6. mailan egindako aurkazpena

1. Aro Garaikidea Espainian
XX. Mendea

2. XX. MENDEA

3. ALFONTSO XIII.aren ERREGEALDIA
 Alfontso XII.aren semea zen (Elisabet II.aren biloba)
 Gatazka sozial eta politiko larriak izan ziren:
1917ko greba orokorra: prezioen igoeraren eta
lagileen bizi-baldintza txarren aurka
 GREBAK
 NAZIONALISMOA Katalunian, Euskadin eta Galizian autonomiaren
aldeko mugimendu indartsuak
 MAROKOKO GERRA Marokoko iparraldeko
biztanleak Espainiako
Armadaren kontra
altxatu ziren
ASTETRAGIKOA
ANNUALGO
HONDAMENDIA

4. PRIMO DE RIVERAREN DIKTADURA
 Annualgo hondamendiaren ondoren herritarren ezinegona gero eta
handiagoa zen
 Miguel Primo de Rivera jeneralak estatu-kolpea eman zuen 1932an
eta diktadura militar bat ezarri zuen.
DIKTADURA MILITARRA:
- Primo de Riverak hartu zituen Estatuko botere guztiak.
- Konstituzioa indargabetu zuen.
- Alderdi politiko eta sindikatuak debekatu zituen.
- Askatasuna mugatu zuen.
- Erregeak ez zuen garrantzirik izan eta diktadura babestu zuen.
- Herri-lan asko egin zituen (errepideak eta trenbideak)
1930.ean Primo de Riverak dimisioa eman zuen

5. DIKTADURA ERREPUBLIKA
Sistema politiko autoritario bat da Erregerik gabeko gobernu mota bat da
Diktadoreak botere guztiak ditu Presidentea herritarrek aukeratzen
dute.
Herritarrek ez dute ezer aukeratzen
edo erabakitzen.
Hauteskundeak. Sufragio unibertsala
Sindakturik ez Sindikatuak daude
Alderdi politikorik ez Alderdi politiko demokartikoak daude.
Askatasun gutxi Askatasun gehiago
Konstituziorik ez Konstituzioa

6. MONARKIAREN AMAIERA
Primo de Riveraren diktadura eta gero Alfontso XIII.ak
gobernu berri bat osatzeko agindu zuen.
HAUTESKUNDEAK
1931ko apirilaren 12an hauteskundeak errepublikaren aldeko alderdi
politikoek irabazi zituzten .
Alfontso XIII. aren erbestealdia eta 2. ERREPUBLIKA

7. BIGARREN ERREPUBLIKA

8. BIGARREN ERREPUBLIKA
ALCALÁ ZAMORA izendatu zuten presidente.
Konstituzio berri bat eta sistema demokratiko bat onartu zuten .
Sistema berriaren EZAUGARRI batzuk:
- Eskualde autonomiadunen sorrera.
- Sufragio unibertsala.
- Estatuaren eta Elizaren arteko bereizketa
Errepublikako ERREFORMAK:
- Nekazaritza-erreforma: lurrak banatu
- Irakaskuntzan: eskola asko eraiki zituzten
- Lan-erreforma: gutxieneko soldata eta lanaldia
murrizketa

9. GERRA ZIBILA

10. GERRA ZIBILA
1936ko uztailaren 18an Francisco FRANCO jeneralak estatu-kolpe bat eman
zuen Errepublikaren aurka.
GERRA ZIBILA piztu zen
ERREPUBLIKANOAK NAZIONALAKVs
Errepublikako gobernuaren aldekoak Francoren aldekoak
1939ko aparilaren 1ean Francoren tropek Espainia osoa okupatu zuten.
IRABAZI ZUTEN

11. GERRAREN ONDORIOAK
Gerra eta gerraostea oso gogorrak izan ziren:
- GOSEA: Elikagai-eskasia. Oinarrizko produktuen errazionamendua
- BELDURRA: berriz borrokak izateko, jazarpenak, iheslariak…
- SUNTSIKETA eta KRISIALDIA: gerran etxebizitzak, azpiegiturak,
industriak eta denetatik apurtu zen.
- HILKETAK eta ERBESTEALDIAK: Elikagai-eskasia. Oinarrizko
produktuen errazionamendua

12. FRANKISMOA

13. FRANKISMOA
Gerraren ondoren DIKTADURAN oinarritutako Espainian 30 urtez
ezarritako sistema politikoa:
- Francok botere guztiak hartu zituen (Estatua, Gobernua eta armada)
- Alderdi politikoak eta sindikatuak debekatu zituzten.
- Euskadiko eta Kataluniako autonomia-estatuak indargabetu zituzten.
- Konstituzioa indargabetu zuten. Eta askatasuna murgiltzeko legeak
jarri zituzten.
- Zentsura ezarri zuten: diktaduraren kontrako dena debekatu zuten.

14. FRANKISMOAREN GARAIAK
HASIERA - Errepresioa oso gogorra izan zen. Jende asko hil eta
kartzelatu zuten; beste asko alde egin zuten.
- Bakartuta geratu zen diktadura bat izateagatik.
- 1950eko hamarkadan nazioartean onartzen hasi ziren
- Akordio garrantzitsu batzuk sinatu zituzten.
- NBE-ko (ONU) kide gisa onartu zuten.
- Ekonomia gero eta hobea izan zen (turismoa)
ALDAKETAK
- Azken urteetako oposizioa gero eta sendoagoa izan zen.
- Sindikatuak klandestinoki antolatzenhasi ziren.
- 1975ean Franco hiltzean aro berri bat hasi zen
BUKAERA

15. TRANTSIZIOA

16. TRANTSIZIOA
Diktaduratik demokraziara pasatzeko prozesu politiko bat izan zen.
JUAN CARLOS I.a Espainiako errege bihurtu zen Franco hiltzean.
Erregeak ADOLFO SUÁREZ presidente izendatu zuen 1976an.
Ereforma-prozesu bat hasi zen Espainia berriz herrialde DEMOKRATIKO izateko:
- Alderdi politikoak eta sindikatuak legeztatu zituzten
- Preso politikoak askatu zituzten.
- Erbesteratuak itzuli ziren.
- HAUTESKUNDE DEMOKRATIKOetara deitu zuten (UCD. A.Suárez irabazlea)

17. 1978ko KONSTITUZIOA
Erreferendum batean herritarrek baiezkoa eman zioten.
Konstituzioan eskubide batzuk bermatzen ditu:
- Berdintasuna legearen aurrean
- Adierazpen-askatasuna
- Sufragio unibertsala.
- Autonomia-erkidegotan antolatuta dago Espainiako lurraldea.

18. Tejerok eta bere talde militarrak estatu-kolpe bat ahalegina eman zuten
Leopoldo Calvo Sotelo, Suárez ondorengoa, presidente hautatzen ari
zirenean kongresuan sartuz ziren.
23-F

19. DEMOKRAZIAKO PRESIDENTEAK

20. • (UCD/ Unión de Centro Democrático)
LEOPOLDO CALVO SOTELO (1981-1982)
• Espainia NATO erakunde militarrean sartu zen

21. • (PSOE/ Partido Socialista Obrero Español)
FELIPE GONZÁLEZ (1982-1996)
• Europako Erkidegoan sartu zen Espainia
1986an.
• Espainia modernizatzeko erreformak

22. • (PP/ Partido Popular)
JOSE MARÍA AZNAR(1996-2004)
• Egonkortasun ekonomikoa
• Euroa erabiltzen hasi zen pezetaren ordez.
• Espainia Irakeko gerran sartu zen.

23. JOSÉ LUIS RODRÍGUEZ ZAPATERO(2004-2011)
• Herritarren eskbideen aldeko legeak
• Krisialdi ekonomikoaren ondorioz,
langabezia igo zen.
• (PSOE/ Partido Socialista Obrero Español)

24. MARIANO RAJOY (2011-?)
• Neurri zorrotzak hartu zituen (lan
erreforma, murrizketak…)
• FelipeVI.a errege berria
• (PP/ Partido Popular)

25. ARTE ETA KULTURA XX. mendean

26. • Argazkilaritza asmatu zenetik pintoreek errealitatea ez dute margotu nahi,
baizik eta errealitateak transmititzen dena.
PINTURA
• Mende honetan estilo berriak agertzen dira: MODERNISMOA,
KUBISMOA, SURREALISMOA…
• Pintore bikainak sortu ziren: Picasso, Dalí, Miró, Barceló…

27. • KUBISMOaren sortzailea. Irudia eta objektuak irudi geometrikoen bidez
irudikatzen ditu
PABLO RUIZ PICASSO
• 1881 Malagan- 1973 Mogins (Frantzia)

28. El Guernica

29. Los tres músicos
1921

30. • Argi, kolore eta marrazketaren bitartez ametsetako mundua
irudikatu zuen: SURREALISMOA
SALVADOR DALÍ
• 1904 Figueras- 1989 Figueras

31. Oroimenaren
iraupena
1931

32. Cisnes que se
reflejan como
elefantes
1937

33. • Kolore argitsuak eta irudi geometrikoak erabili zituen fantasia
mundo bat sortzeko.
JOAN MIRÓ
• 1893 Bartzelona- 1983 Palma Mallorca

34. Maiatza 1968
1973

35. Emakume eta
txori
1983
ESKULTURAN
ere bai

36. • XX. mendean eta gaur egun hainbat gai eta material landu egiten dituzte.
ESKULTURA
• Eduardo Chillida • Jorge de Oteiza

37. • XX. mendetik Aurrera arkitektoek askotariko materialak erabili izan dituzte
eta forma desberdinak.
ARKITEKTURA
• Santiago Calatrava • Frank Gehry

38. • XX. eta XXI mendeko hasieran idazle bikainak sortu ziren
LITERATURA
• ANTZERKIA: Jacinto Benavente, BueroVallejo…
• POESIA: 27ko Belaunaldia: Federico García Lorca, Rafael Alberti…
• ELEBERRIA: Miguel Delibes, Camilo José Cela, Almudena Grandes

39. XX. Mendea EUSKADIN

40. • EGOERA EKONOMIKOA:
- Industria iraultzari esker Euskadin industriak garrantzi handia izan zuen.
- Gerra eta gero krisialdia nabaritu zen. Hala ere, Euskadin beste leku
batzuetan baino hobeto zeuden (armadarako materiala…)
- Francok bazegoen industria garatu egin zuen mendearen lehenengo
erdian eta gero lantegi berriak sortu zituen.
- 1973an petrolioaren krisialdia iritsi zen, hori dela eta industriak kalte
handia izan zuen.
EGOERA EKONOMIKOA

41. • Primo de Riverak dimititu ondoren EIBARREN Bigarren
Errepublika aldarrikatu zuten lehenego aldiz
BIGARREN ERREPUBLIKA
• Autonomia Estatutoa onartzen saiatu ziren, baina
prozesua atzeratu zuten Gerra Zibilagatik

42. • Euskadin ere gizarte zibilen kontra taktika erabili zituzten jendea
beldurtzeko.
GERRA ZIBILA
• 1937.ean nazionalek Euskadi kontrolpean zuten. (Araba hasieratik)
• EuzkoAlderdi Jeltzalea (EAJ/PNV) izan zen lehen euskal gobernu
autonomoaren buru, Lehendakaria Jose Antonio Agirre izanik.
• Gerra bukatzean euskal nazionalistak eta errepublikanoak Frantziara
erbesteratu ziren eta hortik frankismoaren aurkako jarrera erakutsi zuten.

43. • Franco hiltzean demokrazia heldu zen Euskadira trantsizioa pasa eta gero
DEMOKRAZIA
• 1979eanAUTONOMIA ESTATUTUA onartu zen eta Carlos Garaikoetxea
Euskadiko Lehendakari bihurtu zen.
• Hortik aurrera hauteskunde guztiak EAJ-ak irabazi
ditu eta lehendakari guztiak, Patxi López izan ezik
(PSE-EE 2009-2012), EAJ alderdikoak izan dira.
• Oraingoa: Iñigo Urkullu

44. • XIX. mendean euskal kultura tradizionala
berreskuratzeko eta garatzeko asmoz Sabin
Aranak sortu zuen (EAJ)
NAZIONALISMOA
• Sindikatu bat sortu zuten (ELA), Euzkadi egunkaria, Ikurrina…

45. • Francoren garaian sortu zen mugimendu independentistak
terrorismoa erabili du.
E.T.A.
• 2011. urtean ETAk behin betiko suetena adierazi zuen.
• 829 lagun hil zituen ETAk eta beste metodo terrorista batzuk
erabili ditu.