1. 1.Kriminaliteti i organizuar dhe veqorite e tij kryesore
Si forme posaqerisht e rrezikshme e manifestimit te krimit trajtohet kriminaliteti i organizuar. Ai
cilesohet me disa veqori , si lidhshmeria e perhereshme me shume persona ne kryerjen e aktiviteteve
kriminale , egzistimi i nje strukture organizative me hierarki dhe pushtet te fuqishem te udheheqesit ,
dominimi i rregullit , rendit ,disiplines, pergjegjesise se antareve , solidariteti i imponuar , ruajtja e
fshehtesise se veprimit dhe moszbulimi i organizates , mostradhetia ndaj udheheqesit etj. Qdo
mosrespektim i ketyre kerkesave , ndeshkohet me denime brutale , zakonisht me likuidim fizik te
personit apo anetarit te organizates a grupit qe i shkel keto detyra. Ndermarrja e veprimeve kriminale e
nga ana e ketyre organizatave , perkatesisht anetareve te tyre , behet me plan dhe ne baze te ndarjes se
detyrave te anetareve te grupit apo organizates. Veprimet dhe aktivitetet ilegale , zakonisht ndermirren
me ane te kercenimeve , shantazheve , dhunes psikike dhe fizike , dhenies se mitos , korrupsionit ,
shfrytezimit te lidhjeve me policine , gjykatat dhe administraten. Aktiviteti i ketyre grupeve dhe
organizatave kriminale karakterizohet me nje veprimtari dhe shtrirje nderkombetare dhe
nderregjionale.
Kriminaliteti i organizuar tregon aftesi te pershtatjes se shpejte ne kushtet dhe rrethanat e reja , duke
gjetur hapesire per realizimin e fitimeve te medha. Grupet e organizuara kriminale , duke krijuar kapital
te madh , ushtrojne ndikim shkaterrimtare ndaj institucioneve te pushtetit dhe vete rendit policor dhe
juridik ne nje vend. Kjo gjendje eshte e veshtire , posaqerisht ne vendet ne zhvillimi ku organizatat
kriminale depertojne ne te gjitha poret e pushtetit administrativ , gjyqesor , policor dhe ushtarak. Ne
kete menyre krijohet nje hallke e panderprere ne mes te krimit te organizuar dhe qarqeve te caktuara
ne pushtet, e cila ne opinion krijon pershtypje se krimi organizuar eshte i pamposhtur.
1.2 . Pse krim i organizuar?
Quhet krim i organizuar ngase delikuntet profesioniste , gjate ndermarrjes se aktiviteteve dhe
veprimeve kriminale i planifikojne dhe koordinojne ato ne menyre te veqante. Per keto qelliime ata
inkorporojne dhe shfrytzojne grupe , shoqata , dhe organizata te themeluara me pare ose shoqata te
reja te cilat si veprimtari te tyre oficiele e kane marrjen me transakcione te ndryshme te cilat nuk jane te
ndaluara ne pikpamje formale. Shpeshhere keto grupe , shoqata dhe organizata , jane te paraqitura dhe
te regjistruara ne menyre legale duke lajmeruar nje veprimtari e cila gjoja ushtrohet. Mirepo , ne
esence, veprimtari e tyre eshte marrja me aktivitet kriminal. Keto grupe , shoqata dhe organizata ,
regjistrohen vetem sa per sy e faqe , per te pasur mbulese para organeve te pushtetit. Ndersa aktiviteti i
tyre i vertete eshte marrja me veprime kriminale. Keto grupe dhe shoqata kriminale , ne disa raste nuk e
fshehin percaktimin e tyre kriminal dhe terrorist. Ato perdorin dhunen , vrasjet , shtrengimin ,
korrupsionin , terrorin dhe frikesimin per ti realizuar qellimet e veta. Grupet dhe shoqatat e tilla ,
veprimin e tyre e arsyetojne me aktivitete gjoja te natyres politike , veprimtari per te drejtat dhe lirite e
grupeve te caktuara kulturore , etnike etj. Mirepo , ne esence aktiviteti i tyre eshte kriminal sado qe
perpiqet te kamuflohet1
1
Dr. Ragip Halili – Kriminologjia , Prishtine 2011 , fq 142
1

2. 1.3. Organizimi kriminal
Organizatat kriminale e kane shefin , organet dhe anetaret e organizates apo shoqates. Menyra e punes
dhe aktiviteti i tyre eshte mjaft konspirativ dhe mbeshtetet ne parimet e fshehtesise se plote , te
nenshtrimit dhe pergjegjesise se ashper te anetareve dhe aktivisteve ndaj shefave dhe udheheqesve me
te larte. Qdo leshim , gabim , zbulim , thyerje , e rregullave te ruajtjes se fshehtesise ose moszbatimi i
detyrave dhe aksioneve , konkrete denohet ashper. Lejimi i depertimit ne strukturen e organizates ,
shoqates a grupit nga ana e personave te paautorizuar e sidomos te organeve te policise , zakonisht
ndeshkohet me vdekje , likuidim fizik dhe pa gjurme te anetareve apo personave te ndryshem te cilet ne
qfaredo menyre kane tentuar te infiltrohen ose ne qfaredo menyre te futen ne gjurme te aktiviteteve
kriminale.
Ne keto organizata dhe shoqata mbreteron : nenshtrimi i plote , frika , dhuna dhe tortura e vrazhde ndaj
anetareve te cilet gabojne ose nuk ndegjojne , me fjale te tjera dominon “ Ligji heshtjes “ apo si quhet
ligji “ Omerta” dhe ligji hakmarrjes “ Vendetta”
1.4. Organizatat Kriminale
Te ketilla organizata kriminale ka pasur dhe ka ende ne disa vende te botes bashkekohore. Jane te
njohura organizatat tradicionale ne Itali si “ Mafia siciliane “ , “ Camorra” , “ Ndrangheta “ , “ Sacra
Corona Unita “ , “ Stida “ , “ Koza Nostra “ ne SHBA, “ Jakuza “ ne Japoni , “ Triadat “ ne Kine etj.
Organizata kriminale te tjera ka edhe ne Spanje “ ETA” , ne Irlande “ IRA” , Narkokartelet ne Ameriken
Latine , ne Rusi dhe vende te tjera te botes bashkekohore2
2. Aktivitetet kriminale
2.1. Trafikimi i droges
Trafikimi i droges eshte nje forme themelore e krimit te organizuar ne te gjithe Europen , dhe ne veqanti
ne Europen Juglindore me te mirenjohurat “ Rruget Ballkanike “ te cilat jane perdorur me pare nga
grupet turke te krimit te organizuar per trafikim te heroines , dhe sot perdoren per trafikimin e te gjitha
llojeve te drogave te paligjshme si dhe ne kuader te asaj qe njihet si “ trafikimi i shume drogave “ ku
ngarkesat njihen si “ ngarkesat kokteil” dhe qe perfshijne prekursoret , drogat kimike dhe sintetike.
Trafikimi i droges perfshine grupet kriminale te organizuara lokale dhe te kryesuara nga kapot e tyre
dhe te perbera nga shtetas te vendeve te burimit apo te tranzitimit. Megjithate shtetet raportojne ne
menyre te zgjeruar lidhjet e ngushta mes mes grupeve vendore dhe jo vendore te krimit te organizuar ,
si ne transportimin dhe shperndarjen e drogave , ashtu edhe ne menyre te zgjeruar , edhe perfshirjen e
trafikuesve te droges ne veprimtari te tjera te paligjshme si psh . ne trafikimin e qenieve
2
Dr. Ragip Halili – Kriminologjia , Prishtine 2011 , fq 142
2

3. njerezore.3Grupet shqipetare te krimit te organizuar jane shnderruar ne furnizuesit kryesore te kanabisit
bimor ( kultivimin dhe trafikimin e tij ) dhe jane duke mbeshtetur trafikuesit e heroines turke dhe
kokaines kolumbiane , dhe po perpiqen koheve te fundit te hyjne plotesisht ne tregtine e kokaines duke
perbere keshtu nje kercenim ne rritje per BE-ne.
2.2. Trafikimi i qenieve njerezore
Trafikimi i qenieve njerezore dhe shfrytezimi ( seksual ) i individeve vurnelabel eshte kryesisht nje “ krim
i nendheshem “ , gje qe shpjegon veshtiresine per percaktimin ne menyre te sakte te permasave te
problematikes qe lidhet me elemente te ndryshem te kesaj fore te krimit te organizuar. Shume nga
perpjekjet per zbatimin e ligjit fokusohen vetem ne elementet e dukshem te trafikimit te qenieve
njerezore , duke anashkaluar ne pjese te madhe strukturat spontane dhe organizative qe fshihen pas
tyre. Kudo ne Europe , shpesh nuk dihet se shume nga raportimet per shkelje penale , si psh ne rastin e
perdhunimeve , izolimeve apo burgimeve te paligjshme , demtimeve te renda trupore , apo rastet e
grabitjeve apo vjedhjeve , fshehin ne vete elemente te trafikimit te organizuar te qenieve njerezore.
Situata komplikohet me tej ne lidhje me identifikimin e rasteve te trafikimit te qenieve njerezore nisur
nga fakti se shume shpesh grate e trafikuara heshtin ne lidhje me trafikantet e perfshire ne krim , pasi
perpiqen te mbrojne familjet ne vendet e tyre te cilat gjenden nen kercenimin e grupeve te krimit te
organizuar.
Trafikimi i qenieve njerezore shpesh ka te beje me organizata kriminale qe perdorin kercenimin apo
ushtrojne dhune , perdorin forcen , mashtrimin , genjeshtren , apo mjete te tjera. Trafikimi perfshine
disa veprime te dallueshme , por te nderlidhura , si rekrutimi , transporti , vendosja apo akomodimi , dhe
shfrytezimi , qe nuk eshte diqka qe ndodh vetem nje here , por qe kryhet gjate nje periudhe te caktuar
kohe. Grupet e krimit te organizuar shfrytezojne ne nje ane mundesite qe ofron tregu per sherbime seksi
dhe pune te lire ( kerkesa ) , dhe ne anen tjeter situaten vulnerabel te grave dhe femijeve ne shume
vende ( oferta ). Per me teper behet fjale per perfitime te larta nderkohe qe , me gjithe ndryshimet ne
legjislacionin perkates , risku i kontrollit dhe sanksioneve eshte i ulet.
Biznesi i trafikimit funksionon ne kete menyre :
1. Rekrutimi – Grate u pergjigjen njoftimeve per pune ne gazete apo internet per kujdestare
femijesh , modele , parukiere , kercimtare , kamariere etj. Ato rekrutohen apo inkurajohen nga
miq apo te aferm te tyre per te perfituar nga “ mundesi e punesimit ne shtetet e Europes “
2. Mashtrimi me dokumentet e identifikimit – transporti dhe dokumentet e identifikimit
rregullohen nga grupet e krimit te organizuar.
3. Detyrimi i borgjit – shpesh dokumentet e identifikimit u merren me te mberritur ne destinacion
dhe femrat gjenden para nje borgji te madh qe i detyrohen trafikanteve per transportin e qe u
duhet ta shlyejne permes prostitucionit
3
Raporti mbi situaten CARPO , Strasburg 2006 – Raporti mbi gjendjen e krimit te organizuar dhe krimit ekonomik
ne Evropen Jugindore, Aktivitetet Kriminale – Trafikimi i droges , fq 22
3

4. 4. Shtrengimi me dhune – shpesh femrat shtrengohen me dhune. Ka raportime te shumta per
femra te mbajtura ne izolim , te rrahura , te perdhunuara , te droguara ne menyre qe ti “ thyejne
“ ato e t’i detyrojne te punojne. Per kete qellim kercenohen edhe familjet e tyre.
5. Shfrytezimi i vazhduar – viktimat shiten apo shkembehen mes grupeve kriminale dhe vendeve te
ndryshme me qellim qe te sigurojne egzistencen e “ mallit te fresket “ ne treg , te parandalojne
zbulimin , dhe te disorientojne viktimen , duke i hequr asaj qdo mundesi per kontakte qe mund
ta ndihmojne te largohet.
Shumica e personave te trafikuar veprojne ne perputhje me te ashtuquajturit “ Push & Pull Factors “(
faktoret e shtytjes dhe terheqjes ) qe kombinohen me fenomenin e emigracionit ilegal. Arsyet qe i
shtyejne personat te largohen nga nje zone per te shkuar diku tjeter njihen si faktore te shtytjes si psh
papunesia e larte , tregu i punes i mbyllur ndaj grave dhe diskriminimet ne baze te seksit , varferia ,
mungesa e mundesive per te permiresuar cilesine e jetes ,ikja nga dhuna etj. Arsyet qe i terheqin
personat drejt nje zone te veqante njihen si faktoret e terheqjes si psh kerkresa per per puntore ne
industrine e seksit , kerkresa nga konsumatore te pasur per seks komercial , mundesite me te mira per
punesim , paga me te larta etj4
Profili i viktimave eshte i qarte , viktimat jane ne pjesen me te madhe gra e vajza qe jane te huaja ne
vendin ku shfrytezohen .
Trafikimi i femijeve nuk mund te jete kurrsesi nje nen produkt i neglizhueshem i trafikimit te qenieve
njerezore. Ai gjeneron perfitime te medha dhe si pasoje eshte ne duart e krimineleve te organizuar dhe
po zgjerohet ne menyre dramatike. Krimi i percaktuar si trafikim femijesh nenkupton shfrytezimin
komercial seksual te fmijeve duke perfshire edhe pornografine me femije. Por nenkupton edhe forma te
tjera te shfrytzimit te fmijeve duke i detyruar ata te vjedhin , te lypin , si dhe i referohet edhe femijeve
qe punojne ne kushtet e punes se detyruar. Femijet zene nje numer te konsiderueshem te viktimave. Ne
disa vende te Europes Juglindore , 50% e viktimave te trafikuara te raportuara jane nen moshen 18
vjeqare dmth jane femije. Ky numer pritet te rritet akoma me tej , pasi qe trafikantet dhe
bashkepuntoret e tyre po fokusohen gjithmone tek viktimat githnje e me te vogla ne moshe , pjeserisht
nga frika e infeksionit HIV e AIDS.
Shumica e rekrutimeve behen nga personat e te njejtit nacionalitet me viktimen e pastaj viktima
trafikohet ne tregjet e huaja.
Perveq dhune e kercenimeve , presionit psikologjik edhe korrupsioni dhe bashkepunimi me autoritetet
duket se jane mjetet me te perhapura per te mundesuar trafikimin dhe per mbrojtjen e biznesit.
Trafikimi i qenieve njerezore kerkon qe autoritetet publike te mbyllin syte ndaj ketij problemi apo te
bashkpunojne aktivisht .
Trafikimi i viktimave pertej kufirit si dhe trafikimi i mbrendshem i viktimave lokale , ne sherbim te nje
tregu lokal e rajonal , me kerkes gjithnje ne rritje per sherbime seksi , vazhdon te jete nje problem
serioz. Pasiqe jane trafikuar brenda vendit viktimat fitojne nje far “ pervoje “ e me pas ato mund te
4
Europol , Fact sheet on Trafficking in Human Beings , 2005 ( www.europol.eu.int)
4

5. trafikohen pertej kufirit. Viktimat e trafikuara brenda vendit konsiderohen si pjese e nje lloji te vjeter te
prostitucioni dhe ende vazhdon te mos shihet nga autoritetet e vendeve si nje fenomen kriminal.Kjo gje
ka pasojat e veta per viktimat dhe per zbatimin e ligjit. Kjo gje mund te shpjegoje pse ne gjithe Europen
investigimet e krimit te organizuar ne lidhje me trafikimin e qenieve njerezore jane te pakta.
2.3. Kontrabanda e personave
Emigracioni eshte nje teme mjaft komplekse qofte si qeshtje sociale , qofte si problem kriminal.
Protokolli i Kombeve te Bashkuara per Emigracionin nga Toka , Deti dhe Ajri ka per qellim parandalimin
dhe luften kunder kontrabandes se personave. Kjo e fundit ka ca ngjashmeri ne disa aspekte me
trafikimin e personave por ka edhe disa ndryshime. Se pari kontrabandimi i emigranteve , edhe pse
shpesh kryhet ne kushte te rrezikshme dhe degraduese , ka te beje me emigrante qe kane rene dakord
te kontrabandohen , pra te kalojne kufirin ne menyre ilegale. Trafikimi i viktimave ne dallim me kete ka
te beje me persona qe ose nuk kane rene dakord per nje gje te tille ose edhe nese kane qene fillimisht
dakord kjo gje humbet kuptimin si pasoje e dhunes , mashtrimit apo abuzimit te perdorur nga
trafikantet. Se dyti kontrabandimi perfundon me arritjen e personave ne destinacionin e planifikuar ,
ndersa ne rastin etrafikimit shpesh shfrytezimi viktimes vazhdon prej ketij momenti ne vende te tjera ,
gje qe gjeneron te ardhura te tjera te paligjshme per trafikantet. Se treti kontrabandimi eshte gjithnje
ndershteteror ndersa trafikimi mund te mos jete i tille.5
Globalizimi kntribuon ne rritjen e konsiderueshme te kontrabandes se personave dhe te trafikimit te
tyre duke bere qe si kontrabandimi i personave dhe trafikimi qenieve njerezore te behen biznes kryesor
global i grupeve te krimit te organizuar. Ashtu siq ndodh me rastin e trafikimit , shkaqet kryesore te
kontrabandimit jane pikerisht faktoret e shtytjes qe qojne ne zhvendosjen e detyruar te njerezve si :
fatkeqesite natyrore , lufta , konfliktet etnike dhe fetare , persekutimi politik , lufta civile dhe varferia ,
faktoret qe i shtyejne emigrantet te lene vendin e tyre. Faktoret e terheqejes , ti tille si nevoja per forca
te lira puna, gjendja ekonomike e stabilizuar dhe siguria e pergjithshme sociale , nje lloj zhvillimi relativ
ne vendet ne destinacion , sistemet qeverisese demokratike , stabiliteti politik e social dhe me e
rendesishmja egzistenca e diasporave apo komuniteteve te caktuara perbejne kriteret per zgjedhjen e
nje vendi destinacion , qe shpesh eshte nje shtet i zhvilluar ( shtet anetar i BE-se).
Ne krahasim me trafikimin e qenieve njerezore kontrabandimi personave nuk kerkon shume sofistikim
operacional , po te kemi parasysh qellimet me pak komplekse te ketij tregu kriminal. Grupe te nivelit te
mesem jane ne gjendje te organizojne qdo udhetim , duke filluar qe nga sigurimi i dokumenteve te
identifikimit te falsifikuara deri tek kalimi i kufinjeve nderkombetare me mjete ilegale apo me ryshfet ,
ne bashkepunim me kompani transporti dhe agjenci udhetimi qe jane shpesh te lidhura me
kontrabandistet ose jane vete kontrabandiste. Masat e unifikuara per zbatimin e ligjit kane bere qe azil
kerkuesit te kalojne nga format me pak te rrezikshme te emigracionit ilegal deri tek menyrat me
klandestine te cilat jane me te shtrenjta dhe me te rrezikshme per femijet , grate , burrat e perfshire ne
kete veprim. Grupet e nivelit me te larte mund te sigurojne asistence logjistike per emigrantet ne vendin
5
Raporti mbi situaten CARPO Strasburg 2006 – Raporti mbi gjendjen e krimit te organizuar dhe krimit ekonomik ne
Evropen Jugindore, Aktivitet Kriminale – Kontrabanda e Personave fq 45
5

6. e destinacionit final zakonisht duke u mbeshtetur ne lidhjet me komunitetet te te njejtit etnicitet apo
kombesi te vendosur ne ate vend.
2.4. Pastrimi i parave
Lufta ndaj pastrimit te parave eshte nje prej menyrave me efektive per t’iu kundervene krimit te
organizuar , meqenese emeruesi i perbashket i te gjitha krimeve te renda dhe krimit te organizuar eshte
nxjerrja e fitimit. Siguria , integriteti dhe stabiliteti i institucioneve financiare dhe kreditore si dhe besimi
tek sistemi financiar ne teresi mund te vihet seriozisht ne rrezik nga perpjekjet e krimineleve dhe
bashkpunetoreve te tyre per te tjetersuar origjinen e te ardhurave te tyre , apo per te kanalizuar parate
e ligjshme per qellime terroriste. Te ardhurat e perfituara ne menyra te paligjshme mund te riinvestohen
ne biznese kriminale apo biznese te ligjshme , mund te konsumohen apo te fshihen. Per te parandaluar
kapjen dhe konfiskimin e produkteve te krimit ato pastrohen ne menyre qe te mos dallohen prej parave
te fituara ne menyre te ligjshme. Parate pastrohen ne shume menyra te cilat behen edhe me te lehta
nga metodat elektronike te pageses dhe transaksioneve bankare.
Per te fshehur sa me mire origjinen kriminale te fondeve , zakonisht pastrimi parave kryhet ne nje
kontekst nderkombetar. Masat e miratuara vetem ne nivel kombetar , apo ne nivelin e komunitetit , pa
marre ne konsiderate koordinimin dhe bashkepunimin nderkombetar , do te kene efekte shume te
kufizuara. Me qellim qe te shmanget marrja masave nga ana e Shteteve Evropiane qe do te ishin te
papajtueshme me funksionimin e tregjeve evropiane , eshte e domosdoshme te merren masa te
perbashketa ne kete fushe , ne te gjitha kontekstet.
Pastrimi i parave eshte veper penale , qe mendohet se kryhet nga grupe te krimit te organizuar per te
ligjeruar fondet e paligjshme dhe shtron nje sfide gjithnje e me te madhe ne planin global , sidomos ne
raport me financimin e terroristeve. Ne vendet evropiane shumica e hetimeve mbi krimin e organizuar
lidhen me drogen , prandaj dikush mund te mendoje qe pastrimi me i madh i parave te kete lidhje me
drogen. Por duke pasur parasysh informacionet e raportuara mbi pastrimin e parave qe vien nga lloje te
tjera krimesh te tillla si trafikimi qenieve njerezore , kontrabanda personave , krimi i pastrimit te parave
po spikat gjithnje e me shume.
Grupet e krimit te organizuar mbeshteten gjithnje e me shume ne strukturat e ligjshme dhe tregtare ,
dhe ne kushtet kur kufinjet ndermjet strukturave te ligjshme dhe te paligjshme sa vijne e zbehen ,
pastrimi i parave ngreh vazhdimisht shqetesimin e depertimit te te ardhurave te paligjshme ne
ekonomine e ligjshme , me ane te metodave te pageses. Sikure dihet pastrimi i parave zakonisht
mbeshtetet ne tre faza:
1. Alokimi – menyrat ne te cilat produktet direkte te krimit kanalizohen ne sistemet financiare ,
kryesisht ne formen e pagesave me para ne dore .
2. Shtresezimi – qarkullimi i fondeve nepermjet nje zingjiri transaksionesh financiare , per te
zhdukur qdo lloj lidhjeje ndermjet kapitalit te alokuar dhe origjines se tij kriminale , ne menyre
tipike kjo ndodh nepermjet transferimit te parave apo qeqeve.
6

7. 3. Integrimi – investimi i te ardhurave , qe kane origjine kriminale ne transaksionet ligjore dhe
ekonomike , ne menyre tipike kjo ndodh ne pasuri te paluajtshme , objekt me vlere, kapital
biznesi etj.
3 . Karakteristikat e krimit te organizuar ne Kosove
3 .1. Lindja e krimit te organizuar ne Kosove
Kosova e fundit u prek nga lufterat ne Ish Jugosllavi ne vitet 1990 , dhe u perball me nje numer te madh
problemesh dhe sfidash te rindertimit te mbasluftes dhe tranzicionit.
Me gjithe perpjekjet e gjitheanshme te Bashkesise Nderkombetare , investimet ne shuma te medha
parash , vullnet te mire dhe burime njerezore , situata e pergjithshme ekonomike ne Kosove vleresohet
si tejet e rende. Deri me tash nuk eshte shenuar ndonje zhvillim i dukshem ekonomik , ndersa papunesia
qendron ne shkallen me te larte ne rajon dhe Evrope. Ne keto rrethana te pergjitheshme shoqerore , te
shoqeruara nga pasojat e luftes , u krijuan kushtet optimale per lindjen , dhe zhvillimin e krimit te
organizuar ne Kosove. Keshtu ne vitet e para te pasluftes kishte filluar ndertimi gradual i nje
infrastruktre tejet te fuqishme kriminale ne kete pjese te Evropes.
Sipas shume parametrave shkencore , me nje siguri te madhe mund te konstatohet fakti shqetesues se
kriminaliteti i organizuar dhe korrupsioni ne Kosove kane marre perpjestime masive dhe jane perhapur
ne te gjitha poret e jetes. Ky konstatim perputhet edhe me pershtypjet e krijuara ne opinionin se ne
Kosove vepron nje strukture e fuqishme e krimit te organizuar qe kontrollon jo vetem bizneset me
profitabile por edhe disa struktura vitale shteterore. Ne kete drejtim nuk jane te rralla as raportimet e
mediave te ndryshme ne vendin tone lidhur me aferat e politikaneve dhe zyrtareve te ndryshem
shteterore ose lidhjeve te tyre me krimin e organizuar.
3.2 . Format e organizimit te krimit te organizuar ne Kosove
Krimi i organizuar ne Kosove dallon me krimin e organizuar ne vendet tjera fqinje. Format e organizimit
te dhe veprimit te krimit te organizuar ne Kosove mund te karakterizohen siq vijon:
1. Agresiviteti – per dallim nga vendet e tjera ne Kosove grupet kriminale gjithnje synojne
vendosjen e plote te kontrollit ne rajon ku veprojne.
2. Aplikimi karakteristik i dhunes – grupet kriminale shqiptare jane te dhunshme , nuk kane ngurim
te perdorin arme gjate perpjekjeve per bisedime , dhe nuk kane ngurim te perdorin armet gjate
perpjekjeve per bisedime apo zgjidhje te problemit, ne krahasim me grupet e tjera qe fillimisht
favorizojne bisedimet pastaj armet , shqipetaret se pari perdorin armet si mjet detyrimi per
kundershtarin ne rast te bisedimit per ndonje zgjidhje te problemit.
3. Lidhjet familjare – ne Kosove organizimi i grupeve kriminale kryesisht bazohet ne lidhje te
ndryshme familjare , fisnore , rajonale , etnike.
7

8. 4. Struktura hierarkike e ndertuar me dhune – anetaret e grupeve te ndryshme kriminale ne
Kosove zakonisht u nenshtrohen urdherave te pranuara sipas rangut hierarkik te ndertuar
kryesisht me dhune. Kjo do te thote se grupet kriminale qe veprojne ne Kosove ne numrin
absolut te rasteve jane te organizuara ne menyre vertikale.
5. Bashkepunimi me grupe dhe organizata te ndryshme kriminale – grupet e ndryshme kriminale
kosovare mbajne kontakte dhe bashkepunojne ne forma te ndryshme me numrin me te madh te
grupeve kriminale nga Shqiperia , Maqedonia , Serbia , Turqia , Bosnja dhe Hercegovina ,
Bullgaria , Mali i Zi dhe Kroacia. Poashtu kane arritur vendosjen e kontakteve edhe me klanet e
caktuara te mafise italiane dhe asaj amerikane me emrin La Cosa Nostra.
6. Lidhjet me strukturat e ndryshme shteterore – element tjeter karakteristik i krimit te organizuar
ne Kosove eshte lidhja e tyre me strukturat e ndryshme shteterore dhe ato politike.6
3 .3 . Format e manifestimit te krimit te organizuar ne Kosove
Ne Kosove forma kryesore te krimit te organizuar jane : trafiku i droges , prostitucioni , shperlarja e
parave , privatizimi i kunderligjshem i ndermarrjeve publike , kercenimi per para , trafikimi i armeve ,
kontrabanda e duhanit , plaqkitjet me maska , vjedhjet e ndryshme , trafikimi i personave etj.
3.3.1.Trafikimi i qenive njerezore
Kosova eshte vend transit dhe destinacion per trafikim te qenieve njerzore. Rrjeti kryesor i prostitucionit
ilegal qe zhvillohet ne Kosove fillon ne Bullgari.
Duket sikur egzistojne tre nivele grupesh kriminale qe veprojne ne Kosove qe shpesh nderlidhen me
njera tjetren. Grupet e nivelit te ulet kujdesen per transportin e viktimave me makine ose furgona , ose
thjesht sigurojne te hollat e nevojshme qe viktimat te kalojne kufirin me autobus. Me pas keto viktima
strehohen ne te njejtat ambiente ku do te shfrytezohen. Grupet e niveleve me te larta organizojne
udhetimet , perfshire ketu sigurimin e dokumenteve dhe vizave te falsifikuara , por nuk perfshihen vete
ne shfrytezimin e viktimave , megjithese ato organizojne edhe ri – trafikimin. Grupe te tilla veprojne
sipas menyres me te strukturuar dhe shfaqin nje hierarki duke filluar qe nga perdorimi i “ personave
manekine “, te cilet sigurojne mbulesen ndaj kryetarit te rrethit kriminal , duke vazhduar me personelin
e sigurise dhe kunder zbulimit , i ngarkuar me detyren e perqarjes se aktiviteteve te policise , e me pas
me zyrtare te korruptuar qe informojne grupet kriminale per aksionet e policise.
Karakteristike e trafikim ne Kosove eshte se ne rolin e rekrutuesit ne Kosove 50 % e rasteve jane femrat
e shfrytezuara , ish viktima , te industrise se seksit.
Vendet e origjines se personave te trafikuar ne Kosove zakonisht jane : Moldavia , Ukraina , Bullgaria ,
Shqiperia , Kosova , Rumania , Kroacia , Serbia , Mali i Zi , Rusia etj
6
Dr.sc Kole Krasniqi – Disa veqori te krimit te organizuar ne Kosove dhe ne shtetet e tjera te Ballkanit, Prishtine –
Wien 2009 , fq 4 , 5 , 6 , 7.
8

9. Ukraina
Rumania
Shqiperia
Rusia
Moldavia
Kosova
Bullgaria
Serbia dhe M.Z
Grafik : Vendi i origjines se Personave te Trafikuar ne Kosove , 2004
3.3.2.Trafikimi i droges
Kosova ka vendendodhje kyqe ne rajon per shume kriminel ne Evropen Jug – Lindore. Lidhjet e ngushta
me popullsine etnike shqipetare ne Maqedoni , Shqiperi , si dhe me diasporen jashte vendit i bejne
grupet e krimit te organizuar te Kosoves mjaft efektive , veqanerisht ne trafikimin e droges ne tregjet
Perendimore.7
Droga qe sillet neper Kosove kalon neper nje rruge te gjate. Opiumi i destinuar per ne tregun e Evropes
kryesisht ka prejardhje nga Pakistani , Afganistani , Irani dhe disa rajone te ndryshme te Kaukazit. Pasi
sillet opiumi ne Turqi perpunohet ne heroine , pastaj shperndahet neper tregjet ilegale te shteteve te
ndryshme te Evropes. Trafikimi i kesaj droge behet ne menyre te organizuar nga grupet kriminale te
vendeve te burmit , vendit perpunimit , te vendeve te tranzitimit , dhe shitjes se tij.
7
Raporti mbi situaten CARPO Strasburg 2006 – Raporti mbi gjendjen e krimit te organizuar dhe krimit ekonomik ne
Evropen Jugindore, Profilet e zonave te projektit – Kosova , fq 105.
9

10. Grafik : Rruga Ballkanike e trafikimit te droges
Sipas disa te dhenave grupet e ndryshme shqipetare jane kultivuesit dhe furnizuesit kryesore te
produkteve te ndryshme te kanabisit bimore ne rajon. Sipas te dhenave te tjera ne malet shqipetare
tashme kultivohet edhe kokaina. 8
Sipas raporteve te Europolit mbi Krimin e Organizuar , grupet kriminale shqipetare kane arritur
vendosjen e pjeses me te madhe te kontrollit ilegal te droges ne disa shtete te Evropes.
8
Dr.sc Kole Krasniqi – Disa veqori te krimit te organizuar ne Kosove dhe ne shtetet e tjera te Ballkanit, Prishtine –
Wien 2009 , fq 13
10

11. Grafik : Droga e konfiskuar gjate viteve 2001 – 2007
3.3.3.Kontrabanda e personave
Kontrabandimi i personave ne nga Kosova per ne Evrope dhe SHBA zakonisht kryhet ne kushte
degraduese dhe te rrezikshme. Ne numrin me te madh te rasteve kontrabandimi perfundon ne
momentin e arritjes se personave ne vendin e planifikuar mirepo ka edhe raste kur shfrytezohen
viktimat duke i detyruar te punojne per ta.
Faktoret qe ndikojne ne largimin e personave nga Kosova jane social , ekonomik , politik etj.
Tregu i kontrabandes me emigrante nga Kosova eshte mjaft fitimprures dhe organizohet nga grupe te
vogla kontrabandiste. Kalimet e tilla ilegale zakonisht behen me korrutim te policeve kufitare , poashtu
edhe me viza te rrejshme .
11

12. Tabelari i Raportit te Policise se Kosoves per vitin 2011 – Departamenti kunder krimit te organizuar
Nr. Objektivi 2010 2011 Krahasimi
1 Raste nen hetime 17 16 -1
nga viti kaluar
2 Rast i ri 313 407 +94
3 Raste te 292 391 +99
perfunduara
4 Persona te 481 577 +96
dyshuar
5 Persona te 463 547 +84
arrestuar
6 Operacione 124 186 +62
7 Vezhgime 74 32 -42
8 Kallxime penale 292 254 -38
9 Asistenca policore 24 9 -15
1o Asistenca 5 5 0
institucionev tjera
11 Vetura te 28 26 -2
konfiskuara
12 Arme te konfisk. 18 21 +3
13 Fisheke te konfisk. 138 512 +374
14 Para te konfisk. 26.000 19.372 -6728
15 Konfiskim i 55.611 60.331.28 4.42
heroines
16 Konf.mariuanes 199.278 216.449.6 +17.171
17 Konf.hashash 2.8 -2.8
18 Konf.kokaine 221.26 2737.54 +2516.28
19 Konf.kanabis 9.724 3.604 -6.120
bimor
20 Konf.extazy 6 699 +693
21 Droga tjera 1.318.5 5.388.6 +4.07
22 Trafikim i 101 143 +42
narkotikeve
23 Posedim i 146 234 +88
narkotikeve
24 Kultivim i 42 53 +11
narkotikeve
25 Vepra tjera 23 24 +1
30 Grupe kriminale 18 7 -11
ne Kosove
31 Grupe kriminale 6 1 -5
nderkombetare
12

13. Konkluzione dhe rekomandime
Krimi i organizuar eshte nje koncept dinamik i cili eshte ne pershtatje te vazhdueshme ndaj nje
ambientit qe ndryshon dita dites dhe ndaj mundesive te reja qe ofrohen per krimin.
Rruget tradicionale Ballkanike te trafikimit te droges jane shnderruar ne rruge me dy kalime , ne te cilat
heroina dhe kanabisi levizin drejt BE-se , nderkohe qe kokaina dhe drogat sintetike levizin ne drejtim te
lindjes.
Ne Kosove po vihet re nje rritje e tregut te mbrendshem se bashku me rritje te numrit te perdoruesve,
eshte e nevojshme qe te shtohen jo vetem masat shtypese te ketij fenomeni por edhe masat
parandaluese.
Me maturimin e tregjeve te krimit , grupet kriminale perpiqen te konsolidojne aktivitetet e tyre
egzistuese , te shperndahen ne aktivitete te tjera dhe te legalizojne fitimet dhe pozicionet e tyre ne
shoqeri. Korrupsioni , si ne nivel te ulet ashtu edhe ne nivel te larte , duket te jete mjeti kryesor i
perdorur per te depertuar ne strukturat politike dhe ekonomike.
Kriminaliteti i organizuar ne Kosove funksionon permes nje rrjeti qe tejkalon kufinjet e ketij vendi. Ky
internacionalizim i krimit te organizuar ne Kosove e imponon edhe nevojen per vendosjen e formave te
zgjeruara te bashkepunimit ne mes policeve dhe vendeve te ndryshme te rajonit dhe pergjithesisht
Evropes , me qellim te koordinimit dhe zhvillimit te sukseseshem te luftes kunder tij.
Nje bashkepunim eventual sidomos ne fushen e trafikimit te droges , trafikimit te qenieve njerezore ,
shperlarjes se parave , kontrabandes me arme etj. Padyshim se do te ndikonte ne permiresimin e
dukshem te aftesis se SHPK- se, dhe policeve te tjere te rajonit , ne luften kunder krimit te organizuar.
Ne interes te zhvillimit te sukseseshem te luftes kunder korrupsionit krimit organizuar dhe terrorizmit ,
SHPK-ja duhet reformuar ne aspekt profesional , duhet te rrise kapacitetet e veta te angazhuara ne lufte
kunder krimit te organizuar dhe te lirohet nga ndikimi elementeve te aferta me strukturat kriminale.
Gjithashtu ne intres te mireqenies dhe autoritetit nacional duhet te nderpritet edhe qdo forme e
perzierjes dhe ndikimit politik ne punet e policise.
13

14. Literatura
Kriminologjia – Dr. Ragip Halili , Prishtine 2011
Projekti rajonal CARPO, Raporti mbi gjendjen e Krimit te organizuar dhe Krimit ekonomik ne Evropen
Juglindore , Strasburg – gusht 2006
Disa veqori te krimit te organizuar ne Kosove dhe ne shtet tjera te Ballkanit – Dr . sc . Kole Krasniqi ,
Prishtine – Wien 2009
Raporti vjetor i Policise se Kosoves – 2011
14