Institucionet financiare(leksion)

Kontabiliteti i Institucioneve Financiare
1
Kapitulli I
Institucionet financiare
Ky kapitull trajton anen konceptuale dhe llojshmerine e institucioneve financiare,shërbimet qe
keto te fundit ofrojne si dhe rolin qe kane ne zhvillimin ekonomik te nje vendi.
Sistemi ekonomik nuk mund të funksionojë pa institucionet financiare sa mund ti quaj
‘’mushkerite’’e ketij sistemi.Bejme nje lidhje llogjike:Pa institucione financiare:Individet
ndoshta do të mbajne paratë e tyre nën një dyshek ose të mbyllur në një vend të sigurtë
Paraja nuk do mund të qarkullojë me lehtësiDo te tkurret oferta e parase ne
vendIndividet nuk do kene mundesi te kene fonde shtese per te perballuar shpenzimet e
tyreKërkesa për mallra dhe shërbime do të pesoje renieBizneset nuk mund të marin fonde
për të modernizuar impiantet dhe per te zhvilluar produkte të rejaVendet e punes do të
bëhen të pakta Ekonomia do të ngadalësohet .
Siç mund ta gjykohet,ekonomia varet nga rrjedha e parave qe behet permes institucioneve
financiare.
Një institucion financiar meret me kryerjen e transaksioneve financiare të tilla si
investime,kredi dhe depozita.Duke u nisur qe nga grumbullimi i parave,dhenia e ketyre
parave ne formen e kredi-ve dhe shkëmbimi i monedhave realizohet përmes institucioneve
financiare.
Funksionet e Institucioneve Financiare jane:
1. Institucionet Financiare ekzekutojnë pagesat: Behet e mundur lehtësimi i
transaksioneve financiare ndërmjet partnerëve tregtarë nga përdorimi i
instrumenteve të tilla si kartë krediti, karta debiti,ATM,sistemet elektronike të
transferimit të parave,sistemet mobile te transferimit,të cilat mundësojnë
ekzekutimin e pagesa të tilla si paga, fatura, prime të sigurimit,etj.Me fjalë të tjera
keto institucione sigurojne likuiditetin e investimeve dhe të huamarrjeve.
2. Menaxhimi I portofolit(Portfolio Management):Ka lidhje me nje funksion këshillues ku
institucionet financiare japin këshilla dhe gjithashtu menaxhojne letrat me vlerë në
emër të individëve dhe kompanive si p.sh kompanite keshilluese te investimeve në
lidhje me ceshtjen e iPos.
3. Menaxhimi I tatimit mbi të ardhurat(Income Tax Management):Ky funksion lidhet me
‘’zbutjen’’ e tatimit ndërmjet individëve dhe subjekteve p.sh biznesit /fondeve te
pensionit,etj.Kjo u mundëson individëve te kapërcejne barrën tatimore dhe pikerisht
institucionet financiare veprojne si një mburojë tatimore,etj…etj.

2
Institucionet financiare i ndajme ne dy kategori:
a.depozituese(ose pranuese depozitash,etj.)
Këto institucione janë të autorizuara që të pranojnë apo te grumbullojne para nga publiku ne
formen e depozitave.Si rezultat,keto institucione luajnë një rol të rëndësishëm në
transmetimin e politikës monetare në tregjet financiare,për huamarrësit dhe depozituesit
per menyren se si keto te mbajnë një pjesë të madhe te parave,etj në lloje të ndryshme të
depozitave. Nese do ti analizonim nga kendveshtimi mikroekonomik,keto institucione nuk
jane gje tjeter vecse entitete ekonomike ashtu si entitet e tjera qe kane ne procesin e tyre te
nderveprimit ekonomik,lende te para(inpute) dhe produkte te fundme(outpute).Ne rastin
tone,institucionet depozituese kane Input-Depozita te individeve dhe Output-Kredi
b.jo depozituese.
Keto lloj institucionesh nuk pranojne depozita nga individet.Keto institucione kane
Input:Fonde nga kursimtare(per sigurime,pension,fond i perbashket,etj)dhe
Output:DepozitaKredi ne nje institucion tjeter inanciar ose investime ne aktive financiare.
Institucione financiare depozituese
1.Bankat tregtare
Ne planin juridik,banka percaktohet ‘’si nje person juridik qe kryen veprimtari bankare’’.Me
veprimtari bankare do kuptojme ‘’pranimi dhe grumbullimi i depozitave nga publiku dhe
subjektet ekonomike dhe perdorimi i ketyre fondeve per te dhene kredi.per t’i
investuar..etj’’.Bankat,permes kesaj veprimtarie ofrojnë siguri dhe komoditet për klientët e
tyre. Duke mbajtur para fizike në shtëpi ose në një portofol ,ka risqe puro (vjedhje,djegie
etj), për të mos përmendur edhe humbjen e të ardhurave të mundshme nga interesi qe do u
ofrohej nga ruajtja e tyre ne forme depozite ne nje banke.Ne banke, individet nuk kanë
nevojë për të mbajtur shuma të mëdha të parase fizike(cash-it); transaksionet mund të
behen me çeqe,karta debiti apo karta krediti.
Bankat tregtare gjithashtu mundesojne qe individët dhe bizneset të përdorin kredi për të
blerë mallra ose per të zgjeruar operacionet e biznesit,e cila nga ana tjeter çon në më shumë
fonde të depozituara që qarkullojne brenda bankes.Nje banke tregtare dallohet nga bankat
e tjera edhe nga objektivi kryesor i saj ,qe eshte maksimizimi i vleres ne treg te kapitalit te saj.
Bankat tregtare,ne planin teorik,percaktohen si institucione tipike te ndermjetesimit
financiar,te cilat ofrojne dhe kryejne shumicen e sherbimeve bankare per publikun dhe

3
shoqerite tregtare.Me kete percaktim,do kuptojme qe banka si objekt specifik te
veprimtarise ekonomike ka pikerisht grumbullimin dhe shperndarjen e fondeve,te burimeve
financiare nga subjektet qe rezultojne me bilanc suficitar fluksesh financiare rejt subjekteve qe
paraqiten me bilanc deficitar,e thene me ndryshe,vendos ekuilibrat e nevojshme dhe ben
mobilizimin e fondeve
Per ta sqaruar me mire rolin dhe permbajtjen e aktivitetit te bankes tregtare eshte e
domosdoshme te shqyrtohet bilanci i saj.
Skema e thjeshtuar e bilancit te bankes tregtare do paraqitet ne tabelen e meposhtme:
Nr AKTIVI Shuma Nr PASIVI Shuma
1 Mjete monetare 1 Depozitat
Mjetemonetarene leke A Llogari te cekueshme
Mjetemonetarene valute Llog.meinteres
2 Depozita ne Banken Qendrore Llog.painteres
3 Rezervate detyrueshme B Llog.depozitash te pacekueshme
4 Letra me vlere shteterore Depozitakursimi
teqeverise Depozitakursimi meafat
teorganeve lokale Depozitate Tregut Monetar
5 Aktive te tjera 2 Borxhet(Huamarrjet)
Depozitat nebanka te tjera Huamarrjet ngaBQ
Interesaper t'uarketuar Huamarrjet prej bankave tetjera
6 Kredi(Huadhenie) Eurodollaret(Euros$)
Biznesi Borxhe afatgjata
Hipotekash 3 Pasive te tjera
Personale Taksate papaguara
Bujqesore Interesaper t'upaguar
7 Aktive fikse Rezerva për humbjengakreditë
Ndertesa 4 Kapitali
Makineri & Pajisje Kapitali I paguar
Tetjera Fitimet e mbetura
Te tjera
Totali I Aktivit Totali I Pasivit
Si ndryshon bilanci i nje banke nga bilanci i një shoqërie tregtare (p.sh prodhuese,etj.)?

4
I. Bankat kanë nje nivel te ulet kapitali në krahasim me asetet,zakonisht rreth 8% në
krahasim me 50%. Kjo do të thotë se ata janë më të riskoze dhe të prekshme nga
falimentim.
II. Asete te pakta fikse d.m.th bankat kanë nevojë vetem për një rrjet degësh dhe jo
fabrika etj.
III. Asetet e bankes tregtare janë kryesisht kredi dhe letra me vlerë ndersa detyrimet
janë kryesisht depozita dhe huamarrje.
IV. Bankat kryejnë një sërë aktivitetesh jashtë bilancit1 për shkak të ekspertizën se tyre
në tregjet financiare
V. Struktura e pronësisë së bankave është shpesh ne pronesi "te perbashket" me
klientet (p.sh Nationwide), si dhe me aksionerët (p.sh Lloyds TSB).
Llogaritja e fitimit te bankes
Te ardhurat dhe shpenzimet e bankes jane flukset financiare shtese hyrese dhe dalese te
saj,te domosdoshme per te realizuar misionin e saj te ndermjetesimit.
Banka tregtare u merr klienteve te vet interesa per kredite qe akordon dhe njekohesisht,per
depozitat qe pranon nga klientet e saj(qe mund te jene banka te tjera,bashkite dhe
komunat,njesi tregtare,qeveria,qytetaret,etj),u paguan ketyre te fundit nje
interes.Diferenca midis perqindjes(%)se interesit qe arketon banka nga kredite qe jep dhe
interesit qe paguan per depozitat qe pranon perben te ardhurat neto nga interesat.
Koncepti i fitimit dhe i llogaritjes se tij behet me i qarte nga tabela ne vijim:
Nr TE ARDHURAT Shuma Nr SHPENZIMET Shuma
1 Te ardhurat nga interesat 1 Interesa qe paguan banka
e kredive te dhenate treteve per depozita
nga banka 2 Interesa dhe komisione te tjera qe
Interesat nga huate e akorduara paguan banka
Interesat nga letrat me vlere 3 Shpenzime per personelin
interesa te tjera 4 Shpenzime administrative
2 Te ardhurat nga komisionet Shpenzime materiale
3 Te ardhurat nga sherbimet Administrim-Mirembajtje
4
Te ardhurat nga kembimet
valutore(FOREX) Shpenzime te tjera
5 Te ardhura te tjera 5 Shpenzime per klientet e dyshimte
6 Shpenzime dhe zbritje per fondet
1 I referohet,mosrregjistrimit te disa detyrimeve financiare.

5
rezerve
Totali I te ardhurave Totali I shpenzimeve
Banka tregtare do pesoj humbje kur shpenzimet i tejkalojne te ardhurat dhe e kunderta kur
te ardhurat i tejkalojne shpenzimet ,banka do realizoj fitim.
Si ndryshon fitimi-humbja e nje banke nga ajo e një shoqërie tregtare(p.sh prodhuese,etj)?
I. Bankat kanë të ardhura dhe shpenzime të larta interesi.
Shpenzim tjetër kryesor jane shpenzimet per personelin,pasi banka është një industri
shërbimi dhe jo një industri prodhuese.
II. Rritja e të hyrave jo nga interesi, p.sh te ardhurat nga tarifat dhe komisionet,
pjesërisht eshte rrjedhim i avantazhit qe kane bankat në ofrimin e këshillave
financiare.
ILUSTRIM
Supozojmë se një bankë tregtare jashte vendit zoteron informacionin e mëposhtëm për
shefin e ri ekzekutiv ne daten 31 dhjetor 2012:
Totali i depozitave të bankës përfshin:
I. Depozita transaksioni(Depozita kursimi) $ 1’000’000
II. Depozita te Cekueshme$ 2’000’000
III. Depozita ‘’Libreze Kursimi’’ $ 1’000’000
IV. Llogari transaksioni jo te perbera nga certifikata te negociueshme $ 4’000’000
V. Depozita të tjera të ndryshme $ 1’450’000
Banka ka kreditë e mëposhtme:
I. Huamarrje nga bankat e tjera $ 2’500’000
II. Huamarrje nga Banka Qendrore $ 1’500’000
Ne vijim,kredite e akorduara nga banka jane 6 llojesh:
 Kredi nderbankare $ 800’000
 Kredi industrialetregtare $ 1’000’000
 Kredi per pasuri te patundshme $ 4’000’000
 Kredi rrotulluese per shtepi $ 700’000
 Kredi konsumatore individuale $ 1’500’000
Investimet në letrat me vlerë përfshijne:
 Kapitali I pronarit 4’000’000
 Investime ne bondeobligacione qeveritare $ 1’000’000
 Investime ne bonoobligacione kompanie $ 600’000

6
Rezerve te detyrueshme nga Banka Qendrore 10 %.
Leter krediti qe e perfshin banken ne tregti nderkombetare $ 500’000
Kerkohet:
a) Pergatitja e bilancit te bankes deri ne daten 31 dhjetor 2012
b) Ndodh qe banka te punesoj nje shef te ri ekzekutiv (C.E.O) vetem nje dite pasi shefi I
vjeter( ish C.E.O) mer pozicionin tashme te klientit(te nje depozituesi ne banke) dhe
ky I fundit kerkon te terheqe nga banka $ 4’000’000.Nese do ishit nje keshilltar I
shefit te ri ekzekutiv,si do ta keshillonit apo ndihmonit qe banka te mos fundosej?
a)
Aktivi Pasivi
Rezervat
(10% e totalit të depozitave pra
10 % x 11’450’000)
1,450,000
Depozita
Transaksioni
Letrat me vlerë
Obligacione qeveritare,
Kreditë e kompanisë
1,000,000
600,000 1,600,000
Dep.Kursimi
Dep.te Cekueshme
Dep.Librezë kursimi
1,000,000
2,000,000
1,000,000 4,000,000
Kredi:
Nderbankare
Industriale/ tregtare
Kredi hipotekare(Real Estate)
Kredi rrotulluese
Kredi konsumatore
Letërkrediti
Aktive te trupezuara
800,000
1,000,000
4,000,000
700,000
1,500,000
500,000 8,500,000
1,000,000
Depozita
Jo Transaksioni
CD tenegociueshme
CD te
panegociueshme
Depozitate tj
tendryshme
Hua-te
Nga bankat e tjera
Banka Qendrore
Kapitali I vet
Terheqje kapitali
4,000,000
2,000,000
1,450,000
2,500,000
1,500,000
4,000,000
(7205000) 8245000
12’245’000 12’245’000
b)Fillimisht analizojme se cfare efekti do sjelle ne bilanc,veprimi I tërheqjes se depozitave:
Depozita 11.450.000
Tërheqja (4,000,000)
7’450’000

7
Rezervë (10%) 745.000
Bilanci do merrte kete forme:
Aktive Pasive
Rezervat 745’000 Depozitat 7’450’000
Letrat me vlerë 1’600.’000 Te tjera 795’000
Kredi 4’900’000
Aktive te trupezuara 1’000’000
Totali 8’245’000 8’245’000
Pasi analizuam efektin shifror etj qe sjell tërheqja e depozitave,mund te themi qe kjo
terheqje mund të çojë në probleme likuiditeti.Nese do ishim ne rolin e nje keshilltari atehere
do perdornim disa qasje për të zgjidhur keto probleme,te cilat jane :
1. Menaxhimi mund të huazojë fonde shtesë nga nje tjeter institucion financiar. Huamarrja
nga institucionet e tjera financiare,I ekspozon bankat në norma te larta interesi dhe ne
kete pike kerkohet që bankat të bëjnë zgjedhje të kujdesshme në lidhje me huamarrjen.
2. Huamarrja nga Banka Qendrore ka të njëjtin efekt si huamarrja ne institucionet e tjera
financiare,e cila e rrit koston e huazimit para(cash).
3. Banka mund të shesë disa prej letrave të saj me vlere për të kapërcyer problemin e
depozitave.
2.Institucionet e Kursimit
Permbledh:
 Banka e Kursimeve
 Shoqatat e Kursimeve dhe te Kredive
 Unionet e Kreditit
2.1Bankat e Kursimeve
U shfaqen në fillim të shekullit të 19-të në Mbretërinë e Bashkuar(UK) për të ndihmuar në
lehtësimin e varferise.
Një bankë kursimesh është një institucion financiar,qëllimi kryesor i te cilit është pranimi i
depozitave te kursimeve.Me depozita kursimi do te kuptojme grumbullimin e te gjithe
tepricave qe ka shoqeria dhe qe i investon per te mar interesat,etj.dhe neqoftese nuk marin
interesat,shoqeria vendos ti kapitalizoje per te dhene qendrueshmeri vleres fillestare.
Skema e thjeshtuar e bilancit te bankes se kursimeve do paraqitet ne tabelen e meposhtme:

8
Nr Aktivi Shuma Nr Pasivi Shuma
1 Kredi Hipotekore 1 Depozita
2 Menorme interesi fikse Dep.tecekueshme
Menorme interesi terregulluar Dep.fikse
3 Kredi Jo Hipotekore 2 Te sigurta(Letra me Vlere)
Kredi tregtare TreguI Parase
Aktive tetrupezuara TreguI Kapitalit(Obligacione)
4 Detyrime Banka Qendrore 3 Hua-te
NgaInstitucione financiare
4 Kapitali Aksioner
ILUSTRIM
Supozojmë se Housing Finance Company zoteron informacionin e mëposhtëm per periudhen
dhjetor 2012.
1. Ky institucion kishte kredi hipotekare te ndara sipas normes se interesit,respektivisht
kredi hipotekare me normë fikse $1’200’000 dhe kredi hipotekate me normë interesi
te rregulluar $ 2’800’000.
2. Cash-i 3’000’000 dhe investimet në letrat me vlerë $2’500’000
3. Kreditë e tjera $500’000.
4. Aktivet e trupezuara 6’500’000,ndërsa Detyrime Banka Qendrore 2’000’000.
5. Kapitali I institucionit fështë $3’800’000 dhe depozitat $1’500’000.
6. Hua-te nga institucionet e tjera financiare 4’000’000.
Nr Aktivi(ne mln) Shuma Nr Pasivi(nemln) Shuma
1 Kredi Hipotekore 1 Cash 3
2 Menorme interesi fikse 1.2 Investime 2.5
Menorme interesi terregulluar 2.8 Depozita 1.5
3 Kredi te tjera 0.5 2 Hua nga inst.te tjera financiare 4
4 Te sigurta 3 Hua 0.5
5 Cash 3 4 Kapitali Aksioner 3.8
Investime 2.5 5 Terheqje kapitali -3.3
Detyrime Banka Qendrore 2
Aktive te trupezuara 6.5

9
Totali I Aktivit 18.5 Totali I Pasivit 18.5
Duhet theksuar se institucioni tek zeri i bilancit’’Te sigurtat’’(Letrat me vlere), e raporton
vleren totale te letrave me vlere me vleren e cash-it plus vleren e investimeve qe ka kryer ne
lidhje me keto te sigurta.
2.2 Unionet e kreditit(CU)
Janë pothuajse gjithmonë të organizuara si kooperativa jo fitimprurese.Në kuadër të
politikës qeverisëse,unionet e kreditit përjashtohen nga tatimi mbi të ardhurat e tyre neto.
Ky përjashtim tatimor,i lejon unionet e kreditit te vendosin norma më të larta për depozitat
dhe norma me të ulëta per kredite,krahasuar me bankat tregtare.
Produktet e ofruara nga unionet e kreditit janë:
 BOSA – Back Office Savings(vetem per kursimet)
 FOSA – Front Office Savings (vepron si nje banke)
 MAGS – Mutual Assistance Groupings(ndarja e aseteve,etj.)
Nje union krediti operon në dobi të anëtarëve të saj.Shërbimet e saj janë ofruar vetëm për
anëtarët.Anëtarësimi nuk është i hapur për publikun,kjo ka nënkuptuar se edhe ne te
kaluaren,punonjësit e kompanive të caktuara,anëtarët e kishave të caktuara dhe kështu me
radhë, ishin të vetmit qe lejoheshin për t'iu bashkuar nje unioni te tille.
Unionet e Kreditit ashtu si bankat tregtare mund të përballen me depozita dhe tërheqje
të BOSA & FOSA
Skema e thjeshtuar e bilancit do paraqitet ne tabelen e meposhtme:
1 Kredi(BOSA, FOSA, MAGS) 1 Depozita(BOSA)
2 DetyrimeDepozita te Banka Kooperative Dep.tecekueshme
3 Te sigurta CD tënegociueshme
Cash CD tepanegociueshme
Investime ne tregun e kapitalit 2 Hua-te
4 Aktive te trupezuara Ngainst.etjera financiare
3 Kapitali I vet
Si funksionon nje union krediti?

10
Anëtarët depozitojnë fonde në union dhe përcaktojnë politikat investuese dhe kredituese te
ketij unioni. Për t'u bërë një anëtar,fillimisht duhet te jesh depozitues.Pasi një
anëtari,anëtarësimi i jep të drejtën e një votimi të drejtë qe reflekton ne pronësi.Unionet
janë të përbërë nga anëtarë të cilët ndajnë një lidhje të përbashkët.Lidhja është e bazuar në
ngjashmërinë e angazhimit profesional,përkatësinë fetare apo te vendndodhjes gjeografike
te anëtarëve të saj .Në shumë raste,unionet e lejojnë anëtarësimin edhe në qoftë se lidhja e
përbashkët është e thyer(p.sh humbja e punësimit,etj.)
2.3 Shoqatat e Kursimeve dhe te Kredive
Njohur si S & L2,ngjajnë me bankat tregtare në shumë aspekte.Shumica e individeve nuk i ka
shume te qarta dallimet midis bankave tregtare dhe S & L.Me ligj,keto shoqata duhet të
kenë 65 % ose më shumë nivel kreditimi ne formen e huase hipotekore dhe pse lejohen edhe
lloje te tjera kreditimi. Tradicionalisht, keto shoqata jane dalluar nga bankat tregtare, per
theksimin e kredive hipotekare afatgjata per shtëpi,rregulloreve te veçanta, dhe
mekanizmave te sigurimit të depozitave,etj. Ne lidhje me kete te fundit,ndryshimi qendron
ne faktin se llogarite e bankave te kursimit jane te siguruara nga FDIC3 ndersa llogarite te
S&L jane te siguruara nga FSLIC4.
S & L u shfaq kryesisht në përgjigje të ekskluzivitetit të bankave tregtare.Ka qenë një kohë
kur bankat pranonin vetem depozita nga njerëzit me nivel pasurie relativisht të lartë,me
referenca dhe nuk pranonin depozita per punëtorët e zakonshëm.
Keto shoqataofrojne norma më të ulëtatë huamarrjesse bankat tregtaredhe norma te larta
interesi për depozitat.
Shume shoqata u bene banka kursimi si p.sh Banka e Pare Federale e
Kursimeve(Pontiac,Michigan).
3.Bankat Islamike
Banka e parë Islame është themeluar në Malajzi në vitin 1983.Bankat islamike i referohen një
sistemi bankar apo aktiviteti bankar, që është në përputhje me ligjin islamik(sherihatit)dhe
udhëhiqen nga parimet e ekonomisë islame. Në veçanti, ligji islamik e ndalon kamatën,
mbledhjen dhe pagesen e interesit,i quajtur zakonisht riba në islam.
2 Ang:Savings and Loan Association(S&L)
3 Ankronimisht,Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC)
4 Ankronimisht,Federal Savingsand Loan Insurance Corporation (FSLIC)

11
Banka islame është definuar si nje sistem bankar i cili është në harmoni me shpirtin, moralin
dhe dhe vlerat e sistemit të Islamit dhe udhëhiqet nga parimet e përcaktuara nga Sheriati
Islamik.
Banka islame sipas Aktit Bankar Islamik te vitit 1983
".. Një institucion i cili ushtron aktivitetin bankar islam, ku qëllimet dhe funksioni i të cilit nuk
përfshijnë asnjë element i cili nuk është miratuar nga feja Islame..."
Parimet bankare:
1. Ndalimi I kamates-Riba është rreptësisht e ndaluar sipas Islamit dhe konsiderohet si
haram. Islami lejon vetëm një lloj i kredisë që është Qardhul Hassan.
2. Pjesemarrja e kapitalit- Islami i nxit muslimanët t’i investojnë paratë e tyre dhe të bëhen
partnerë në mënyrë që të ndajnë fitimet dhe riskun në biznes në vend të berjes
kreditorë.Ne Islam,financimi është i bazuar në besimin se huadhenesi dhe huamarrësi
duhet në mënyrë të barabartë të ndajne rreziqet e sipërmarrjes ne nje institucion.
3. Ndalimi i ‘’gharar’’-Nocioni ‘’gharar’’do te thote ndërmarrja ‘’verberisht’’e një sipërmarrje
pa pasur njohuri të mjaftueshme.
4. Mardhenie kontraktuale-Varet nga natyra e transaksionit dhe keto lloj mardheniesh
mund te jene:mardhenie mes një shitësi dhe blerësi(Murabaha), marrëdhënie mes nje
qiradhënësi dhe qiramarrësi(Ijarah),dhe mardhenie partneriteti(Musyaraka)
Perparesite e Bankave Islame
1.Drejtesia
Islam
Aqidah
(Besimi )
Shariah
(Praktikat dhe
Aktivitetet)
Ibadat Muamalat
Aktivitetet politike
Aktivitetet
ekonomike
Aktivitete Bankare
dhe Finaciare
Aktivitetet sociale
Akhlak
(Etika dhe Morali)

12
Tipar kryesor i modelit bankar islam është se ky model është i bazuar në parimin e ndarjes se
fitimit dhe ku rreziku është i ndarë mes të bankës dhe klientit.Ky sistem i ndërmjetësimit
financiar do të kontribuojë për një shpërndarje më të drejtë të te ardhurave dhe pasurisë.
2.Likuiditeti
Duke ndjekut parimin fitim- humbje ne lidhje me ndarjen dhe mobilizimin e burimeve,bankat
kane më pak të ngjarë të përballen me nje klient qe do te marr parate ne depoziten e tij
papritur.Ne kete rast,ato kanë një nevojë minimale për ruajtjen e likuiditetit të lartë.
3.Maredhenie te mira me klientin
Financimi dhe depozitat janë shtrirë nën marrëveshjen e fitimit dhe ndarjen e humbjeve.
Bankat duhet të dine per përdoruesit e tyre të fondeve për tu siguruar që fondet janë
përdorur për qëllime produktive dhe anasjelltas për investitorët.
4.Nuk ka detyrime fikse
Bankat islame nuk kanë detyrime fikse si pagesat e interesit për depozitat. Prandaj, ata janë
në gjendje për shpërndarjen e burimeve për aktivitete fitimprurëse dhe ekonomikisht të
dëshirueshme.
5.Transparenca
Ekziston transparence me mbajtjen e llogarive në investimet e bëra në fusha të ndryshme
dhe fitimeve të realizuara nga këto investime.
6.Dimensionet etike dhe morale
Dimensionet e forta etike dhe morale e të të bërit biznes dhe përzgjedhja e aktiviteteve të
biznesit që do të financohen, luajnë një rol të rëndësishëm në nxitjen e investimeve të
dëshirueshme shoqërore dhe sjelljen më të mirë individuale apo të korporatave.
7.Banke per te gjithe
Edhe pse e bazuar në parimet e Sheriatit për të përmbushur nevojat financiare të
myslimanëve, ajo nuk është e kufizuar vetem tek individet musliman por gjendet ne është në
dispozicion dhe per individet jo muslimanë.
Nga ndryshon ky sistem bankar nga sistemi yne bankar konvencional?
Karakteristikat Sistemi islam Sistemi konvencional
Struktura e institucionit Ligji Sheriatit Sistemi bankar Laik
Ndarja e rrezikut Ndarje rreziku dhe norme
interesi e rene dakort
Norme interesi e paracaktuar
Dimensioni moral Te gjithe agjentet ekonomik
duhet te punojne ne kuader
te vleres morale islame
Pak vemendje ne implikimet
morale te aktiviteteve
Ndalimi I kamates ne 1.Financimi nuk është i 1.Financimi është i orientuar

13
financim orientuar nga interesi
2.Bazuar në parimin e shit-
blerjes se aseteve, ku çmimi i
shitjes përfshin një marzh
fitimi
nga interesi.
2.Një norme interesi
fiksvariabel vendoset për
përdorimin e parave.
Kufizime Bankat janë të kufizuara për
të marrë pjesë në aktivitete
ekonomike, të cilat nuk janë
ne perputhje me Sheriatin.
Nuk ka kufizime te tilla
Zekati(Takse fetare) Paguajnë zekatin si një
detyrim fetar si dhe norme
tatimi që kërkohet nga
qeveria
Nuk e paguajnë zekatin por
vetëm paguajnë norme
tatimi siç kërkohet nga
qeveria
4.Institucionet Mikro-financiare
Të varfërit kanë nevojë për shërbime të ndryshme financiare, jo vetëm kredi. Ashtu si gjithë
të tjerët,njerëzit e varfër kanë nevojë për një gamë të gjerë shërbimesh financiare që janë të
përshtatshme, fleksibël, dhe me çmime të arsyeshme. Varësisht nga rrethanat, njerëzit e
varfër kanë nevojë jo vetëm kredi, por edhe per kursime, ransferime me para, dhe sigurime.
Institucionet Mikrofinanciare është një instrument i fuqishëm kundër varfërisë. Qasja në
shërbime të qëndrueshme financiare i mundëson të varfërve për të rritur të ardhurat,të
ndërtojne asett,dhe të reduktojne vulnerabilitetin e tyre ndaj goditjeve të jashtme. Keto
institucione i lejojne familjet e varfëra të lëvizin nga mbijetesa e përditshme në planifikimin
për të ardhmen dhe nënkuptojne ndërtimin e sistemeve financiare që i shërbejnë të
varfërve.Megjithatë, një numër i madh i të varfërve vazhdojnë të mos kenë qasje në
shërbimet themelore financiare. Roli i qeverisë ne keto institucione është si një
mundësues,por jo si një ofrues ti drejtpërdrejtë i shërbimeve financiare.
Qëndrueshmëria financiare është e nevojshme për të arritur një numër të madh të njerëzve
të varfër.Shumica e njerëzve të varfër nuk janë në gjendje të kenë qasje në shërbimet
financiare për shkak të mungesës së ndërmjetësve financiare me pakicë. Ndërtimi i
institucioneve financiarisht të qëndrueshme nuk është një qëllim në vetvete.
Këto Institucione janë të rregulluara përmes Shoqatës së Institucioneve Mikrofinanciare
(AMFI),dhe të japin hua për njesite ekonomike te vogla dhe mikro-njesite si dhe për mobilizimin
e kursimeve midis mikro-njesive ekonomike.Prandaj,institucionet mikro-financiare veprojnë
ashtu si bankat tregtare,vetëm për njesite ekonomike te vogla.Ata gjithashtu përdorin

14
grupet përmes kolateralit kolektive p.sh.KREP holdings, KWFT5, Faulu6, Equity holdings, Pride
Africa,etj.
Llojet e produkteve te inst.mikro-financiare
Institucione financiare jo depozituese
1.Bankieret e Investimit
Ndryshe nga bankat tregtare,bankat e investimeve nuk grumbullojne depozita.Koncepti
modern i "bankes se investimeve" u krijua nga Akti Glass-Setagal (Akti Bankar i 1933).Ky i
fundit,ndau bankat tregtare,bankat e investimeve, dhe shoqerite e sigurimeve.Nga viti
1933(Glass- Steagall Act) deri në vitin 1999(Gramm - Leach - Bliley Act),SH.B.A ka mbajtur një
ndarje midis bankave investuese dhe bankave tregtare. Vendet e tjera të
industrializuara,duke përfshirë edhe vendet e G8 ,nuk e kanë mbajtur historikisht një ndarje
të tillë.Ishte Akti i Dodd - Frank ne vitin 2010, i cili perfundimisht beri ndarjen e plotë
institucionale të shërbimeve bankare investuese nga bankat tregtare.
5 Kenya Women Finance Trust(KWFT),Kenya.
6 Deposit Taking Micro-Finance Company,Kenya

15
Një bankë investimesh është një ndërmjetës financiar që kryen një shumëllojshmëri
shërbimesh për bizneset dhe qeverite. Këto shërbime përfshijnë:
1. Ndërmjetës mes një emetuesi të letrave me vlerë dhe të publikut investues,
2. Krijimi i kushteve lehtesuese ne lidhje me bashkimet dhe riorganizimet e tjera të
korporatave;
3. Ndërmjetës për klientët institucionale,
4. Ndihmesa e korporatave publike dhe private në ngritjen e fondeve në tregjet kapitale,
5. Ofrimi i shërbimeve këshilluese për bashkime,blerje dhe llojet e tjera të transaksioneve
financiare,etj.
Si rregull i përgjithshëm,bankat e investimeve përqëndrohen në ofertat fillestare
publike(IPO)Tradicionalisht,bankat e investimeve nuk merren me publikun e gjerë.
Megjithatë,disa prej emrave të mëdha qe operojne si banka investuese, jane JP Morgan Chase
, Bank of America dhe Citigroup,qe gjithashtu veprojnë si banka tregtare.Bankat e tjera te
investimeve që mund të keni dëgjuar përfshijnë Morgan Stanley, Goldman Sachs , Lehman
Brothers dhe First Boston.
Në përgjithësi,bankat e investimeve janë me pak subjekt i kuadrit rregullator se bankat
tregtare,por gjithesesi veprojnë nën mbikëqyrjen e organeve rregullatore.Një këshilltar i cili
ofron shërbime bankare investuese në SH.B.A duhet të jetë i licencuar si broker - dealer dhe
duhet te jete subjekt i Komisionit te Letrave me Vlerë dhe Kembimit
Valutor(SEC),FINRA7,dhe U.S Treasury.
2.Shoqerite e Investimit
Një shoqeri investimesh (mund te jete korporate,ortakëri, ose kompani me përgjegjësi të
kufizuar,etj)është një institucion financiar përmes të cilit individët investojnë në portofole të
larmishme letrash me vlere dhe qe menaxhohen profesionalisht nga fondet e bashkimit të
tyre me ato të investitorëve të tjerë.Këto janë institucione financiare,pronësia e të cilëve
mbeshtetet tek letrat me vlerë p.sh:aksione,obligacione,obligacione të konvertueshme,etj.
Skema e thjeshtuar e bilancit do paraqitet ne tabelen e meposhtme:
1 investime ne inst.te tjera 1 Emetimi I titujve financiar
7 Financial Industry Regulatory Authority (FINRA).Shqip:Autoriteti Mbikeqyres IIndustrise Financiare ne SH.B.A

16
2
Investime ne te sigurta borxhi
p.shbonde 2 Hua
3
Te sigurta qeveritare p.shte
mira thesari 3 Kapitali Aksioner
4 Investime ne letra tregtare
5 Investime ne bonde te huaja
Lloji më i zakonshëm i shoqerise se investimeve është shoqeria e menaxhimit te investimeve,
e cila në mënyrë aktive menaxhon një portofol të letrave me vlerë për të arritur objektivin e
saj të investimeve.Ka dy lloje të shoqerise se menaxhimit te investimeve: me fund te mbyllur
dhe me fund te hapur. Dallimet kryesore në mes ketyre te dyve i rendisim me poshtë ne
aspektin se ku investitorët blejnë dhe shesin aksionet e tyre - në tregjet primare apo
sekondare - dhe llojin e letrave me vlerë qe tregton kompania e investimit.
Shoqeri investimesh me fund te mbyllur: lëshon aksione vetem nje here permes një oferte
publike. Ajo nuk ofron vazhdimisht aksione te reja .Pasi aksionet janë lëshuar,një investitor
mund ti blejnë ato në nje treg te hapur dhe i shet në të njëjtën mënyrë . Vlera e tregut të
aksioneve do të bazohet në të kërkesë-ofertë ,ashtu si letrat e tjera me vlerë.Në vend të
shitjes me vlerën neto të aktiveve,aksionet mund të shiten me fitim ose me zbritje në vlerën
neto të aktiveve.Shoqeri investimesh me fund te hapur:te njohura edhe si fonde te
ndërsjella(mutual funds),vazhdimisht emetojnë aksione të reja.Këto aksione mund të blihen
vetëm nga kompania investuese dhe te shiten përsëri nga ajo.
3.Shoqerite e Sigurimeve
Shoqerite e sigurimeve (te Jetes dhe te Jo Jetes)mbulojne kryesisht riskun puro permes
grumbullimit te parave ne formen e primeve qe sigurohen nga një grup i madh njerëzish të
cilët duan të mbrojnë veten e tyre dhe/ose të dashurit e tyre kundër zjarrit, aksidenteve me
makinë,sëmundjeve,paaftësisë,pergjegjesise(demi ndaj paleve te treta)ose vdekjes.Sigurimi i
ndihmon individët dhe kompanitë të menaxhojne riskun dhe te ruajne pasurinë dhe
jeten.Duke siguruar një numër të madh njerëzish,kompanitë e sigurimeve mund të operojnë
me fitim dhe në të njëjtën kohë të paguajnë për dëmet që mund të lindin.Keto kompani i
grumbullojne fondet e tyre permes arketimit te primeve nga policat e
sigurimeve.Mandej,duke i investuar keto fonde ne tituj financiare,ato luajne rolin e
ndermjetesit financiare.Me ndihmen e tyre behet e mundur transferimi i riskut dhe i
fondeve.
Bilanci te nje shoqerie sigurimesh eshte paraqitur me poshte:

17
Nr AKTIVE Shuma Nr PASIVE Shuma
1 Cash dhe ekuivalentët e saj 1 Depozita
Depozitate tesiguruarve
Depozitate terisiguruarve
2 Te sigurta borxhi 2 Hua-te
Bonde 3 Detyrime sigurimi
Kredi Rezerva te primit,etj.
Hipoteka 4 Derivative
3 Pasuri te patundshme 5 Te pagueshme nga sigurimi
4 Kapitali dhe te pagueshme te tjera
Tesigurtakapitali 6 Detyrime te risigurimit
Kapital privat 7 Plani I perfitimit te punonjesit
Investimenepjesemarrje 8 Provizione
5 Fondet ''gardh''(hedge funds) 9 Te tjera detyrime
6 Derivative
Future,Swap,Opsioneetj
7 Te arketueshme nga sigurimi 10 Kapitali I vet
dhe te arketueshme te tjera
8 Aktive te risigurimit
9 Prona dhe pajisje
10 Aktive te patrupezuara
Emri I mire
11 Te tjera aktive
Totali I Aktivit Totali I pasivit
Fitimi i shoqerise se sigurimit
Ne flukset hyrese teshoqerise se sigurimeve,vendin kryesor e zene te ardhurat nga
primet.Ndryshe,keto te ardhura quhen te ardhurat nga shitja e policave te sigurimit.
Nr Te ardhurat Shuma Nr Shpenzimet Shuma
1 Te ardhura nga primet 1 Deme te paguara
Prime ngasigurimi I pasurise 2 Shpenzime operative(OPEX)
Prime ngasigurimi I jetes Pagate punonjesve
Prime ngasig.i pergjegjesise Sigurimet shoqerore
Prime ngasig.i mjeteve Furnizime dhe sherbime
Prime ngasig.tetjera Tatime,taksadhetetj
2 Te ardhurat nga dividentet Shpenzime tetjera operative
3 Te ardhurat nga 3 Shpenzime per investime

18
pjesemarrjet
4 Te ardhura financiare nga 4 Shpenzime te tj per sigurimet
depozitat 5 Shpenzime financiare
5 Nga aktivitete te tjera 6 Pagesa per risigurimet
6 Perfitime nga risigurimet
Totali I te ardhurave Totali I shpenzimeve
Zerat kryesore te shpenzimeve te shoqerive te sigurimeve jane kater:
1. Zeri ‘’Shuma e demshperblimeve qe paguajne shoqerite e sigurimeve’’kur klienteve u
ndodhin deme apo fatkeqesi per te cilat jane siguruar.Shpesh pesha qe ze ky ze ne
P.A.SH shkon edhe deri ne 80% te totalit te shpenzimeve te shoqerise
2. Zeri ‘’Shpenzime operative te veprimtarise’’per te mbajtur rrjetin e marrjes ne
sigurim,per te mbajtur rrjetin e agjenteve te tyre si dhe te zyrave komisionare.
3. Zeri’’Shpenzime per investime’’,pasi keto shoqeri jane investitoret me te fuqishem ne
tregjet financiare.Koncepti i vleres ne kohe te parase ka kuptim edhe vlere e plote
sidomos tek keto shoqeri ,ne te cilat kurre nuk perputhet momenti i arketimit te
primeve ,e qe zakonisht eshte fillimi i vitit,me momentin kur ndodhin dhe paguhen
demet.
4. Se fundmi,kompanite e sigurimeve paguajne nje pjese te te ardhurave per te
garantuar marrjen ne sigurim te objekteve(p.sh porte,aeroporte,uzina e
kombinate,etj.)me vlera shume te medha ,per te cilat ato vetem nuk mund t’i bejne
balle nje demi potencial ne raste fatkeqesisht.Per kete arsye,keto shoqeri sigurimi
risigurohen.
ILUSTRIM
Nje individ zoteron informacionin e mëposhtëm në lidhje me operacionet e një shoqerie
sigurimesh:
Obligacione qeveritare 1,500,000
Aksione Preferenciale 100,000
Aksione të zakonshme 50,000
Investime afatshkurtra
• Kredi 140,000
• Kredihipotekare 480,000
• Certifikata edepozitave (CD) 200,000
• Deftese borxhi(debenture) 240,000
Primi per sigurimin e jetes 1,450,000
Aktive te trupezuara 450,000

19
Aktive të tjera 230,000
Te mira thesari 185,000
rezervat 300,000
Dividendët mbi kursimet 320000
Komisioni dhe taksat e pagueshme 460,000
Detyrime të tjera (hua) 110,000
Individi ne fjale eshte nje anetar i sistemit te rezervës te ri-sigurimit dhe është e nevojshme
qe ai të mbaj një rezervë 20% gjithë kohës në lidhje me primet.Supozoni se pas marrjes së
këtij informacioni,agjenti i shitjeve raporton se një mbajtës i polices se sigurimit ka aplikuar
për të tërhequr menjëherë një kërkesë me vlerë 400,000.
Kerkohet:
1. Përcaktoni nëse ne bilancin aktual nuk eshte shkelur struktura legjislative e risigurimit.
2. Cilat opsione do te ndermernit po te ishit menaxher, pas tërheqjes së klientit?
Nr Aktivi Shuma Nr Pasivi
1 Te sigurtat 1 Primet e polices se sigurimit 1450000
Bonde 1500000 2 Dividendëtmbi kursimet 320000
Aksione te zakonshme 100000 3 Komisioni dhe taksat e pagueshme 460000
Aksione Preferenciale 50000 4 Detyrime të tjera (hua) 110000
Te mira thesari 185000 5 Rezervat 300000
2 Hua
Hua 140000 6 Kapitali 935000
Hua hipotekore 480000
3 Investime afatshkurtra
Certifikate Depozite 200000
Deftese borxhi 240000
4 Aktive te trupezuara 450000
5 Aktive te tjera 230000
Totali I Aktivit 3575000 Totali I Pasivit 3575000
Rezerva e risigurimit është 20% x 1.450.000= 290,000 pra 300000>290,000
2. Në rrethanatkur klientiterhiqet,bilanci është i ri-organizuarsi më poshtë.dmth:
• Huazimet nga Inst.tjeter financiar 400’000
• Burime për më shumë fonde nga risigurimi

20
• Shitja e disa nga letratme vlerë te ndjeshme interesi p.sh ato letra me vlere që maturohen
në një periudhë të shkurtër
• ‘’Thirrja ‘’e disa nga kredite
• ‘’Thirrja’’e disa nga depozitat afatshkurtra
4.Fondet e perbashketa(ose te ndersjellta)
Keto fonde(angl.Mutual Funds)nga grumbullime fondesh nga shumë investitorë për qëllime
investimi në letra me vlerë të tilla si aksione,obligacione,tituj financiare të tregut të
parasë,etj.Fondet e perbashketa jane ‘’kompani investimi që menaxhojne një portofol të
letrave me vlerë per investitorët individual apo institucionalë’’(International Encyclopedia of
the stock market).Portofoli i ketij fondi është i strukturuar.Keto fonde mund të
specializohen në një sektor të caktuar ose rajon të caktuar.
Si jane te organizuara keto fonde?
Aksionarët ose pronarët e fondit të përbashkët janë investitorët.Bordi i drejtorëve mbikëqyr
aktivitetet e fondit, puneson këshilltar incvestimesh, një agjenci siguruese, etj, për të
menaxhuar ditë për ditë operacionet e Fondit.
5.Fondet e pensioneve
Keto fonde ofrojne nje sere skemash pensioni per punonjesit.Sipas planeve te pensionit,keto
fonde arketojne kontributet nga punonjesitapo qeveria,dhe ne nje kohe te dyte kur
Investitoret,i
vendosin
parate e tyre
teknje:
Nje
menaxher
fondi,i cili i
investon ne:
Te sigurta,
te cilat
gjenerojne:
Norme
kthimi,qe
kalonserisht
tek:

21
punonjesit dalin ne pension ato perballojne pagesen e pensioneve.Deri ne momentin e daljes
ne pension te punonjesit,fondet e grumbulluara nga kontributet investohen. Fondet e
pensioneve janë shumë të ngjashme me kompanitë e sigurimit të jetës në madhësi dhe
përbërje te aseteve.
 Asetet e tyre janë të përbëra nga:investimi në letrat me vlerë dhe asete te trupezuara.
 Detyrimet janë të përbëra nga: kontributit nga të punësuarit, rritja e të ardhurave dhe
kapitalit(në qoftë se ajo është një humbje)
Ne disa vende keto fonde kane favor fiskal pasi nuk paguajne as takse ndaj te ardhurave dhe
as takse ndaj kapitalit.
Le të shqyrtojë një lloj të caktuar te nje plani pensional,ate te planit me përfitim.Ne një
skeme përfitimesh të përcaktuara,një punonjës i di kushtet e përfitimit që do të marrë pas
daljes në pension. Kompania është përgjegjëse për të investuar në një fond në mënyrë që të
përmbushë detyrimet e saj ndaj punëmarrësit,kështu që kompania mbart rrezikun e
investimeve. Nga ana tjetër ndod qe në keto skema,për shembull,kompania ndoshta pranon
kontribute,por nuk premton përfitime të ardhshme për të punësuarit dmth punonjësi mbart
rrezikun e investimeve.
Ndër planet e përfitimeve të përcaktuara ,lloji më i popullarizuar mban një premtim për të
paguar pensionistët,bazuar në dy faktorë :
1) kohëzgjatja e shërbimit të tyre,
2) paga në kohën e daljes në pension.
Kjo është quajtur një mesatare karriere apo pagese perfundimtare qe paguajnë ne planin e
pensioneve.
Një plan i tillë mund të paguaj pensionistët,le të themi 1.5 % te pagës përfundimtare të tyre p.sh
te pagës mesatare te tyre gjatë pesë viteve të fundit të punës.Sipas këtij plani,një punonjës me
20 vjet shërbim,do të marrë një përfitim të daljes në pension të barabartë me 30% ( 20 vite x 1.5
%) të pagës mesatare perfundimtare së tyre.

Institucionet financiare(leksion)

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Institucionet financiare(leksion)

Similar to Institucionet financiare(leksion) (20)

More from Vilma Hoxha

More from Vilma Hoxha (17)

Institucionet financiare(leksion)