10 phu phoi cap do tim

1. PHUØ PHOÅI CAÁP
DO TIM
TS. BS. NGUYEÃN THÒ HAÄU

2. SINH LYÙ BEÄNH
Xaûy ra khi aùp löïc mao maïch phoåi vöôït quaù caùc
löïc giöõ dòch trong loøng maïch (aùp löïc keo cuûa
huyeát töông vaø aùp löïc thuûy tónh cuûa moâ keõ) .
Dòch tích tuï trong moâ keõ roài ñeán pheá nang gaây
roái loaïn trao ñoåi khí.

3. Söï gia taêng aùp löïc mao maïch phoåi xaûy ra do suy
thaát traùi (baát cöù nguyeân nhaân naøo), ngheõn doøng
maùu qua van hai laù (heïp van 2 laù, u nhaøy nhó
traùi), hoaëc do taéc TM phoåi
Tröôøng hôïp suy bôm gaây PPC, HA laø yeáu toá
quan troïng : HA phaûi ñöôïc naâng leân neáu quaù
thaáp vaø haï xuoáng neáu quaù cao. Neáu BN coù HA
bình thöôøng hoaëc cao thì θ seõ deã daøng hôn vì BN
coù theå chòu ñöôïc söï tuït HA do caùc thuoác söû duïng
gaây ra.

4. CHAÅN ÑOAÙN
1. Trieäu chöùng laâm saøng: thöôøng xaûy ra nhanh goàm
T/C cô naêng : BN thaáy khoù thôû, lo aâu, böùc röùt…
Khaùm thöïc theå : trieäu chöùng giaûm töôùi maùu
ngoaïi bieân, sung huyeát phoåi, co keùo caùc cô hoâ
haáp phuï vaø thôû rít. BN coù theå khaïc ra boït hoàng.

5. 2. X quang ngöïc: boùng tim to, phuø moâ keõ vaø maïch
maùu quanh roán phoåi (hình caùnh böôùm), ñöôøng
Kerley B, vaø traøn dòch maøng phoåi. Nhöõng baát
thöôøng naøy maát ñi khi laâm saøng caûi thieän.

6. ÑIEÀU TRÒ
1. Ñieàu trò ban ñaàu:
Tö theá ngoài (tö theá Fowler) caûi thieän chöùc
naêng phoåi (taêng theå tích phoåi vaø dung tích
soáng, giaûm coâng hoâ haáp) vaø giuùp giaûm maùu
tónh maïch trôû veà tim.

7. Oxy lieäu phaùp:
- Oxy lieàu cao 5-6l/ph sao cho PaO2>60mmHg
- Coù theå cho thôû vôùi aùp löïc döông cuoái thì thôû ra
(Positive End Expiratory Pressure PEEP) ñeå
ngaên söï xeïp pheá nang vaø caûi thieän trao ñoåi khí.
- Theo doõi ñoä baõo hoøa oxy maùu mao maïch ñeå
ñaùnh giaù ñaùp öùng ñieàu trò nhöng ñoä baõo hoøa oxy
coù theå khoâng chính xaùc vì giaûm töôùi maùu ngoaïi
bieân.

8. - Chæ coù khí maùu ñoäng maïch cho bieát ñuùng veà
tình traïng thoâng khí vaø toan hoaù.
- Chæ ñònh thoâng khí cô hoïc khi oxy lieäu phaùp
khoâng hieäu quaû (PaO2 < 60mm Hg – SaO2 <
90% duø oxy 100%), BN coù trieäu chöùng thieáu oxy
naõo (nguû gaø...), taêng PCO2 hoaëc nhieãm toan
(pH< 7,2 ).

9. Ñaët ñöôøng truyeàn, gaén monitor
Giaûm coâng : BN naèm nghæ tuyeät ñoái treân
giöôøng, giaûm ñau vaø giaûm lo laéng

10. 2. Ñieàu trò baèng thuoác:
Furosemide: bieän phaùp chuû yeáu. 2 taùc duïng:
− Daõn TM maïnh → ↓ aùp löïc ñoå ñaày thaát, ↓ öù
huyeát phoåi trong voøng 5 phuùt sau TM → caûi
thieän t/c
− Lôïi tieåu ñaït hieäu quaû sau 30-60 ph. Khôûi ñaàu 20-
40mg TM ( 0,5-1 mg/kg ) vaø ↑ lieàu theo ñaùp öùng
, tôùi toái ña 200mg trong nhöõng lieàu sau neáu BN
coù öù dòch nhieàu hoaëc suy thaän.

11. Morphine sulfate laøm giaûm lo aâu, daõn TM phoåi
vaø TM heä thoáng → giaûm maùu TM veà tim →
giaûm tieàn taûi
- Lieàu 2-5 mg TM chaäm neáu HA > 100 mmHg vaø
coù theå laäp laïi moãi 10-25 phuùt cho ñeán khi coù
hieäu quaû
- Chuù yù caùc taùc duïng phuï (suy hoâ haáp, haï HA,
nhòp tim chaäm…)

12. Nitroglycerine hieäu quaû nhaát trong PPC do taùc
duïng gaây daõn TM vaø caû ÑM → giaûm tieàn taûi vaø
haäu taûi, laøm taêng hieäu quaû cuûa furosemide.
Duøng khi HA t.thu ≥ 100mm Hg. Ngaäm döôùi löôõi
0,4mg x 2 caùch 5- 10ph; sau ñoù TTM khôûi ñaàu
5μg/ph vaø taêng lieàu daàn ( 0,5 – 10 mg/giờ ) .
Chuù yù caùc taùc duïng phuï.
Nitroprusside hieäu quaû trong PPC do hôû van
caáp hoaëc cao HA. Caàn ñaët catheter theo doõi aùp
löïc phoåi vaø heä thoáng ñeå chænh lieàu.

13. Thuoác taêng co cô tim
– Dobutamine hoaëc öùc cheá men
phosphodiesterase (Amrinone) coù hieäu quaû ôû
nhöõng Bn PPC coù HA bình thöôøng
– Dopamine khi haï HA hoaëc choaùng

14. Caùc phöông phaùp khaùc:
- Aminophylline: hieäu quaû ôû BN co thaét pheá quaûn,
nhöng chæ duøng khi co thaét traàm troïng; traùnh khi
roái loaïn nhòp nhanh, thieáu maùu cô tim. Lieàu taán
coâng 5mg/kg TM chaäm trong 10-20ph, sau ñoù
TTM 0,5-0,7 mg/kg/giôø
- Digoxin trò rung nhó, nhanh treân thaát

15. - Taùi töôùi maùu cô tim/ NMCT caáp:
+ Thuoác tieâu sôïi huyeát
+ Thoâng tim can thieäp neáu thuoác thaát baïi. Neáu
thöïc hieän trong 18 giôø töø khi PPC thì coù theå soáng
50% toát hôn laø duøng thuoác tieâu huyeát khoái hoaëc
ñaët boùng ñaåy ngöôïc ÑMC.

16. - Ñaët boùng ñaåy ngöôïc noäi ÑMC tröôøng hôïp
khaùng trò coù döï ñònh thoâng tim can thieäp hoaëc
PT.
- Ñieàu trò nguyeân nhaân neáu coù theå (phaãu thuaät
thay van, baéc caàu…)
3. Chaïy thaän nhaân taïo vaø sieâu loïc coù hieäu quaû ôû
nhöõng BN suy thaän vaø khaùng vôùi lôïi tieåu.

17. 4. Thoâng tim phaûi (nhö Swan-Ganz catheter)
trong tröôøng hôïp khoâng ñaùp öùng ñieàu trò.
Catheter ÑM phoåi giuùp phaân bieät giöõa PPC do
tim vaø khoâng do tim qua caùc chæ soá huyeát ñoäng
vaø cung löôïng tim, ñoàng thôøi höôùng daãn ñieàu
trò.
5. Ñieàu chænh caùc yeáu toá khôûi phaùt nhö taêng HA
naëng, NMCT hay beänh tim thieáu maùu (nhaát laø
keøm hôû 2 laù), hôû van caáp, nhòp quaù nhanh hay
chaäm, quaù taûi treân cô ñòa suy chöùc naêng thaát
traùi traàâm troïng. Chæ coù theå giaûi quyeát hieäu quaû
PPC khi ñieàu chænh caùc yeáu toá thuùc ñaåy treân.

18. CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT PPC
KHOÂNG DO TIM
a. Thay ñoåi tính thaám qua maøng mao maïch pheá nang (H/c
suy hoâ haáp caáp ôû ngöôøi lôùn ARDS )
Vieâm phoåi do nhieãm truøng, do hít
Nhieãm truøng huyeát
Vieâm phoåi caáp do xaï hoaëc taêng nhaïy caûm
Ñoâng maùu noäi maïch raûi raùc
Choaùng phoåi
Vieâm tuïy xuaát huyeát
Hít phaûi ñoäc toá
Ña chaán thöông naëng

19. b. Giaûm aùp löïc moâ keõ phoåi quaù nhanh:
Ruùt dòch maøng phoåi moät beân quaù nhanh
c. Khoâng roõ cô cheá:
Phuø phoåi do ñoä cao
Phuø phoåi do thaàn kinh
Duøng thuoác gaây nghieän quaù lieàu
Thuyeân taéc phoåi
Sau soác ñieän chuyeån nhòp
Sau gaây meâ hoaëc moå baéc caàu