SlideShare a Scribd company logo
1 of 118
Download to read offline
Mga Akdang
       Nakaimpluwensya sa
  Panitikan ng Pilipinas at ng
•                 Daigdig
  Banal na Kasulatan/Bibliya
(Aramaic, Latin, Griyego, Hebreo)
• Koran mula Arabia
(Arabic)
• Iliad at Odyssey ni Homer (Griyego)
• Mahabharata ng India (Sanskrit)
• Canterbury Tales ni Chaucer (Old English)
• Uncle Tom’s Cabin ni Harriet Beecher Stowe
(Modern English)
• Divina Comedia ni Dante Alighieri (vulgar Italian)
• El Cid Compeador (Espanyol)
• Isanlibo at Isang Gabi (Arabic at
  Persyano)
• Aklat ng mga Araw ni Confucius (Intsik)
• Aklat ng mga Patay ng Ehipto
• Awit ni Rolando (Pranses)
Mga Akdang
       Nakaimpluwensya sa
  Panitikan ng Pilipinas at ng
              Daigdig
• {Pinakamahabang epiko}
   Mahabharata
• {Pag-uyam sa pag-uugali ng mga Ingles}
  Canterbury Tales
• {Pananaw sa impyerno, langit at
  purgatoryo}
  Divina Comedia
• {Pananampalatayang Kristyano}
  Banal na Kasulatan/Bibliya
Mga Akdang
      Nakaimpluwensya sa
  Panitikan ng Pilipinas at ng
                 Daigdig
• {Pang-aalipin sa mga Itim}
  Uncle Tom’s Cabin
• {Islam}
  Koran
• {Mitolohiya ng Gresya}
  Iliad at Odyssey
• {Espanya}
  El Cid Compeador
• {Arabo at Persyano}
  Isanlibo at Isang Gabi
• {Intsik}
  Aklat ng mga Araw
• {Ehipto}
  Aklat ng mga Patay
• {Pranses}
  Awit ni Rolando
Ilang Kuru-kuro ukol sa mga akdang
 nakaimpluwensya sa panitikan ng Pilipinas

• Karamihan ay nakasulat sa wikang HINDI
  INGLES
• Karamihan ay mga akdang Europeo
• Salamin ng kolonyal/kolonisadong pag-
  iisip ng mga Pilipino (utak-Kanluranin)
Ang Mga Panahon ng
     Panitikan
    sa Pilipinas
(Historikal na Dulog/Approach)
Panahong Katutubo/Pre-Kolonyal/
 Bago Dumating ang mga Kastila
        (BAGO mag-1521)
Panahong Katutubo/Pre-Kolonyal/
 Bago Dumating ang mga Kastila
Ang panitikan sa panahong ito ay…
• Karaniwang pasalindila (oral)
• Tumatalakay sa paraan ng pamumuhay (way of
  life) ng ating mga ninuno
• Nagpapatunay na MAY
  SIBILISASYON/KABIHASNAN na ang mga
  katutubo sa Pilipinas bago pa dumating ang mga
  Kastila
• Matatagpuan din sa mga palayok, banga,
  kawayang bumbong (isang species ng bamboo)
  atbp. kung nakasulat
Anyo ng Panitikan sa
           Panahong Katutubo
•   Alamat
•   Kwentong Bayan
•   Epiko
•   Awiting Bayan
•   Bugtong
•   Salawikain at Kasabihan
Iba’t Ibang Epiko
•   Bidasari (Moro)
•   Tatuang, Tulalang, Tuwaang (Bagobo)
•   Parang Sabir (Moro/Tausug)
•   Haraya (Bisaya)
•   Maragtas (Bisaya)
•   Kumintang (Tagalog)
•   Biag (Buhay) ni Lam-Ang (Ilokano)
•   Ibalon (Bicolano)
•   Bantugan (Muslim/Maranao)
Iba’t Ibang Epiko
•   Labaw Donggon (Ilongo)
•   Handiong (Bikol)
•   Hudhud (Ifugao)
•   Alim (Ifugao)
•   Hinilawod (Bisaya)
•   Indarapatra at Sulayman (Magindanaw)
Awiting Bayan
•   Oyayi/hele (pagpapatulog ng bata)
•   Kalusan (paggawa)
•   Kundiman (pag-ibig)
•   Diona (kasal)
•   Kumintang/tagumpay (pandigma)
•   Dalit/himno (pagsamba sa anito/panrelihiyon)
•   Dung-aw (pagdadalamhati/pagluluksa sa patay)
•   Soliranin (pagsasagwan)
•   Talindaw (pamamangka)
Mga Bugtong
• Gintong binalot ng pilak/pilak na binalot ng balat.
  (itlog)
• Hindi hayop, hindi tao/walang gulong tumatakbo.
  (agos ng tubig)
• Dahong pinagbungahan/bungang
  pinagdahunan.
  (pinya)
• Bumili ako ng alipin/mataas pa sa akin.
  (sombrero)
• Pinihit ko si kaibigan, bumukas ang daanan.
  (susi)
Mga Bugtong
• Nang bata’y submarino, nang tumanda’y eroplano.
  (lamok)
• Natuwa ang nawalan, nagalit ang nakakuha.
   (utot)
• Prutas na kaysarap kainin, may itim na perlas kung
   hatiin.
   (papaya)
• Isang pindot ng daliri, impormasyo’y sari-sari.
   (internet)
• Tubig sa kaitaasan, ang ulo’y bilugan.
   (niyog/buko)
Salawikain at Kasabihan
• Ang hipong palatulog, inaanod ng agos.
• Kung may isinuksok, may madudukot.
• Ang magtanim ng hangin, bagyo ang
  aanihin.
• Kung may tiyaga, may nilaga.
• Umiwas sa baga, sa apoy nasugba.
• Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa
  sarili.
Panahon ng
Kolonyalismong Espanyol
      (1521?-1860s)
Panahon ng
     Kolonyalismong Espanyol
Ang panitikan sa panahong ito ay…
• Karaniwang pasulat
• Tumatalakay sa paksang panrelihiyon
• Salamin ng kulturang Kanluranin (western)
• Karaniwang nakasulat sa wikang
  Espanyol
Mga Unang Aklat na Nilimbag
• Doctrina Cristiana (bilinggwal na
  katesismo; aklat ng mga panalangin atbp.)
  Hal. “Ylan po ang Dios?” “Isa po laman,
  datapuat may tatlon persona.”
• Nuestra Señora del Rosario (novenario;
  aklat ng nobena/debosyon sa Mahal na
  Birhen)
Bersyon ng Pasyon
• Padre Gaspar Aquino de Belen
• Luis Guian
• Padre Mariano Pilapil (pinakagamitin ang
  kanya)
• Padre Aniceto dela Merced
Halimbawa ng
mga saknong sa pasyon
Panitikang Didaktiko
• Nangangaral
• Nagbibigay ng mga tuntuning dapat
  sundin sa maayos na pamumuhay
• Dalawang pangunahing halimbawa:
  “Pagsusulatan ng dalawang binibinbi na
  sina Urbana at Feliza” (Padre Modesto de
  Castro)
  “Tandang Basio Macunat”
Ang Awit at Korido
• Hango sa mga akdang Europeo
• Romantisista
• Eskapista
• Kasangkapan upang maipalaganap ang
  kolonyal na pag-iisip
• Ginamit din ng mga Pilipino upang ilantad
  at tuligsain ang pagmamalabis ng
  gobyernong kolonyal
Duplo at Karagatan
• Patulang pagtatalo na may halong malalim
  na pagpapatawa/humor/wit
• Isinasagawa sa burol/lamay/wake at sa
  pasiyam, anibersaryo ng pagkamatay
  atbp.
• Pang-aliw sa kamag-anak ng yumao
• Pampalipas-oras sa mga gabi ng lamay
Karilyo
• Puppet show (anino ng mga tau-tauhang
  gawa sa karton na nasa likod ng puting
  tabing na iniilawan ng gasera/lamp sa
  likuran nito)
Moro-moro/Komedya
• Magarbong presentasyon
• Isinasagawa sa tanghalan na itinayo sa
  lansangan
• Ginamit na kasangkapan upang
  ipalaganap ang Kristyanismo
• Romantisista
• Kanluraning tagpuan/setting
Mga Dulang Panrelihiyon
• Tibag (ukol sa paghahanap ni Emperatris
  Santa Elena sa krus ni Kristo)
• Senakulo (ukol sa pagpapakasakit,
  pagkamatay at muling pagkabuhay ng
  Panginoong Hesukristo)
• Panunuluyan (ukol sa paghahanap ng
  matutuluyan ng Banal na Mag-anak sa
  panahong kagampan/manganganak na
  ang Birheng Maria)
Ang unang “tula”
May bagyo ma’t may rilim
ang ola’y titigisin,
aco’y magpipilit din:
aking paglalakbayin
tuluyin kong hanapin
Diyos na ama namin.
Tulang bilinggwal
• Nililikha ng mga LADINO (makatang
  bihasa sa Tagalog at Espanyol)
• Karaniwang nakasingit lamang sa mga
  aklat sa gramatika o kaya’y katesismo
• Mga LADINO: Fernando Bagongbant at
  Pedro Suarez Osorio
“Tunay na Tula”
• Phelipe de Jesus ng San Miguel, Bulacan – ang “unang
  tunay na makata” sa Tagalog
  “Ybong camunti sa pugad      A small bird in the nest
  sa inang inaalagad           Nurtured by its mother
  ay dili macalipad            is unable to fly
  hangan sa di magcapacpac     until its wings develop.

  Loob ninyong masilacbo        Your angry feelings
  parang ningas na alipato      are like flying embers
  sa alapaap ang tongo          that will go to the sky
  ay bago hamac na abo.         and become lowly ash.
Panahon ng Kilusang
         Propaganda/
Pagbabagong-Diwa/Pagbabagong-
              Isip
           (1860s-1892)
Panahon ng Kilusang
             Propaganda/
            Pagbabagong-
        Diwa/Pagbabagong-Isip
    Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang…
•   Tumutuligsa sa pang-aabuso ng gobyernong
    kolonyal
•   Nagkikintal ng pagkamakabayan
•   Humihingi ng reporma
•   Humuhubog ng sariling pagkakakilanlan ng mga
    Pilipino (pinauso ang pagtukoy sa mamamayan
    ng Pilipinas na Filipino; ikinarangal ang pagiging
    indio)
•   Nakasulat sa Espanyol (sapagkat nais nilang
    magbago ang mga Kastila; hindi PA nila nais na
    maging malaya ang Pilipinas)
Mga Repormang Hinihingi ng
   Kilusang Propaganda
• Asimilasyon ng Pilipinas bilang
  lalawigan/probinsya ng Espanya
• Iba’t ibang karapatan para sa mga Pilipino
  na tinatamasa ng mga Espanyol sa
  Espanya (malayang pamamahayag,
  pagpoprotesta, pagpupulong atbp.)
• Pilipinisasyon ng mga parokya
• Pagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa
  Cortes (ang tawag sa
  parlamento/parliament ng Espanya)
Mga Nobela
• La Loba Negra (Ang Babaeng Lobong Itim) ni
  Padre Jose Burgos – pinaniniwalaang
  nakaimpluwensya rin sa mga 2 obra maestra ni
  Rizal
• Noli Me Tangere at El Filibusterismo ni Jose
  Rizal
• Fray Botod (ayon sa ibang aklat ay maikling
  nobela ngunit sa aktwal ay maikling kwento) ni
  Graciano Lopez-Jaena – ukol sa masasamang
  katangian ng mga prayle sa Pilipinas noon
• Ninay ni Pedro Paterno – diumano’y kauna-
  unahang “nobelang panlipunan”
Mga Sanaysay
• Filipinas Dentro de Cien Años (Ang Pilipinas
  Pagkalipas ng 100 Taon) ni Jose Rizal – mga
  hula ni Rizal ukol sa kahihinatnan ng Pilipinas:
  binanggit niya na posibleng sakupin tayo ng
  Estados Unidos sa ating paglaya at totoo nga…
• Sobre La Indolencia de los Filipinos (Hinggil sa
  Katamaran ng mga Pilipino) – sinagot
  (sinupalpal) ni Rizal ang mga buladas ng mga
  Kastila na diumano’y tamad ang mga Pilipino
Mga Sanaysay
• Sa Mga Kababayang Dalaga sa Malolos
   (liham) ni Jose Rizal – isa sa mga akdang
  Tagalog ni Rizal na naging popular;
  nagbibigay-inspirasyon at -papuri sa mga
  kababaihan ng Malolos, Bulacan na nais
  magtayo ng paaralang pambabae sa
  kanilang bayan
Mga Sanaysay
• La Frailocracia en Filipinas
  (Pangingibabaw ng mga Prayle sa
  Pilipinas) – tumutuligsa sa katiwalian at
  kawalang-katarungan at pangingibabaw
  sa Pilipinas ng mga prayle noon
Parodiya (Parody/Lampoon)
• Dasalan at Tocsohan ni Marcelo H. del
  Pilar – koleksyon ng Katesismo at mga
  dasal na pinarodiya upang tuligsain ang
  mga prayle
Ilang bahagi ng
      “Dasalan at Tocsohan”
Aba ginoong barya, nakapupuno ka ng
alkansya. Ang prayle ay sumasaiyo.
Bukod ka niyang pinagpala’t pinahigit sa
lahat. Pinagpala rin naman ang kaban
mong mapasok. Santa barya, ina ng
deretso, ipanalangin mo kaming huwag
anitan at kami’y ipapatay. Siya nawa.
salin ng Aba Ginoong Barya
Hail oh coin, you fill up the piggy bank.
The friars are with you. Blessed are you
among all and further multiplied by the
friars. And blessed also is the chest that
you enter. Holy coin, mother of rights, pray
for us so that we will not be scalped and
be assassinated. Amen.
Mga Tula
• Hibik ng Pilipinas sa Inang Espanya ni
  Hermenigildo Flores
• Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas
  ni Marcelo H. del Pilar
Mga Pahayagan
• Diariong Tagalog (unang pahayagang
  Tagalog) – pinamatnugutan ni Marcelo H.
  Del Pilar
• La Solidaridad (Espanyol ang wika) –
  opisyal na pahayagan ng Kilusang
  Propaganda; pinamatnugutan nina
  Graciano Lopez-Jaena at Del Pilar.
Tatlong Haligi ng Kilusang
            Propaganda
• Jose Rizal (Laong-laan/Dimasalang)
• Marcelo H. del Pilar (Dolores Manapat;
  Pupdoh; Piping Dilat; Plaridel)
• Graciano Lopez-Jaena
Iba Pang Propagandista
• Jose Maria Panganiban (Jomapa)
• Mariano Ponce (Naning; Tikbalang;
  Kalipulako)
• Isabelo de los Reyes
• Antonio Luna
• Pedro Paterno (bagamat malao’y 2 beses
  magtataksil sa Pilipinas)
• Pascual Poblete
Panahon ng Himagsikan/
 Rebolusyon ng 1896 at
  ng Unang Republika
      (1892-1899)
Panahon ng Himagsikan/
        Rebolusyon ng 1896
  Ang panitikan sa panahong ito ay
  karaniwang…
• Nananawagan ng himagsikan
• Nakasulat sa bernakular (wikang
  katutubo)
• Nagpapahayag ng marubdob na
  pagkamakabayan
Mga Tula
• Katapusang Hibik ng Pilipinas ni Andres
  Bonifacio – tahasang nananawagan ng
  pagbaklas/paghiwalay ng Pilipinas sa
  “Inang Espanya”
• Mi Ultimo Adios ni Jose Rizal
• Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres
  Bonifacio
• Filipinas ni Jose Palma – pinagbatayan
  ng liriko/titik ng Pambansang awit
Bahagi ng
   “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa”
Kung ang bayang ito’y mapapasa-panganib
at siya ay dapat na ipagtangkilik,
ang anak, asawa, magulang, kapatid,
isang tawag niya’y tatalikdang pilit.

If this country will be endangered
and if she needs protection,
children, wife, parent and brethren
shall be left to heed her call.
Bahagi ng “Katapusang Hibik…”
Ang lupa at bahay na tinatahanan,
bukid at tubigang kalawak-lawakan
at gayon din pati ng mga halaman
sa paring Kastila ay binubuwisan.

Paalam na, Ina, itong Pilipinas
Paalam na, Ina, itong nasa hirap,
Paalam, paalam, Inang walang habag.
Paalam na ngayon, katapusang tawag.
Mga Sanaysay
• Ang Ningning at Ang Liwanag ni Emilio
  Jacinto – ukol sa masasamang dulot ng
  pag-ibig sa ningning ng kayamanan
• Ang Dapat Mabatid ng Mga Tagalog ni
  Andres Bonifacio – panawagan sa mga
  Pilipino na tuklasin kung saan nagmula
  ang mga paghihirap na kanilang
  dinaranas (sa
  KOLONYALISMO/Pananakop at
  pangingibabaw ng mga dayuhan)
Mga Sanaysay
• El Verdadero Decalogo (Ang Tunay na
  Sampung Utos) ni Apolinario Mabini –
  sampung utos na kahawig ng 10 Utos sa
  Bibliya; nagbibigay-diin sa pag-ibig sa
  bayan at kapwa
• Kartilya ng Katipunan ni Emilio Jacinto –
  naglalaman ng mga tuntuning dapat
  sundin ng mga Katipunero
Mga Sanaysay
• Ordenanzas dela Revolucion at
  Programa Constitucional dela
  Republica Filipina ni Apolinario Mabini –
  dokumentong nagpapahayag ng mga
  patakaran ng gobyernong rebolusyunaryo
  ng mga Pilipino (na malao’y magiging
  republikano); binanggit sa Ordenanzas…
  ang reporma sa lupa
Ilang bahagi ng “Ang Dapat
  Mabatid ng Mga Tagalog”
Itong Katagalugan (Pilipinas) na
pinamahalaan ng unang panahon ng ating
tunay na mga kababayan niyaong hindi pa
tumutungtong sa mga lupaing ito ang mga
Kastila ay nabubuhay sa lubos na
kasaganaan at kaginhawahan….bata’t
matanda at sampung (pati) mga babae ay
marunong bumasa at sumulat ng talagang
pagsulat nating mga Tagalog (ang alibata)
…
Ilang bahagi ng “Ang Dapat
  Mabatid ng Mga Tagalog”
Itinuturo ng katwiran na huwag sayangin
ang panahon sa pag-asa sa ipinangakong
kaginhawahan na hindi darating at
mangyayari. Itinuturo ng katwiran ang
tayo’y umasa sa ating sarili at huwag
antayin sa iba ang ating kabuhayan…
Mga Pahayagan
• Kalayaan – opisyal na pahayagan ng
  Katipunan
• Heraldo dela Revolucion [Tagapagbalita
  ng Himagsikan] – opisyal na pahayagan
  ng Republikang Pilipino
• La Independencia [Ang Kalayaan] –
  pahayagang pinamatnugutan ni Heneral
  Antonio Luna
Panahon ng Kolonyalismong
        Amerikano
       (1900s-1942)
Panahon ng Kolonyalismong
              Amerikano
    Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang…
•   Nagpapakita ng dalawang pwersang
    nagtutunggalian
•   Nakasulat sa wikang Katutubo, Kastila at Ingles
•   Tumatalakay sa pagkamakabayan o kaya’y mga
    paksang romantisista
•   Nananawagan ng pagpapatuloy ng rebolusyon o
    pagpapailalim sa mga Amerikano
•   Nagsisikhay na mapanatili ang sariling identidad
    o nangongopya ng mga estilong Kanluranin
Bakit sa Espanyol pa rin
         nagsulat ang iba?
• Protesta sa pananakop ng mga
  Amerikano na nagsasalita ng Ingles
• Mas matulain at mas akma sa panitikan
  ang Kastila kaysa Ingles, ayon sa kanila
• Bibihira pa ang sanay mag-Ingles sa mga
  unang taon ng pananakop ng Amerikano
• Espanyol pa rin ang wika ng mga
  intelektwal noon
Mga Manunulat sa Kastila
• Cecilio Apostol – sumulat ng mga tulang handog sa mga
  bayani at tumutuligsa sa mga Amerikano
• Fernando Ma. Guerrero – naglabas ng
  antolohiya/koleksyon ng mga tula na pinamagatang
  Crisalidas (“Mga Higad”)
• Jesus Balmori – may sagisag na Batikuling (isang uri ng
  puno); “poeta laureado” (poet laureate)
• Manuel Bernabe – makatang liriko
• Claro M. Recto – naglabas ng antolohiyang Bajo Los
  Cocoteros (“Sa Lilim/Shade ng Niyugan”)
• Apolinario Mabini – “utak ng Himagsikan”; ipinatapon ng
  mga Amerikano sa Guam dahil popular sa taumbayan
  ang kanyang mga sinusulat
Mga Nagsulat sa Tagalog
• Julian Cruz Balmaceda – sumulat ng
  “Bunganga ng Pating”
• Lope K. Santos – nobelista at
  mambabalarila (grammarian); Ama ng
  Balarilang Tagalog
• Jose Corazon de Jesus – “Huseng
  Batute”; “Makata ng Puso/Pag-ibig”
• Pascual Poblete – sumulat ng pasyon na
  anti-prayle
Mga Nagsulat sa Tagalog
• Florentino Collantes – batikang duplero;
  “Kuntil-Butil”
• Amado V. Hernandez – “Makata ng mga
  Manggagawa”
• Valeriano Hernandez-Peña – “Tandang
  Anong”; nobelista
• Iñigo Ed Regalado – “Odalager”;
  kwentista, nobelista at peryodista
Mga Nagsulat sa Tagalog at Iba
     Pang Wikang Katutubo
• Severino Reyes – “Ama ng Dulang
  Tagalog”
• Aurelio Tolentino – “Ama ng Dulang
  Kapampangan”
• Juan Crisostomo Sotto – “Ama ng
  Panitikang Kapampangan”
• Hermogenes Ilagan – mandudula
  (playwright)
• Patricio Mariano – kwentista
Mga Nagsulat sa Ingles
• Jose Garcia Villa – makatang Pormalista
  (art for art’s sake); “Doveglion”
• Zoilo Galang – nagsulat ng unang nobela
  sa Ingles
• Zulueta de Costa – makata
• N.V.M. (Nestor Vicente Madali) Gonzales
  – kwentista
• Paz Marquez Benitez – kwentista
•   Maximo Kalaw – nobelista
•   Juan Laya – nobelista
•   Leon Arguilla – kwentista
•   Nick Joaquin – kwentista
Ang Mga Panahon ng Panitikan
Mga Sanaysay
• El Desarrollo Caida Dela Republica Filipina
  (Ang Pagbagsak ng Republikang Pilipino) ni
  Apolinario Mabini – tumatalakay sa pagtataksil
  ng mga Pilipinong ilustrado sa Unang Republika
  ng Pilipinas
• Aves de Rapiña (Mga Ibong Mandaragit-
  EDITORYAL; iba pa sa nobela ni AVH) –
  tumutuligsa sa Amerikanong ganid at tiwali;
  nilathala sa pahayagang “El Renacimiento”;
  ipinasara ang pahayagan at ipinakulong ang
  mga editor at ibinenta/isinubasta ang lahat ng
  ari-arian ng dyaryo
Isinaling sipi ng Aves…

Sa daigdig, ang ilang tao ay ipinanganak
upang kumain o manila (to prey upon), at
ang iba nama’y para kainin o silain (to
become prey).
Inuutos niya sa pamamagitan ng mga
lihim na ahente at m
Mga Tula
• Al Yanqui ni Apostol – tumutuligsa sa
  pananakop ng mga Amerikano
• Maria Clara ni Guerrero – nagpapahayag
  ng pagluluksa dahil sa inagaw na
  kalayaan
• Pasyong Poblete – tumuligsa sa mga
  prayle sa pamamagitan ng tulang estilong
  pasyon
Mga Tula
• Kahapon, Ngayon at Bukas (IBA PA SA DULA)
  ni Aurelio Tolentino – alegorikal at sarkastikong
  batikos sa huwad na kabaitan ng Estados
  Unidos
• Sa Dakong Silangan (“modernong awit”) ni
  Jose Corazon de Jesus – alegorikal na
  pagtalakay sa kasaysayan ng Pilipinas mula
  pagdating ng mga Kastila hanggang sa
  pagdating ng mga bagong mananakop
  (Amerikano)
Mga Tula
• Bayan Ko ni Jose Corazon de Jesus –
  tumutuligsa sa pananakop ng dayuhan at
  nagbibigay-pag-asa na balang araw,
  lalaya rin ang bayan (nilapatan ng musika
  ni Prop. Constancio de Guzman kaya
  naging awit)
• Mahalin Ang Sariling Wika ni Joaquin
  Mañibo
Mga Tula
• Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking
  Bayan ni Amado V. Hernandez
• Ang Lumang Simbahan ni Florentino
  Collantes
Sipi mula sa “Kung Tuyo na
      ang Luha Mo, Aking Bayan”
Lumuha ka, aking bayan, buong lungkot mong iluha
ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa:
ang bandilang sagisag mo’y lukob ng dayong bandila,
pati wikang minana mo’y busabos ng ibang wika…

(Weep, my country, with all sadness weep for
the miserable plight of your poor land:
the flag that symbolizes you is eclipsed by a foreign banner,
even your language of heritage is enslaved by another.)
Sipi mula sa “Kung Tuyo na
  ang Luha Mo, Aking Bayan”
Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop
na sa iyo’y pampahirap, sa banyaga’y pampalusog:
ang lahat mong kayamana’y kamal-kamal na naubos,
ang lahat mong kalayaa’y sabay-sabay na natapos…

[Weep over a thousand and one tragedies that conspired
to heap burdens upon you, tonic for the foreigners:
all of your treasure chests have been totally emptied,
all of your liberties were simultaneously murdered.
Sipi sa tulang
    “Al yanqui”(Sa mga Yankee)
            ni Apostol
¡Yankee!
Si mis estrofas logra sobrevivirme,
sus palabras vibraran
en los siglos venideros el odio eterno
del eterno paria.
(Yankee!
Should my lines outlive me,
their words will make known
to future ages the eternal outcast’s
eternal hatred.)
Sipi sa tulang
      “Maria Clara” ni Guerrero
            ni Apostol
Lore sobre nosotros,
alma hermana,
Sobre esta tierra que te
quiere y te nombra…
¡Todavia no surge la mañana!
¡Todavia lloramos en la sombra!

{Weep over us, sister spirit
Weep for this land which
loves you and calls on you…
Morning still has not come!
We are still weeping in the shadows!}
Sipi sa tulang “Kahapon, Ngayon at
       Bukas” (iba pa sa dula)
 (Nagsasalita ang Estados Unidos
 At sasagot ang Pilipinas:)
 Ang tunay kong nais kayo ay turuan
 ng pamamahala nitong inyong bayan
 saka pagkatapos sa inyo’y ibigay
 ang pagsasarili ng malayang buhay.

 Ani Kalayaan: Aking hinihiling
 Itong aking baya’y iyong palayain
 Pabayaan akong gumawa ng aming
 Mga kautusang sukat kailanganin.
Sipi sa tulang “Kahapon, Ngayon at
       Bukas” (iba pa sa dula)
 (patama sa Estados Unidos:)
 Siya palibhasa ay MALAKING hari
 Sa ibayong dagat MALAKI ang lahi
 kaya MALALAKI lahat niyang gawi
 at lalong MALAKI gugol na salapi.

 Pawang MALALAKI ang ginawang bahay
 at MALALAKI rin ang tulay at lansangan
 at lalo pang MALALAKI naman
 ang lahat ng buwis na pataw sa bayan
Sipi mula “Sa Dakong Silangan”
(Patama sa katangahan ng ilang Pilipinong maka-
Amerikano)
Sa gayo’y pamuling lumamlam ang araw
nitong sawing lahi sa dakong silangan;
Mayroon bayan palang kahit sinasakal,
ay di mo makita ang bakas ng kamay.

(Patama sa edukasyong Kanluranin/Kano:)
At ang kabataang tila nabubulag
kay dami ng aklat ngunit walang aklat
libo-libong aral, laksa-laksang pilak
paglabas sa templo’y dayuhan ang utak.
Sipi mula “Sa Dakong Silangan”
(Tagubilin sa kabataan:)
Kayong kabataang pag-asa ng bukas
huwag mangawili sa masayang palad
habang ang bayan mo’y may kadena’t hirap
paglaya’y hanapin sa aklat o tabak.

{Oh young men and women, tomorrow’s hope,
do not be intoxicated with the good life
while your country’s enslaved and oppressed
seek out liberty in books or through force.}
Sipi mula “Mahalin
         Ang Sariling Wika”
Ang wikang sarili’y arteng mahiwaga
landasin ng bayan sa pagkatimawa
ngunit kapag ito’y hindi nakalaya
malulugami na sa pagdaralita

{A nation’s language is a mysterious art
the path of a country towards freedom
but if it fails to be liberated
the nation will miserably stay in poverty.}
Bayan Ko
Ang bayan kong Pilipinas,
Lupain ng ginto’t bulaklak
Pag-ibig ang sa kanyang palad
Nag-alay ng ganda’t dilag

At sa kanyang yumi at ganda
Dayuhan ay nahalina
Bayan ko, binihag ka
Nasadlak sa dusa.
Bayan Ko
Ibong mang may layang lumipad
Kulungin mo at umiiyak
Bayan pa kayang sakdal-dilag
ang di magnasang makaalpas

Pilipinas kong minumutya
Pugad ng luha ko’t dalita
Aking adhika
Makita kang sakdal-laya.
Mga Dula
• Walang Sugat (sarswela) ni Severino Reyes –
  ukol sa pag-iibigan ng isang babae at ng
  Katipunero
• Napun, Ngeni at Bukas [Kahapon, Ngayon at
  Bukas] sarswela ni Aurelio Tolentino – tuligsa sa
  pananakop ng mga Amerikano; ipinaaresto si
  Tolentino at ang mga artistang gumanap; ni-raid
  ang mga pagpapalabas
• Anac Ning Katipunan [Anak ng Katipunan]
  sarswela ni Juan Crisostomo Sotto
• Tanikalang Ginto ni Juan Abad – dulang pag-ibig
  ang paimbabaw (superficial) na tema ngunit
  pagtuligsa sa imperyalismong Amerikano ang
  tunay na mensahe
Mga Dula
• Pobres y Ricos [Mga Mahirap at Mga
  Mayaman] sarswela ni Isabelo delos
  Reyes – tumatalakay sa kaawa-awang
  kalagayan ng mga manggagawa sa
  Pilipinas
• Bagong Cristo ni Aurelio Tolentino –
  tumatalakay sa minimithing pagkakaisa ng
  mga manggagawa upang makamit nila
  ang kanilang hinahangad na uri ng lipunan
Mga Nobela
• Banaag at Sikat [Glimmer and Sunshine] ni
  Lope K. Santos – kauna-unahang nobelang
  tumalakay sa sosyalismo
• Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez Peña
• Madaling Araw [Dawn] ni Iñigo Ed Regalado
• Pinaglahuan ni Faustino Aguilar – nobelang
  nananawagan ng rebolusyon ng mga
  manggagawa
• Mga Anak-Dalita ni Patricio Mariano
• Mga Anak-Bukid ni Rosauro Almario
Mga Nobela
• Bulalakaw ng Pag-asa ni Ismael A.
  Amado – tampok ang karakter na mala-
  Simoun
• Pusong Walang Pag-ibig ni Roman
  Reyes
Sipi sa “Banaag at Sikat”
…Sa Estado Sosyalista, ang lahat ay mag-aaral,
gagawa ng bagay-bagay ayon sa kanyang hilig
at sa pangangailangan ng sambayanan. Wala
nang matututong magnakaw, sapagkat wala
namang pag-aari ng ibang nanakawin: ang lahat
ay sa lahat na.
{…In the socialist state, everyone will study, will
do things in accordance to what he wants and
what the people needs. There would no longer
be thieves, because private property that can be
stolen no longer exists: everything belongs to
everyone.}
Sipi sa “Pinaglahuan”
Sa ikapagtatagumpay ng alinmang layon, sa
ikabibihis ng katauhang dinudusta, at sa
ipagwawagi ng Katwiran laban sa Lakas ay
kailangan ang luha’t ang apoy na panunog.
Maggiba muna saka magbuo pagkatapos.
{To successfully attain any objective, to redeem
the oppressed people, and for Right to
overcome Might, tears and fire that burns are
needed. Destroy first so as to create afterwards.}
Sipi mula sa
       “Bulalakaw ng Pag-asa”
(Pag-aalay ng may-akda sa “Bayan Ko”)
…Upang matubos nang ganap sa kuko ng mga kaaway
mong lihim ay kinakailangang matanim sa puso at
mabatid ng bawat Pilipino, na ang una at huling tungkulin
niya sa iyo ay ang matutong gumiba, gumutay, tumupok,
nang walang kapangi-pangimi, sa dapat igiba, gutayin at
tupukin.
{…So as to totally redeem you from your disguised
enemies, it should be inculcated in the hearts of and be
known to every Filipino, that his first and last duty is to
learn how to demolish, destroy and burn, without any
restraint, things that should be demolished, destroyed
and burned.}
Ang Balagtasan
• Nagsimula noong unang bahagi ng 1900s
• Pagtatangka ng mga makabayang makata na ikiling (to
  tilt) ang paksa ng mga patulang pagtatalo gaya ng sa
  duplo sa mga paksang pampulitika at panlipunan
• Ang mga unang balagtasan ay tumalakay sa mga
  paksang gaya ng: wikang sarili, wikang Ingles o Kastila?;
  obrero o eskirol; kagyat (immediate) na kalayaan o
  awtonomiya?
• Ipinangalan kay Francisco Balagtas; nagkaroon ng
  bersyon sa ibang wika gaya ng sa Kapampangan
  (Crisottan: parangal kay Juan Crisostomo Sotto) at sa
  Ilokano (Bukanegan: parangal kay Pedro Bukaneg)
Mga Pahayagan
• El Nuevo Dia [Ang Bagong Araw]
• El Grito del Pueblo [Ang Sigaw ng
  Bayan]
• El Renacimiento [Ang Muling Pagsilang]
Mga Nobelang Ingles
•   A Child of Sorrow ni Zoilo Galang
•   The Filipino Rebel ni Maximo Kalaw
•   His Native Soil ni Juan Laya
•   His Dishonor the Mayor ni Leon Ma.
    Guerrero
Panahon ng Pananakop ng
Hapon/Gintong Panahon ng
   Panitikang Tagalog
       (1942-1944)
Panahon ng Pananakop ng Hapon
Ang panitikan sa panahong ito ay
  karaniwang…
• Nakasulat sa wikang katutubo gaya ng
  Tagalog
• May “katutubong kulay”
• Tumatalakay sa buhay sa
  lalawigan/kanayunan (countryside),
  paghahangad ng kalayaan at
  pagkamakabayan
Mga Tula
• Haiku (5-7-5)
  Hila mo’y tabak…
  Ang bulaklak: nanginig!
  Sa paglapit mo.
• Tanaga (7-7-7-7)
  Palay siyang matino
  Nang humangi’y yumuko
  Ngunit muling tumayo
  Nagkabunga ng ginto
Maikling Kwento
• Suyuan sa Tubigan ni Macario Pineda
• Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes
• Uhaw ang Tigang na Lupa ni Liwayway
  Arceo
• Lunsod, Nayon at Dagat-Dagatan ni
  NVM Gonzales
Dula
• Sa Pula, Sa Puti ni Francisco “Soc”
  Rodrigo
Natatanging Kontribusyon ng mga
  Hapon sa Panitikan ng Pilipinas
• Ipinagbawal ang paggamit ng Ingles (taktika
  upang maakit ang mga Pilipino sa republikang
  papet ng mga Hapon)
• Hinikayat ang mga manunulat na magsulat sa
  Tagalog at iba pang wikang katutubo
• Pinayagan ang pag-iral (existence/operation) ng
  mga magasin na gaya ng Liwayway na
  nagpalaganap sa sariling panitikan ng Pilipinas
  (bagamat nakapailalim ito sa sensura o
  censorship)
Panahon ng “Isinauling Kalayaan”/
     “Malayang Republika”
           (1946-1960)
Panahon ng “Isinauling Kalayaan”/
     “Malayang Republika”
• Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang…
• Tumatalakay sa masasamang karanasan ng
  mga Pilipino sa ilalim ng mga Hapon
• Isinasali/inilalahok sa mga patimpalak gaya ng
  Carlos Palanca Memorial Awards for Literature
  (ang pinakapopular na timpalak sa pagsulat sa
  Pilipinas)
• Sosyal-realista (social realist: sumasalamin sa
  lipunan)
Mga Antolohiya/Koleksyon
• Ako’y Isang Tinig – mga tula at sanaysay
  ni Genoveva Edroza-Matute
• Parnasong Tagalog – mga piling tulang
  Tagalog
Mga Unang Nagwagi sa
        Timpalak Palanca
Maikling Kuwento
• Unang Gantimpala – “Kuwento ni Mabuti”
  ni Genoveva Edroza-Matute
• Ikalawang Gantimpala – “Mabangis na
  Kamay…Maamong Kamay” ni Pedro S.
  Dandan
• Ikatlong Gantimpala – “Planeta, Buwan at
  Mga Bituin”
Mga Unang Nagwagi sa
        Timpalak Palanca
Dula
• “Hulyo 4, 1954 A.D.” ni Dionisio Salazar
Mga Nobela
• Maganda Pa Ang Daigdig ni Lazaro
  Francisco
• Pagkamulat ni Magdalena nina Elpidio
  Kapulong at Alejandro G. Abadilla
• Mga Ibong Mandaragit ni Amado V.
  Hernandez
• Tundo Man Ay May Langit Din ni Andres
  Cristobal-Cruz
Mga Tula
• Ako Ang Daigdig ni Alejandro G. Abadilla
  (AGA)
Panahon ng Aktibismo
     (1960s-1970s)
Panahon ng Aktibismo
• Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang…
• Aktibista
• Sosyal-realista (social realist: sumasalamin sa
  lipunan)
• Tumatalakay sa mga suliraning panlipunan
  (kawalan ng lupa ng mga magsasaka,
  mababang sahod ng mga manggagawa,
  rebelyon sa kanayunan, katiwalian sa
  pamahalaan atbp.)
• Mapanghimagsik
Mga Tula
• Mga Duguang Plakard [mahabang tulang
  alay sa mga demonstrador na pinatay sa
  Mendiola] ni Rogelio Mangahas
• Ang Burgis sa Kanyang Almusal
  [pagtuligsa sa kawalang-
  pakialam/insensitivity ng mga middle class
  sa karukhaan ng taumbayan] ni Rolando
  S. Tinio
Mga Tula
• Tata Selo [iba pa sa maikling kwento] ni
  Romulo Sandoval
• Ang Mga Kagila-gilalas na
  Pakikipagsapalaran ni Juan de la Cruz
  ni Jose “Pete” Lacaba
• May Bango Ang Awit ng Rebolusyon ni
  P.T. Martin
• Elehiya sa Isang Rebelde ni Virgilio
  Almario
Sipi sa “Kagila-gilalas…”
Nang wala nang malunok
si Juan de la Cruz
dala-dala’y gulok
gula-gulanit na ang damit
wala pa ring laman ang bulsa
umakyat
sa Arayat
      ang namayat
na si Juan de la Cruz
Sipi mula sa “May Bango…”
Ang awit ng rebolusyon   The song of revolution
ay awit ng isang baliw   is the song of a lunatic
sa lipunang              in a society where
kabaliwa’y kalayaan      lunacy is freedom
para lumaya              to be free
sa kabaliwan             from the lunacy
ng pagiging alipin.      of slavery.
Sipi mula sa “May Bango …”
Aling awit pa kaya          What other song
ang magpapaligaya           can give happiness
sa pusong inulila                 to a heart forsaken
ng pag-ibig at hustisya             by love and justice
kundi awit ng rebolusyon.   except the song of the revolution.
O kaysarap                  How sweet it is
masamyo,madama              to savor, to feel
ang lagitik, ang sonata     the creak, the sonata
ng bala’t pulbura           of bullet and gunpowder
sa bayang pinuputa.         in a prostituted country.
Sipi mula sa “Elehiya…”
Ngayon lalong luksa ang kalang malamig
Maging ang ulilang araro sa linang
Daga’y magpiging man sa banga’t kamalig
Wala nang sisinop sa ipang iiwan.

(Now the cold stove is more mournful
so is the plow forsaken in the field
Though the rats feast on pots and in the barn
no one will throw the hulls that are left.)
Sipi mula sa “Elehiya…”
Sapagkat nang ikaw’y bistayin ng punglo
Habang nagpupunla ng bagong pag-asa
Sa nayo’t bukirin, ang tumapong dugo’y
may katas at samyong sa lupa’y pamana.

(Because when you were smothered by bullets)
while you were sowing renewed hope
in the fields and the countryside, the blood spilled
had flavor and fragrance that is your legacy to the land
Mga Nobela
• Daluyong ni Lazaro Francisco
• Luha ng Buwaya ni Amado V. Hernandez
• Dugo sa Bukang-Liwayway ni Rogelio
  Sicat
• Sa Mga Kuko ng Liwanag ni Edgardo
  Reyes
Mga Maikling Kuwento
• Banyaga ni Liwayway Arceo
• Impeng Negro ni Rogelio Sicat
• Tata Selo ni Rogelio Sicat
• Ang Kamatayan ni Tiyo Samuel ni Efren
  Abueg
• Servando Magdamag ni Ricky Lee
• Isang Araw sa Buhay ni Lazaro ni Jose
  Rey Munsayac
Panahon ng Batas Militar/
         “Bagong Lipunan”/
        Diktadurang Marcos
Ang panitikan sa panahong ito ay
  karaniwang…
• Tumatalakay pa rin sa mga suliraning
  panlipunan
• Matimpi (subdued) at pailalim/indirekta
  (subtle) ang pagbatikos sa kawalan ng
  kalayaan
Mga Tula
• Kung Ang Tula Ay Isa Lamang ni Jesus
  Manuel Santiago

More Related Content

What's hot

Kompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa Pilipinas
Kompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa PilipinasKompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa Pilipinas
Kompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa PilipinasAvigail Gabaleo Maximo
 
Panitikan sa panahon ng kalayaan
Panitikan sa panahon ng kalayaanPanitikan sa panahon ng kalayaan
Panitikan sa panahon ng kalayaancharlhen1017
 
Kulturang popular
Kulturang popularKulturang popular
Kulturang popularJed0315
 
Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)
Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)
Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)niel lopez
 
Panitikan sa Panahon ng Kastila
Panitikan sa Panahon ng KastilaPanitikan sa Panahon ng Kastila
Panitikan sa Panahon ng KastilaMerland Mabait
 
Mga Teoryang Pampanitikan
Mga Teoryang PampanitikanMga Teoryang Pampanitikan
Mga Teoryang PampanitikanAdmin Jan
 
Akdang Patula
Akdang PatulaAkdang Patula
Akdang PatulaSCPS
 
Pagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryo
Pagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryoPagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryo
Pagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryoDenni Domingo
 
Ang Ating Panitikang Filipino
Ang Ating Panitikang FilipinoAng Ating Panitikang Filipino
Ang Ating Panitikang FilipinoMark Arce
 
Panitikan sa Panahon ng Amerikano
Panitikan sa Panahon ng AmerikanoPanitikan sa Panahon ng Amerikano
Panitikan sa Panahon ng AmerikanoMae Garcia
 
Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaan
Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaanAng Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaan
Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaanPinky Rose Tapayan
 

What's hot (20)

Ang Panitikan
Ang PanitikanAng Panitikan
Ang Panitikan
 
Kompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa Pilipinas
Kompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa PilipinasKompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa Pilipinas
Kompletong kasaysayan ng Pahayagan at Pahayagang Pangkampus sa Pilipinas
 
Panitikan sa panahon ng amerikano
Panitikan sa panahon ng amerikanoPanitikan sa panahon ng amerikano
Panitikan sa panahon ng amerikano
 
Kontemporaryong Panitikan
Kontemporaryong PanitikanKontemporaryong Panitikan
Kontemporaryong Panitikan
 
Panitikan sa panahon ng kalayaan
Panitikan sa panahon ng kalayaanPanitikan sa panahon ng kalayaan
Panitikan sa panahon ng kalayaan
 
Kabanata 3
Kabanata 3Kabanata 3
Kabanata 3
 
Kulturang popular
Kulturang popularKulturang popular
Kulturang popular
 
Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)
Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)
Panitikan ng Bagong Lipunan (Never Again)
 
Panitikan sa Panahon ng Kastila
Panitikan sa Panahon ng KastilaPanitikan sa Panahon ng Kastila
Panitikan sa Panahon ng Kastila
 
Mga Teoryang Pampanitikan
Mga Teoryang PampanitikanMga Teoryang Pampanitikan
Mga Teoryang Pampanitikan
 
Akdang Patula
Akdang PatulaAkdang Patula
Akdang Patula
 
Panahon ng Hapon
Panahon ng HaponPanahon ng Hapon
Panahon ng Hapon
 
Pagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryo
Pagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryoPagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryo
Pagsusuri sa panitikang pilipino sa panahon ng kontemporaryo
 
Ang Ating Panitikang Filipino
Ang Ating Panitikang FilipinoAng Ating Panitikang Filipino
Ang Ating Panitikang Filipino
 
Karagatan
KaragatanKaragatan
Karagatan
 
Panitikan sa Panahon ng Amerikano
Panitikan sa Panahon ng AmerikanoPanitikan sa Panahon ng Amerikano
Panitikan sa Panahon ng Amerikano
 
Panitikan at rehiyon
Panitikan at rehiyonPanitikan at rehiyon
Panitikan at rehiyon
 
Panitikan lit1-report
Panitikan lit1-reportPanitikan lit1-report
Panitikan lit1-report
 
Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaan
Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaanAng Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaan
Ang Panitikan sa Panahon ng isinauling kalayaan
 
Karagatan at duplo
Karagatan at duploKaragatan at duplo
Karagatan at duplo
 

Viewers also liked

Kaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahon
Kaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahonKaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahon
Kaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahonGilbert Joyosa
 
Panahon ng pagbabago
Panahon ng pagbabagoPanahon ng pagbabago
Panahon ng pagbabagoKing Ayapana
 
panahon ng pagkamulat
panahon ng pagkamulatpanahon ng pagkamulat
panahon ng pagkamulatshekainalea
 
grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...
grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...
grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...Gray01
 
Mga Akda/Naisulat ni Dr. Jose Rizal
Mga Akda/Naisulat ni Dr. Jose RizalMga Akda/Naisulat ni Dr. Jose Rizal
Mga Akda/Naisulat ni Dr. Jose RizalCedrick Abadines
 
AP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa China
AP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa ChinaAP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa China
AP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa ChinaJuan Miguel Palero
 
Hekasi v 1st 4th grading period
Hekasi v 1st  4th grading periodHekasi v 1st  4th grading period
Hekasi v 1st 4th grading periodEDITHA HONRADEZ
 
Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...
Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...
Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...Rejane Cayobit
 
Panahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahon
Panahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahonPanahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahon
Panahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahonMai Amora
 
Banghay sa A.P. III
Banghay sa A.P. IIIBanghay sa A.P. III
Banghay sa A.P. IIIYuna Lesca
 
Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...
Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...
Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...Alexis Trinidad
 
AP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng Espanya sa Pilipinas
AP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng  Espanya sa PilipinasAP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng  Espanya sa Pilipinas
AP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng Espanya sa PilipinasCeleen del Rosario
 
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)Crystal Mae Salazar
 

Viewers also liked (20)

Kaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahon
Kaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahonKaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahon
Kaligirang pangkasaysayan ng tula sa iba’t ibang panahon
 
Panahon ng pagbabago
Panahon ng pagbabagoPanahon ng pagbabago
Panahon ng pagbabago
 
Panahon ng Pagkamulat
Panahon ng PagkamulatPanahon ng Pagkamulat
Panahon ng Pagkamulat
 
panahon ng pagkamulat
panahon ng pagkamulatpanahon ng pagkamulat
panahon ng pagkamulat
 
grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...
grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...
grade 8 module !!! andito ung may chart :D saka ung asias natural resourcs ge...
 
Panitikan ng CAR
Panitikan ng CARPanitikan ng CAR
Panitikan ng CAR
 
Panitikan sa panahon ng propaganda
Panitikan sa panahon ng propagandaPanitikan sa panahon ng propaganda
Panitikan sa panahon ng propaganda
 
Mga Akda/Naisulat ni Dr. Jose Rizal
Mga Akda/Naisulat ni Dr. Jose RizalMga Akda/Naisulat ni Dr. Jose Rizal
Mga Akda/Naisulat ni Dr. Jose Rizal
 
Paggawa ng mabuti sa kapwa
Paggawa ng mabuti sa kapwaPaggawa ng mabuti sa kapwa
Paggawa ng mabuti sa kapwa
 
Paggawa ng mabuti sa kapwa
Paggawa ng mabuti sa kapwaPaggawa ng mabuti sa kapwa
Paggawa ng mabuti sa kapwa
 
AP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa China
AP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa ChinaAP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa China
AP 7 Lesson no. 15-A: Sinaunang Kababaihan Sa China
 
Hekasi v 1st 4th grading period
Hekasi v 1st  4th grading periodHekasi v 1st  4th grading period
Hekasi v 1st 4th grading period
 
Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...
Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...
Masusing Banghay Aralin sa Araling Panlipunan Grade IX- Aralin 5 Yunit III- K...
 
Lesson plan sa Hekasi
Lesson plan sa HekasiLesson plan sa Hekasi
Lesson plan sa Hekasi
 
Panahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahon
Panahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahonPanahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahon
Panahon ng pagbabago sa pagbabago ng panahon
 
Hekasi
HekasiHekasi
Hekasi
 
Banghay sa A.P. III
Banghay sa A.P. IIIBanghay sa A.P. III
Banghay sa A.P. III
 
Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...
Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...
Katutubong Panitikang Filipino (Kasaysayan ng Panitikang Pilipino) Ni: G. Ale...
 
AP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng Espanya sa Pilipinas
AP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng  Espanya sa PilipinasAP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng  Espanya sa Pilipinas
AP 5: Aralin 6 kolonisasyon at dahilan ng pananakop ng Espanya sa Pilipinas
 
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)
Banghay Aralin sa Araling Panlipunan 10 (SYNECTICS EXPEDITION)
 

Similar to Ang Mga Panahon ng Panitikan

Ang_Mga_Panahon_ng_Panitikan.ppt
Ang_Mga_Panahon_ng_Panitikan.pptAng_Mga_Panahon_ng_Panitikan.ppt
Ang_Mga_Panahon_ng_Panitikan.pptKryzthanjaynunez
 
Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)
Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)
Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)Grace052815
 
Ang mga panahon ng panitikan (1)
Ang mga panahon ng panitikan (1)Ang mga panahon ng panitikan (1)
Ang mga panahon ng panitikan (1)Johdea Aquino
 
Panitilkan Ng pilipinas
Panitilkan Ng pilipinas Panitilkan Ng pilipinas
Panitilkan Ng pilipinas junaid mascara
 
Filipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng Espanyol
Filipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng EspanyolFilipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng Espanyol
Filipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng EspanyolJuan Miguel Palero
 
panitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdf
panitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdfpanitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdf
panitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdfAngelaTaala
 
Lit103.pagpapalaganap ng kristiyanismo
Lit103.pagpapalaganap ng kristiyanismoLit103.pagpapalaganap ng kristiyanismo
Lit103.pagpapalaganap ng kristiyanismoEzr Acelar
 
Panitikan Panahon bago dumating ang kastila
Panitikan Panahon bago dumating ang kastilaPanitikan Panahon bago dumating ang kastila
Panitikan Panahon bago dumating ang kastilaJenielynGaralda
 
dokumen.tips_kolonyalismong-kastila.ppt
dokumen.tips_kolonyalismong-kastila.pptdokumen.tips_kolonyalismong-kastila.ppt
dokumen.tips_kolonyalismong-kastila.pptEricPascua4
 
6 panahonng amerikano
6 panahonng amerikano6 panahonng amerikano
6 panahonng amerikanomelissa napil
 
panitikan sa panahon ng kastila_final.pptx
panitikan sa panahon ng kastila_final.pptxpanitikan sa panahon ng kastila_final.pptx
panitikan sa panahon ng kastila_final.pptxReymarkPeranco2
 
Panahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng hapon
Panahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng haponPanahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng hapon
Panahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng haponSpencerPelejo
 
panitikan sa panahon ng propaganda
panitikan sa panahon ng propagandapanitikan sa panahon ng propaganda
panitikan sa panahon ng propagandasjbians
 
Kuwentong Pambata
Kuwentong PambataKuwentong Pambata
Kuwentong Pambatagenbautista
 
pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...
pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...
pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...Eliezeralan11
 

Similar to Ang Mga Panahon ng Panitikan (20)

Ang_Mga_Panahon_ng_Panitikan.ppt
Ang_Mga_Panahon_ng_Panitikan.pptAng_Mga_Panahon_ng_Panitikan.ppt
Ang_Mga_Panahon_ng_Panitikan.ppt
 
Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)
Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)
Ang+mga+panahon+ng+panitikan (1)
 
Ang mga panahon ng panitikan (1)
Ang mga panahon ng panitikan (1)Ang mga panahon ng panitikan (1)
Ang mga panahon ng panitikan (1)
 
Panitilkan Ng pilipinas
Panitilkan Ng pilipinas Panitilkan Ng pilipinas
Panitilkan Ng pilipinas
 
Filipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng Espanyol
Filipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng EspanyolFilipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng Espanyol
Filipino 8 Mga Akdang Lumaganap sa Panahon ng Espanyol
 
panitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdf
panitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdfpanitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdf
panitikansapanahonngkatila-141205011050-conversion-gate01-1.pdf
 
Lit103.pagpapalaganap ng kristiyanismo
Lit103.pagpapalaganap ng kristiyanismoLit103.pagpapalaganap ng kristiyanismo
Lit103.pagpapalaganap ng kristiyanismo
 
Panitikan Panahon bago dumating ang kastila
Panitikan Panahon bago dumating ang kastilaPanitikan Panahon bago dumating ang kastila
Panitikan Panahon bago dumating ang kastila
 
dokumen.tips_kolonyalismong-kastila.ppt
dokumen.tips_kolonyalismong-kastila.pptdokumen.tips_kolonyalismong-kastila.ppt
dokumen.tips_kolonyalismong-kastila.ppt
 
6 panahonng amerikano
6 panahonng amerikano6 panahonng amerikano
6 panahonng amerikano
 
panitikan sa panahon ng kastila_final.pptx
panitikan sa panahon ng kastila_final.pptxpanitikan sa panahon ng kastila_final.pptx
panitikan sa panahon ng kastila_final.pptx
 
Panahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng hapon
Panahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng haponPanahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng hapon
Panahon ng himagsikan, panahon ng amerikano at panahon ng hapon
 
Filipino takdang aralin
Filipino takdang aralinFilipino takdang aralin
Filipino takdang aralin
 
Pahapyaw ng Panitikan
Pahapyaw ng PanitikanPahapyaw ng Panitikan
Pahapyaw ng Panitikan
 
panitikan sa panahon ng propaganda
panitikan sa panahon ng propagandapanitikan sa panahon ng propaganda
panitikan sa panahon ng propaganda
 
Pagbabagong diwa 101
Pagbabagong diwa 101Pagbabagong diwa 101
Pagbabagong diwa 101
 
Pag unlad ng panitikan
Pag unlad ng panitikanPag unlad ng panitikan
Pag unlad ng panitikan
 
Kuwentong Pambata
Kuwentong PambataKuwentong Pambata
Kuwentong Pambata
 
Rizal - Kabanata 4
Rizal - Kabanata 4Rizal - Kabanata 4
Rizal - Kabanata 4
 
pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...
pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...
pdfslide.tips_kasaysayan-ng-wikang-pambansa-sa-panahon-ng-rebolusyong-pilipin...
 

More from Mckoi M

Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at Bulkan
Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at BulkanSi Pele, ang Diyosa ng Apoy at Bulkan
Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at BulkanMckoi M
 
Pagpapalawak ng Pangungusap
Pagpapalawak ng PangungusapPagpapalawak ng Pangungusap
Pagpapalawak ng PangungusapMckoi M
 
Macbeth ni William Shakespeare
Macbeth ni William ShakespeareMacbeth ni William Shakespeare
Macbeth ni William ShakespeareMckoi M
 
Ang Kuwento ng Isang Oras ni Kate Chopin
Ang Kuwento ng Isang Oras ni Kate ChopinAng Kuwento ng Isang Oras ni Kate Chopin
Ang Kuwento ng Isang Oras ni Kate ChopinMckoi M
 
Ang Pang-ugnay
Ang Pang-ugnayAng Pang-ugnay
Ang Pang-ugnayMckoi M
 
Ang Pangunahing Paksa at mga Pantulong na Detalye
Ang Pangunahing Paksa at mga Pantulong na DetalyeAng Pangunahing Paksa at mga Pantulong na Detalye
Ang Pangunahing Paksa at mga Pantulong na DetalyeMckoi M
 
Mga Uri at mga Aspekto ng Pandiwa
Mga Uri at mga Aspekto ng PandiwaMga Uri at mga Aspekto ng Pandiwa
Mga Uri at mga Aspekto ng PandiwaMckoi M
 
Mga Uri ng Panghalip
Mga Uri ng PanghalipMga Uri ng Panghalip
Mga Uri ng PanghalipMckoi M
 
Ang Parabula ng Sampung Dalaga
Ang Parabula ng Sampung DalagaAng Parabula ng Sampung Dalaga
Ang Parabula ng Sampung DalagaMckoi M
 
Si Pygmalion at Si Galatea
Si Pygmalion at Si GalateaSi Pygmalion at Si Galatea
Si Pygmalion at Si GalateaMckoi M
 
Ang Korido
Ang KoridoAng Korido
Ang KoridoMckoi M
 
Si Mangita at si Larina
Si Mangita at si LarinaSi Mangita at si Larina
Si Mangita at si LarinaMckoi M
 
Mga Patunay at Mga Posibilidad
Mga Patunay at Mga PosibilidadMga Patunay at Mga Posibilidad
Mga Patunay at Mga PosibilidadMckoi M
 
Natalo rin si Pilandok
Natalo rin si PilandokNatalo rin si Pilandok
Natalo rin si PilandokMckoi M
 
Ang Munting Ibon
Ang Munting IbonAng Munting Ibon
Ang Munting IbonMckoi M
 
Paunang Pagsusulit
Paunang PagsusulitPaunang Pagsusulit
Paunang PagsusulitMckoi M
 
TULALANG: Epiko ng mga Manobo
TULALANG: Epiko ng mga ManoboTULALANG: Epiko ng mga Manobo
TULALANG: Epiko ng mga ManoboMckoi M
 
Pagsasagawa ng Sarbey
Pagsasagawa ng SarbeyPagsasagawa ng Sarbey
Pagsasagawa ng SarbeyMckoi M
 
Kaligirang Kasaysayan ng Epiko
Kaligirang Kasaysayan ng EpikoKaligirang Kasaysayan ng Epiko
Kaligirang Kasaysayan ng EpikoMckoi M
 
Pang-uri
Pang-uriPang-uri
Pang-uriMckoi M
 

More from Mckoi M (20)

Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at Bulkan
Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at BulkanSi Pele, ang Diyosa ng Apoy at Bulkan
Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at Bulkan
 
Pagpapalawak ng Pangungusap
Pagpapalawak ng PangungusapPagpapalawak ng Pangungusap
Pagpapalawak ng Pangungusap
 
Macbeth ni William Shakespeare
Macbeth ni William ShakespeareMacbeth ni William Shakespeare
Macbeth ni William Shakespeare
 
Ang Kuwento ng Isang Oras ni Kate Chopin
Ang Kuwento ng Isang Oras ni Kate ChopinAng Kuwento ng Isang Oras ni Kate Chopin
Ang Kuwento ng Isang Oras ni Kate Chopin
 
Ang Pang-ugnay
Ang Pang-ugnayAng Pang-ugnay
Ang Pang-ugnay
 
Ang Pangunahing Paksa at mga Pantulong na Detalye
Ang Pangunahing Paksa at mga Pantulong na DetalyeAng Pangunahing Paksa at mga Pantulong na Detalye
Ang Pangunahing Paksa at mga Pantulong na Detalye
 
Mga Uri at mga Aspekto ng Pandiwa
Mga Uri at mga Aspekto ng PandiwaMga Uri at mga Aspekto ng Pandiwa
Mga Uri at mga Aspekto ng Pandiwa
 
Mga Uri ng Panghalip
Mga Uri ng PanghalipMga Uri ng Panghalip
Mga Uri ng Panghalip
 
Ang Parabula ng Sampung Dalaga
Ang Parabula ng Sampung DalagaAng Parabula ng Sampung Dalaga
Ang Parabula ng Sampung Dalaga
 
Si Pygmalion at Si Galatea
Si Pygmalion at Si GalateaSi Pygmalion at Si Galatea
Si Pygmalion at Si Galatea
 
Ang Korido
Ang KoridoAng Korido
Ang Korido
 
Si Mangita at si Larina
Si Mangita at si LarinaSi Mangita at si Larina
Si Mangita at si Larina
 
Mga Patunay at Mga Posibilidad
Mga Patunay at Mga PosibilidadMga Patunay at Mga Posibilidad
Mga Patunay at Mga Posibilidad
 
Natalo rin si Pilandok
Natalo rin si PilandokNatalo rin si Pilandok
Natalo rin si Pilandok
 
Ang Munting Ibon
Ang Munting IbonAng Munting Ibon
Ang Munting Ibon
 
Paunang Pagsusulit
Paunang PagsusulitPaunang Pagsusulit
Paunang Pagsusulit
 
TULALANG: Epiko ng mga Manobo
TULALANG: Epiko ng mga ManoboTULALANG: Epiko ng mga Manobo
TULALANG: Epiko ng mga Manobo
 
Pagsasagawa ng Sarbey
Pagsasagawa ng SarbeyPagsasagawa ng Sarbey
Pagsasagawa ng Sarbey
 
Kaligirang Kasaysayan ng Epiko
Kaligirang Kasaysayan ng EpikoKaligirang Kasaysayan ng Epiko
Kaligirang Kasaysayan ng Epiko
 
Pang-uri
Pang-uriPang-uri
Pang-uri
 

Recently uploaded

Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...Stephaniemagnaye2
 
CATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptx
CATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptxCATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptx
CATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptxIsraelMonge3
 
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 LessonQuarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lessonanimey810
 
Q4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdf
Q4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdfQ4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdf
Q4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdfPaulineMae5
 
DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx
DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docxDLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx
DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docxAnnalizaMaya4
 
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptxREBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptxMariaRuthelAbarquez4
 
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptxmelc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptxevafecampanado1
 
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.p
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.pPAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.p
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.pDesilynNegrillodeVil
 
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...DianaKrisCayabyab1
 
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptxPangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptxCelestineMiranda
 
Kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me TangereKaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me TangereJizaTimbal
 
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang BhutanELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang BhutanJizaTimbal
 
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptxGRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptxClaRisa54
 
ANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERES
ANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERESANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERES
ANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERESMercedesTungpalan
 
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisayarheapinkyneniza1
 
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTXLESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTXMariaRuthelAbarquez4
 
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8ManilynPenaflorida
 
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptxPAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptxArmeeAgan
 
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th QuarterMELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th QuarterRochAsuncion
 
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3MayAnnRodriguez2
 

Recently uploaded (20)

Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
Q3-FIL9-W1-PAGSUSULIT-1 (1).pptxhsnsnsndndnndnndndndnndndndnddndndndndndndndn...
 
CATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptx
CATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptxCATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptx
CATCH-UP FRIDAY ACTIVITIES FOR G8, 9, 10-.pptx
 
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 LessonQuarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
Quarter 3 Araling Panlipunan 6 Week 7 Lesson
 
Q4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdf
Q4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdfQ4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdf
Q4 AP 8 - Kapayapaang Pandaigdig.....pdf
 
DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx
DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docxDLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx
DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx DLL_MAPEH 3_Q3_W8.docx
 
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptxREBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
REBOLUSYONG-SIYENTIPIKO-ENLIGHTENMENT-AT-INDUSTRIYAL.pptx
 
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptxmelc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
melc based grade 8 KOMENTARYONG PANRADIO.pptx
 
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.p
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.pPAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.p
PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA 2022-2023.p
 
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
Determines the missing term/s in a given continuous pattern using one attribu...
 
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptxPangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
Pangunahing pangangailangan ng tao, hayop at halaman presentation.pptx
 
Kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me TangereKaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
Kaligirang pangkasaysayan ng Noli Me Tangere
 
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang BhutanELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
ELEHIYA SA KAMATAYAN NI KUYA, Elehiya mula sa bansang Bhutan
 
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptxGRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
GRADE 3 LAPG Filipino Reviewer ELLNA.pptx
 
ANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERES
ANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERESANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERES
ANG PAGTATANGGOL NG MGA PILIPINO SA PAMBANSANG INTERES
 
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
3rd periodical test for grade 2 mathematics 2 sinugbuanong binisaya
 
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTXLESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
LESSON 1- MGA SANHI NG UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG.PPTX
 
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
Summative Test III, an examination for araling panlipunan 8
 
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptxPAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
PAGSASALING - WIKA 3rd quarter Fil 10.pptx
 
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th QuarterMELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
MELCs-FILIPINO-GRADE-10 1st to 4th Quarter
 
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
KULTURA NG MGA PILIPINO ARALING PANLIPUNAN 3
 

Ang Mga Panahon ng Panitikan

  • 1. Mga Akdang Nakaimpluwensya sa Panitikan ng Pilipinas at ng • Daigdig Banal na Kasulatan/Bibliya (Aramaic, Latin, Griyego, Hebreo) • Koran mula Arabia (Arabic) • Iliad at Odyssey ni Homer (Griyego) • Mahabharata ng India (Sanskrit) • Canterbury Tales ni Chaucer (Old English) • Uncle Tom’s Cabin ni Harriet Beecher Stowe (Modern English) • Divina Comedia ni Dante Alighieri (vulgar Italian)
  • 2. • El Cid Compeador (Espanyol) • Isanlibo at Isang Gabi (Arabic at Persyano) • Aklat ng mga Araw ni Confucius (Intsik) • Aklat ng mga Patay ng Ehipto • Awit ni Rolando (Pranses)
  • 3. Mga Akdang Nakaimpluwensya sa Panitikan ng Pilipinas at ng Daigdig • {Pinakamahabang epiko} Mahabharata • {Pag-uyam sa pag-uugali ng mga Ingles} Canterbury Tales • {Pananaw sa impyerno, langit at purgatoryo} Divina Comedia • {Pananampalatayang Kristyano} Banal na Kasulatan/Bibliya
  • 4. Mga Akdang Nakaimpluwensya sa Panitikan ng Pilipinas at ng Daigdig • {Pang-aalipin sa mga Itim} Uncle Tom’s Cabin • {Islam} Koran • {Mitolohiya ng Gresya} Iliad at Odyssey
  • 5. • {Espanya} El Cid Compeador • {Arabo at Persyano} Isanlibo at Isang Gabi • {Intsik} Aklat ng mga Araw • {Ehipto} Aklat ng mga Patay • {Pranses} Awit ni Rolando
  • 6. Ilang Kuru-kuro ukol sa mga akdang nakaimpluwensya sa panitikan ng Pilipinas • Karamihan ay nakasulat sa wikang HINDI INGLES • Karamihan ay mga akdang Europeo • Salamin ng kolonyal/kolonisadong pag- iisip ng mga Pilipino (utak-Kanluranin)
  • 7. Ang Mga Panahon ng Panitikan sa Pilipinas (Historikal na Dulog/Approach)
  • 8. Panahong Katutubo/Pre-Kolonyal/ Bago Dumating ang mga Kastila (BAGO mag-1521)
  • 9. Panahong Katutubo/Pre-Kolonyal/ Bago Dumating ang mga Kastila Ang panitikan sa panahong ito ay… • Karaniwang pasalindila (oral) • Tumatalakay sa paraan ng pamumuhay (way of life) ng ating mga ninuno • Nagpapatunay na MAY SIBILISASYON/KABIHASNAN na ang mga katutubo sa Pilipinas bago pa dumating ang mga Kastila • Matatagpuan din sa mga palayok, banga, kawayang bumbong (isang species ng bamboo) atbp. kung nakasulat
  • 10. Anyo ng Panitikan sa Panahong Katutubo • Alamat • Kwentong Bayan • Epiko • Awiting Bayan • Bugtong • Salawikain at Kasabihan
  • 11. Iba’t Ibang Epiko • Bidasari (Moro) • Tatuang, Tulalang, Tuwaang (Bagobo) • Parang Sabir (Moro/Tausug) • Haraya (Bisaya) • Maragtas (Bisaya) • Kumintang (Tagalog) • Biag (Buhay) ni Lam-Ang (Ilokano) • Ibalon (Bicolano) • Bantugan (Muslim/Maranao)
  • 12. Iba’t Ibang Epiko • Labaw Donggon (Ilongo) • Handiong (Bikol) • Hudhud (Ifugao) • Alim (Ifugao) • Hinilawod (Bisaya) • Indarapatra at Sulayman (Magindanaw)
  • 13. Awiting Bayan • Oyayi/hele (pagpapatulog ng bata) • Kalusan (paggawa) • Kundiman (pag-ibig) • Diona (kasal) • Kumintang/tagumpay (pandigma) • Dalit/himno (pagsamba sa anito/panrelihiyon) • Dung-aw (pagdadalamhati/pagluluksa sa patay) • Soliranin (pagsasagwan) • Talindaw (pamamangka)
  • 14. Mga Bugtong • Gintong binalot ng pilak/pilak na binalot ng balat. (itlog) • Hindi hayop, hindi tao/walang gulong tumatakbo. (agos ng tubig) • Dahong pinagbungahan/bungang pinagdahunan. (pinya) • Bumili ako ng alipin/mataas pa sa akin. (sombrero) • Pinihit ko si kaibigan, bumukas ang daanan. (susi)
  • 15. Mga Bugtong • Nang bata’y submarino, nang tumanda’y eroplano. (lamok) • Natuwa ang nawalan, nagalit ang nakakuha. (utot) • Prutas na kaysarap kainin, may itim na perlas kung hatiin. (papaya) • Isang pindot ng daliri, impormasyo’y sari-sari. (internet) • Tubig sa kaitaasan, ang ulo’y bilugan. (niyog/buko)
  • 16. Salawikain at Kasabihan • Ang hipong palatulog, inaanod ng agos. • Kung may isinuksok, may madudukot. • Ang magtanim ng hangin, bagyo ang aanihin. • Kung may tiyaga, may nilaga. • Umiwas sa baga, sa apoy nasugba. • Ang maniwala sa sabi-sabi, walang bait sa sarili.
  • 18. Panahon ng Kolonyalismong Espanyol Ang panitikan sa panahong ito ay… • Karaniwang pasulat • Tumatalakay sa paksang panrelihiyon • Salamin ng kulturang Kanluranin (western) • Karaniwang nakasulat sa wikang Espanyol
  • 19. Mga Unang Aklat na Nilimbag • Doctrina Cristiana (bilinggwal na katesismo; aklat ng mga panalangin atbp.) Hal. “Ylan po ang Dios?” “Isa po laman, datapuat may tatlon persona.” • Nuestra Señora del Rosario (novenario; aklat ng nobena/debosyon sa Mahal na Birhen)
  • 20. Bersyon ng Pasyon • Padre Gaspar Aquino de Belen • Luis Guian • Padre Mariano Pilapil (pinakagamitin ang kanya) • Padre Aniceto dela Merced
  • 22. Panitikang Didaktiko • Nangangaral • Nagbibigay ng mga tuntuning dapat sundin sa maayos na pamumuhay • Dalawang pangunahing halimbawa: “Pagsusulatan ng dalawang binibinbi na sina Urbana at Feliza” (Padre Modesto de Castro) “Tandang Basio Macunat”
  • 23. Ang Awit at Korido • Hango sa mga akdang Europeo • Romantisista • Eskapista • Kasangkapan upang maipalaganap ang kolonyal na pag-iisip • Ginamit din ng mga Pilipino upang ilantad at tuligsain ang pagmamalabis ng gobyernong kolonyal
  • 24. Duplo at Karagatan • Patulang pagtatalo na may halong malalim na pagpapatawa/humor/wit • Isinasagawa sa burol/lamay/wake at sa pasiyam, anibersaryo ng pagkamatay atbp. • Pang-aliw sa kamag-anak ng yumao • Pampalipas-oras sa mga gabi ng lamay
  • 25. Karilyo • Puppet show (anino ng mga tau-tauhang gawa sa karton na nasa likod ng puting tabing na iniilawan ng gasera/lamp sa likuran nito)
  • 26. Moro-moro/Komedya • Magarbong presentasyon • Isinasagawa sa tanghalan na itinayo sa lansangan • Ginamit na kasangkapan upang ipalaganap ang Kristyanismo • Romantisista • Kanluraning tagpuan/setting
  • 27. Mga Dulang Panrelihiyon • Tibag (ukol sa paghahanap ni Emperatris Santa Elena sa krus ni Kristo) • Senakulo (ukol sa pagpapakasakit, pagkamatay at muling pagkabuhay ng Panginoong Hesukristo) • Panunuluyan (ukol sa paghahanap ng matutuluyan ng Banal na Mag-anak sa panahong kagampan/manganganak na ang Birheng Maria)
  • 28. Ang unang “tula” May bagyo ma’t may rilim ang ola’y titigisin, aco’y magpipilit din: aking paglalakbayin tuluyin kong hanapin Diyos na ama namin.
  • 29. Tulang bilinggwal • Nililikha ng mga LADINO (makatang bihasa sa Tagalog at Espanyol) • Karaniwang nakasingit lamang sa mga aklat sa gramatika o kaya’y katesismo • Mga LADINO: Fernando Bagongbant at Pedro Suarez Osorio
  • 30. “Tunay na Tula” • Phelipe de Jesus ng San Miguel, Bulacan – ang “unang tunay na makata” sa Tagalog “Ybong camunti sa pugad A small bird in the nest sa inang inaalagad Nurtured by its mother ay dili macalipad is unable to fly hangan sa di magcapacpac until its wings develop. Loob ninyong masilacbo Your angry feelings parang ningas na alipato are like flying embers sa alapaap ang tongo that will go to the sky ay bago hamac na abo. and become lowly ash.
  • 31. Panahon ng Kilusang Propaganda/ Pagbabagong-Diwa/Pagbabagong- Isip (1860s-1892)
  • 32. Panahon ng Kilusang Propaganda/ Pagbabagong- Diwa/Pagbabagong-Isip Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Tumutuligsa sa pang-aabuso ng gobyernong kolonyal • Nagkikintal ng pagkamakabayan • Humihingi ng reporma • Humuhubog ng sariling pagkakakilanlan ng mga Pilipino (pinauso ang pagtukoy sa mamamayan ng Pilipinas na Filipino; ikinarangal ang pagiging indio) • Nakasulat sa Espanyol (sapagkat nais nilang magbago ang mga Kastila; hindi PA nila nais na maging malaya ang Pilipinas)
  • 33. Mga Repormang Hinihingi ng Kilusang Propaganda • Asimilasyon ng Pilipinas bilang lalawigan/probinsya ng Espanya • Iba’t ibang karapatan para sa mga Pilipino na tinatamasa ng mga Espanyol sa Espanya (malayang pamamahayag, pagpoprotesta, pagpupulong atbp.) • Pilipinisasyon ng mga parokya • Pagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa Cortes (ang tawag sa parlamento/parliament ng Espanya)
  • 34. Mga Nobela • La Loba Negra (Ang Babaeng Lobong Itim) ni Padre Jose Burgos – pinaniniwalaang nakaimpluwensya rin sa mga 2 obra maestra ni Rizal • Noli Me Tangere at El Filibusterismo ni Jose Rizal • Fray Botod (ayon sa ibang aklat ay maikling nobela ngunit sa aktwal ay maikling kwento) ni Graciano Lopez-Jaena – ukol sa masasamang katangian ng mga prayle sa Pilipinas noon • Ninay ni Pedro Paterno – diumano’y kauna- unahang “nobelang panlipunan”
  • 35. Mga Sanaysay • Filipinas Dentro de Cien Años (Ang Pilipinas Pagkalipas ng 100 Taon) ni Jose Rizal – mga hula ni Rizal ukol sa kahihinatnan ng Pilipinas: binanggit niya na posibleng sakupin tayo ng Estados Unidos sa ating paglaya at totoo nga… • Sobre La Indolencia de los Filipinos (Hinggil sa Katamaran ng mga Pilipino) – sinagot (sinupalpal) ni Rizal ang mga buladas ng mga Kastila na diumano’y tamad ang mga Pilipino
  • 36. Mga Sanaysay • Sa Mga Kababayang Dalaga sa Malolos (liham) ni Jose Rizal – isa sa mga akdang Tagalog ni Rizal na naging popular; nagbibigay-inspirasyon at -papuri sa mga kababaihan ng Malolos, Bulacan na nais magtayo ng paaralang pambabae sa kanilang bayan
  • 37. Mga Sanaysay • La Frailocracia en Filipinas (Pangingibabaw ng mga Prayle sa Pilipinas) – tumutuligsa sa katiwalian at kawalang-katarungan at pangingibabaw sa Pilipinas ng mga prayle noon
  • 38. Parodiya (Parody/Lampoon) • Dasalan at Tocsohan ni Marcelo H. del Pilar – koleksyon ng Katesismo at mga dasal na pinarodiya upang tuligsain ang mga prayle
  • 39. Ilang bahagi ng “Dasalan at Tocsohan” Aba ginoong barya, nakapupuno ka ng alkansya. Ang prayle ay sumasaiyo. Bukod ka niyang pinagpala’t pinahigit sa lahat. Pinagpala rin naman ang kaban mong mapasok. Santa barya, ina ng deretso, ipanalangin mo kaming huwag anitan at kami’y ipapatay. Siya nawa.
  • 40. salin ng Aba Ginoong Barya Hail oh coin, you fill up the piggy bank. The friars are with you. Blessed are you among all and further multiplied by the friars. And blessed also is the chest that you enter. Holy coin, mother of rights, pray for us so that we will not be scalped and be assassinated. Amen.
  • 41. Mga Tula • Hibik ng Pilipinas sa Inang Espanya ni Hermenigildo Flores • Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas ni Marcelo H. del Pilar
  • 42. Mga Pahayagan • Diariong Tagalog (unang pahayagang Tagalog) – pinamatnugutan ni Marcelo H. Del Pilar • La Solidaridad (Espanyol ang wika) – opisyal na pahayagan ng Kilusang Propaganda; pinamatnugutan nina Graciano Lopez-Jaena at Del Pilar.
  • 43. Tatlong Haligi ng Kilusang Propaganda • Jose Rizal (Laong-laan/Dimasalang) • Marcelo H. del Pilar (Dolores Manapat; Pupdoh; Piping Dilat; Plaridel) • Graciano Lopez-Jaena
  • 44. Iba Pang Propagandista • Jose Maria Panganiban (Jomapa) • Mariano Ponce (Naning; Tikbalang; Kalipulako) • Isabelo de los Reyes • Antonio Luna • Pedro Paterno (bagamat malao’y 2 beses magtataksil sa Pilipinas) • Pascual Poblete
  • 45. Panahon ng Himagsikan/ Rebolusyon ng 1896 at ng Unang Republika (1892-1899)
  • 46. Panahon ng Himagsikan/ Rebolusyon ng 1896 Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Nananawagan ng himagsikan • Nakasulat sa bernakular (wikang katutubo) • Nagpapahayag ng marubdob na pagkamakabayan
  • 47. Mga Tula • Katapusang Hibik ng Pilipinas ni Andres Bonifacio – tahasang nananawagan ng pagbaklas/paghiwalay ng Pilipinas sa “Inang Espanya” • Mi Ultimo Adios ni Jose Rizal • Pag-ibig sa Tinubuang Lupa ni Andres Bonifacio • Filipinas ni Jose Palma – pinagbatayan ng liriko/titik ng Pambansang awit
  • 48. Bahagi ng “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” Kung ang bayang ito’y mapapasa-panganib at siya ay dapat na ipagtangkilik, ang anak, asawa, magulang, kapatid, isang tawag niya’y tatalikdang pilit. If this country will be endangered and if she needs protection, children, wife, parent and brethren shall be left to heed her call.
  • 49. Bahagi ng “Katapusang Hibik…” Ang lupa at bahay na tinatahanan, bukid at tubigang kalawak-lawakan at gayon din pati ng mga halaman sa paring Kastila ay binubuwisan. Paalam na, Ina, itong Pilipinas Paalam na, Ina, itong nasa hirap, Paalam, paalam, Inang walang habag. Paalam na ngayon, katapusang tawag.
  • 50. Mga Sanaysay • Ang Ningning at Ang Liwanag ni Emilio Jacinto – ukol sa masasamang dulot ng pag-ibig sa ningning ng kayamanan • Ang Dapat Mabatid ng Mga Tagalog ni Andres Bonifacio – panawagan sa mga Pilipino na tuklasin kung saan nagmula ang mga paghihirap na kanilang dinaranas (sa KOLONYALISMO/Pananakop at pangingibabaw ng mga dayuhan)
  • 51. Mga Sanaysay • El Verdadero Decalogo (Ang Tunay na Sampung Utos) ni Apolinario Mabini – sampung utos na kahawig ng 10 Utos sa Bibliya; nagbibigay-diin sa pag-ibig sa bayan at kapwa • Kartilya ng Katipunan ni Emilio Jacinto – naglalaman ng mga tuntuning dapat sundin ng mga Katipunero
  • 52. Mga Sanaysay • Ordenanzas dela Revolucion at Programa Constitucional dela Republica Filipina ni Apolinario Mabini – dokumentong nagpapahayag ng mga patakaran ng gobyernong rebolusyunaryo ng mga Pilipino (na malao’y magiging republikano); binanggit sa Ordenanzas… ang reporma sa lupa
  • 53. Ilang bahagi ng “Ang Dapat Mabatid ng Mga Tagalog” Itong Katagalugan (Pilipinas) na pinamahalaan ng unang panahon ng ating tunay na mga kababayan niyaong hindi pa tumutungtong sa mga lupaing ito ang mga Kastila ay nabubuhay sa lubos na kasaganaan at kaginhawahan….bata’t matanda at sampung (pati) mga babae ay marunong bumasa at sumulat ng talagang pagsulat nating mga Tagalog (ang alibata) …
  • 54. Ilang bahagi ng “Ang Dapat Mabatid ng Mga Tagalog” Itinuturo ng katwiran na huwag sayangin ang panahon sa pag-asa sa ipinangakong kaginhawahan na hindi darating at mangyayari. Itinuturo ng katwiran ang tayo’y umasa sa ating sarili at huwag antayin sa iba ang ating kabuhayan…
  • 55. Mga Pahayagan • Kalayaan – opisyal na pahayagan ng Katipunan • Heraldo dela Revolucion [Tagapagbalita ng Himagsikan] – opisyal na pahayagan ng Republikang Pilipino • La Independencia [Ang Kalayaan] – pahayagang pinamatnugutan ni Heneral Antonio Luna
  • 56. Panahon ng Kolonyalismong Amerikano (1900s-1942)
  • 57. Panahon ng Kolonyalismong Amerikano Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Nagpapakita ng dalawang pwersang nagtutunggalian • Nakasulat sa wikang Katutubo, Kastila at Ingles • Tumatalakay sa pagkamakabayan o kaya’y mga paksang romantisista • Nananawagan ng pagpapatuloy ng rebolusyon o pagpapailalim sa mga Amerikano • Nagsisikhay na mapanatili ang sariling identidad o nangongopya ng mga estilong Kanluranin
  • 58. Bakit sa Espanyol pa rin nagsulat ang iba? • Protesta sa pananakop ng mga Amerikano na nagsasalita ng Ingles • Mas matulain at mas akma sa panitikan ang Kastila kaysa Ingles, ayon sa kanila • Bibihira pa ang sanay mag-Ingles sa mga unang taon ng pananakop ng Amerikano • Espanyol pa rin ang wika ng mga intelektwal noon
  • 59. Mga Manunulat sa Kastila • Cecilio Apostol – sumulat ng mga tulang handog sa mga bayani at tumutuligsa sa mga Amerikano • Fernando Ma. Guerrero – naglabas ng antolohiya/koleksyon ng mga tula na pinamagatang Crisalidas (“Mga Higad”) • Jesus Balmori – may sagisag na Batikuling (isang uri ng puno); “poeta laureado” (poet laureate) • Manuel Bernabe – makatang liriko • Claro M. Recto – naglabas ng antolohiyang Bajo Los Cocoteros (“Sa Lilim/Shade ng Niyugan”) • Apolinario Mabini – “utak ng Himagsikan”; ipinatapon ng mga Amerikano sa Guam dahil popular sa taumbayan ang kanyang mga sinusulat
  • 60. Mga Nagsulat sa Tagalog • Julian Cruz Balmaceda – sumulat ng “Bunganga ng Pating” • Lope K. Santos – nobelista at mambabalarila (grammarian); Ama ng Balarilang Tagalog • Jose Corazon de Jesus – “Huseng Batute”; “Makata ng Puso/Pag-ibig” • Pascual Poblete – sumulat ng pasyon na anti-prayle
  • 61. Mga Nagsulat sa Tagalog • Florentino Collantes – batikang duplero; “Kuntil-Butil” • Amado V. Hernandez – “Makata ng mga Manggagawa” • Valeriano Hernandez-Peña – “Tandang Anong”; nobelista • Iñigo Ed Regalado – “Odalager”; kwentista, nobelista at peryodista
  • 62. Mga Nagsulat sa Tagalog at Iba Pang Wikang Katutubo • Severino Reyes – “Ama ng Dulang Tagalog” • Aurelio Tolentino – “Ama ng Dulang Kapampangan” • Juan Crisostomo Sotto – “Ama ng Panitikang Kapampangan” • Hermogenes Ilagan – mandudula (playwright) • Patricio Mariano – kwentista
  • 63. Mga Nagsulat sa Ingles • Jose Garcia Villa – makatang Pormalista (art for art’s sake); “Doveglion” • Zoilo Galang – nagsulat ng unang nobela sa Ingles • Zulueta de Costa – makata • N.V.M. (Nestor Vicente Madali) Gonzales – kwentista • Paz Marquez Benitez – kwentista
  • 64. Maximo Kalaw – nobelista • Juan Laya – nobelista • Leon Arguilla – kwentista • Nick Joaquin – kwentista
  • 66. Mga Sanaysay • El Desarrollo Caida Dela Republica Filipina (Ang Pagbagsak ng Republikang Pilipino) ni Apolinario Mabini – tumatalakay sa pagtataksil ng mga Pilipinong ilustrado sa Unang Republika ng Pilipinas • Aves de Rapiña (Mga Ibong Mandaragit- EDITORYAL; iba pa sa nobela ni AVH) – tumutuligsa sa Amerikanong ganid at tiwali; nilathala sa pahayagang “El Renacimiento”; ipinasara ang pahayagan at ipinakulong ang mga editor at ibinenta/isinubasta ang lahat ng ari-arian ng dyaryo
  • 67. Isinaling sipi ng Aves… Sa daigdig, ang ilang tao ay ipinanganak upang kumain o manila (to prey upon), at ang iba nama’y para kainin o silain (to become prey). Inuutos niya sa pamamagitan ng mga lihim na ahente at m
  • 68. Mga Tula • Al Yanqui ni Apostol – tumutuligsa sa pananakop ng mga Amerikano • Maria Clara ni Guerrero – nagpapahayag ng pagluluksa dahil sa inagaw na kalayaan • Pasyong Poblete – tumuligsa sa mga prayle sa pamamagitan ng tulang estilong pasyon
  • 69. Mga Tula • Kahapon, Ngayon at Bukas (IBA PA SA DULA) ni Aurelio Tolentino – alegorikal at sarkastikong batikos sa huwad na kabaitan ng Estados Unidos • Sa Dakong Silangan (“modernong awit”) ni Jose Corazon de Jesus – alegorikal na pagtalakay sa kasaysayan ng Pilipinas mula pagdating ng mga Kastila hanggang sa pagdating ng mga bagong mananakop (Amerikano)
  • 70. Mga Tula • Bayan Ko ni Jose Corazon de Jesus – tumutuligsa sa pananakop ng dayuhan at nagbibigay-pag-asa na balang araw, lalaya rin ang bayan (nilapatan ng musika ni Prop. Constancio de Guzman kaya naging awit) • Mahalin Ang Sariling Wika ni Joaquin Mañibo
  • 71. Mga Tula • Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan ni Amado V. Hernandez • Ang Lumang Simbahan ni Florentino Collantes
  • 72. Sipi mula sa “Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan” Lumuha ka, aking bayan, buong lungkot mong iluha ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa: ang bandilang sagisag mo’y lukob ng dayong bandila, pati wikang minana mo’y busabos ng ibang wika… (Weep, my country, with all sadness weep for the miserable plight of your poor land: the flag that symbolizes you is eclipsed by a foreign banner, even your language of heritage is enslaved by another.)
  • 73. Sipi mula sa “Kung Tuyo na ang Luha Mo, Aking Bayan” Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop na sa iyo’y pampahirap, sa banyaga’y pampalusog: ang lahat mong kayamana’y kamal-kamal na naubos, ang lahat mong kalayaa’y sabay-sabay na natapos… [Weep over a thousand and one tragedies that conspired to heap burdens upon you, tonic for the foreigners: all of your treasure chests have been totally emptied, all of your liberties were simultaneously murdered.
  • 74. Sipi sa tulang “Al yanqui”(Sa mga Yankee) ni Apostol ¡Yankee! Si mis estrofas logra sobrevivirme, sus palabras vibraran en los siglos venideros el odio eterno del eterno paria. (Yankee! Should my lines outlive me, their words will make known to future ages the eternal outcast’s eternal hatred.)
  • 75. Sipi sa tulang “Maria Clara” ni Guerrero ni Apostol Lore sobre nosotros, alma hermana, Sobre esta tierra que te quiere y te nombra… ¡Todavia no surge la mañana! ¡Todavia lloramos en la sombra! {Weep over us, sister spirit Weep for this land which loves you and calls on you… Morning still has not come! We are still weeping in the shadows!}
  • 76. Sipi sa tulang “Kahapon, Ngayon at Bukas” (iba pa sa dula) (Nagsasalita ang Estados Unidos At sasagot ang Pilipinas:) Ang tunay kong nais kayo ay turuan ng pamamahala nitong inyong bayan saka pagkatapos sa inyo’y ibigay ang pagsasarili ng malayang buhay. Ani Kalayaan: Aking hinihiling Itong aking baya’y iyong palayain Pabayaan akong gumawa ng aming Mga kautusang sukat kailanganin.
  • 77. Sipi sa tulang “Kahapon, Ngayon at Bukas” (iba pa sa dula) (patama sa Estados Unidos:) Siya palibhasa ay MALAKING hari Sa ibayong dagat MALAKI ang lahi kaya MALALAKI lahat niyang gawi at lalong MALAKI gugol na salapi. Pawang MALALAKI ang ginawang bahay at MALALAKI rin ang tulay at lansangan at lalo pang MALALAKI naman ang lahat ng buwis na pataw sa bayan
  • 78. Sipi mula “Sa Dakong Silangan” (Patama sa katangahan ng ilang Pilipinong maka- Amerikano) Sa gayo’y pamuling lumamlam ang araw nitong sawing lahi sa dakong silangan; Mayroon bayan palang kahit sinasakal, ay di mo makita ang bakas ng kamay. (Patama sa edukasyong Kanluranin/Kano:) At ang kabataang tila nabubulag kay dami ng aklat ngunit walang aklat libo-libong aral, laksa-laksang pilak paglabas sa templo’y dayuhan ang utak.
  • 79. Sipi mula “Sa Dakong Silangan” (Tagubilin sa kabataan:) Kayong kabataang pag-asa ng bukas huwag mangawili sa masayang palad habang ang bayan mo’y may kadena’t hirap paglaya’y hanapin sa aklat o tabak. {Oh young men and women, tomorrow’s hope, do not be intoxicated with the good life while your country’s enslaved and oppressed seek out liberty in books or through force.}
  • 80. Sipi mula “Mahalin Ang Sariling Wika” Ang wikang sarili’y arteng mahiwaga landasin ng bayan sa pagkatimawa ngunit kapag ito’y hindi nakalaya malulugami na sa pagdaralita {A nation’s language is a mysterious art the path of a country towards freedom but if it fails to be liberated the nation will miserably stay in poverty.}
  • 81. Bayan Ko Ang bayan kong Pilipinas, Lupain ng ginto’t bulaklak Pag-ibig ang sa kanyang palad Nag-alay ng ganda’t dilag At sa kanyang yumi at ganda Dayuhan ay nahalina Bayan ko, binihag ka Nasadlak sa dusa.
  • 82. Bayan Ko Ibong mang may layang lumipad Kulungin mo at umiiyak Bayan pa kayang sakdal-dilag ang di magnasang makaalpas Pilipinas kong minumutya Pugad ng luha ko’t dalita Aking adhika Makita kang sakdal-laya.
  • 83. Mga Dula • Walang Sugat (sarswela) ni Severino Reyes – ukol sa pag-iibigan ng isang babae at ng Katipunero • Napun, Ngeni at Bukas [Kahapon, Ngayon at Bukas] sarswela ni Aurelio Tolentino – tuligsa sa pananakop ng mga Amerikano; ipinaaresto si Tolentino at ang mga artistang gumanap; ni-raid ang mga pagpapalabas • Anac Ning Katipunan [Anak ng Katipunan] sarswela ni Juan Crisostomo Sotto • Tanikalang Ginto ni Juan Abad – dulang pag-ibig ang paimbabaw (superficial) na tema ngunit pagtuligsa sa imperyalismong Amerikano ang tunay na mensahe
  • 84. Mga Dula • Pobres y Ricos [Mga Mahirap at Mga Mayaman] sarswela ni Isabelo delos Reyes – tumatalakay sa kaawa-awang kalagayan ng mga manggagawa sa Pilipinas • Bagong Cristo ni Aurelio Tolentino – tumatalakay sa minimithing pagkakaisa ng mga manggagawa upang makamit nila ang kanilang hinahangad na uri ng lipunan
  • 85. Mga Nobela • Banaag at Sikat [Glimmer and Sunshine] ni Lope K. Santos – kauna-unahang nobelang tumalakay sa sosyalismo • Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez Peña • Madaling Araw [Dawn] ni Iñigo Ed Regalado • Pinaglahuan ni Faustino Aguilar – nobelang nananawagan ng rebolusyon ng mga manggagawa • Mga Anak-Dalita ni Patricio Mariano • Mga Anak-Bukid ni Rosauro Almario
  • 86. Mga Nobela • Bulalakaw ng Pag-asa ni Ismael A. Amado – tampok ang karakter na mala- Simoun • Pusong Walang Pag-ibig ni Roman Reyes
  • 87. Sipi sa “Banaag at Sikat” …Sa Estado Sosyalista, ang lahat ay mag-aaral, gagawa ng bagay-bagay ayon sa kanyang hilig at sa pangangailangan ng sambayanan. Wala nang matututong magnakaw, sapagkat wala namang pag-aari ng ibang nanakawin: ang lahat ay sa lahat na. {…In the socialist state, everyone will study, will do things in accordance to what he wants and what the people needs. There would no longer be thieves, because private property that can be stolen no longer exists: everything belongs to everyone.}
  • 88. Sipi sa “Pinaglahuan” Sa ikapagtatagumpay ng alinmang layon, sa ikabibihis ng katauhang dinudusta, at sa ipagwawagi ng Katwiran laban sa Lakas ay kailangan ang luha’t ang apoy na panunog. Maggiba muna saka magbuo pagkatapos. {To successfully attain any objective, to redeem the oppressed people, and for Right to overcome Might, tears and fire that burns are needed. Destroy first so as to create afterwards.}
  • 89. Sipi mula sa “Bulalakaw ng Pag-asa” (Pag-aalay ng may-akda sa “Bayan Ko”) …Upang matubos nang ganap sa kuko ng mga kaaway mong lihim ay kinakailangang matanim sa puso at mabatid ng bawat Pilipino, na ang una at huling tungkulin niya sa iyo ay ang matutong gumiba, gumutay, tumupok, nang walang kapangi-pangimi, sa dapat igiba, gutayin at tupukin. {…So as to totally redeem you from your disguised enemies, it should be inculcated in the hearts of and be known to every Filipino, that his first and last duty is to learn how to demolish, destroy and burn, without any restraint, things that should be demolished, destroyed and burned.}
  • 90. Ang Balagtasan • Nagsimula noong unang bahagi ng 1900s • Pagtatangka ng mga makabayang makata na ikiling (to tilt) ang paksa ng mga patulang pagtatalo gaya ng sa duplo sa mga paksang pampulitika at panlipunan • Ang mga unang balagtasan ay tumalakay sa mga paksang gaya ng: wikang sarili, wikang Ingles o Kastila?; obrero o eskirol; kagyat (immediate) na kalayaan o awtonomiya? • Ipinangalan kay Francisco Balagtas; nagkaroon ng bersyon sa ibang wika gaya ng sa Kapampangan (Crisottan: parangal kay Juan Crisostomo Sotto) at sa Ilokano (Bukanegan: parangal kay Pedro Bukaneg)
  • 91. Mga Pahayagan • El Nuevo Dia [Ang Bagong Araw] • El Grito del Pueblo [Ang Sigaw ng Bayan] • El Renacimiento [Ang Muling Pagsilang]
  • 92. Mga Nobelang Ingles • A Child of Sorrow ni Zoilo Galang • The Filipino Rebel ni Maximo Kalaw • His Native Soil ni Juan Laya • His Dishonor the Mayor ni Leon Ma. Guerrero
  • 93. Panahon ng Pananakop ng Hapon/Gintong Panahon ng Panitikang Tagalog (1942-1944)
  • 94. Panahon ng Pananakop ng Hapon Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Nakasulat sa wikang katutubo gaya ng Tagalog • May “katutubong kulay” • Tumatalakay sa buhay sa lalawigan/kanayunan (countryside), paghahangad ng kalayaan at pagkamakabayan
  • 95. Mga Tula • Haiku (5-7-5) Hila mo’y tabak… Ang bulaklak: nanginig! Sa paglapit mo. • Tanaga (7-7-7-7) Palay siyang matino Nang humangi’y yumuko Ngunit muling tumayo Nagkabunga ng ginto
  • 96. Maikling Kwento • Suyuan sa Tubigan ni Macario Pineda • Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes • Uhaw ang Tigang na Lupa ni Liwayway Arceo • Lunsod, Nayon at Dagat-Dagatan ni NVM Gonzales
  • 97. Dula • Sa Pula, Sa Puti ni Francisco “Soc” Rodrigo
  • 98. Natatanging Kontribusyon ng mga Hapon sa Panitikan ng Pilipinas • Ipinagbawal ang paggamit ng Ingles (taktika upang maakit ang mga Pilipino sa republikang papet ng mga Hapon) • Hinikayat ang mga manunulat na magsulat sa Tagalog at iba pang wikang katutubo • Pinayagan ang pag-iral (existence/operation) ng mga magasin na gaya ng Liwayway na nagpalaganap sa sariling panitikan ng Pilipinas (bagamat nakapailalim ito sa sensura o censorship)
  • 99. Panahon ng “Isinauling Kalayaan”/ “Malayang Republika” (1946-1960)
  • 100. Panahon ng “Isinauling Kalayaan”/ “Malayang Republika” • Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Tumatalakay sa masasamang karanasan ng mga Pilipino sa ilalim ng mga Hapon • Isinasali/inilalahok sa mga patimpalak gaya ng Carlos Palanca Memorial Awards for Literature (ang pinakapopular na timpalak sa pagsulat sa Pilipinas) • Sosyal-realista (social realist: sumasalamin sa lipunan)
  • 101. Mga Antolohiya/Koleksyon • Ako’y Isang Tinig – mga tula at sanaysay ni Genoveva Edroza-Matute • Parnasong Tagalog – mga piling tulang Tagalog
  • 102. Mga Unang Nagwagi sa Timpalak Palanca Maikling Kuwento • Unang Gantimpala – “Kuwento ni Mabuti” ni Genoveva Edroza-Matute • Ikalawang Gantimpala – “Mabangis na Kamay…Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan • Ikatlong Gantimpala – “Planeta, Buwan at Mga Bituin”
  • 103. Mga Unang Nagwagi sa Timpalak Palanca Dula • “Hulyo 4, 1954 A.D.” ni Dionisio Salazar
  • 104. Mga Nobela • Maganda Pa Ang Daigdig ni Lazaro Francisco • Pagkamulat ni Magdalena nina Elpidio Kapulong at Alejandro G. Abadilla • Mga Ibong Mandaragit ni Amado V. Hernandez • Tundo Man Ay May Langit Din ni Andres Cristobal-Cruz
  • 105. Mga Tula • Ako Ang Daigdig ni Alejandro G. Abadilla (AGA)
  • 106. Panahon ng Aktibismo (1960s-1970s)
  • 107. Panahon ng Aktibismo • Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Aktibista • Sosyal-realista (social realist: sumasalamin sa lipunan) • Tumatalakay sa mga suliraning panlipunan (kawalan ng lupa ng mga magsasaka, mababang sahod ng mga manggagawa, rebelyon sa kanayunan, katiwalian sa pamahalaan atbp.) • Mapanghimagsik
  • 108. Mga Tula • Mga Duguang Plakard [mahabang tulang alay sa mga demonstrador na pinatay sa Mendiola] ni Rogelio Mangahas • Ang Burgis sa Kanyang Almusal [pagtuligsa sa kawalang- pakialam/insensitivity ng mga middle class sa karukhaan ng taumbayan] ni Rolando S. Tinio
  • 109. Mga Tula • Tata Selo [iba pa sa maikling kwento] ni Romulo Sandoval • Ang Mga Kagila-gilalas na Pakikipagsapalaran ni Juan de la Cruz ni Jose “Pete” Lacaba • May Bango Ang Awit ng Rebolusyon ni P.T. Martin • Elehiya sa Isang Rebelde ni Virgilio Almario
  • 110. Sipi sa “Kagila-gilalas…” Nang wala nang malunok si Juan de la Cruz dala-dala’y gulok gula-gulanit na ang damit wala pa ring laman ang bulsa umakyat sa Arayat ang namayat na si Juan de la Cruz
  • 111. Sipi mula sa “May Bango…” Ang awit ng rebolusyon The song of revolution ay awit ng isang baliw is the song of a lunatic sa lipunang in a society where kabaliwa’y kalayaan lunacy is freedom para lumaya to be free sa kabaliwan from the lunacy ng pagiging alipin. of slavery.
  • 112. Sipi mula sa “May Bango …” Aling awit pa kaya What other song ang magpapaligaya can give happiness sa pusong inulila to a heart forsaken ng pag-ibig at hustisya by love and justice kundi awit ng rebolusyon. except the song of the revolution. O kaysarap How sweet it is masamyo,madama to savor, to feel ang lagitik, ang sonata the creak, the sonata ng bala’t pulbura of bullet and gunpowder sa bayang pinuputa. in a prostituted country.
  • 113. Sipi mula sa “Elehiya…” Ngayon lalong luksa ang kalang malamig Maging ang ulilang araro sa linang Daga’y magpiging man sa banga’t kamalig Wala nang sisinop sa ipang iiwan. (Now the cold stove is more mournful so is the plow forsaken in the field Though the rats feast on pots and in the barn no one will throw the hulls that are left.)
  • 114. Sipi mula sa “Elehiya…” Sapagkat nang ikaw’y bistayin ng punglo Habang nagpupunla ng bagong pag-asa Sa nayo’t bukirin, ang tumapong dugo’y may katas at samyong sa lupa’y pamana. (Because when you were smothered by bullets) while you were sowing renewed hope in the fields and the countryside, the blood spilled had flavor and fragrance that is your legacy to the land
  • 115. Mga Nobela • Daluyong ni Lazaro Francisco • Luha ng Buwaya ni Amado V. Hernandez • Dugo sa Bukang-Liwayway ni Rogelio Sicat • Sa Mga Kuko ng Liwanag ni Edgardo Reyes
  • 116. Mga Maikling Kuwento • Banyaga ni Liwayway Arceo • Impeng Negro ni Rogelio Sicat • Tata Selo ni Rogelio Sicat • Ang Kamatayan ni Tiyo Samuel ni Efren Abueg • Servando Magdamag ni Ricky Lee • Isang Araw sa Buhay ni Lazaro ni Jose Rey Munsayac
  • 117. Panahon ng Batas Militar/ “Bagong Lipunan”/ Diktadurang Marcos Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang… • Tumatalakay pa rin sa mga suliraning panlipunan • Matimpi (subdued) at pailalim/indirekta (subtle) ang pagbatikos sa kawalan ng kalayaan
  • 118. Mga Tula • Kung Ang Tula Ay Isa Lamang ni Jesus Manuel Santiago