2. ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ
ΟΥΣΙΕΣ
• Ονομάζονται οι δραστικές ουσίες που μουδιάζουν ή
νεκρώνουν, προκαλώντας απώλεια αισθήσεων ή παράλυση.
Ο όρος νάρκωση χρησιμοποιήται για τη διαδικασία ή την
κατάσταση της έλλειψης αισθήσεων. Τα ναρκωτικά μπορούν
να χορηγηθούν με διάφορους τρόπους. Στα πλαίσια
ψυχαγωγικής χρήσης λαμβάνονται στοματικά, επίσης σε
μορφή καπνού, ρινικά σε μορφή σκόνης, ενέσιμα ανάλογα με
την εκάστοτε ουσία.
• Χωρίζονται σε κατηγορίες όπως :
Διεγερτικές ουσίες : Καφεΐνη ,Νικοτίνη ,Κοκαΐνη, Crack, Έκσταση
Οποιοειδή :Μορφίνη , Ηρωίνη
Παραισθησιογόνες ουσίες ( LSD, P.C.P., Peyot, Magic mushrooms)
3. ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ ΣΤΗΝ ΧΡΗΣΗ
ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
• Ευκολία εύρεσης ουσιών και σε προσιτές τιμές
• Αρνητικές επιρροές από παρέα (συνήθως)
• Περιέργεια και διάθεση πειραματισμού
• «Επίλυση» προβλημάτων
• Οικογενειακά παραδείγματα τα οποία λειτουργούν ως πρότυπα
• Απουσία διαπαιδαγώγησης εφήβων από γονείς σχετικά με τις
εξαρτησιογόνες ουσίες
• Ανοχή κοινωνίας
• Ανεπαρκείς παρακολούθηση και ελεγχος παιδιών από την οικογένεια
4. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
• Αλλαγή στη συνολική νοοτροπία, στάση και στην προσωπικότητα του παιδιού χωρίς να
υπάρχει άλλη αναγνωρίσιμη αιτία
• Αλλαγές στους φίλους, νέοι χώροι στους οποίους συχνάζει το παιδί, αποφυγή των παλιών
φίλων, αποφυγή συνομιλιών σχετικά με τους νέους φίλους και ύπαρξη φίλων που είναι
γνωστοί χρήστες ναρκωτικών
• Πτώση των βαθμών στο σχολείο ή της απόδοσης στην εργασία. Το παιδί χάνει μέρες στο
σχολείο διότι δεν πηγαίνειή αργεί να προσέρχεται σε αυτό
• Αλλαγές των συνηθειών στο σπίτι, απώλεια ενδιαφέροντος για την οικογένεια και τις
οικογενειακές δραστηριότητες
• Δυσκολίες στη συγκέντρωση, δυσκολίες μνήμης (λησμοσύνη)
• Γενικά απώλεια κινήτρων, ενέργειας και αυτοεκτίμησης, αδιαφορία για όλα
• Ξαφνικές εξάρσεις υπερευαισθησίας, εξάρσεις θυμού, πικαρίσματα
• Κακοκεφιά, ευερεθιστικότητα ή νευρικότητα
• Ανόητη συμπεριφορά
• Παρανοϊκές σκέψεις
• Υπερβολική ανάγκη για απομόνωση, παιδί που γίνεται απρόσιτο
• Μυστικοπάθεια ή ύποπτη συμπεριφορά
• Χρόνια ανειλικρίνεια, ατιμία
• Ανεξήγητη ανάγκη χρημάτων, κλοπή χρημάτων
• Αλλαγές στις συνήθειες προσωπικής περιποίησης
• Κατοχή σχετικών για χρήση φαρμάκων και ουσιών
5. ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Ονομάζεται η πρακτική της εισπνοής καπνού προερχόμενου
από την καύση φύλλων του φυτού καπνός.
ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Ονομάζεται η έκθεση στον καπνό του περιβάλλοντος που οφείλεται
στο κάπνισμα - που ονομάζεται επίσης «παθητικό κάπνισμα» -
εξακολουθεί να είναι μια σημαντική αιτία αύξησης της νοσηρότητας
και της θνησιμότητας, και να επιβαρύνει με σημαντικές δαπάνες την
κοινωνία ως σύνολο.
6. ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ
· Αρνητική στάση απέναντι στην σχολική και επαγγελματική
πορεία
· Ανάγκη για εκδήλωση της ίδιας ανεξαρτησίας
· Επηρεασμός από την παρέα (Peer-Group)
· Απομάκρυνση από
την οικογένεια
7. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
Το κάπνισμα έχει 50 τρόπους να σου καταστρέψει τη ζωή μέσω μιας
ασθένειας και περισσότερους από 20 τρόπους για να σε οδηγήσει
στο θάνατο
Λειτουργίες που υποβαθμίζονται στους καπνιστές.
Εκσπερμάτωση (απώλεια όγκου), μείωση ποσότητας σπέρματος, γονιμότητα, μείωση
κινητικότητας σπέρματος, ανοσοποιητικό σύστημα, μικρότερη ικανότητα σπέρματος
να εισχωρήσει στο ωάριο, εμμηνόπαυση (πρόωρη έναρξη), αυξάνουν οι σπερματικές
ανωμαλίες
Σοβαρότερα συμπτώματα: άσθμα, σοβαρές ασθένειες, χρόνια ρινίτιδα (φλεγμονή της
μύτης) MS, διαβήτης αμφιβληστροειδούς χιτώνα (μάτια), οπτική νευρίτιδα.
Εκδήλωση ασθενειών σε βαρύτερη μορφή στους καπνιστές. Κοινό κρυολόγημα,
πνευμονία, νόσος του Crohn, φυματίωση, γρίπη.
Επίδραση του καπνίσματος στην εμφάνιση. Το κάπνισμα προσβάλλει σοβαρά όχι
μόνο τα εσωτερικά όργανα αλλά και την εμφάνιση του καπνιστού αλλοιώνοντας το
δέρμα, το ατομικό βάρος και τη μορφή.
9. ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΝ ΑΛΚΟΟΛ
Κοινωνικοί παράγοντες
• -Για να διασκεδάσουν
• -Για να χαλαρώσουν και να ενσωματωθούν ευκολότερα στην παρέα
• -Για να μιμηθούν τους ενήλικες
• -Από περιέργεια
Γενετικοί παράγοντες
• -Γιατί έχουν οικογενειακό ιστορικό αλκοολισμού
Ψυχολογικοί παράγοντες
• Γιατί έχουν υποστεί κακοποίηση από το οικογενειακό τους περιβάλλον
• -Γιατί έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
• -Γιατί έχουν βιώσει απόρριψη από την οικογένειά τους
• -Γιατί πάσχουν από μετατραυματικό στρες (PTSD)
λόγω βίωσης σοβαρών τραυματικών γεγονότων
10. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΟΝ
ΧΡΗΣΤΗ
κουράζεται και αρρωσταίνει πιο εύκολα
συμπεριφέρεται ανεύθυνα και αδιαφορεί για τις υποχρεώσεις του
συχνά καπνίζει
είναι γενικά απείθαρχο ή έγινε απείθαρχο τον τελευταίο καιρό
μπορεί να έχει ενδείξεις κατάθλιψης
Εχει κατά κανόνα μεγάλο άγχος για τις υποχρεώσεις του αλλά μπορεί να μην το
εκδηλώνει και απεναντίας να παρουσιάζει ένα προσωπείο παθητικότητας και
αδιαφορίας
έχει κάνει νέους φίλους τους οποίους οι γονείς δεν γνωρίζουν αρκετά καλά
11. ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
• Σύμφωνα με την έρευνα λοιπόν το 8% των
15χρονων κάνει χρήση του Διαδικτύου πάνω από
20 ώρες την εβδομάδα και περίπου 3 στους 10
εφήβους σερφάρει σε καθημερινή βάση.
12. ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΟ ΕΘΙΣΜΟ ΣΤΟ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
• το επιβαρυμένο με συγρούσεις οικογενειακό περιβάλλον
• οι μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες που περιορίζουν την
δυνατότητα δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων
• οι μεγάλες δυνατότητες "εικονικής" κοινωνικοπόιησης μέσα
απο πλάστους αυτοδημιούργητους χαρακτήρες
• - η διάθεση ανάληψης εικονικών ρόλων ώστε να καλυφθεί η
αδυναμία ανάληψης φυσικών ρόλων
13. Αποτελέσματα υπερβολικής χρήσης
διαδικτύου
• Ψυχολογικά αποτελέσματα:
• Αίσθηση ευφορίας όση ώρα βρισκόμαστε στον υπολογιστή.
• Είμαστε ανίκανοι να σταματήσουμε την δραστηριότητα.
• Αποζητούμε όλο και περισσότερο χρόνο στον υπολογιστή.
• Παραμελούμε οικογένεια και φίλους.
• Νιώθουμε κενοί, θλιμμένοι και οξύθυμοι όταν δεν βρισκόμαστε στον υπολογιστή.
• Λέμε ψέματα στην οικογένεια και τους φίλους μας για τις δραστηριότητες μας.
• Αντιμετωπίζουμε προβλήματα με τη δουλειά και το σχολείο.
• Σωματικά αποτελέσματα:
• Διατροφικές διαταραχές.
• Διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου.
• Μυοσκελετικές παθήσεις (π.χ. σκολίωση).
• Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα.
• Ξηρά μάτια - μυωπία.
• Ημικρανίες.
• Παραμέληση προσωπικής υγιεινής.
14. ΕΦΗΒΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ
ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ
Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία αυξάνεται συνεχώς ανησυχητικά
αποκτώντας ολοένα και περισσότερο επιδημικές τάσεις
παγκοσμίως. Η Ελλάδα δυστυχώς φαίνεται να βγαίνει
πρωταθλήτρια στην παιδική παχυσαρκία με το 25% των παιδιών της
και των εφήβων της να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα ενώ το
ποσοστό των υπέρβαρων νηπίων να αγγίζει το 30%
15. …ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
• Η νευρική ανορεξία πιο γνωστή ως ανορεξία είναι μια διατροφική
διαταραχή που χαρακτηρίζεται κυρίως από άρνηση για διατήρηση ενός
υγιούς φυσιολογικού βάρους και έναν μανιώδη φόβο για την απόκτηση
βάρους σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τον εαυτό
τους που μπορεί να διατηρηθεί από διάφορες προκαταλήψεις σχετικά
με το σώμα του ή της, το φαγητό και την διατροφή τους. Τα άτομα με
νευρική ανορεξία συνεχίζουν να νιώθουν πείνα αλλά επιτρέπουν στους
εαυτούς τους μόνο πολύ μικρές ποσότητες φαγητού.
16. ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΚΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Αυξανόμενη μιμητική τάση προς τον ανθυγιεινό δυτικό τρόπο ζωής (γρήγορο και πρόχειρο φαγητό,
ταχυφαγεία, μειωμένη φυσική δραστηριότητα,)
Απαρχαιωμένες λανθασμένες ελληνικές διατροφικές συμπεριφορές που έχουμε κληρονομήσει από
προηγούμενες γενιές. (Στην ελληνική κουλτούρα και κοινωνία, η γιαγιά και ο παππούς παίζουν
σημαντικό ή και κυρίαρχο πολλές φορές ρόλο στην ανατροφή των εγγονιών τους, αφού συχνά και οι δύο
γονείς εργάζονται. Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε μεγαλώσει με χαρακτηριστικές εκφράσεις όπως «μια
ακόμα μπουκιά για την γιαγιά, μια τελευταία για την μαμά…», «η τελευταία σου μπουκιά είναι η δύναμη
σου»,«φάε, γιατί τα παιδάκια στην Αιθιοπία πεινάνε».)
ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
ο είδος της κοινωνίας μέσα στην οποία μεγαλώνει ένα άτομο φαίνεται να είναι πολύ σημαντικό για το
αν θα αναπτύξει κάποια διαταραχή διατροφής ή όχι. Τα τελευταία είκοσι χρόνια στις δυτικές κοινωνίες,
όλο και πιο πολύ προβάλλεται το αδύνατο σώμα όχι μόνο σαν πρότυπο ομορφιάς αλλά και σαν
προϋπόθεση για αυτοεκτίμηση, επιτυχία κι ευτυχία.
Η σκέψη των ατόμων με νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση κι από μια
διαρκή ανάγκη για έλεγχο των καταστάσεων και του εαυτού τους. Όσο πιο πολύ συνειδητοποιούν ότι
είναι δύσκολο να ελέγξουν τις καταστάσεις γύρω τους τόσο πιο πολύ θέλουν να ελέγξουν το σώμα τους
μέσα από τη δίαιτα και την άσκηση.
Το συναίσθημα των ανθρώπων που υποφέρουν από ανορεξία χαρακτηρίζεται από στενοχώρια και
άγχος και συχνά η νευρική ανορεξία συνοδεύεται από έντονα καταθλιπτικά συμπτώματα.
Στον τομέα της οικογένειας, υπάρχει η άποψη πως οι οικογένειες των ατόμων με νευρική ανορεξία
δεν επιτρέπουν στα νεαρά μέλη τους να αποδεχτούν μέσα από την εφηβεία το νέο τους σώμα και δεν
βοηθούνται να αποκτήσουν μια νέα ενήλικη ταυτότητα.
17. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΑΚΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ
ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Αρνητική εικόνα σώματος
Κατάθλιψη
Στιγματισμός
Περιθωριοποίησης
Κοινωνικός αποκλεισμός
Πειράγματα και εκφοβισμός
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Υψηλή χοληστερόλη
Διαβήτης τύπου ΙΙ
Άπνοια ύπνου
Άσθμα
Πόνους στις αρθρώσεις
Μυοσκελετικά προβλήματα
Δερματικές παθήσεις
Διαταραχές στον έμμηνο κύκλου
Διαταραχές στην ισορροπία του
σώματος
ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
Κατάθλιψη: η διάθεση επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη
μείωση της πρόσληψης τροφής.
Πανικός: τα άτομα χαμηλού σωματικού βάρους που
υποσιτίζονται μπορεί να νιώθουν ότι δεν βρίσκονται σε επαφή με
τα συναισθήματά τους.
Εμμονές: το άτομο έχει τη τάση να καθορίζει αυστηρούς
κανόνες και να είναι πολύ άκαμπτο.
Ύπνος και Ξεκούραση: τα άτομα που υποσιτίζονται δεν
μπορούν να κοιμηθούν εύκολα και μπορεί να ξυπνούν νωρίς
έχοντας υπερένταση.
Αίσθηση πάχους: τα άτομα που υποσιτίζονται αισθάνονται
παχιά ή μεγαλύτερα από ότι είναι στη πραγματικότητα, και αυτό
οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερο περιορισμό της τροφής
Συγκέντρωση: τα άτομα που περιορίζουν τη τροφή συχνά
αναφέρουν ότι είναι σε εγρήγορση, αλλά αυτό δεν μπορεί να
διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Καρδιαγγειακό σύστημα και θερμοκρασία σώματος: η
καρδιά είναι ένας μυς που μπορεί να γίνει πιο αδύναμος από την
μειωμένη πρόσληψη τροφής.
Πεπτικό σύστημα: το πεπτικό σύστημα των ατόμων που
υποσιτίζονται δουλεύει με πολύ πιο αργούς ρυθμούς
19. • Ο όρος «διασκέδαση» στις μέρες μας έχει
πλέον ταυτιστεί με τον όρο «ψυχαγωγία».
Σύμφωνα με τον ισχυρισμό των Ελλήνων
γλωσσολόγων, ψυχαγωγία σημαίνει «άγω
την ψυχή», δηλαδή οδηγώ την ψυχή προς
την ευτυχία. Η έννοια «διασκέδαση»
περικλείει την ψυχαγωγία, η οποία όμως
πραγματοποιείται παραβιάζοντας κάποια
κοινωνικά και ηθικά όρια. Ωστόσο και οι
δυο αυτές έννοιες είναι απαραίτητες στη
ζωή των νέων.
• Ανέκαθεν, ο άνθρωπος είχε την ανάγκη
21. • Στην κοινωνία του 21ου αιώνα όπου
ζούμε, οι διατροφικές συνήθειες των
εφήβων τείνουν να αποκλίνουν
αισθητά από εκείνες των εφήβων των
παλαιότερων δεκαετιών. Ο σύγχρονος
έφηβος έχει απομακρυνθεί από την
παραδοσιακή μεσογειακή κουζίνα
θεωρώντας την «ξεπερασμένη» ή
«μπανάλ» και αγνοεί τους κανόνες της
υγιεινής διατροφής που είναι αναγκαίο
23. • Από εμάς εξαρτάται να είμαστε ο εαυτός
μας, να ξεχωρίζουμε από τους άλλους, να
λειτουργούμε με δική μας βούληση και
σκέψη. Κάθε έφηβος έχει δικαίωμα να
δημιουργήσει τη δική του προσωπικότητα,
ένα δικό του «στυλ». Υπάρχει σοβαρός
κίνδυνος να υποτάσσεται σε πρότυπα και
μάλιστα όταν αυτά δεν ταιριάζουν στο
χαρακτήρα, τις συνθήκες ζωής, στο δικό
του τρόπο σκέψης κι έκφρασης.
• Ο μιμητισμός υποβιβάζει όλη την
προσωπικότητά του εφήβου δηλαδή τη
25. • Η διαφορετικότητα είναι πλούτος,
ομορφιά και η ίδια η ζωή μας! Τα
παιδιά από πολύ μικρή ηλικία
αντιμετωπίζουν αρνητικά τη
διαφορετικότητα των άλλων
παιδιών. Απέναντι σε διαφορές,
που έχουν να κάνουν με την
εθνικότητα, την αναπηρία ή την
κοινωνική τάξη. Ωστόσο, η
διαφορετικότητα κυριαρχεί στην
26. Φόβος και άγχος στους
εφήβους
• Οι φοβίες είναι πολύ συχνές… Λίγοι άνθρωποι δεν έχουν υποφέρει
από αυτές κάποια στιγμή της ζωής τους.
• Φοβία ονομάζουμε τον παράλογο, ισχυρό φόβο που νιώθει ο
έφηβος για καταστάσεις, αντικείμενα, πρόσωπα ή ζώα και που έχει
σαν αποτέλεσμα να αποφεύγει με υπερβολές ό,τι τον φοβίζει. Ο
έφηβος αναγνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπέρμετρος και
αδικαιολόγητος, όμως δεν μπορεί να τον ελέγξει. Ωστόσο αυτό του
δημιουργεί έντονη ανησυχία και αναστατώνει την ζωή του. Όταν
λοιπόν ο έφηβος εκτίθεται σε ένα ερέθισμα που φοβάται αμέσως
αντιδρά με άγχος και αποφεύγει την κατάσταση αυτή ή παθαίνει και
κρίση πανικού.
• Αποτελούν μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού και
εξαφανίζονται συχνά στη συνέχεια, αλλά μπορεί να επανεμφανιστούν
και να πάρουν νέες μορφές, πολύ πιο σημαντικές, στην εφηβεία. Οι
πιο γνωστές είναι αυτές που επικεντρώνονται σε κάτι, όπως πχ.
στα μικρά ζώα, τις αράχνες, το αίμα, τις ασθένειες, ή πολύ
μεγαλύτερες, όπως ο φόβος της τρέλας, ο φόβος των επαφών με νέα
πρόσωπα, η αγοραφοβία κλπ. Περίπου ο ένας στους 5 εφήβους
28. • Οι φοβίες, αντιμετωπίζονται με
διάφορους τρόπους αλλά συνήθως με
συνδυασμό θεραπειών.
• Είναι σημαντικό ο έφηβος να μην
αποφεύγει εκείνο που φοβάται, αλλά
όχι με πίεση και εξαναγκασμό και
δίχως τη βοήθεια ειδικού. Όπως
αποδεικνύεται από έρευνες, οι φοβίες
αντιμετωπίζονται με πολύ καλά
αποτελέσματα με τη γνωσιακή
θεραπεία. Ο έφηβος εκτίθεται στο
30. • Χαρακτηριστικό των εφήβων είναι η
δυσπιστία και η αμφισβήτηση των
παραδοσιακών αξιών και αρχών.
Κριτικάρουν τους πάντες (γονείς,
δασκάλους, αξιωματούχους,
συμμαθητές) και τα πάντα (θεσμούς,
αξίες, ιδανικά, αρχές). Αμφισβητεί τις
αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των
ώριμων και γενικά της παραδόσεις
που τις θεωρεί καθυστερημένες,
32. • Σχολείο, σπίτι, φροντιστήριο, σπίτι,
ύπνος. Η καθημερινότητα ενός
παιδιού στις μέρες μας πραγματικός
εφιάλτης, τον οποίο επιβάλλει το
σύγχρονο μοντέλο ζωής. Το παιδί
από πολύ νωρίς μπαίνει στο στείρο
σύστημα εκπαίδευσης του άκρατου
τεχνοκρατισμού και της
εμπορευματοποίησης κάθε μορφής
γνώσης, περνώντας σε δεύτερη μοίρα
34. • Εκτός, όμως, από τα αμέτρητα θετικά
στοιχεία του αθλητισμού, υπάρχει
δυστυχώς κι ένα πολύ μεγάλο και
σοβαρό πρόβλημα. Το αρνητικό αυτό
στοιχείο είναι η εμπορευματοποίηση
που σήμερα την συναντούμε συχνά
στα γήπεδα ή στους διάφορους
αγώνες. Με βάση την
εμπορευματοποίηση έρχεται και η βία
και φανατισμός στα γήπεδα. Είναι