Αφιέρωμα: Ο πόλεμος που θα τελείωνε όλους τους πολέμους. Ενότητα 31, Τα κύρια μέτωπα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου - Οι σημαντικότερες επιχειρήσεις τα έτη 1916 έως 1918 – Το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου. Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, Γ΄ Γυμνασίου, σελ.89-91, Μέρος Δ

1. Νεότερη και Σύγχρονη
Ιστορία, Γ΄ Γυμνασίου,
σελ.89-91
Μέρος Δ΄

3. Τον Φεβρουάριο του 1916 οι
Γερμανοί έκαναν μεγάλη
επίθεση στο Βερντέν, η οποία
κόστισε χιλιάδες νεκρούς
αλλά δεν άλλαξε τα
δεδομένα. Η γαλλοβρετανική
επίθεση στο Σομ επανέφερε
το δυτικό μέτωπο στην
αρχική θέση του.
Ypres, Belgium
1916

5. Το γνώριζες αυτό;
H μάχη του Σομ διήρκεσε από 1 Ιουλίου έως 18 Νοεμβρίου 1916 και κόστισε τη ζωή σε
περισσότερους από 1 εκατομμύριο στρατιώτες. Αν και λιγότερο αιματηρή, η πιο
μακροχρόνια μάχη ήταν αυτή του Bερντέν (21 Φεβρουαρίου-19 Δεκεμβρίου 1916) που
στέρησε τη ζωή σε 250.000 στρατιώτες και άφησε μισό εκατομμύριο τραυματίες.

12. Το γνώριζες αυτό;
Χρησιμοποιήθηκαν σκύλοι ως μεταφορείς
μηνυμάτων, μεταφέροντας διαταγές σε
κυλινδρικές κάψουλες, ενώ το βρετανικό
ναυτικό προσπάθησε να εκπαιδεύσει
γλάρους να κουτσουλούν τα περισκόπια
εχθρικών στόλων και να τους περιορίζουν
την ορατότητα πεδίου.

13. Α΄ παγκόσμιος πόλεμος: Η ζωή των στρατιωτών στο μέτωπο. Απόσπασμα από το "Πανόραμα του Αιώνα" 1915-1917
https://www.youtube.com/watch?v=xb5_f_aJHho

21. Το γνώριζες αυτό;
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, o Bρετανός στρατιώτης Χένρι
Τάντεϊ χάρισε τη ζωή σε ένα τραυματισμένο Γερμανό δεκανέα.
Ονομαζόταν Αδόλφος Χίτλερ.

24. Το γνώριζες αυτό;
Ο νεότερος στρατιώτης που υπηρέτησε στον Α’ ΠΠ ήταν o 12χρoνος Σίντνεϊ Λιούις.
Άλλες πηγές ωστόσο αναφέρουν τον 10χρονο Μομτσίλο Γκαβρίτς που υιοθετήθηκε από
τον Σερβικό στρατό όταν οι γονείς του δολοφονήθηκαν από τους Αυστριακούς. Σε κάθε
περίπτωση, πολλοί έφηβοι δήλωναν ψεύτικη ηλικία για να καταταγούν.
Risto Šuković, Sergeant Momčilo Gavrič, 10, volunteer, reports with his comrade to the
officer of the Drina Division of the Serbian Army, 1916. [Narodna Biblioteka Srbije]

25. Το 1917 άρχισαν να
αποκαλύπτονται οι κοινωνικές
διεργασίες που είχε
πυροδοτήσει ο πόλεμος. Στη
Γαλλία, όπου είχε αναπτυχθεί
ένα ισχυρό αντιπολεμικό
κίνημα με σοσιαλιστική
ιδεολογία, εκδηλώθηκαν
ανταρσίες στο μέτωπο που
καταπνίγηκαν με εκτελέσεις
δεκάδων Γάλλων στρατιωτών.

26. Τον Απρίλιο του 1917 μια
καταστροφική επίθεση στο
Chemin des Dames
προσέφερε στους Γάλλους
εδάφη 455 μέτρων με κόστος
250.000 ζωές, γεγονός που
οδήγησε σε μαζική ανταρσία
και λιποταξίες.
1917 Τραυματισμένοι
στρατιώτες από το πεδίο
μάχης κοντά στο Laffaux στο
νοσοκομείο Saint-Paul
Hospital στην Soissons,
Γαλλία. IMAGE: FERNAND
CUVILLE/GALERIE
BILDERWELT/GETTY
IMAGES Πηγή: www.lifo.gr

27. Γράμμα ενόςστρατιώτη
«Το σύνταγμα εξεγέρθηκε και αρνήθηκε να λάβει μέρος στις επιχειρήσεις. Η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη. Έστειλαν από την
μεραρχία ιππείς για να μας χτυπήσουν, αλλά μπορείς να φανταστείς πώς του δεχτήκαμε. Τέλος ήλθε ο ίδιος ο σωματάρχης. Μόλις έκανε
να κατέβει από το άλογό του, αρχίσαμε να φωνάζουμε «χειροβομβίδες! Χειροβομβίδες!» Ο διοικητής του συντάγματος αναγκάστηκε να
τραγουδήσει μαζί μας τη «Διεθνή». Θέλησε να αυτοκτονήσει από τη φούρκα του, κι ο λοχαγός το ίδιο. Τέλος είχαμε δίκιο γι’ αυτά που
κάναμε. Ας υπογράψουμε ειρήνη και όλα θα διορθωθούν»
Γκυ Πεντρονσινί, Οι ανταρσίες στο Γαλλικό στρατό, 1917.

28. To «Σταυροί στο μέτωπο» (Pathsof Glory), του Stanley Kubrick, αποτυπώνει την αντιπολεμική και αντι-στρατιωτική ματιά ενός μεγάλου
δημιουργού. Η ταινία περιέχει αντιπολεμικά ψήγματα σ' όλη τη διάρκειά της με αποκορύφωμα το τελευταίο πεντάλεπτο. H ιστορία της ταινίας
διαδραματίζεται την περίοδο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στα χαρακώματα μεταξύ γαλλικών και γερμανικών στρατευμάτων. Η επίθεση του
γαλλικού στρατού που ξεκινά, φαντάζει ως μια απόπειρα ομαδικής αυτοκτονίας αλλά καταλήγει σε ένα έκτακτο στρατοδικείο. Ο Kirk Douglas
πειστικός στο ρόλο του, όμως την παράσταση κλέβει ο George Macready που υποδύεται τον Στρατηγό Mireau.

29. https://www.youtube.com/watch?v=geydmalMMUs

32. Το γνώριζες αυτό;
Τα τανκς κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά στον Α’ ΠΠ από τη Μεγάλη
Βρετανία. Η κατασκευή τους γινόταν υπό τέτοια μυστικότητα, που ούτε οι εργάτες
δεν γνώριζαν τι έφτιαχναν. Είχαν ψευδώς ενημερωθεί πως κατασκεύαζαν κινητές
δεξαμενές νερού για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Εξού και η επικράτηση της λέξης
τανκ (tank=δεξαμενή) αντί της επίσημης ονομασίας landship.

36. A' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ : ΛΙΠΟΤΑΞΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΙΣ. Απόσπασμα από την εκπομπή το "Πανόραμα του Αιώνα" .

37. Στη Ρωσία εκδηλώθηκε, τον
Φεβρουάριο του 1917, επανάσταση
που ανέτρεψε τον τσάρο. Η
φιλελεύθερη ρωσική κυβέρνηση, που
θέλησε να συνεχίσει τον πόλεμο,
ανατράπηκε από νέα σοσιαλιστική
επανάσταση τον Οκτώβριο του 1917.
Η σοσιαλιστική Ρωσία σύναψε
αμέσως συνθήκη ειρήνης με τη
Γερμανία (συνθήκη του Μπρεστ-
Λιτόφσκ, 3 Μαρτίου 1918) και
αποσύρθηκε από τον πόλεμο.

38. Σχεδόν ταυτόχρονα συμμάχησαν με
την Αντάντ οι ΗΠΑ (Απρίλιος 1917),
που με τους 1.000.000 περίπου
στρατιώτες και τα άφθονα υλικά μέσα
που διέθεσαν επηρέασαν καταλυτικά
την έκβαση του πολέμου.
1917

39. Το γνώριζες αυτό;
O Γούντροου Γουίλσον κέρδισε τις αμερικανικές εκλογές του 1916 με το αντιπολεμικό
σύνθημα «Μας κράτησε έξω από τον πόλεμο». Ένα μήνα μετά την εκλογή του, οι ΗΠΑ
κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας καθώς διέρρευσε από έγγραφα κατασκοπίας
ότι οι Γερμανοί έταξαν στο Μεξικό ένα τμήμα των ΗΠΑ αν συμμαχούσαν μαζί τους.

40. Επίσης, τον Ιούνιο του 1917 εισήλθε στον πόλεμο
και η Ελλάδα ως σύμμαχος της Αντάντ, μετά από
βαθιά εσωτερική κρίση.
1917

41. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, και ο Παύλος Κουντουριώτης μαζί με τον Γάλλο στρατηγό, επιθεωρούν ελληνικό στρατιωτικό τμήμα στο
πλαίσιο των συμμαχικών δυνάμεων, στο Μέτωπο της Μακεδονίας το καλοκαίρι του 1918 (Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο).

42. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο ναύαρχος Δαγκλής στο ελληνικό μέτωπο (Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α.).

46. Το γνώριζες αυτό;
Ομάδες εργατών δούλευαν υπό πλήρη μυστικότητα για να ανοίξουν τούνελ κάτω από τα γερμανικά χαρακώματα στο δυτικό
μέτωπο, με σκοπό να εγκαταστήσουν νάρκες και βόμβες. H μεγαλύτερη επιτυχία τους ήταν στο Messines (1917) του Βελγίου,
όπου περισσότερες από 900.000 λίμπρες εκρηκτικών εξερράγησαν ταυτόχρονα σε 19 τούνελ. Το γερμανικό μέτωπο
καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, με τις εκρήξεις να ακούγονται μέχρι το Λονδίνο, 230 χιλιόμετρα μακριά από το μέτωπο.
1917

48. Γερμανικό χαράκωμα που καταστράφηκε από την έκρηξη ενός τούνελ στη Messines. Περίπου 10.000 γερμανικοί στρατιώτες
σκοτώθηκαν όταν 900.000 λίμπρες εκρηκτικών εξερράγησαν ταυτόχρονα σε 19 τούνελ, στις 3.10 π.μ. στις 7 Ιουνίου 1917.
1917

49. 7 Ιουνίου 1917. Στρατιώτες
κοιτάζουν τον κρατήρα ύψους
45 μέτρων που άφησε η
εκπυρσοκρότηση από τους
Βρετανούς 21 τόνων
εκρηκτικών κάτω από
Γερμανικές θέσεις κοντά στην
Messines της Δυτικής
Φλάνδρας. Πρόκειται για μία
από τις μεγαλύτερες μη
πυρηνικές εκρήξεις στην
ιστορία όπου σκοτώθηκαν
10.000 στρατιώτες και
ακούστηκε μέχρι και το
Δουβλίνο (!) IMAGE:
FERNAND
CUVILLE/GALERIE
BILDERWELT/GETTY
IMAGES Πηγή: www.lifo.gr

50. 1917

51. Το γνώριζες αυτό;
Χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά αεροπορικές δυνάμεις με περίπου 70
διαφορετικούς τύπους αεροπλάνων. Η βρετανική αεροπορία ονόμασε τον
Απρίλιο του 1917 «αιματηρό Απρίλη» (Bloody AprilBloody April), καθώς
σε ένα μήνα έχασε 245 αεροπλάνα, με 200 πιλότους νεκρούς και άλλους 100
να αιχμαλωτίζονται από τους Γερμανούς.

55. Το φθινόπωρο του 1918, οι
Κεντρικές Δυνάμεις και οι
σύμμαχοί τους άρχισαν να
συνθηκολογούν. Στη Γερμανία
ξέσπασε σοσιαλιστική
επανάσταση που ανέτρεψε τον
κάιζερ (αυτοκράτορα) Γουλιέλμο
Β΄ και έφερε στην εξουσία το
Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.
1918
1918

56. Ένας τραυματισμένος Γερμανός στρατιώτης ανάβει τσιγάρο για έναν τραυματισμένο Βρετανό στρατιώτη σε ένα βρετανικό υπαίθριο
νοσοκομείο στη Βόρεια Γαλλία, κοντά στο τέλος του πολέμου το 1918.
1918

58. War Horse 2011 Second Battle of the Somme of 1918
https://www.youtube.com/watch?v=JVrUv7POsjY

63. Το γνώριζες αυτό;
Ο Α’ ΠΠ τελείωσε στις 11 π.μ., την 11η ημέρα του 11ου
μήνα του 1918. Κατά μία σατανική σύμπτωση, η
πινακίδα του αυτοκινήτου στο οποίο στις 28 Ιουνίου
1914 δολοφονήθηκε ο διάδοχος της Αυστροουγγαρίας
προκαλώντας το ξέσπασμα του πολέμου, ήταν Α111118,
μία αλληλουχία χαρακτήρων που μπορεί να διαβαστεί
ως Ανακωχή (Armistice) 11.11.18.
1918

69. 6/2/2021
Παρέλαση ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων στο Παρίσι μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο
Πόλεμο. 14 Ιουλίου 1919, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Νεότερη και Σύγχρονη
Ιστορία, Γ΄ Γυμνασίου,
σελ.89-91
• Μέρος Δ΄