2. Σελ.57
Τα ρήματα στην οριστική των ιστορικών χρόνων, δηλ. του
παρατατικού, του αορίστου και του υπερσυντελίκου, παίρνουν
στην αρχή του θέματος αύξηση, η οποία δηλώνει το παρελθόν.
Υπάρχουν δύο είδη αύξησης: η συλλαβική και η χρονική.
3. 1.Τα ρήματα που αρχίζουν από ῥ-, όταν
παίρνουν αύξηση, γράφονται με δύο ρ,
π.χ. ῥίπτω → ἔρριπτον
2.Στα σύνθετα ή παρασύνθετα[1]
ρήματα με α΄ συνθετικό πρόθεση, η
αύξηση μπαίνει μετά την πρόθεση,
π.χ. ἀπάγω → ἀπῆγον,
ἐκφέρω → ἐξέφερον,
ἐγκωμιάζω → ἐνεκωμίαζον
[1]Παρασύνθετα λέγονται τα ρήματα που προέρχονται: α. από συγγενή σύνθετα ονόματα, π.χ.
δυστυχής > δυστυχῶ, ή β. από δύο ή περισσότερες λέξεις που αποτελούν μία έννοια, π.χ. ἐν χειρὶ
τίθημι (= τοποθετώ στο χέρι) > ἐγχειρίζω.
Σελ.57
4. Όλες οι προθέσεις που λήγουν σε φωνήεν παθαίνουν έκθλιψη ( εκτός από τις προθέσεις πρό και περί)
ὑπο -βάλλω > ὑπ –έβαλλον προ -βάλλω > προ –έβαλλον περι -βάλλω > περι -έβαλλον
Η πρόθεση ἐκ γίνεται ἐξ
ἐκ -βάλλω > ἐξ -έβαλλον ἐκ -λέγω > ἐξ –έλεγον
Οι προθέσεις ἐν και σύν ξαναπαίρνουν την αρχική τους μορφή
ἐμ-μένω >
ἐνέμενον
ἐλ-λείπω >
ἐνέλειπον
συλ-λέγω >
συνέλεγον
συμ-φωνῶ >
συνεφώνουν
συγ-κόπτω >
συνέκοπτον
Στα σύνθετα ρήματα οι προθέσεις παρουσιάζουν τις εξής
μεταβολές μπροστά από την αύξηση:
Όταν μια λέξη τελειώνει σε (βραχύ) φωνήεν (πλην του υ) αποβάλλει το φωνήεν αυτό, εάν η επόμενη λέξη
αρχίζει από φωνήεν ή δίφθογγο. Το φαινόμενο αυτό λέγεται έκθλιψη
5. Το εἰμί (= είμαι, υπάρχω)
είναι βοηθητικό ρήμα της
α.ε., όπως το είμαι και το
έχω της ν.ε. Στην οριστική
του παρατατικού κλίνεται ως
εξής:
Σελ.57
Ο παρατατικός, όπως και στη
ν.ε., είναι ο ιστορικός χρόνος
που δηλώνει ότι μια πράξη
γινόταν διαρκώς ή
επανειλημμένα στο
παρελθόν.
10. Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του παρατατικού και του αορίστου στην ενεργητική
φωνή των βαρύτονων ρημάτων, δηλ. των ρημάτων που δεν τονίζονται στη λήγουσα.
Η οριστική έγκλιση φανερώνει κάτι βέβαιο, πραγματικό
Σελ.58
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
Οριστική
ἒλυ – ον
ἒλυ – ες
ἒλυ – ε
ἐλύ – ομεν
ἐλύ – ετε
ἒλυ – ον
11. Να σχηματίσετε τον Παρατατικό των παρακάτω ρημάτωνἒλυ – ον ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστ
Το ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
σύμφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
α η 2) την αύξηση (ίδια με του πα
ε η 3) την κατάληξη – α (ενεργητι
ο ω π.χ.
αι ῃ βλάπτω – βλάψω – ἒβλαψα
οι ῳ πράττω – πράξω – ἒπραξα
ει ῃ χορεύω – χορεύσω – ἐχόρευσ
ι (βραχύχρονο) ι (μακρόχρονο)
υ (βραχύχρονο) υ (μακρόχρονο)
αυ ηυ
ευ ηυ
12. Να σχηματίσετε τον Παρατατικό των παρακάτω ρημάτων
ἔγραφον
ἐλάμβανον
ἐπεδίωκον
εἰσέβαλλον
προέλεγον
ὥδευον
ἵππευον
ᾤκιζον
ἀνέβαινον
κατελάμβανον
μετέπειθον
ἒλυ – ον ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστ
Το ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
σύμφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
α η 2) την αύξηση (ίδια με του πα
ε η 3) την κατάληξη – α (ενεργητι
ο ω π.χ.
αι ῃ βλάπτω – βλάψω – ἒβλαψα
οι ῳ πράττω – πράξω – ἒπραξα
ει ῃ χορεύω – χορεύσω – ἐχόρευσ
ι (βραχύχρονο) ι (μακρόχρονο)
υ (βραχύχρονο) υ (μακρόχρονο)
αυ ηυ
ευ ηυ
13. Να σχηματίσετε τον Παρατατικό των παρακάτω ρημάτωνἒλυ – ον ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστ
Το ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
σύμφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
α η 2) την αύξηση (ίδια με του πα
ε η 3) την κατάληξη – α (ενεργητι
ο ω π.χ.
αι ῃ βλάπτω – βλάψω – ἒβλαψα
οι ῳ πράττω – πράξω – ἒπραξα
ει ῃ χορεύω – χορεύσω – ἐχόρευσ
ι (βραχύχρονο) ι (μακρόχρονο)
υ (βραχύχρονο) υ (μακρόχρονο)
αυ ηυ
ευ ηυ
14. Να σχηματίσετε τον Παρατατικό των παρακάτω ρημάτωνἒλυ – ον ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστ
Το ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
σύμφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
α η 2) την αύξηση (ίδια με του πα
ε η 3) την κατάληξη – α (ενεργητι
ο ω π.χ.
αι ῃ βλάπτω – βλάψω – ἒβλαψα
οι ῳ πράττω – πράξω – ἒπραξα
ει ῃ χορεύω – χορεύσω – ἐχόρευσ
ι (βραχύχρονο) ι (μακρόχρονο)
υ (βραχύχρονο) υ (μακρόχρονο)
αυ ηυ
ευ ηυ
ἔβαλλον
ἔφευγον
περιέβαλλον
ὑπέμενον
συνέπασχον
προέτρεχον
ὠνόμαζον
ηὔξανον
μετέβαλλον
εἶχον
ᾐχμαλώτιζον
15. Να σχηματίσετε τον Παρατατικό των παρακάτω ρημάτωνἒλυ – ον ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστ
Το ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
σύμφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
α η 2) την αύξηση (ίδια με του πα
ε η 3) την κατάληξη – α (ενεργητι
ο ω π.χ.
αι ῃ βλάπτω – βλάψω – ἒβλαψα
οι ῳ πράττω – πράξω – ἒπραξα
ει ῃ χορεύω – χορεύσω – ἐχόρευσ
ι (βραχύχρονο) ι (μακρόχρονο)
υ (βραχύχρονο) υ (μακρόχρονο)
αυ ηυ
ευ ηυ
16. Να σχηματίσετε τον Παρατατικό των παρακάτω ρημάτωνἒλυ – ον ἒλυ – σαν
Αύξηση Σχηματισμός Αόριστ
Το ρήμα αρχίζει από… η αύξηση είναι… Σχηματίζεται από:
σύμφωνο ε 1) το θέμα του μέλλοντα,
α η 2) την αύξηση (ίδια με του πα
ε η 3) την κατάληξη – α (ενεργητι
ο ω π.χ.
αι ῃ βλάπτω – βλάψω – ἒβλαψα
οι ῳ πράττω – πράξω – ἒπραξα
ει ῃ χορεύω – χορεύσω – ἐχόρευσ
ι (βραχύχρονο) ι (μακρόχρονο)
υ (βραχύχρονο) υ (μακρόχρονο)
αυ ηυ
ευ ηυ
παρέβαλλον
ἀπέπεμπον
ἐκώλυον
ἔπιπτον
ἐξέλειπον
συνέτρεχον
ἠγόρευον
ἤριζον
ὕβριζον
συνήθροιζον
παρέγραφον