3. Şeker Hastalığının (Diyabetin)
Tanımı
Şeker Hastalığı (yani Diyabet),
insülin hormonu salgılanması,
insülin etkisi
veya her ikisinde de
bir bozukluk olması sonucu ortaya
çıkan, kanda yüksek şeker
çıkmasıyla karakterize, ilerleyici ve
bir çok sağlık sorunlarına yol açan
metabolik bir hastalıktır.
4. Kaç kişi şeker hastası?
YIL 2000
Dünyada tahmini diyabetli insan 140 milyon
YIL 2025
Dünyada tahmini diyabetli insan 300 milyon
HER YIL
Diyabet komplikasyonlarından ölen 3 milyon
TÜRKİYEDE ERİŞKİN NÜFUSUN DİYABET SIKLIĞI %
7.2 dir.
4
7. Tip 1 diyabet tanısı
Tip 1 diyabetin ve çoğu tip 2 diyabet
vakasının teşhisi, hastaların aşırı
miktarda idrara çıkma ve aşırı
susamanın yanında çoğunlukla kilo
kaybetmeye başlamaktan şikayet
etmeleri sonucunda konur. Bu
belirtiler gün geçtikçe şiddetlenir.
Yeni diyabet teşhisi konmuş hastaların
yaklaşık %25’i, diyabet teşhisi
konulduğunda diyabetik ketoasidoz
da gelişmiştir.
10. İlk kez gebelik
sırasında ortaya çıkan
diyabet formuna
Gestasyonel Diabetes
Mellitus (GDM)
denilmektedir.
Gebeliklerin %24'ünde gestasyonel
diabetes mellitus
görülmektedir
11. GDM tanısı tüm gebelerde önce 50 gr glukoz
içirilip 1. saat kan şekeri bakılarak,
bu testi bozuk çıkanlarda ise;
75 gr glukoz içerilerek 2 saatlik bir test ve
doktor değerlendirmesi ile kesin tanısı konur.
12. Belirtileri genelde silik seyreder bazende tip 2
diyabete benzer. Ancak gebelik sırasındaki
rutin taramalar nedeniyle genellikle
semptomlar fark edilmeden önce tanı
konulur. Gestasyonel diyabet doğumdan
sonra genellikle düzelir fakat sonraki
gebeliklerde tekrarlama riski yüksektir.
(yaklaşık %50)
13. Ayrıca GDM öyküsü olan kadınların ileriki
yaşamlarında tip 2 diyabetli olma riski %4080'e kadar varmaktadır. Bu sebeple
gestasyonel diabetes mellitus tanısı almış
kadınların doğum sonrasında prediyabetik
olarak kabul edilip koruma programına
alınmaları gereklidir.
14. GDM tanısı konan birey doğumdan sonra
aktif bir yaşam sürmeye, ideal kilosunu
korumaya ve diyabet gelişmini
kolaylaştırabilecek ilaçlardan uzak durmaya
özendirilmelidir.
15. Şeker Hastalığının istenmeyen sonuçları
Uzun vadeli
rahatsızlıklar
Hemen gelişen
sonuçlar
Büyük damarları
tutan
Şeker düşüklüğü
Koma
Kalp-Damar
Rahatsızlıkları
Beyin-Sinir rahatsızlıkları
Varis vs..
Konya AHG
Kılcal damarları
tutan
Göz Rahatsızlıkları
Böbrek
Rahatsızlıkları
Uyuşma
15
15
16. HbA1c ve ortalama kan şekeri
arasındaki ilişki
HbA1c (%)
6
126
7
154
8*
183
9
212
10
240
11
Konya AHG
Ortalama kan
şekeri (mg/dl)
269
12
298
16
16
17. Kimler Tip 2 Şeker Hastalığı Yönünden
Taranmalı?
45 yaş ve üstü herkese her 3 yılda bir Kan Şekeri
ölçtürmeli (açlık, tokluk)
Aşağıdaki özelliklere sahip bireyler daha sık ve daha
genç yaşta ölçtürmeye başlamalılar:
Aşırı kilolu
Fiziksel hareketsizlik
Hormonal tedavi görenler (Doğum kontrol hapı kullanımı dahil)
Alkol ve sigara kullanımı
1. derece akrabalarında diyabet olanlar
4 kilo üzerinde bebek doğuranlar
Hipertansifler
Kolestrolü olanlar (HDL<35 mg/dl, TG>250 mg/dl)
Konya AHG
17
18. ASM’lerde yapılabilecek Şeker Hastalığı
ve eşlik eden hastalıklara yönelik testler
Şeker
Açlık Kan Şekeri - 8 saat açlık sonrası – Su içilebilir
Tokluk Kan Şekeri - 2. saat – ilk lokmadan sonra
OGTT (Şeker Yükleme) - 75 gr, en az 2 saatlik
HbA1C (üç aylık şeker)
Lipid profili (HDL, LDL, T.Kol, TG) (kolestroller)
Kan basıncı takibi
Boy-kilo, göbek çevresi ölçümü, BMI hesaplaması
YAPILAMAYAN: C-peptid (endojen insülin göstergesi)
(insülin direnci)
18
19. Şeker Hastalığı tanısı nasıl
konuyor?
* Açlık şekeri 126 ve üstüyse,
* 75 gr'lık şeker yükleme sonrası 2. saatte kan şekeri 200
ve üstüyse,
* Rastgele ölçülen kan şekeri 200 ve üstünde, ilaveten
şeker hastalığı belirtileri mevcutsa,
* Üç aylık şeker yani HbA1C (hemoglobinA1C) 6,5 ve
üstündeyse
20.
21. Şeker Hastalığı Zamanla Kalp, Damarlar,
Göz, Böbrek ve Sinirlerde Yapısal
Değişikliklere yol açabilir
24. DİYET
İdeal kiloya ulaştırma
6 öğün
25-30-35kal/ideal kilo
hesabı
Yanında 2 (küp) şeker
taşıması
Besin değişimi anlatılması
3’ler kuralı, süt ürünleri
Haftalık hedefler
Ev halkının desteği
Konya AHG
24
25. Şeker gibi basit
karbonhidratlar gunluk
enerjinin ≤%10' unu
aşmamalı, basit
karbonhidratlar
yerine kurubaklagiller, tam
tahıl urunleri tercih edilmelidir.
Günlük alınan tuz miktarı 5 g'ı
aşmamalıdır.
27. EĞİTİM
Şeker düşüklüğü yüksekliğinin
belirtileri
Ayak bakımı
Yılda 1 kez göz muayenesi
Yanında şeker bulundurması
Hipertansiyon, kolestrol yüksekliği ve
Obesitenin Şeker Hastalığı ile
bağlantısı konusunda bilgilendirme
Her hastaya Kan Şekeri ve Tansiyon
takip kartları
Yakınlarının eğitimi
Pnömokok ve Grip aşısı
Dergi, dernek aboneliği
Konya AHG
27
29. Sigara kullanılmamalı ve
aşırı alkol tüketiminden
kaçınılmalıdır.
Günümüzde Tip 1 diyabetin
önlenmesini sağlayabilecek
etkin bir yöntem mevcut
değildir.
Diyabetin
komplikasyonlarından
korunmak icin erken tanı
şarttır.
30. Yaşam biçimi
değişikliğiyle uzun
yıllar diyabetlerini
geciktirebilecekleri
hususunda hekimleri
ile yakın bilgi
alışverişinde
bulunmaları gerekir.
Bu hastalığı
tanımlanan bireylerin
sık sık kan şekerlerini
kontrol ettirmeleri
gerekir.
31. İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü
Obezite, Diyabet & Metabolik Hastalıklar Şubesi
Dr. Erkam EKSEN
0 (212) 409 2300
obezite.birimi@gmail.com
Konya AHG
31
32. İletişim
Dr. Erkam EKSEN
İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü
Obezite, Diyabet & Metabolik Hastalıklar Şubesi
Konya AHG
hsm34.odmh@saglik.gov.tr
+90 (212) 409 23 04
Editor's Notes
Diyabet, hiperglisemi olarak adlandırılan, sürekli yüksek kan glukoz düzeyleriyle nitelendirilen ciddi bir kronik hastalıktır. Diyabet artık tüm dünyada epidemik boyutlara ulaşmıştır bu, temelde diyabetin obezite ve hareketsiz yaşam tarzıyla ilişkili biçimi olan tip 2 diyabetteki etkili artıştan kaynaklanmaktadır. Doğru tanı ve tedavi uygulanmadığı takdirde diyabet göz, böbrek, sinirler ve kardiyovasküler sistemi etkileyen pek çok ciddi ve yaşamı tehdit eden uzun süreli komplikasyona neden olabilir. Diyabet genel olarak kısalan yaşam süresiyle ilişkilendirilir.
Başlıca iki ana diyabet tipi tanımlamıştır: tip 1 ve tip 2. Hastaların yalnızca %5 ila %10’unda tip 1 diyabet görülürken %90 ila %95’inde tip 2 diyabet görülmektedir.
Kısa Süreli Diyabet Komplikasyonları (AKUT KOMPLİKASYONLAR)
Kısa süreli diyabet komplikasyonları hızlı bir başlangıcı ve kısa süresi olan acil tıbbi durumlar olarak anılır. Bu komplikasyonlar, doğrudan insülin eksikliğiyle ilişkili metabolik düzensizliklerle ilgilidir. Akut diyabetik komplikasyonlar nadirdir.