1. Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Τίτλος: Η Φόνισσα
Δημιουργός: Ελένη Αμπατζόγλου
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία με προεκτάσεις στην
Πληροφορική
Διδακτική Ενότητα: Νεοελληνική Λογοτεχνία , Νέα Αθηναϊκή Σχολή
Τάξη: Β’ Λυκείου
Χρονική διάρκεια: 5 διδακτικές ώρες
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
•
Διαθέσιμο Εργαστήριο Πληροφορικής
•
Διαθέσιμος βιντεοπροβολέας
•
Εξοικείωση εκπαιδευτικού – μαθητών με την πλοήγηση στο διαδίκτυο, τη
χρήση του επεξεργαστή κειμένου και τη δημιουργία παρουσιάσεων, καθώς
και με το πρόγραμμα Movie Maker (για την επεξεργασία αρχείων βίντεο).
•
Εξοικείωση εκπαιδευτικού – μαθητών με τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο
διδασκαλίας
•
Ευελιξία στο ωρολόγιο πρόγραμμα
Εργαλεία (Έντυπα και ηλεκτρονικά):
•
Σχολικό Εγχειρίδιο (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου)
•
Εμπλουτισμένο σχολικό εγχειρίδιο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β’
Λυκείου από την ψηφιακή πλατφόρμα:
•
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3561
,14820/
•
Λογισμικό Επεξεργασίας Κειμένου (Microsoft Word)
•
Λογισμικό Παρουσιάσεων (PowerPoint)
•
Διαδίκτυο: Σχετικές Διευθύνσεις Περιήγησης
•
http://latistor.blogspot.gr
•
http://fotodendro.blogspot.gr
3.
Φάκελος αποθηκευμένος στην επιφάνεια εργασίας κάθε
υπολογιστή, ο οποίος θα περιλαμβάνει το φύλλο εργασίας
κάθε ομάδας.
Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Το διδακτικό αυτό σενάριο ακολουθεί το «Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος
Σπουδών για τη Λογοτεχνία» τόσο όσον αφορά τα μέσα και τη μέθοδο
διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται κατά την υλοποίησή του όσο και τους
στόχους τους οποίους υπηρετεί.
Στόχος του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου τίθεται η προσέγγιση από
τους μαθητές των βασικών χαρακτηριστικών της γραφής του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη, ενός από τους πιο αντιπροσωπευτικούς λογοτέχνες που
σηματοδότησε με τη διηγηματογραφία του την πορεία της ελληνικής
πεζογραφίας από το 1880 και μετά.
Γ. ΣΤΟΧΟΙ – ΣΚΕΠΤΙΚΟ
Η εκπόνηση του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου βασίστηκε στις
παρακάτω διαπιστώσεις:
Στην παρατήρηση ότι οι μαθητές δυσκολεύονται να κατανοήσουν το
πλαίσιο των ηθικών αξιών οι οποίες επικρατούσαν στην ελληνική
κοινωνία του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Η νοοτροπία της
τότε εποχής που καθόριζε αυστηρά τη συμπεριφορά των μελών μιας
κοινωνίας, τους ρόλους τους και τη μορφή των διαπροσωπικών
σχέσεων τις οποίες ανέπτυσσαν είναι εντελώς ανοίκεια στους
μαθητές. Μια βαθύτερη προσέγγιση της λογοτεχνίας θα συμβάλει
σημαντικά προς την κατεύθυνση της κατανόησης του αξιακού
συστήματος που χαρακτήριζε την ελληνική κοινωνία έναν αιώνα πριν.
4. Στην αναγνώριση της παιδαγωγικής αξίας της εργασίας σε ομάδες η
οποία
συνίσταται
στην
εξασφάλιση
της
δυνατότητας
για
ανατροφοδότηση των μαθητών με πληροφορίες και αξιολογικές
κρίσεις που προέρχονται από την ίδια την ομάδα (κατά τη διάρκεια
της ενδιάμεσης αξιολόγησης) και προκύπτουν ως αποτέλεσμα μιας
διδακτικής
πρακτικής
εστιασμένης
στην
ανακαλυπτική
πορεία
μάθησης και την ενεργό συμμετοχή των μαθητών σε όλες τις φάσεις
της μαθησιακής διαδικασίας.
Στις ποικίλες δυνατότητες που προσφέρει η χρήση των γενικών
εργαλείων των Τ.Π.Ε. και του διαδικτύου κατά τη διδασκαλία, όπως η
αναζήτηση, η αξιολόγηση, η επιλογή, η σύνθεση και η παρουσίαση
πληροφοριών από τους μαθητές, η ενθάρρυνση του πειραματισμού και
της δημιουργικότητας μέσω της αξιοποίησης των ηλεκτρονικών
περιβαλλόντων παραγωγής γραπτού λόγου, η χρήση πολλαπλών
αναπαραστατικών μορφών, η ακροαματική και οπτική πρόσληψη της
πεζογραφίας.
Οι διδακτικοί στόχοι που επιδιώκεται να υπηρετήσει η συγκεκριμένη
διδακτική παρέμβαση είναι οι ακόλουθοι:
1. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Επιδιώκεται οι μαθητές:
Να απολαύσουν ένα από τα πιο εμβληματικά διηγήματα της
περιόδου της Νέας Αθηναϊκής Σχολής
Να γνωρίσουν τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Να
κατανοήσουν
τα
βαθύτερα
ιδεολογικά
και
κοινωνικά
χαρακτηριστικά τα οποία διαμόρφωσαν τη λογοτεχνική παραγωγή
του Παπαδιαμάντη
Να προσεγγίσουν το περιεχόμενο των λογοτεχνικών ρευμάτων
του ρεαλισμού και του νατουραλισμού και να μάθουν να
αναγνωρίζουν δείγματά τους μέσα σε ένα διήγημα
5. Να γνωρίσουν την έννοια της ηθογραφίας ως ρεύματος το οποίο
επηρέασε τόσο τη λογοτεχνία όσο και την αστική ζωγραφική
Να
απολαύσουν
αισθητικά
πίνακες
ζωγραφικής
που
ενσωματώνουν ηθογραφικά χαρακτηριστικά και να αποκτήσουν μια
γενική γνώση για τους δημιουργούς τους
Να εμπεδώσουν γνώσεις που αποκτήθηκαν στην Α’ Λυκείου
σχετικά με τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία των
αρχών του περασμένου αιώνα.
Να συνθέσουν το ψυχογράφημα της ηρωίδας και να τεκμηριώσουν
τα συμπεράσματά του ανατρέχοντας σε χωρία του κειμένου
Να μάθουν να διαμορφώνουν το λόγο τους με τέτοιο τρόπο ώστε
να ικανοποιεί ποικίλες επικοινωνιακές συνθήκες.
2. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης
Να εξοικειωθούν με τη διερευνητική - βιωματική μάθηση
Να ασκηθούν στην αναζήτηση, κριτική αποτίμηση και επιλογή υλικού
μέσα από την ποικιλία των πηγών που εξασφαλίζει το διαδίκτυο
Να αυτενεργήσουν και να οικοδομήσουν νέα γνώση, αξιοποιώντας,
εμπλουτίζοντας ή τροποποιώντας υφιστάμενες γνωστικές δομές
Να ασκηθούν στην παρατήρηση πινάκων ζωγραφικής και στην
περιγραφή τους
Να αποκτήσουν την απαιτούμενη υπευθυνότητα ώστε να φέρουν εις
πέρας τον ιδιαίτερο ρόλο που τους έχει ανατεθεί στο πλαίσιο της
ομάδας τους
Να διαμορφώσουν δεξιότητες διαχείρισης πολυτροπικού κειμένου στα
πλαίσια του οπτικού εγγραμματισμού και του πολυγραμματισμού.
6. Να συνεργαστούν για την εκπόνηση πνευματικού έργου, να
ασκηθούν στο δημιουργικό διάλογο και στην από κοινού παραγωγή
λόγου.
Να απολαύσουν το διήγημα.
Να γίνουν επαρκείς αναγνώστες, να καλλιεργήσουν, δηλαδή, τη
φιλαναγνωσία.
Να ασκηθούν στη διεξαγωγή διαλόγου και την κριτική αντιμετώπιση
των διαφόρων απόψεων
Να επεξεργάζονται αμφιλεγόμενα ζητήματα της εποχής μας για τα
οποία δεν υπάρχει μία και μόνη απάντηση (π.χ. κοινωνικά ή
περιβαλλοντικά προβλήματα).
Να υποδύονται ρόλους προκειμένου να υποστηρίξουν μια θέση στο
πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κατάστασης, έχοντας υπόψη τους
ορισμένα δεδομένα.
3. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Να εξοικειωθούν
οι μαθητές
με τη χρήση
προγραμμάτων
κατάλληλων για την αξιοποίηση ψηφιακού οπτικού υλικού. Τέτοια
προγράμματα είναι το Movie Maker με τη βοήθεια του οποίου οι
μαθητές μπορούν να επεξεργαστούν αρχεία βίντεο.
Να
ασκηθούν
στη
σύνταξη
κειμένων
με
τη
βοήθεια
του
επεξεργαστή κειμένων (word) και να μάθουν να εμπλουτίζουν τα
αρχεία
τους
με
εικόνες
αντλημένες
από
το
διαδίκτυο
καλλιεργώντας τον ψηφιακό γραμματισμό
Να αποκτήσουν ευχέρεια στη σύνθεση παρουσιάσεων μέσω του
λογισμικού power point
Να
εξοικειωθούν
με
την
περιήγηση
στο
διαδίκτυο
χρησιμοποιώντας μηχανές αναζήτησης
Να εντοπίζουν το ζητούμενο υλικό μέσα από σώματα κειμένων
Να αξιοποιούν ηλεκτρονικά λεξικά και Θησαυρούς εννοιών
7. Να κατασκευάζουν «σύννεφα λέξεων» και να τα επεξεργάζονται.
Δ. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
1. Μέσα και μέθοδος διδασκαλίας
Ως μέσα διδασκαλίας ορίζονται αφενός το σχολικό εγχειρίδιο και αφετέρου το
διαδίκτυο, και λογισμικά, όπως αυτά της επεξεργασίας κειμένου και της
παρουσίασης, εργαλεία δηλαδή των Τ.Π.Ε. που επιτρέπουν την έρευνα σε
ηλεκτρονικές πηγές και την αποτύπωση της νέας γνώσης υπό μορφή
πολυτροπικών κειμένων. Ως εκ τούτου, η προσέγγιση του κειμένου με τη χρήση
εργαλείων Τ.Π.Ε. διαφοροποιείται από αυτήν που επιχειρείται στο πλαίσιο του
κλασικού γραμματισμού, καθώς:
Στηρίζεται στη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε πλήθος πληροφοριών,
γεγονός που κινητοποιεί το ενδιαφέρον του μαθητή και διευκολύνει την
ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου
Αξιοποιεί εμπειρίες και βιώματα του μαθητή από άλλα γνωστικά αντικείμενα
Δίνει τη δυνατότητα στον μαθητή να αυτενεργήσει και να υιοθετήσει έναν πιο
ενεργό ρόλο κατά τη μαθησιακή διαδικασία
Ενισχύει τη δυνατότητα αξιοποίησης της συλλογικής εμπειρίας μέσα από
συνεργατικά περιβάλλοντα
Υποστηρίζει τη δημιουργική έκφραση του μαθητή μέσα από περιβάλλοντα που
επιτρέπουν
τον
πειραματισμό
σε
ποικίλες
μορφές
έκφρασης
και
επικοινωνίας
Αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στην παιδαγωγική αξία της χρήσης λογισμικών,
όπως το Movie Maker, το οποίο βοηθά τους μαθητές να αξιοποιήσουν και να
συμπεριλάβουν πολυμεσικά αρχεία στις εργασίες τις οποίες θα εκπονήσουν. Η
αξιοποίηση αυτή δεν είναι στατική, δεν εστιάζεται στο επίπεδο της απλής
αντιγραφής οπτικών αρχείων, αλλά, αντίθετα, προάγεται η αυτενέργεια του
μαθητή, καθώς αυτός παρεμβαίνει δυναμικά είτε στην επεξεργασία του
πολυμεσικού υλικού είτε και στο σχεδιασμό του.
8. Ως μέθοδος διδασκαλίας προκρίνεται η ομαδοσυνεργατική για τη
διερεύνηση, ανάλυση και παρουσίαση από την ίδια την τάξη του ψηφιακού υλικού
στο οποίο βασίζεται η προσέγγιση του ποιήματος. Στο πλαίσιο των ομάδων οι
μαθητές:
Συνεργάζονται, ανταλλάσσουν απόψεις, αξιολογούν, αναδιαμορφώνουν
αντιλήψεις και θέσεις
Αναλαμβάνουν ρόλους που αναδεικνύουν τις δυνατότητές τους
Προσεγγίζουν τη γνώση με ποικίλους τρόπους που αποκαλύπτουν τις κλίσεις
και τα ταλέντα τους
Συνδέουν τη γνώση με πραγματικές περιστάσεις
Καλλιεργούν το αίσθημα της ευθύνης για την παραγωγή συλλογικού
αποτελέσματος
Καλλιεργούν την κριτική και αξιολογική ικανότητά τους μέσα από διαδικασίες
αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης
Ο
εκπαιδευτικός
περιορίζεται
στο
ρόλο
του
εμψυχωτή
και
του
καθοδηγητή στην όλη διαδικασία. Δεν διεκπεραιώνει απλώς τις οδηγίες
του αναλυτικού προγράμματος, αλλά:
Σχεδιάζει το πλαίσιο και το περιεχόμενο της μαθησιακής διαδικασίας
Συντονίζει τη διαδικασία, εξομαλύνει τυχόν δυσκολίες και ανατροφοδοτεί με
σκοπό τόσο την ενθάρρυνση των μαθητών όσο και την εστίασή τους στον
επιδιωκόμενο στόχο
Προβαίνει σε διαδικασίες αξιολόγησης του παραγόμενου αποτελέσματος,
καθώς και της διαδικασίας σχεδιασμού και υλοποίησης της διδακτικής
παρέμβασης
2. Οργάνωση της τάξης
Οι μαθητές χωρίζονται σε 5 ομάδες των τεσσάρων μαθητών. Οι μαθητές
εργάζονται σε ομάδες ανά 4, κάτι που τους δίνει τη δυνατότητα να
κατανείμουν εργασίες και ρόλους, διαδικασία κατά την οποία λαμβάνουν χώρα
9. αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της ομάδας, ανταλλαγή γνώσης και
απόψεων. Επίσης συζητούν, κρίνουν, (επι)κοινωνούν, διαδικασίες που εκτός
από την ενίσχυση των κινήτρων τους για ουσιαστική εμπλοκή στο έργο
συμβάλλουν και στην κοινωνικοποίησή τους (Δανασσής, 1996). Συγκεκριμένα,
οι ρόλοι που αναλαμβάνουν οι μαθητές ορίζονται ως οι εξής:
Σε εκείνον του χειριστή του ηλεκτρονικού υπολογιστή
Σε εκείνον του αναγνώστη - συντονιστή της διαδικασίας
Σε εκείνον του εμψυχωτή που ενθαρρύνει και κρατά το ενδιαφέρον
των μελών της ομάδας στο θέμα που επεξεργάζονται, μεριμνώντας και
για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των δράσεων της
ομάδας
Σε εκείνον του γραμματέα της ομάδας που αναλαμβάνει να κρατά
σημειώσεις, να συνδυάζει και να συνθέτει με τη βοήθεια και των
υπολοίπων μελών
Ο παρουσιαστής των αποτελεσμάτων της διερευνητικής μαθησιακής
διαδικασίας της ομάδας στην ολομέλεια ορίζεται ύστερα από συνεννόηση των
μελών της ομάδας.
3. Πορεία υλοποίησης της διδακτικής παρέμβασης
Α. Φάση ( 2 διδακτικές ώρες σε αίθουσα με βιντεοπροβολέα)
Σε αυτή τη φάση ο διδάσκων κάνει μια εισαγωγική αναφορά στο βίο και το
έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και στο ευρύτερο λογοτεχνικό πλαίσιο,
στο οποίο τοποθετείται ο κορυφαίος διηγηματογράφος. Η αναφορά αυτή δεν
βασίζεται σε αφιέρωμα στη Σκιάθο από την εκπομπή Μένουμε Ελλάδα και δεν
ξεπερνά σε διάρκεια τα 8’
(http://www.youtube.com/watch?v=m5yJ3NgRAds#t=42) , καθώς, στη συνέχεια,
ο χρόνος που απομένει θα διατεθεί για την παρακολούθηση της τηλεταινίας «Η
Φόνισσα», 1991. Σύμφωνα με την παιδαγωγική αρχή της αφόρμησης, αναμένεται
να διεγερθεί το ενδιαφέρον των μαθητών, καθώς ο κινηματογράφος αποτελεί
μια δραστηριότητα κατάλληλη για παιδαγωγική αξιοποίηση και εμπίπτει στα
ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των μαθητών. Την ταινία παρακολουθεί η ολομέλεια της
τάξης και, κατά συνέπεια, οι μαθητές θα ξεκινήσουν από μια κοινή γνωσιακή
βάση και, στη συνέχεια, θα επιμερίσουν το ερευνητικό τους ενδιαφέρον στα
συγκεκριμένα ερωτήματα που θα τεθούν σε κάθε ομάδα. Στην τελευταία φάση
10. της διδακτικής παρέμβασης, όταν παρουσιαστούν στην ολομέλεια της τάξης τα
επιμέρους πονήματα των ομάδων, θα γίνει εκ νέου η σύνθεση του υλικού. Η
πορεία, λοιπόν, που θα ακολουθηθεί είναι: όλον – μέρη – όλον.
Β’ Φάση (2 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο πληροφορικής)
Σε αυτή τη φάση ο διδάσκων αφιερώνει χρόνο στο χωρισμό των μαθητών 5
τετραμελείς ομάδες φροντίζοντας για την εξασφάλιση ανομοιογένειας ως προς
το γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών, το επίπεδο ευχέρειας στη χρήση των
νέων τεχνολογιών, τις γλωσσικές τους δυνατότητες (σε περίπτωση που
υπάρχουν μαθητές των οποίων η μητρική γλώσσα δεν είναι η ελληνική), το
φύλο, το βαθμό της αποδοχής της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου από αυτούς.
Στη συνέχεια, διευκρινίζονται στους μαθητές τα καθήκοντά τους σχετικά με το
ρόλο τους ως μελών της ομάδας και προσδιορίζονται τα κριτήρια της
αξιολόγησής τους τόσο από το διδάσκοντα όσο και από τους υπόλοιπους
μαθητές. Ακολουθούν τυχόν ερωτήσεις των μαθητών και οι ομάδες παίρνουν
τις θέσεις τους μπροστά στους σταθμούς εργασίας. Στην επιφάνεια εργασίας
της οθόνης κάθε ηλεκτρονικού υπολογιστή βρίσκεται αποθηκευμένος φάκελος
με τον τίτλο «Η Φόνισσα». Ανοίγοντας το φάκελο κάθε ομάδα επιλέγει το
αρχείο με το φύλλο εργασίας που της αντιστοιχεί. Τα φύλλα εργασίας είναι
διαμορφωμένα με τη βοήθεια του επεξεργαστή κειμένου και μοιράζονται στους
μαθητές και σε έντυπη μορφή ώστε να διευκολυνθούν στην καταγραφή
σημειώσεων στο κενό μέρος κάθε φύλλου.
Ο διδάσκων παρατηρεί το βαθμό εμπλοκής του κάθε μαθητή στη διαδικασία
και παρεμβαίνει διευκολυντικά και καθοδηγητικά, όταν του ζητηθεί.
Οι μαθητές της Α’ Ομάδας επισκέπτονται τα ιστολόγια
http://latistor.blogspot.gr/search/label/%CE%91%CE%BB%CE%AD%CE
%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82%20%CE
%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BC%CE%AC
%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%82%20%C2%AB%CE%97%20%CE
%A6%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%83%CE%B1%C2%BB
%20%CE%92%CE%84%20%CE%9B%CF%85%CE%BA%CE%B5%CE%AF
%CE%BF%CF%85
και
http://fotodendro.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%98%CE
%9F%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%A6%CE%99%CE%91
και μελετούν τα
χαρακτηριστικά
ιστοσελίδα
του
ηθογραφικού
διηγήματος .
Στην
του
Πολιτιστικού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας (http://www.potheg.gr)
11. επιλέγουν το εργαλείο «Θησαυρός» και αναζητούν τους όρους Ηθογραφία και
Ηθογραφικό
διήγημα.
Στη
συνέχεια,
παρακολουθούν
ένα
λογισμικό
παρουσίασης από τον ιστότοπο http://www.slideshare.net αφιερωμένο στην
αποτύπωση της αστικής ηθογραφίας στη ζωγραφική.
Πρόκειται για την
παρουσίαση 29 πινάκων ζωγραφικής των Ιακωβίδη, Λύτρα, Γύζη, Λεμπέση
και Πανώριου, χαρακτηριστικών δειγμάτων της επιρροής του ρεύματος της
ηθογραφίας και στις εικαστικές τέχνες.
Οι μαθητές θα επιλέξουν πέντε πίνακες της αρεσκείας τους και θα
αποθηκεύσουν τις αντίστοιχες εικόνες στην επιφάνεια εργασίας του
υπολογιστή τους. Στη συνέχεια, θα δημιουργήσουν ένα αρχείο παρουσίασης
με τη βοήθεια του λογισμικού power point
με το οποίο είναι αρκετά
εξοικειωμένοι, καθώς αποτέλεσε βασικό εργαλείο παρουσιάσεων για τις
ερευνητικές εργασίες οι οποίες εκπονήθηκαν στην Α’ Λυκείου. Σε κάθε
διαφάνεια θα γράφουν ένα συνοπτικό κείμενο – σχολιασμό για τον ζωγραφικό
πίνακα που απεικονίζεται. Το αρχείο των μαθητών θα αποθηκευτεί με τον
τίτλο «η Ηθογραφία στη Ζωγραφική» και θα τοποθετηθεί σε φορητή συσκευή
αποθήκευσης.
Επίσης,
θα
σταλεί
ηλεκτρονικά
στην
διεύθυνση
του
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του διδάσκοντος και θα αναρτηθεί και στο
προσωπικό του ιστολόγιο στο οποίο θα εγγραφούν και οι μαθητές.
Οι μαθητές της Β’ Ομάδας θα επισκεφτούν την ιστοσελίδα της Ιστορίας
της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας http://e-logotexnia.gr/index.php?
option=com_content&view=article&id=167&Itemid=1, το ιστολόγιο
http://fotodendro.blogspot.gr/search/label/%CE%A0%CE%91%CE
%A0%CE%91%CE%94%CE%99%CE%91%CE%9C%CE%91%CE%9D%CE
%A4%CE%97%CE%A3%20-%20%CF%83%CF%84%CE%B9%CE
%B3%CE%BC%CE%AD%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE
%B6%CF%89%CE%AE%CF%82%20%CF%84%CE%BF%CF%85 και την
ιστοσελίδα του Πολιτιστικού Θησαυρού της Ελληνικής Γλώσσας
www.potheg.gr, από την οποία χρησιμοποιούν το εργαλείο Θησαυρός.
Μελετούν τους όρους Νατουραλισμός και Ρεαλισμός και διαβάζοντας το
διήγημα του Παπαδιαμάντη από το ψηφιακό,διαδραστικό εγχειρίδιο της
πλατφόρμας http://ebooks.edu.gr/2013/ υπογραμμίζουν χωρία τα οποία
χαρακτηρίζονται από το ρεαλιστικό ή το νατουραλιστικό στοιχείο. (Αν
χρειαστεί, ο διδάσκων επικουρεί τους μαθητές στην αναζήτηση του
ψηφιακού υλικού). Αντιγράφουν και επικολλούν τα χωρία αυτά σε ένα
12. αρχείο στον επεξεργαστή κειμένου και το αποθηκεύουν με τίτλο «Ο
ρεαλισμός και ο νατουραλισμός στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη». Το
αρχείο αυτό αποθηκεύεται και αναρτάται με το ίδιο τρόπο, όπως το αρχείο
που δημιούργησε η ομάδα Α’.
Οι μαθητές της Γ’ Ομάδας θα επισκεφτούν το ιστολόγιο Φωτόδεντρο
http://fotodendro.blogspot.gr/2011/11/blog-post_24.html και την
ιστοσελίδα των Εκπαιδευτήριων Δούκα
http://lykeiodoukas.wordpress.com/2012/11/22/%CE%BF%CE%B9-%CF
%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE
%B5%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%BF%CE%B4%CE%AE%CE
%B3%CE%B7%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B7-%CF%86%CF
%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CE%B3/ και θα διαβάσουν σχόλια
για τα κίνητρα των πράξεων και τη διαμόρφωση της ιδιαίτερης ψυχολογίας
της ηρωίδας. Στη συνέχεια, θα συντάξουν ένα ηλεκτρονικό κείμενο στο οποίο
θα διατυπώνουν τη δική τους ερμηνεία για τις πράξεις της Φραγκογιαννούς.
Οι μαθητές θα χρησιμοποιήσουν το εργαλείο του MS Office Live Movie
Maker στο οποίο θα έχουν αποθηκεύσει την τηλεταινία Η Φόνισσα. Με το
κατάλληλο εργαλείο απομόνωσης σκηνών θα επιλέξουν φωτογραφίες από την
ταινία. Οι μαθητές έχουν μια σχετική εξοικείωση με το συγκεκριμένο
λογισμικό, καθώς αυτό χρησιμοποιήθηκε σε ερευνητικές εργασίες στην Α’
Λυκείου. Οι φωτογραφίες αυτές θα χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση ενός
αρχείου παρουσίασης που θα σχεδιαστεί με το λογισμικό powerpoint. Το
τελικό προϊόν αυτής της ομάδας θα είναι ένα λογισμικό παρουσίασης στο
οποίο θα περιγράφεται η ψυχογραφία της ηρωίδας. Είναι δυνατόν, επίσης, το
αρχείο παρουσίασης να «ντυθεί» μουσικά με το κατάλληλο αρχείο ήχου που
θα αντληθεί από την ιστοσελίδα www.youtube.com μετά από αναζήτηση του
όρου Φόνισσα.
Οι μαθητές της Δ’ Ομάδας θα εμπλακούν σε μια αγχιμαχία (debate) με
αντικείμενο τη διατύπωση επιχειρημάτων εναντίον της Φραγκογιαννούς, αλλά
και προς υπεράσπισή της. Το debate ή αγχιμαχία είναι η διαδικασία
δομημένης αντιπαράθεσης, κατά την οποία δύο
Πλευρές επιχειρηματολογούν πάνω σε ένα θέμα.
Έρευνες από όλο τον κόσμο αποδεικνύουν ότι οι μαθητές που συμμετέχουν
σε debates αναπτύσσουν την κριτική και αναλυτική σκέψη τους, αποκτούν
σφαιρικότερη κατανόηση ενός γνωστικού αντικειμένου από ότι με απλές
μεθόδους διδασκαλίας και αποκτούν αυτοπεποίθηση, όταν πρόκειται να
εκφράσουν τη γνώμη τους.
Τέλος, οι μαθητές της Ε’ Ομάδας θα ασχοληθούν με τη συγκριτική μελέτη
της Φόνισσας και του αφηγήματος του Ανδρέα Λασκαράτου Η Προίκα από το
έργο του Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς. Το συγκεκριμένο κείμενο οι μαθητές
θα το βρουν στην ψηφιακή πλατφόρμα http://dschool.edu.gr/
13. Γ’ Φάση ( 1 διδακτική ώρα στο εργαστήριο πληροφορικής )
Σε αυτή τη φάση θα γίνει η παρουσίαση των πονημάτων των ομάδων και θα
ακολουθήσει η αυτοαξιολόγηση και η ανατροφοδότηση.
3. Αξιολόγηση της διαδικασίας
Η τελική αξιολόγηση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της Γʹ φάσης. Τα
κριτήρια τα οποία τίθενται από το διδάσκοντα για την αξιολόγηση αφορούν το
βαθμό εμπλοκής του κάθε μέλους της ομάδας σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας,
το βαθμό αξιοποίησης του διαδικτυακού υλικού που δόθηκε στους μαθητές, τη
δυνατότητα διεκπεραίωσης των ζητούμενων εργασιών. Οι μαθητές κρίνουν και
συγκρίνουν το αποτέλεσμα της δικής τους εργασίας και των άλλων ομάδων με βάση
τα ανωτέρω κριτήρια προβαίνοντας σε αυτο-αξιολόγηση και ετερο-αξιολόγηση. Ο
εκπαιδευτικός με τα ίδια κριτήρια αξιολογεί τόσο τις εργασίες όσο και τη
λειτουργικότητα του σεναρίου ώστε να προχωρήσει στις αναγκαίες βελτιώσεις που
αφορούν ζητήματα, όπως συνθήκες εργασίας, στόχοι, επάρκεια χρόνου
Συγκεκριμένες παρατηρήσεις που προέκυψαν κατά την υλοποίηση του
παρόντος σεναρίου είναι οι κάτωθι:
Το ενδιαφέρον των μαθητών παρουσιάστηκε έντονο μετά την
προβολή της τηλεταινίας. Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν και πήραν τη
θέση των ηρώων του διηγήματων. Όλοι ανεξαιρέτως καταφέρθηκαν
με οργή εναντίον της ηρωίδας και πρότειναν την παραδειγματική
τιμωρία της. Μετά την προβολή όλοι οι μαθητές ήθελαν να εμπλακούν
σε δραστηριότητες και να εμβαθύνουν στο διήγημα.
Οι
δραστηριότητες
που
αφορούσαν
την
διαπραγμάτευση
γραμματολογικών χαρακτηριστικών του κειμένου ολοκληρώθηκαν
μέσα στο καθορισμένο χρονικό πλαίσιο.
Κατά την προσπάθεια επεξεργασίας του αρχείου βίντεο μέσω Movie
Maker χρειάστηκε η συνδρομή του καθηγητή πληροφορικής.
14. 4. Δυνατότητες Επέκτασης
Το παρόν σενάριο μπορεί νε επεκταθεί:
α. Δίνοντας σε μια επιπλέον ομάδα μαθητών ένα φύλλο εργασίας στο
οποίο να ζητείται η σύγκριση των κινήτρων της Φραγκογιαννούς με τα
κίνητρα του Ρασκόλνικωφ, του ήρωα του Ντοστογιέφσκι από το Έγκλημα
και Τιμωρία. Η συγκεκριμένη δραστηριότητα προτείνεται στην ψηφιακή
πλατφόρμα http://dschool.edu.gr/.
β. Δίνοντας ένα κοινό φύλλο εργασίας στις ομάδες των μαθητών στο οποίο θα
τους ζητείται να γράψουν φανταστικούς διαλόγους ανάμεσα στον Αλέξανδρο
Παπαδιαμάντη και σε ήρωες σημαντικών μυθιστορημάτων του που έχουν
αναπαραχθεί τηλεοπτικά ή κινηματογραφικά. Πλούσιο υλικό για τη
διεκπεραίωση αυτής της δραστηριότητας παρέχει το βίντεο από την εκπομπή
με τίτλο «Καλή σου νύχτα κυρ-Αλέξανδρε» που θα παρακολουθήσουν οι
μαθητές https://www.youtube.com/watch?v=FsSsejrbN60
γ . Στο πλαίσιο ερευνητικής εργασίας (project) με αντικείμενο τη μελέτη
γυναικείων μορφών της αρχαίας και νέας ελληνικής λογοτεχνίας που
διέπραξαν συνειδητά ή ακούσια εγκλήματα, όπως η Μήδεια, η Φαίδρα, η
μάνα από το Αμάρτημα της Μητρός μου, η Ιζαμπέλλα Μόλναρ.
δ. Αποσπάσματα από τη «Φόνισσα» μπορούν να διδαχθούν στην Α’
Λυκείου στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας Τα φύλα στη Λογοτεχνία.
Προκειμένου να εξετάσουν οι μαθητές τα κίνητρα των πράξεων της
ηρωίδας, θα ήταν χρήσιμο να παρακολουθήσουν το 21ο επεισόδιο της
σειράς «Το Σκοτεινό Τρυγόνι» με τίτλο «Οι μαθητές για τον
Παπαδιαμάντη».
Και, για το τέλος, λίγη μουσική…
http://www.youtube.com/watch?v=9Ssz0oWZKLE
15. "Ἠξεύρω ὅτι οὐδεὶς τολμᾶ ποτε ν᾿ ἀτενίσῃ ἐντὸς ἑαυτοῦ, ὡς εἱς βαθύ καὶ
ἀπύθμενον φρέαρ, πρὸς ὃ ἰλιγγιᾷ ἡ ὅρασις. Κατοπτρίζεσθε μᾶλλον ἐν τοῖς
πράγμασι τοῦ πλησίον καὶ εὐλόγως πράττετε."
ΟΜΑΔΑ Α
(ΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ)
Να επισκεφτείτε τους δικτυακούς τόπους
http://latistor.blogspot.gr/2010/03/blog-post_29.html ,
http://fotodendro.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%98%CE%9F
%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%A6%CE%99%CE%91 και καθώς και να
μελετήσετε το αρχείο παρουσίασης το οποίο παρουσιάζεται στη δικτυακή
τοποθεσία http://www.slideshare.net/atwinklestar/ss-14451722.
και προβάλλει σημαντικά καλλιτεχνικά δείγματα ζωγραφικής της αστικής
ηθογραφίας.
Να επιλέξετε 5 πίνακες ζωγραφικής από αυτούς που παρουσιάζονται στο
συγκεκριμένο αρχείο και να εντοπίσετε σε αυτούς στοιχεία ηθογραφικού
χαρακτήρα.
Στη συνέχεια, να συνθέσετε ένα δικό σας αρχείο παρουσίασης (power point)
με τους πίνακες που επιλέξατε σχολιάζοντας συνοπτικά τον κάθε πίνακα.
Μπορείτε να επενδύσετε μουσικά το αρχείο σας επιλέγοντας της μουσική της
αρεσκείας σας από την ιστοσελίδα youtube.
16. ΟΜΑΔΑ Β
(ΟΙ ΦΙΛΟΛΟΓΟΙ)
Να επισκεφθείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες:
http://e-logotexnia.gr/index.php?
option=com_content&view=article&id=167&Itemid=1
http://fotodendro.blogspot.gr/search/label/%CE%A0%CE%91%CE
%A0%CE%91%CE%94%CE%99%CE%91%CE%9C%CE%91%CE%9D
%CE%A4%CE%97%CE%A3%20-%20%CF%83%CF%84%CE%B9%CE
%B3%CE%BC%CE%AD%CF%82%20%CF%84%CE%B7%CF
%82%20%CE%B6%CF%89%CE%AE%CF%82%20%CF%84%CE%BF
%CF%85 και
www.potheg.gr (Θησαυρός)
Αφού μελετήσετε τα χαρακτηριστικά των λογοτεχνικών ρευμάτων του
ρεαλισμού και του νατουραλισμού, σε γενικό επίπεδο, αλλά και ειδικότερα στη
διηγηματογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, να καταγράψετε χωρία του
κειμένου που αποτελούν ρεαλιστικά ή νατουραλιστικά παραδείγματα.
17. Να παρουσιάσετε τα χωρία αυτά σε ένα αρχείο στον επεξεργαστή κειμένου
(word).
Το κορίτσι με το καλάθι, Γ. Ιακωβίδης
ΟΜΑΔΑ Γ
(ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ)
•
http://fotodendro.blogspot.gr/2011/11/blog-post_24.html
•
http://lykeiodoukas.wordpress.com/2012/11/22/%CE%BF
%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B3%CE
%BF%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%80%CE%BF
%CF%85-%CE%BF%CE%B4%CE%AE%CE%B3%CE%B7%CF
%83%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B7-%CF%86%CF
%81%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CE%B3/
Με τη βοήθεια των προσεγγίσεων τις οποίες θα διαβάσετε στους παραπάνω
διαδικτυακούς τόπους να συντάξετε ένα κείμενο 150 λέξεων στο οποίο θα
περιγράφετε την ψυχολογία της ηρωίδας του κειμένου.
Το κείμενο σας θα παρουσιαστεί με τη βοήθεια του λογισμικού παρουσίασης
(power point) και θα χρησιμοποιήσετε χαρακτηριστικές, κατά τη γνώμη σας,
σκηνές από την ομώνυμη τηλεταινία. Οι φωτογραφίες που θα
χρησιμοποιηθούν στο αρχείο παρουσίασης θα ληφθούν με τη βοήθεια του
προγράμματος Movie Maker.
18. ΟΜΑΔΑ Δ
(2 ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΚΑΙ 2 ΚΑΤΗΓΟΡΟΙ)
Υποθέστε ότι η Φραγκογιαννού συνελήφθη και παραπέμφθηκε σε δίκη. Να
χωριστείτε σε δύο ομάδες και να καταχωρίσετε σε έναν εννοιολογικό χάρτη
επιχειρήματα υπέρ και κατά της ηρωίδας. Πρώτα θα επισκεφτείτε την
ιστοσελίδα http://old.law.uoa.gr/crime-research/fonissapapadiamanti.pdf στην
οποία παρατίθενται απόψεις για την ψυχοσύνθεση και τη δράση της
Φραγκογιαννούς από έναν καθηγητή εγκληματολογίας.
19. ΟΜΑΔΑ Ε
(ΟΙ ΛΑΟΓΡΑΦΟΙ)
Στην ιστοσελίδα του ψηφιακού σχολείου http://dschool.edu.gr/ να
αναζητήσετε το κείμενο του Ανδρέα Λασκαράτου με τίτλο «Τα μυστήρια της
Κεφαλλονιάς». Υπογραμμίστε τα χωρία τα οποία αναφέρονται στο θεσμό της
προίκας και δημιουργήστε ένα «Ιδεοσύννεφο» χρησιμοποιώντας το λογισμικό
Tagxedo.
Στη συνέχεια , να γράψετε σε ένα ηλεκτρονικό κείμενο ένα σύντομο
συμπέρασμα για το ρόλο του θεσμού της προίκας, έτσι όπως αυτός
διαγράφεται μέσα από τα κείμενα του Παπαδιαμάντη και του Λασκαράτου.
20. Βιβλιογραφία
•
Κολιάδης, Μ.Α (1997). Θεωρίες μάθησης και εκπαιδευτική πράξη.
Γ΄ Γνωστικές Θεωρίες
•
Σολωμονίδου Χ (2006). Νέες τάσεις στην εκπαιδευτική
τεχνολογία.Αθήνα. Μεταίχμιο
•
Ζιωγόπουλος Ευ. (2001). Νέες Τεχνολογίες και Μέσα Επικοινωνίας
στην Εκπαιδευτική Διαδικασία
•
Κουστουράκης Γ και Παναγιωτακόπουλος Χ (2010). Οδεύοντας προς
το νέο σχολείο των ΤΠΕ
•
Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με Διεθνή Συμμετοχή.
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Κόρινθος 23-9-2010
Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση
Παρουσίαση για τον Παπαδιαμάντη
