτόν και στα θεία λόγια ότι θα περάσουν
δίχως να πειράξουν τις χώρες των Χριστιανών, χωρίς να κοιτάξουν
αριστερά ή να εκκλίνουν προς τα δεξιά, αλλά θα οπλιστούν κατά των
Σαρακηνών και να βάψουν τα ξίφη τους με το αίμα τους.(...) Οι δε
Σαρακηνοί δεν έκαναν έτσι, και φέρθηκαν πολύ φιλάνθρωπα και ευγενικά
όταν κυρίευσαν την Ιερουσαλήμ. Γιατί ούτε πείραξαν τις γυναίκες των
Λατίνων, ούτε τον κενό τάφο του Χριστού έκαναν ομαδικό τάφο,(...) και
αφήνοντας όλους να φύγουν με ένα ορισμένο αριθμό χρυσών νομισμάτων
και από τον καθένα έπαιρναν μερικά πράγματα αφήνοντας τα υπόλοιπα
στους κατόχους τους, ακόμα κι αν αυτά ήταν σαν την άμμο. Κι έτσι φέρθηκε
το γένος που μάχονταν το Χριστό [σ.σ: οι Άραβες] προς τους αλλόπιστους
Λατίνους, ούτε με ξίφος ούτε με φωτιά ούτε με λιμό ούτε με διωγμούς ούτε
με άλλα δεινά. Σε εμάς όμως τα προκάλεσαν αυτά τα παραπάνω οι
φιλόχριστοι και ομόδοξοι [σ.σ: οι Δυτικοί της Δ΄ Σταυροφορίας], όπως είπαμε
με συντομία, αν και δεν είχαμε κάνει κάποιο αδίκημα».
Ο αυτόπτης μάρτυρας.
Γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης για την
Άλωση της Πόλης:
Η άλωση της Κωνσταντινούπολης. Jacopo Robusti
Tintoretto (1518 –1594) Παλάτι Δόγηδων Βενετία

42. Αυτοί άρπαζαν τα πολύτιμα ποτήρια, τα έσπαζαν και έπαιρναν τους πολύτιμους
λίθους που υπήρχαν σ’ αυτά […]. Και τις ασέβειες [που έκαναν] στην εκκλησία
του Μεγίστου [στην Αγία Σοφία] ούτε που μπορεί να τις ακούσει άνθρωπος. Η
Αγία Τράπεζα [...] εξαίσιο έργο και ονομαστό σ’ όλους τους λαούς, κόπηκε
κομμάτια και τη μοίρασαν οι άρπαγες. Το ίδιο έγινε και με όλο τον πλούτο τον
ιερό, τον τόσο πολύ και τόσο όμορφο. Και φρόντισαν να μεταφέρουν σαν
εμπορεύματα τα πανάγια σκεύη και έπιπλα, που ήταν φτιαγμένα με εξαιρετική
τέχνη και από τα πιο σπάνια υλικά. Και έφεραν μέσα στα πιο άγια μέρη της
εκκλησίας μουλάρια και γαϊδούρια με σαμάρια [για να μεταφέρουν] το καθαρό
ασήμι που έντυνε το θριγκό [το πάνω μέρος] του Ιερού [...] και τον άμβωνα και
τις πύλες, και είχε και πολλά άλλα στολίδια.
Νικήτας Χωνιάτης, Ιστορία, αρχές 13ου αιώνα
Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης (1204).
Mικρογραφία από γαλλικό χειρόγραφο. 15ος αι.
Ο θησαυρός του Αγίου Μάρκου στη
Βενετία. Λάφυρα από την κατάκτηση
της Κωνσταντινούπολης

43. «Εκείνη τη νύχτα [σ.σ: 12 προς 13 Απριλίου 1204], μπροστά στο στρατόπεδο του
Βονιφάτιου του Μονφερατικού, δεν ξέρω ποιοι άνθρωποι, που φοβόντουσαν μην τους
επιτεθούν οι Έλληνες, βάλανε φωτιά στο χώρο ανάμεσα σε αυτούς και στους Έλληνες.
Και η πόλη άρχισε να αρπάζει φωτιά και να καίγεται πολύ άσχημα, και καιγόταν όλη
εκείνη τη νύχτα και την άλλη μέρα μέχρι το απόγευμα. Και τούτη ήταν η τρίτη πυρκαγιά
στην Κωνσταντινούπολη από τότε που ήρθανε οι Φράγκοι στην χώρα. Και υπήρχαν
περισσότερα καμένα σπίτια από όσα υπήρχαν στις τρεις πιο μεγάλες πόλεις του
βασιλείου της Γαλλίας.
Και τα λάφυρα ήταν τόσα πολλά που κανείς δεν ήξερε να πει πόσα, χρυσάφι, και ασήμι
και σκεύη και πολύτιμα πετράδια και μετάξια και γούνινα φορέματα από γκρίζο σκίουρο
και από ερμίνα, και όλα τα ακριβά πράγματα που βρέθηκαν ποτέ στη γη. Και δίνει
βέβαιη μαρτυρία ο Γοδεφρίδος ο Μαρεσάλης της Καμπανίας, αληθινά και έχοντας
σωστά τα λογικά του, πως από τότε που χτίστηκε ο κόσμος δεν πάρθηκαν τόσα λάφυρα
από μια μόνο πόλη.
Ο μαρκήσιος Βονιφάτιος του Μονφερράτου προχώρησε κατά μήκος της ακτής προς το
παλάτι του Βουκολέοντα. Και σαν έφτασε εκεί, του το παρέδωσαν, για να σώσουν τη ζωή
τους, εκείνοι που ήταν μέσα. Εκεί βρήκε τις περισσότερες από τις πιο σπουδαίες κυρίες
όλου του κόσμου, που είχαν καταφύγει στο κάστρο. Εκεί βρισκόταν η αδελφή του
βασιλιά της Γαλλίας, που ήταν κάποτε αυτοκράτειρα [Αγνή, κόρη του Λουδοβίκου Ζ΄],
και η αδελφή του βασιλιά της Ουγγαρίας που ήταν κι αυτή αυτοκράτειρα, και πολλές
σπουδαίες κυρίες. Για το θησαυρό που βρισκόταν σε εκείνο το παλάτι, δε πρέπει
καθόλου να μιλάμε. Γιατί υπήρχαν τόσα που δεν έχουν ούτε τέλος ούτε αριθμό.
Ο καθένας πήρε για να μείνει όποιο σπίτι ήθελε, και υπήρχαν πολλά. Και έπρεπε να
δοξάσουν πολύ τον Κύριο Ημών, γιατί δεν είχαν πάνω από είκοσι χιλιάδες οπλισμένους
ανθρώπους ανάμεσά τους και με τη βοήθεια του Θεού νίκησαν τετρακόσιες χιλιάδες
ανθρώπους ή και περισσότερους, και μάλιστα μέσα στην πιο ισχυρή πόλη που υπήρξε σε
όλον τον κόσμο, που ήταν μεγάλη πόλη, και η πιο καλά οχυρωμένη. »
Ο Γοδεφρείδος Βιλεαρδουίνος, που
συμμετείχε στη πολιορκία, στο έργο
<<Χρονικό της Κατάκτησης της
Κωνσταντινούπολης>> γράφει...
http://vizantinaistorika.blogspot.gr/2014/04/h_13.html
Λεηλασία της Κωνσταντινούπολης – Eugène Delacroix

44. Οι σταυροφόροι επιτίθενται στην Κωνσταντινούπολη

45. Ο Νικήτας Χωνιάτης, ο πνευματώδης αδερφός του
αρχιεπισκόπου της Αθήνας, συνόψισε την κρίση των Ελλήνων
για τους Φράγκους σε αυτά τα λόγια: «Κάθε χάρη και μούσα
παρέμεινε ξένη γι’ αυτούς. Φύση τους είναι η αγριότητα κι ο
θυμός κυριαρχεί πάνω στο λογικό τους». Η φρικτή
κακομεταχείριση της Κωνσταντινούπολης, όταν την κυρίεψαν,
έφτανε για να θεμελιώσει αυτή τη γνώμη. Γιατί ο άτυχος
πολιτικός στάθηκε μάρτυρας των φρικαλεοτήτων που
διαπράχθηκαν εκεί. Τα κλασικά έργα τέχνης της
Μεγαλόπολης, ανυπολόγιστης αξίας, οι Φράγκοι δεν ήξεραν τι
να τα κάνουν, εκτός από το να τα καταστρέψουν ή να τα
λιώσουν, για να κόψουν νομίσματα από το μέταλλό τους. Λίγα
μόνο σώθηκαν, διαρπαγμένη λεία, στη Δύση, όπως το
ορειχάλκινο τέθριππο, που είχε πάρει κάποτε από τη Χίο ο
αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β΄ και το είχε τοποθετήσει στην
αφετηρία του Ιπποδρόμου. Ως σήμερα στολίζει την πρόσοψη
της μητρόπολης του Αγίου Μάρκου. Η φωτιά καταβρόχθισε
τους θησαυρούς βιβλίων του Βυζαντίου, μαζί και τα κείμενα
που είχε διαβάσει στα χρόνια του ο Φώτιος. Θλιβερά μόνο
υπόλοιπα διασώθηκαν από αυτή την καταστροφή και μπόρεσαν
να διατηρηθούν ως την Αναγέννηση …
Φέρντιναντ Γκρεγκορόβιους, Μεσαιωνική ιστορία των
Αθηνών, τόμ. 2, μτφρ. Άγις Τσάρας, εκδ. Κριτική, Αθήνα
1991, σελ. 30-31
Ο θησαυρός του Αγίου Μάρκου
στη Βενετία. Λάφυρα από την
κατάκτηση της
Κωνσταντινούπολης

46. Τα τέσσερα άλογα του Λύσιππου, που τα άρπαξαν οι
Σταυροφόροι το 1204 από τον Ιππόδρομο της
Κωνσταντινούπολης. Σήμερα βρίσκονται στην Βενετία, όπως
και πολλοί άλλοι βυζαντινοί θησαυροί.

50. Ο θησαυρός του Αγίου Μάρκου στη
Βενετία. Λάφυρα από την κατάκτηση
της Κωνσταντινούπολης
Δισκοπότηρο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ρωμανού.
Φέρει την εξής επιγραφή:
+ ΚΥΡΙΕ ΒΟΗΘΕΙ ΡΩΜΑΝΩ ΟΡΘΟΔΟΞ[ω δεσ]ΠΟΤΗ

52. Τα ελληνικά και λατινικά κράτη αμέσως μετά την Δ' Σταυροφορία