3. LLiiddeerr :: Bir grup insanın, kendi kişisel ve grup amaçlarını
gerçekleştirmek üzere takip ettikleri, onun isteği, emir ve talimatı
doğrultusunda davrandıkları kişi veya diğer bir söylemle başkalarını
belirli bir amaç doğrultusunda davranmaya sevk eden, etkileyen kişidir.
5. Yönetici ve Lider Benzerlilikleri :
- İnsanların belli hedeflere yöneltilmesi ile ilgilidir.
- Bu yönlendirme işi yapılırken güç kullanılmaktadır.
- İnsanları etkilemede kullandıkları güç kaynakları farklıdır.
- Birlikte çalıştıkları insan grubu arasında yakın ilişki vardır.
- Bir işletmede her ikisi de gereklidir.
6. Yönetici ve Lider Farklılıkları :
YYöönneettiicciilliikk
- Bir meslek (kariyer) uygulamasıdır,
- Formal organizasyon yapısı,
- İşlerin en etkin şekilde yaptırılması,
- Pozisyona verilen yetki ve yaptırım
uygulama hakkı,
- Görev tanımı vardır,
- “Bilimsel” yanı ağır basar,
- Tanımlanan hedeflere ulaşma,
- İç yapı ve dinamiklerine bakabilme
işidir,
- İşleri doğru yapan,
LLiiddeerrlliikk
- İnsanları etkileyebilme işidir,
- Formal yapı şart değildir,
- Hedeflerin ve işlerin belirlenmesi,
- Kişisel özellikleri, davranışları,
vizyon, güven ve ilham,
- Görev tanımı yoktur,
- “Sanatsal” yanı ağır basar,
- Değişim ve dönüşüm yapabilme,
- Dış yapı ve dinamiklerine bakabilme
işidir,
- Doğru işleri yapan,
8. Liderlik Teorileri :
1. Özellikler Teorisi (Traits Approach)
- Liderin sahip olduğu özellikler bu sürecin etkinliğini belirleyen en önemli
faktör olarak kabul edilmektedir.
- Kişinin lider olarak kabul edilmesi için bu kişinin grup üyelerinden farklı
bir kişi olması gerekir,
9. Liderlik Teorileri :
2. Davranışsal Liderlik Teorisi
- Liderleri başarılı ve etkin yapan husus, liderin özelliklerinden çok,
liderlik yaparken gösterdiği davranışlar ve liderlik yaptığı grubu oluşturan
insanlarla ilişkilerinin özellikleri olduğu görüşüdür.
10. Liderlik Teorileri :
2. Davranışsal Liderlik Teorisi
KKiişşiiyyii DDiikkkkaattee
AAllmmaa
İİnniissiiyyaattiiff
1
2
3
4
5
a) Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışmalarına göre,
- Kişiyi dikkate alan davranışları arttıkça personel devir hızı ve devamsızlığı
azalmakta,
- İnisiyatifi esas alan davranışları arttıkça üyelerin performansı artmaktadır.
11. Liderlik Teorileri :
2. Davranışsal Liderlik Teorisi
b) University of Michigan Liderlik Çalışmalarına göre,
- Bu çalışmaya göre iişşee yyöönneelliikk lider, grup üyelerinin önceden belirlenen ilke ve
yöntemlere göre çalışıp çalışmadıklarını yakından kontrol eden, büyük ölçüde
cezalandırma ve mevkiye dayanan resmi otoritesini kullanan bir davranış gösterir.
- Buna karşılık kkiişşiiyyee yyöönneelliikk lider, yetki devrini esas alan, grup üyelerinin tatminini
arttıracak çalışma koşullarının geliştirilmesine çalışan ve izleyicilerin kişisel gelişme ve
ilerlemeleri ile yakından ilgilenen bir davranış gösterir.
12. Liderlik Teorileri :
2. Davranışsal Liderlik Teorisi
c) Blake ve Mouton’un Yönetim Tarzı Matriksi (Managerial Grid Model)
- Bu modelin en önemli yararı yöneticiler ve liderlere, gösterdikleri davranışı
kavramsallaştırma (conceptualize) imkanı vermesidir. Böylece kendi yönetim tarzının
ne olduğunu kavrayan bir yönetici, çeşitli eğitim ve geliştirme programları ile bu tarzda
değişiklikler yapabilir. 99
AArraassıı
KKiişşiilleerr İİlliişşkkiilleerree YYöönneelliikk
oollmmaa
11,,99 99,,99
11 99
ÜÜrreettiimmee YYöönneelliikk
oollmmaa
11
11,,11
55,,55
99,,11
13. Liderlik Teorileri :
2. Davranışsal Liderlik Teorisi
d) McGregor’un X ve Y Teorileri,
XX TTeeoorriissii
- Ortalama bir insan çalışmayı sevmez ve işten
mümkün olduğunca kaçmaya çalışır,
- Ortalama bir insan sorumluluk yüklenmek
istemez, fazla istekli değildir ve güvenceyi her
şeye tercih eder,
- Bu özellikleri dolayısıyla insanları çalıştırmak için
onları zorlamalı, yakından kontrol etmeli ve
amaçları gerçekleştirmeleri için
cezalandırılmalıdır.
YY TTeeoorriissii
-- KKiişşii iiççiinn iişş,, ooyyuunn vvee ddiinnlleennmmee kkaaddaarr ttaabbiiiiddiirr..
-- KKiişşii ddooğğuuşşttaann tteemmbbeell ddeeğğiillddiirr..OOnnuu bbuu hhaallee
ggeettiirreenn tteeccrrüübbeelleerriiddiirr..
-- KKiişşii bbeelliirrlleeddiiğğii aammaaçç ddooğğrruullttuussuunnddaa kkeennddii
kkeennddiinnii kkoonnttrrooll eeddeerreekk ççaallıışşıırr..
-- HHeerr iinnssaannıınn ppoottaannssiiyyeellii vvaarrddıırr..UUyygguunn şşaarrttllaarr
aallttıınnddaa kkiişşii bbuunnllaarrıı ggeelliişşttiirriirr vvee ddaahhaa ffaazzllee
ssoorruummlluulluukk yyüükklleennmmeeyyii ööğğrreenniirr..
-- DDoollaayyııssııyyllaa yyöönneettiicciinniinn yyaappmmaassıı ggeerreekkeenn uuyygguunn
bbiirr oorrttaamm yyaarraattmmaakk ssuurreettiiyyllee iinnssaannıınn kkeennddiinnii
ggeelliişşttiirrmmeessiinnii vvee ssaahhiipp oolldduuğğuu eenneerrjjiiyyii aammaaççllaarrıı
ddooğğrruullttuussuunnddaa kkuullllaannmmaassıınnıı ssaağğllaammaakkttıırr..
14. Liderlik Teorileri :
2. Davranışsal Liderlik Teorisi
e) Likert’in Sistem 4 Modeli
Liderlik Değişkeni Sistem 1
(İstismarcı Otokratik)
Sistem2
(Yardımsever Otokratik)
Sistem3
(Katılımcı)
Sistem4
(Demokratik)
1.Astlara olan güven
Astlara güvenmez
Hizmetçi ile efendisi
arasındaki gibi bir güven
anlayışına sahiptir
Kısmen güvenir
fakat kararlarla ilgili
kontrole sahip olmak
ister
Bütün konularda tam
olarak güvenir.
2.Astların algıladığı
serbesti
Astlar iş ile ilgili konuları
tartışmak konusunda
kendilerini hiç serbest
hissetmezler.
Astlar kendilerini fazla
serbest hissetmez.
Astlar kendilerini
oldukça serbest
hissederler.
Astlar kendilerini
tamamen serbest
hissederler.
3.Üstün astlarla
olan ilişkisi.
İşle ilgili sorunların
çözümünde astların
fikrini nadiren alır.
Bazen astların fikrini alır.
Genel olarak astların
fikrini alır ve onları
kullanmaya çalışır.
Daima astların fikrini
alır ve onları kullanır.
16. Liderlik Teorileri :
3. Durumsallık (Koşul Bağımlılık)Teorisi (Contingency Approach)
- Liderlik olayını koşulları ddaa ddiikkkkaattee aallaarraakk açıklamaya çalışan bu
teoriye göre;
Üstlerin Bekleyişleri
ve Davranışları
LLİİDDEERRİİNN DDAAVVRRAANNIIŞŞII
Meslektaşların (Peers) Özellikleri,
Bekleyişleri
Liderin Kişiliği
ve
Tecrübeleri
Örgütsel
Hava ve
Politikalar
Gerçekleştirilecek
Amacın Niteliği
İzleyicilerin
Bekleyişleri ve
Davranışları
17. Liderlik Teorileri :
3. Durumsallık (Koşul Bağımlılık)Teorisi (Contingency Approach)
a) Fred Fiedler’in Etkinlik Modeli,
- Bu modele göre davranışların etkinliğini belirleyen üüçç öönneemmllii dduurruummssaall
ddeeğğiişşkkeenn vvaarrddıırr..
* Lider ile izleyiciler arasındaki ilişkiler,
* Başarılacak işin niteliği,
* Liderin mevkiye dayanan otoritesinin derecesi,
18. Liderlik Teorileri :
3. Durumsallık (Koşul Bağımlılık)Teorisi (Contingency Approach)
a) Fred Fiedler’in Etkinlik Modeli,
En Olumlu
Ortam
En Olumsuz
Ortam
İİYYİİ
ZZAAYYIIFF
PPllaannllaannmmıışş
PPllaannllaannaammaayyaann
PPllaannllaannmmıışş
PPllaannllaannaammaayyaann
Fazla
Az
Fazla
Az
Fazla
Az
Fazla
Az
İşe Yönelik
İşe Yönelik
İşe Yönelik
Kişiye Yönelik
Kişiye Yönelik
Kişiye Yönelik
İşe Yönelik
İşe Yönelik
İlişkiler İşin Niteliği Formal Otorite
Uygun Liderlik
Tarzı
19. Liderlik Teorileri :
3. Durumsallık (Koşul Bağımlılık)Teorisi (Contingency Approach)
b) Amaç – Yol Teorisi (Path – Goal Theory of Leadership)
- Bu teoriye göre bir insanın davranışlarını etkileyen iikkii ffaakkttöörr vvaarrddıırr,,
* Kişinin, belirli davranışların belirli sonuçlara ulaştıracağı
konusundaki inancı (bekleyiş),
* Bu sonuçlara kişinin verdiği değer (valens),
20. Liderlik Teorileri :
3. Durumsallık (Koşul Bağımlılık)Teorisi (Contingency Approach)
b) Amaç – Yol Teorisi (Path – Goal Theory of Leadership)
YYÖÖNNEETTİİCCİİ
ASTLARI
AMAÇLARA ULAŞTIRACAK
“YOLU”
AÇIKLIĞA KAVUŞTURUR
AAMMAAÇÇLLAARR ((ÖÖDDÜÜLL))
21. Dönüşümcü (Transformational) ve Karizmatik Liderlik Yaklaşımı
a. Etkileşimci (Transactional, Görevsel, İşe-dayalı) Liderlik
- Bu yaklaşım, bir işi geliştirmek üzere bir gruba liderlik yyaappaann kkiişşii iillee
ggrruupp üüyyeelleerrii aarraassıınnddaa;; iişşllee ((ggöörreevvllee--ttrraannssaaccttiioonn)) iillggiillii kkaarrşşııllııkkllıı iilliişşkkii vvee
lliiddeerriinn ggöösstteerreecceeğğii ddaavvrraannıışş ttaarrzzllaarrıı üüzzeerriinnee dduurrmmaakkttaaddıırr..
