2. NERELERDE YAŞIYORUZ?
NÜFUS: Belli bir alanda yaşayan toplam insan
sayısına nüfus denir.
NÜFUS ARTIŞI: Sınırları belli bir alanda, belirli
bir süre içerisinde insan sayısında meydana
gelen artıştır.
DOĞAL NÜFUS ARTIŞI: Doğum oranının
ölümden fazla olması nedeniyle nüfus artar.
Buna doğal nüfus artışı denir.
Nüfus artışını Doğuran en önemli etkenler :
•Doğumlar
•Göçler
5. 1750-1950 yılları arasında Asya Kıtası’ndaki hızlı nüfus artışının
nedeni, yüksek doğum oranıdır.
Avrupa Kıtası’ndaki artış ise Sanayi Devrimi’nden sonra
insanların yaşam düzeylerinin yükselmesi sonucu
gerçekleşmiştir.
7. Nüfus bilimciler, insanlık tarihi boyunca 3 büyük sıçrama döneminin
yaşandığını düşünmektedir.
Dünya nüfusundaki sıçramalardan ilki, yaklaşık 2 milyon yıl önce
insanların alet yapımını keşfetmesiyle yaşanmıştır.
Bu dönemde, yetersiz beslenme azalmış ve vahşi hayvanlara karşı
mücadelede önemli ilerlemeler gösterilmiştir.
8.
9. Dünya nüfusundaki ikinci sıçrama yaklaşık 10.000 yıl önce
yaşanmıştır.
İnsanların yerleşik hayata geçerek hayvanları
evcilleştirmeleri ve tarımla uğraşmaları dünya nüfusunun
hızla artmasına neden olmuştur.
Dünya nüfusundaki üçüncü sıçrama Sanayi Devrimi ile
gerçekleşmiştir.
10. NÜFUS ARTIŞININ NEDENLERİ:
oEkonomik nedenler
oSiyasi nedenler
oDoğal afetler
oDini ve sosyal nedenler
oSağlık nedenleri
oNüfus(Aile) Planlaması
Bilgi Küpü
• Okur - yazarlık oranının arttığı toplumlarda gelir
düzeyi artmıştır.
• Okur - yazarlık oranı artan toplumlarda çevre
duyarlılığı artmıştır.
11. NÜFUS ARTIŞININ SONUÇLARI:
• Genç nüfusun artması ile iş bulma sorunu artar.
•Çalışmayan nüfus tüketicidir. Tüketim miktarı artar.
•Kalkınma hızı düşer.
•Ülkede her alanda gelişme yavaşlar.
•Kişi başına düşen milli gelir azalır, genç nüfusun
fazlalığı bu geliri azaltır.
•Ülkenin fazla nüfusunun ihtiyaçları artacağından dışa
satış(İhracat) azalır.
•İç ve dış göçler artar.
•Eğitim, sağlık, trafik sorunları artar.
12.
13. Nüfus artışının
olumlu sonuçları
• Üretim artar.
• Vergi gelirleri
artar.
• Mal ve
hizmetlere talep
artar.
• Yeni endüstri
dalları doğar.
• İşçi ücretleri
ucuzlar.
• İhracatta rekabet
kolaylaşır.
Nüfus artışının olumsuz
sonuçları
• İşsizlik artar.
• Kalkınma hızı düşer.
• Kişi başına düşen milli gelir
azalır.
• Tasarruflar azalır.
• Tüketim artar.
• İç ve dış göçler artar.
• İnsanların temel ihtiyaçlarını
karşılaması zorlaşır.
• İhracat azalır.
• Demografik (nüfusa bağlı)
yatırımlar artar.
• Çevre kirlenmesi artar.
14. NÜFUS KAYBI VE NEDENLERİ:
Bir ülkede nüfusun çeşitli nedenlerle azalmasına
Nüfus kaybı(azalması) denir.
NEDENLERİ:
•Dış Göçler
•Savaşlar
•Doğal afetler
•Salgın Hastalıklar
•Trafik kazaları
TÜRKİYE’DE NÜFUS DAĞILIŞI:
Türkiye’de nüfus dağılışının en belirgin özelliği,
nüfusun DAĞINIK ve DÜZENSİZ olmasıdır.
Türkiye’de nüfus, bölge ve bölümler arasında
farklılık gösterir.
15.
16.
17. * Türkiye’deki nüfus yoğunluğunun dağılışını; iklim, yer
şekilleri, konum gibi özelliklerle ilişkilendirerek
açıklayınız
18. NÜFUS DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
İKLİM:
Ülkemizde nüfus, ılıman iklimin görüldüğü kıyı
bölgelerimizde yoğunlaşır. Kışların sert, uzun ve yağışın az
olduğu karasal iklim şartlarının olduğu yerlerde ise nüfus
tenhadır.
Türkiye’de denizin ılımanlaştırıcı etkisinden dolayı nüfusun
büyük kısmı
Marmara,
Ege,
Karadeniz,
Akdeniz kıyılarında toplanmıştır.
21. YER ŞEKİLLERİ: Dağlık ve engebeli alanlarda nüfus
yoğunluğu seyrek, ovalarda ve toprak türünün tarıma
uygun olduğu alanlarda nüfus yoğundur.
Yer Şekillerine göre tenha yerler:
•Yıldız Dağları Bölümü
•Doğu Anadolu’da
yüksek yerler(Hakkari bölümü)
•Biga Yarımadası
•İç Batı Anadolu
• Sinop Çevresi
•Tuz Gölü ve çevresi
• Taşeli Platosu
• Teke Platosu
• Menteşe Yöresi
22. • Ülkemizde sıcaklık ve yağış
şartları uygun olmasına rağmen
nüfusu az olan alanlarımız da
vardır. Güney Ege kıyılarında yer
alan Menteşe Yöresi bu duruma
en iyi örneklerden biridir.
Yükseltinin ve eğimin fazla
olması tarım alanlarını azaltmış,
ulaşımı güçleştirmiştir. Buna
bağlı olarak geçim kaynakları
azalmış ve yerleşim alanları
sınırlanmıştır.
25. • Trabzon-İran transit yolunun
başlangıcında yer alan Trabzon,
önemli ve büyük bir limana sahiptir.
• Trabzon-Sarp arasında yer alan sahil
yolu, doğu-batı yönünde kıyı boyu
yerleşmelerini birbirine bağlar. Bu
yol ayrıca Türkiye- Gürcistan
bağlantısını sağlar.
• Karadeniz iklimi görülür. Trabzon’da
yağış isteği fazla olan çay ve fındık
üretimi yaygındır.
• Nüfusu 975.137’dir. İl genelinde
şehir nüfusu 478.954 (%49,12), kır
nüfusu ise 496.195’tir(% 50,88 ).
(TÜİK, 2000)
TRABZON
26. • Oldukça engebeli bir yapıya
sahip olan Gümüşhane
çevresinin yeryüzü şekillerini
dağlar, platolar, ovalar,
parçalanmış dağınık düzlükler
oluşturur.
• Karasal iklime sahiptir.
Kuru şartlarda yapılan
hububat üretimi
yaygındır.
• Nüfusu 186.953’ tür. İl
genelindeki şehir nüfusu
77.570 (%41,5), kır nüfusu
ise 109.383’tür (%58,5).
(TÜİK, 2000)
GÜMÜŞHANE
27. • Ülkemizde nüfus ve yerleşmenin dağılışını etkileyen faktörleri
kavram haritasından yola çıkarak inceleyelim.
HAKKARİ
İklim koşulları
olumsuz
Yükselti
fazla
Tarım alanı
dar
Ürün çeşidi az Ulaşım zor
Ekonomik faaliyetler
gelişmemiş
Göç verir
Nüfus az
28.
29. SANAYİ: Sanayinin geliştiği yerlerde iş
olanaklarının fazla olması, bu alanlarda nüfusun
artmasını sağlar. Bu artış göçlerle meydana
gelmektedir.
Sanayiye göre nüfusun yoğun olduğu yerler:
•Çatalca –Kocaeli Bölümü
•Bursa çevresi
•İzmir
•Zonguldak
•Eskişehir-Ankara
•Çukurova-Adana
•İskenderun
30. • Sizler de yaşadığınız il ve seçtiğiniz bir ilin kavram
haritalarını oluşturunuz.
BURSA
İklim koşulları
olumlu
Yükselti az
Tarım alanı
fazla
Ürün çeşidi
çok
Ulaşım kolay
Ekonomik faaliyetler
ve hizmetler gelişmiş
Göç alır
Nüfus fazla
ÖRNEK
31. TARIM
Tarımın yoğun olarak yapıldığı alanların
nüfusları artmıştır. Tarım genellikle ovalarda
yapılır.
Örnek
Kıyı ovaları:
Bafra ovası, Çarşamba Ovası, Gediz Ovası,
Çukurova,
İç ovalar:
Konya Ovası, Harran Ovası, Adapazarı Ovası,
Bursa Ovası
32.
33. • Ülkemizde nüfus ve yerleşmenin dağılışını etkileyen faktörleri
kavram haritasından yola çıkarak inceleyelim.
ADANA
İklim koşulları
olumlu Yükselti az
Tarım alanı
fazla
Ürün çeşidi
çok
Ulaşım-İç bölgelere
geçitlerle bağlantı
Ekonomik faaliyetler
ve hizmetler gelişmiş
Göç alır
Nüfus fazla
ÖRNEK
34. YER ALTI KAYNAKLARI(Madencilik)
Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde
yoğun nüfusa ihtiyaç vardır. Bu alanlarda nüfus
fazladır.
Taşkömürünün çıkarıldığı Zonguldak,
linyit kömürünün çıkarıldığı Manisa(Soma),
petrolün çıkarıldığı Batman nüfusun yoğun olduğu
yerlerdir.
TURİZM
Turizmin yoğunlaştığı yerlerde yerleşme ve nüfus
artmıştır.
Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde
turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır.
35. ULAŞIM
Ulaşımın zor sağlandığı yerler tenha, ulaşım
kavşağında olan illerimizin nüfusu fazladır.
Eskişehir,
Ankara,
Gaziantep,
Kayseri’de ulaşımın rahatlığı ticaretin gelişmesini
sağlamış böylece nüfusun yoğunlaşmasına neden
olmuştur.
36.
37. Uyarı:
Ülkelerin veya bölgelerin nüfus sayısı az,
yüzölçümü geniş olursa nüfus yoğunluğu azalır.
Yüzölçümü en büyük olan bölgemiz Doğu Anadolu
Bölgesinde nüfus yoğunluğu azdır. Eğer
yüzölçümü küçük, yaşayan insan sayısı fazla
olursa nüfus yoğunluğu fazla olur.
Örnek Marmara Bölgesi.
41. e Manisa Afyonkarahisar
Nüfus 1.260.169 812.416
İklim Akdeniz-Karasal geçiş Karasal
Sıcaklık Ortalaması 0C 16,8 11,2
Yıllık Yağış Miktarı (mm) 726,5 455
En Soğuk Ay Ortalaması 0C 6,7 0,3
En Sıcak Ay Ortalaması 0C 27,8 22,1
Donlu Gün Sayısı 30 94
Ürün Çeşidi çok az
Ortalama Yükselti (m) 43-750 1000-1500
Nadas Alanı (hektar) 16.590 119.644
ETKİNLİK
42. Bu durumun sonuçları şehirlerin ekonomilerini ve nüfuslarını nasıl
etkilemiştir? Açıklayınız.
43. NÜFUS YOĞUNLUĞU:
Bir ülke veya bölgedeki toplam nüfusun o ülke veya
bölgenin yüz ölçümüne oranına NÜFUS
YOĞUNLUĞU denir.
NÜFUS YOĞUNLUĞU = TOPLAM NÜFUS / TOPLAM YÜZ ÖLÇÜMÜ
Bu yoğunluk km²’ye düşen kişi sayısını ifade
eder. Türkiye’nin 2000 yılı sayımına göre
ortalama nüfus yoğunluğu yaklaşık olarak 83
kişidir.
44.
45. Coğrafi Bölge Nüfus Gerçek Yüzölçümü
(km²)
Nüfus Yoğunluğu
(kişi/km²)
Doğu Anadolu 6.137.414 171.000 35,9
İç Anadolu 11.608.868 162.000 71,3
Karadeniz 8.439.213 146.178 57,7
Akdeniz 8.706.005 122.100 71,3
Ege 8.938.781 85.000 105,2
Marmara 17.365.027 67.300 258
Güneydoğu Anadolu 6.608.619 61.000 108,3
Türkiye 67.803.927 814.578 83,2
2000 yılına göre coğrafi bölgelerin nüfus miktarları ile
nüfus yoğunlukları:
46.
47. Türkiye’nin Kalabalık nüfuslu illeri:
İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Bursa, Aydın,
Adana, Hatay, Mersin, Ankara, Trabzon,
Samsun, Zonguldak, Gaziantep
Türkiye’nin Seyrek nüfuslu illeri:
Artvin, Ardahan, Sinop, Kastamonu,
Gümüşhane, Kırklareli, Çanakkale, Muğla,
Kütahya, Burdur, Sivas, Bitlis, Hakkâri
48.
49. Çanakkale ve Bursa illerinin gelişmişlik düzeyi
Çanakkale Bursa
Nüfus 464.975 2.125.140
Çalışan Nüfus 390.216 1.375.886
Gelişme Hızı 30,7 42,1
İhracat (Milyon$) 387 5.206
İthalat (Milyon$) 337 6.646
Sanayideki Elektrik
Tüketimi
(Mwh)
826.053 5.729.634
50. Bu durum kentlerin nüfuslarını nasıl
etkilemiştir? Sizce bu illerden hangisi daha
fazla göç almaktadır?
51. Yukarıdaki işlemde, ( ? ) işareti ile gösterilen kutucuğa
aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) İklim b) Yüz ölçümü
c) Yükselti d) Nüfus artış hızı
Örnek
52.
53. 1-Ulaşım kavşağında olan illerimizin nüfusu fazladır.
2- Ülkemizde yer şekillerinin engebeli olduğu araziler nüfus bakımından yoğundur.
3-Nüfus yoğunluğu insan sayısının bölge yüzölçümüne bölünmesi ile elde edilir.
4- Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki iller sanayi nedeniyle yoğun nüfusludur.
5-Ülkemizdeki göçler özellikle kentten köylere doğrudur.
6-Türkiye’nin 2000 yılı sayımına göre ortalama nüfus yoğunluğu yaklaşık olarak 83 kişidir.
7- Göç veren illerde genellikle kadın nüfus erkek nüfustan fazladır.
8- İç göçlerle nüfusun miktarında azalma olur.
9- Doğum oranı ölüm oranından az ise nüfus artar.
10-Ülkelerin veya bölgelerin nüfus sayısı az, yüz ölçümü geniş olursa nüfus yoğunluğu azalır.
AŞAĞIDA VERİLEN CÜMLELERİN DOĞRU YA DA YANLIŞ OLDUKLARINI KARŞISINDA
BULUNAN KUTUCUĞA ‘’X’’ İŞARETİ KOYARAK GÖSTERİNİZ
54. Belirli bir zamanda, sınırları belirli alanda yaşayan insan
sayısına nüfus denir.
Ülkelerin toplam nüfusları nüfus sayımları ile belirlenir.
55. Nüfus sayımı
Belirli bir zamanda bir ülke sınırları içinde kişilere yönelik
yapılan demografik, ekonomik ve sosyal verilerin
toplanması ve bu verilerin değerlendirilmesi işlemine
nüfus sayımı denir.
Tarih boyunca çeşitli amaçlarla birçok nüfus sayımı
yapılmıştır. Dünyada bugünkü anlamda ilk nüfus sayımı
1665 yılında Kanada’da
yapılmıştır. Daha sonraki yıllarda
ABD'de 1709’da,
İsveç’te 1748’de,
Danimarka’da 1769’da nüfus sayımları
gerçekleştirilmiştir.
56.
57. Osmanlı Devleti'nde ise ilk kapsamlı nüfus sayımı II.
Mahmut döneminde 1831 yılında yapılmıştır. Amaç;
asker ve vergi yükümlülerini belirlemektir.
Osmanlı Devletinde Nüfus Sayımı
58. .II. Mahmut'un kendi ağzından ekonomi ve mali alanlardaki projelerinden birini okuyalım.
II. Mahmut, bu projesini hayata geçirebilmek için aşağıdakilerden hangisini yapmalıdır?
a) Askeri alanlarda yeniliklere gitmelidir.
b) Ekonomi alanlarında yetenekli insanları görevlendirmelidir.
c) Kendisine askeri ve mali alanda yetenekli yardımcılar almalıdır.
d) Nüfus sayımı yaptırmalıdır.
59. Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin'de ilk
modern nüfus sayımı 1953'te yapılmıştır. Bu
sayımla birlikte Dünya nüfusunun beşte biri resmî
kayıtlara geçmiştir.
60.
61. Modern nüfus sayımlarının amacı ; Nüfusun niteliklerini
(eğitim ) belirlemektir. Çünkü, ülke kaynaklarının doğru
kullanılması ve kalkınma planlarının gerçekçi olarak
hazırlanabilmesi için nüfusun niteliklerinin bilinmesi
gerekir.
62. ÜLKEMİZDE NÜFUS SAYIMI
Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927, ikinci nüfus sayımı
1935 yılında yapılmıştır.1935 yılından 1990 yılına
kadar her 5 yılda bir sayım yapılmış,1990 yılından
sonra 10 yılda bir yapılmıştır.
63. Nüfus Sayımı ile Ülkemizdeki;
Nüfus yoğunluğu
Kadın-erkek sayısı
Nüfus artışı
Kent ve köy nüfusu
Medeni durum
Ailelerin çocuk sayısı ve iş durumları
Okur-yazarlık ve öğrenim durumu tespit
edilmektedir.
64.
65. Bütün illerden alınan bilgiler
Ankara’da Türkiye İstatistik
Kurumu (TÜİK) tarafından
değerlendirilmektedir. Elde
edilen bilgilere göre; halkın
iş, sağlık, eğitim, konut,
beslenme, gibi alanlardaki
ihtiyaçları belirlenir.
66. 1927-1990 yılları arasında ülkemizdeki yapılan nüfus sayımı
sonuçlarına göre:
•Nüfusumuz sürekli artmaktadır.
•Hatay’ın anavatana katılması ile 1939’dan sonra nüfusumuz
artmıştır.
•1939 yılında II. Dünya Savaşı’nın başlaması ile nüfus artış hızı
azalmıştır. Çünkü genç nüfus askere alınmıştır.
•1945 yılından sonra savaşın bitmesi üzerine nüfus artış hızı
artmıştır.
•1960’lı yıllardan sonra Avrupa’ya olan işçi göçleri nüfus artış
hızımızı azaltmıştır.
•Balkanlarda yaşayan Türk vatandaşlarımızın Türkiye’ye göçleri
nüfusumuzu arttırmıştır.
67. Yaş grubu Toplam nüfus içindeki oranı(%)
0-14 29,8
15-64 64,5
65+yaş 5,7
TÜRKİYE’DE NÜFUSUN ÖZELLİKLERİ:
Yaş Durumu: Nüfus yaş durumuna göre; Genç, Olgun ve Yaşlı
olmak üzere 3 gruba ayrılır.
Cinsiyet Durumu: I.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı nedeniyle
1945 yılına kadar kadın nüfus fazla olmuştur. Günümüzde ise
kadın-erkek nüfusu eşittir.
Türkiye’de dışarıdan göç alan İstanbul, Ankara, İzmir,
Adana gibi merkezlerde erkek nüfus fazla iken;
Dışarıya göç veren Trabzon, Tokat, Yozgat gibi merkezlerde ise
kadın nüfus fazladır.
68.
69. İş Kollarına Göre Durumu: Bir ülkede 20-65 yaş
grubundaki insanların ne kadarının çalıştığı, o ülkenin
kalkınmışlığını gösterir.
Genellikle, sanayileşmiş ve buna bağlı olarak
gelişmiş ülkelerde işsizlik az iken, az gelişmiş ülkelerde
işsizlik fazladır. Türkiye’de tüketici nüfusun fala olması
ve orta yaş grubundaki işsizlik, ülkemizin kalkınma
hızını yavaşlatmaktadır.
Türkiye’de çalışan nüfusun;
•%48’i Tarım
•%14’ü sanayi
•%38î hizmet sektöründe çalışmaktadır.
70. Eğitim Düzeyi
Türkiye’de okuryazar oranı % 90’dır.
İlköğretimde yaklaşık 10 milyon, orta
öğretimde 2 milyon öğrenci eğitim
görmektedir.
Nüfusun % 6’sı üniversite mezunudur.
71. Yıl Kırsal(%) Kentsel(%)
1927 72 28
2000 35 65
Kırsal ve Kentsel durum
Toplam nüfusu 10.000’den az olan yerleşmelere
“kırsal”; nüfusu 10.000’den çok olan yerleşmelere
“kentsel” nüfus denmektedir.
Ülkemizde kentsel nüfus artmıştır.
72.
73. Az Gelişmiş Ülkelerde:
•Doğum oranı ve nüfus artış oranı yüksektir.
•Genç nüfus oranı fazla, yaşlı nüfus oranı azdır.
•Nüfus grafiği; geniş tabanlı üçgene benzer. Ortalama
yaşam süresi azdır.
•Çalışan nüfusun yaş ortalaması düşük, bağımlı
nüfus oranı fazladır.
•Tarım sektöründe çalışan nüfus fazla, hizmet ve
sanayi sektöründe çalışan nüfus azdır.
•Nüfusun eğitim seviyesi düşüktür.
•Nüfusun yarıdan çoğu kırsal kesimde yaşar.
74. Gelişmiş Ülkelerde:
• Doğum oranı ve nüfus artış oranı düşüktür.
•Ortalama yaşam süresi fazladır.
•Genç nüfus oranı az, orta ve yaşlı nüfus fazladır.
•Nüfus grafiği, tabanı dar, orta kesimi şişkin bir üçgene
benzer.
•Çalışan nüfusun yaş ortalaması yüksek ve bağımlı
nüfus oranı azdır.
•Hizmet ve sanayi sektöründe çalışan nüfus, tarım
sektöründe çalışan nüfustan fazladır.
•Nüfusun eğitim seviyesi yüksektir.
•Nüfusun yarıdan fazlası kentte yaşar.
75. Boşluk Doldurma
1. Sınırları belirli bir alanda yaşayan insan sayısına .......................................... denir.
2. Belirli bir yerde doğanlar ölenlerden fazla ise o yerde ............................................. nüfus
artışı vardır.
3. Çok sıcak ve çok soğuk bölgeler ................................................. nüfuslu yerlerdir.
4. Göç alan merkezlerde erkek nüfus, kadın ve çocuk nüfustan ..........................................
5. Antalya, Alanya, Bodrum, Marmaris gibi turistik merkezlerin nüfusları ..........................
mevsiminde artar.
6. Kilometre kareye düşen insan sayısına ...................................................
.................................. denir.
7. Nüfus yoğunluğu tek başına nüfus hakkında bilgi ..............................................
8. Ülkemizde engebeli, yüksek ve eğimli alanlarda, kurak ve karasal iklime sahip yerlerde
nüfus ......... ............................................................................................
9. İç Anadolu Bölgesi’nde Konya ovası ve Tuz Gölü çevresinde nüfusun tenha olmasının en
önemli nedeni ...................................................... .......................... .
10. Ülkemizde ilk genel nüfus sayımı ..................................................... yılında yapılmıştır.
76.
77. 11. Karabük, Batman, Kırıkkale, İskenderun gibi merkezlerde nüfusun hızlı bir şekilde
artmasının nedeni, bu kentlere fazla .................................... olmasıdır.
12. Ülkemizde yaşlı nüfus oranının geçmiş yıllara göre artmasının nedenleri
.................................................. Ve ........................................................ sorunlarının
çözülmesiyle ilişkilidir.
13. Nüfus piramidinde yatay eksen kadın ve erkek nüfusun yaş gruplarına göre
............................................ gösterir.
14. Ülkemizde çalışan nüfusun yarıdan fazlası.................................. alanında çalışmaktadır.
15. Ülkemizde çalışma hakkı ........................... ........... ile güvence altına alınmıştır.
16. Özel işletme, kuruluş ve fabrikalarda çalışanların ve bunların bakmakla yükümlü oldukları
kişilerin sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla .......................... ............. kurulmuştur.
17. Tüm devlet kurumlarında memur kadrosunda çalışanlar ve bakmakla yükümlü oldukları
kişilerin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla .......................... ..........................
........................... kurulmuştur.
18. Esnaf, sanatkârlar ve bağımsız çalışanlar ve bunların bakmakla yükümlü oldukları kişilerin
sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla .......................... ................................... kurulmuştur.
79. İzmit:Yoğun nüfusludur.
Çünkü iklimi ılımandır.
Düz alanlara sahiptir. Bu
nedenle ulaşım, sanayi,
ticaret gelişmiştir.
Tunceli:
İzmir: Hakkari:
Zonguldak:
Antalya:
Aşağıdaki gösterilen illerin, a) Yoğun ya da seyrek nüfuslu olduğunu yazınız.
b) Nüfusun yoğun ya da seyrek olmasının nedenlerini yazınız.
80.
81. MERHABA, DOYDUĞUM TOPRAK
GÖÇ
İnsanların, toplumsal, ekonomik veya siyasi
nedenlerle bir ülkeden bir ülkeye, bir yerleşim
yerinden başka bir yerleşim yerine gitmesine
GÖÇ denir.
Göç ikiye ayrılır:
1-İç göç
2-Dış göç
82. Göç nedenlerini 4 grupta toplayabiliriz:
DOĞAL
GÖÇ
NEDENLERİ
SOSYALSİYASİ
EKONOMİK
89. GÖÇ TİPLERİ
• Göçler bir ülkenin sınırları içinde olabileceği
gibi ülkeler arasında da olabilir.Göçler,
oluştukları yere göre iki gruba ayrılır:
Göçler
İÇ GÖÇLER DIŞ GÖÇLER
90. İç Göçler
• Herhangi bir ülkenin sınırları
içinde oluşan göçlerdir. Bu yer
değiştirme hareketi sırasında
ülke nüfusunda herhangi bir
değişme söz konusu değildir.
Genellikle iç göçlere bağlı olarak
kent nüfusları artarken, kırsal
nüfus azalmaktadır. İç göçler;
• Kırsal alandan kırsal alana
• Kırsal alandan kentlere
• Kentlerden kentlere
• Kentlerden kırsal alana doğru
olmaktadır.
91. • İç göçlerin en fazla görüleni kırsal
alandan kentlere doğru olanıdır.
• Verimli tarım alanları,
• Endüstrinin geliştiği bölgeler,
• Ticaret merkezleri,
• Maden yatakları bakımından zengin
olan bölgeler,
• Turistik yöreler göçmen çekerler.
92.
93. a.Mevsimlik Göç
Genellikle yaz mevsiminde tarım alanlarında
çalışmak, yaylacılık ve turizm amaçlı olarak yapılan
göçlere mevsimlik göç denir. Ör:Akdeniz Bölgesi,
Ege Böl.
b.Sürekli Göç
Yerleşmek amacıyla yapılan göçlere sürekli göç
denir.
94. İç Göçlerin Nedenleri
•Kırsal alanda doğum oranının yüksek olması
•Modern tarım yöntemlerinin kullanılması
•İşsizlik oranının artması
•Tarım alanlarının miras yoluyla parçalanması
•Sağlık, eğitim ve iş imkânlarının kentlerde
toplanması
•İklim ve yerşekillerinin kırsal alanlardaki
olumsuz etkileri
95. İç Göçlerin Sonuçları:
•Ülke içerisindeki nüfus dengesiz dağılır.
•Ekonomik yatırımlar dengesiz dağılır.
•Çarpık kentleşme görülür.
•Konut sıkıntısı ortaya çıkar.
•Sanayi tesisleri kent içinde kalır.
•Çevre sorunları ortaya çıkar.
•Alt yapı hizmetleri aksar.(Su,yol,elektrik vb. )
96.
97. En Fazla Göç Veren iller
Kars, Tunceli, Bitlis, Giresun, Rize, Sivas, Yozgat,
Afyon, Kırşehir, Ağrı, Muş, Bingöl ve Şırnak.
En Fazla Göç Alan İller
İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Şanlıurfa,
Antalya, Mersin, Konya, İzmit, Manisa,
Aydın, Gaziantep.
En Fazla Mevsimlik Göç Alan İller
Adana, Mersin, Aydın, Antalya, Muğla, İstanbul, İzmir,
Bursa, Nevşehir, Eskişehir, Gaziantep, Antalya
98. İç Göçleri Önlemek İçin Yapılması Gerekenler:
•Sulamalı tarıma geçilmeli,
•Ahır ve besi hayvancılığı geliştirilmeli,
•Gelişmemiş olan kırsal alanlardaki eğitim, öğretim ve
sağlık hizmetlerinin kalitesi arttırılmalı,
•Küçük sanayi kolları geliştirilmelidir.
99.
100.
101. Dış Göçler
• Bir ülkeden başka ülkelere olan göçlerdir.
• Göç veren ülkenin nüfusu azalır.
• Dış göçler, oluşum nedenlerine göre 5
gruba ayrılır:
103. Dış Göçlerin Nedenleri:
• Ekonomik nedenler
• Doğal afetler
• Savaşlar
• Etnik nedenler
• Sınırların değişmesi ve antlaşmalarla yapılan nüfus
değişimleri.
Balkan ülkelerinden ülkemize 1995 yılında göç
yaşanmıştır.1950’den sonra Almanya başta olmak üzere Avrupa
ülkelerine ülkemizden işçi göçü yaşanmıştır. Günümüzde yurt
dışında 4 milyon civarında Türk yaşamaktadır.
104.
105. Beyin Göçleri
• İyi eğitilmiş elemanların daha
iyi çalışma olanakları
sağlayan ülkelere gitmesiyle
oluşan göçlerdir.
• II. Dünya Savaşı sırasında
Alman bilim adamlarının
ABD’ye göçü bu türdendir.
107. Dış göçler ve Türkiye
Ülkemize 1923 - 1989 yılları arasında
çoğu Balkan ülkelerinden olmak üzere
2,2 milyon göç olmuştur.
1950'den sonra, başta Almanya olmak
üzere yurt dışına işçi gitmeye
başlamıştır. Bugün Fransa, Belçika,
Hollanda, İngiltere, İsveç, ABD,
Avustralya, Libya, S. Arabistan, Kuveyt
ve Orta Asya ülkelerinde işçilerimiz
bulunmaktadır.
108.
109. Dış Göçlerin Sonuçları:
•İşsizlik azalmıştır.
•Dış ticaret gelişmiştir.
•Turizm gelişmiştir.
•Ülkeye döviz girdisi sağlanmıştır.
Türkiye'den yurt dışına göç sonucunda;
• Ülkemize giren işçi dövizi artmıştır.
• Ülke turizminin gelişmesini sağlamıştır.
• Artan nüfusun işsizlik sorununa kısmen çözüm
bulunmuştur.
111. Yukarıdaki ve yan taraftaki fotoğraflara bakarak göçün sonuçları
hakkında tahminlerde bulununz.
1.................................................................................................
2.................................................................................................
3.................................................................................................
4.................................................................................................
5.................................................................................................
6.................................................................................................
7.................................................................................................
112.
113. YERLEŞME VE SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ
Anayasa ile güvence altına alınmıştır.
Madde 23: "Herkes, yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir."
* Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve
ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi
gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak amacıyla
sınırlandırılabilir.
* Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle
ve suç işlemesini önlemek amaçlarıyla kanunla sınırlandırılabilir.
* Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik
durumu, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya
kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir.
114. TÜRKİYE’DE YERLEŞMELER
1. Bulunduğunuz yerde hangi ekonomik, sosyal ve kültürel
aktiviteler yapılmaktadır?
2. Çevrenizde aktif yaş grubu içinde hangi ekonomik
faaliyet türleri yoğunluk kazanmıştır?
117. Ülkemizdeki Yerleşme Şekilleri
• Türkiye, dünyanın en eski
yerleşim alanlarından biridir.
• Anadolu’nun coğrafi
konumu, iklimi, su
kaynakları, verimli tarım
alanları, jeolojik ve
jeomorfolojik özellikleri tarih
öncesi devirlerden günümüze
çeşitli kültür ve
medeniyetlerin kurulmasını
sağlamıştır.
118. • Bu yerleşmelerin görünümü,
fonksiyonları, genişlikleri ve
nüfusları birbirinden farklıdır.
• Bu farklı özelliklerden yola çıkarak
ülkemizdeki yerleşmeleri kır ve kent
yerleşmeleri olarak iki grup altında
toplayabiliriz.
• Kent ve kır yerleşmelerini
birbirinden ayırmak için çeşitli
ölçütler kullanılmaktadır.
119. KIR YERLEŞMELERİ
Türkiye'de Kırsal Yerleşmeler
Ülkemizde, nüfusu 10.000'in altında olan yerleşmelere denmektedir.
Kır yerleşmeleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birlikte yapıldığı ya da ön
plana çıktığı yerleşmelerdir.
Kırsal yerleşmelerin bazılarında yerleşik hayat tarzı (köy gibi), bazılarında konar -
göçerlik veya yaylacılık gibi yarı yerleşik tarz görülür.
Köy: 1924 yılında çıkarılan 442 sayılı Köy Kanunu’na göre; cami, okul, yaylak,
baltalık, orman gibi malları bulunan ve toplu veya dağınık oturan insanların bağ,
bahçe ve tarlaları ile birlikte oluşturdukları yerleşmelerdir.
120.
121. Köy yerleşmeleri ikiye ayrılır:
Dağınık
yerleşme
Toplu yerleşme
Dağınık yerleşmelerde evler tek ya da
birkaç ev şeklinde arazi üzerine
dağılmıştır.
Toplu yerleşmede evler bir merkezde
toplanmıştır.
• Su kaynaklarının bol olduğu Karadeniz Bölgesinde dağınık yerleşme, su
kaynaklarının az olduğu İç Anadolu , Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu’da
toplu köy yerleşmeleri görülür.
122. KENT YERLEŞMELERİ(ŞEHİRLER)
Şehirler:Az çok bir plan dâhilinde kurulmuş, nüfusu 10.000’nin üzerinde olan
ekonomisi tarım ve hayvancılık sektörleri dışında başta ticaret, sanayi, hizmetlere
dayalı büyük alanlara yayılan, yönetim ve eğitim olmak üzere çeşitli görevleri bir
araya toplayan, hayat tarzı ve çevresine etkileri bakımından farklı olan büyük
yerleşme birimidir. Yerleşim birimlerinin en büyüğü şehirlerdir.
Şehirleri kır yerleşmelerinden ayıran özellikler:
1- Nüfusları fazladır.( Çok sayıda insanı barındırırlar.)
2-Yayıldıkları alanlar geniştir.
3-Geçiminde tarım dışı sektörler ağırlıktadır.
4-Meskenler yanında çarşı, Pazar, fabrika, spor ve sanat merkezleri vb. bulunur.
5-Çevrelerindeki alanlara ekonomik, sosyal ve kültürel yönden etki ederler.
6-Çok büyük şehirlerde değişik soy, din ve ırktan insanlar birlikte yaşar.
123. Şehirlerin Sınıflandırılması
• Şehirler nüfuslarına ve fonksiyonlarına göre sınıflandırılır.
• Şehirlerin fonksiyonlarına göre sınıflandırılmasında
ekonomik, idari, askerî, kültürel özellikleri dikkate alınır.
Şehirlerin bazılarında yalnızca bir fonksiyon gelişmişken
bazılarında ise birden fazla hâkim fonksiyon etkilidir.
• Kara yoluyla deniz yolunun kesiştiği yerler olan limanlar,
ticaret şehirlerinin can damarlarıdır. Liman şehirleriyle
ticaret şehirlerini ayrı tutmak güçtür.
124.
125. Fonksiyonlarına
Göre Şehirler
Özellikleri
İdari Şehirler Gelişmesinde yönetim merkezi olması ön plandadır.
Kültürel Şehirler
Üniversite ile yüksek okulların bulunduğu, çeşitli bilim,
sanat ve kongre etkinliklerinin düzenlendiği, festivallerin
yapıldığı, tarihî zenginliklerin bulunduğu şehirlerdir.
Askerî Şehirler Gelişmesinde askerî birliklerin varlığının etkisi büyüktür.
Ekonomik
Fonksiyonlarına
Göre Şehirler
Gelişmesinde tarım, sanayi (imalat sanayi, madencilik),
hizmet (ulaşım, ticaret, turizm vb.) sektörlerinin biri veya
birden fazlası etkilidir.
Bu sınıflandırmada hangi özellikler ön plana çıkmaktadır?
126. FONKSİYONLA
RI
ÖN PLANA ÇIKAN
EKONOMİK
FAALİYETLER
GENEL ÖZELLİKLERİ
ÜLKEMİZDE
ÖRNEKLERİ
TARIM ŞEHRİ
Asıl fonksiyon tarım
ve hayvancılıktır.
Hizmet sektörü
nüfus ve ticaretin
artmasına
bağlı olarak değişir.
Tarım alanlarının merkezinde, kavşak
noktada yer alır. Tarım ürünlerini
işleyecek küçük sanayi tesisleri vardır.
Çevre ihtiyaçlarının karşılandığı pazar ile
küçük alışveriş merkezleri
bulunmaktadır.
Ürünleri pazarlayacak ticaret
kapasitesine sahiptir.
Tarsus
Söke
İnegöl
TİCARET ŞEHRİ
(Liman-Asıl
Ticaret
Şehri)
Asıl fonksiyon
ticarettir.
Sanayi ve hizmet
sektörü
gelişmiştir.
Geniş bir hinterlanda sahip işlek ulaşım
yollarının kavşak noktasındadır. Liman
şehri olarak gelişmiş korunaklı bir limana
sahiptir. Şehrin gelişmesine bağlı olarak
değişen orta ya da büyük ölçekli sanayi
tesisleri, ticaret mallarının alınıp
satıldığı, üretildiği, depolandığı çok
sayıda iş yeri, pazar, panayır ve fuarlar,
büyük küçük alışveriş merkezleri vardır.
İthalat ve ihracat yoğundur.
Mersin
İstanbul
İzmir
Gaziantep
Ekonomik fonksiyonlarına göre şehirlerin sınıflandırılması
127. SANAYİ ŞEHRİ
(Maden-Asıl
Sanayi
Şehri)
Asıl
fonksiyon
sanayidir.
Ticaret ve
hizmet
sektörü
gelişmiştir
Kavşak noktasında ya da bütün
ulaşım yollarına yakın bir konumda
bulunmaktadır. Maden, enerji
kaynağı ve ham maddeye yakındır
ya da kolay ulaşılabilecek
konumdadır. Bir ya da birden
fazla gelişmiş sanayi kolu vardır.
Ticaret gelişmiştir. İthalat ya da
ihracat yoğundur
Bursa
İzmit
Manisa
İstanbul
Zonguldak
TURİZM
ŞEHRİ
Turizm,
ticaret,
hizmet
faaliyetleri
gelişmiştir.
Doğal güzelliklere veya tarihî
zenginliklere sahiptir. Gelişmiş
ulaşım ağı vardır. Sanayi tesisleri
şehrin gelişmesine bağlı olarak
değişir. Gelişmiş ticari fuarlar,
pazarlar ve alışveriş merkezlerine
sahiptir. El sanatları yaygındır.
Antalya
Van
İstanbul
Nevşehir
ULAŞIM
ŞEHRİ
Ulaşım,
ticaret,
hizmet ve
sanayi
sektörleri
gelişmiş.
Büyümesinde ulaşım hizmetleri
etkilidir.
Kavşak noktaları ve işlek yolların
üzerinde yer alır.
Eskişehir
Konya
Ankara
İstanbul
128.
129. Eskişehir
* Ulaşım yollarının üzerinde olması.
* İki üniversiteye sahip olması.
* Tarım alanlarının varlığı.
Antalya
* Dört mevsim devam eden turizm
faaliyetleri.
* Kış sıcaklıklarının yüksek olması nedeniyle
seracılığın gelişmesi.
* Antalya havaalanının ve yat limanının
varlığı.
Antalya Serbest BölgesiEskişehir
130. Haydarpaşa LimanıKapalı Çarşı
İzmir, Gaziantep, Manisa, Bursa şehirlerinden
birini seçerek hangi fonksiyonlara sahip olduğunu
araştırınız.
etkinlik
131. Seçtiğiniz ilin özelliklerini yazınız.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
135. Bulunduğu
Yer
Yağış
Rejimi
Su
Kaynakları
Arazinin Şekli
ve
Tarım Alanı
Yükselti
Yerleşme
Şekli
Konya Ovası Düzensiz Yetersiz
Düz arazi
tarım alanı
geniş
800-900
m
Toplu
Kıyı Ege Düzensiz Yeterli
Faylaşmaya
bağlı olarak
meydana gelen
çöküntü
alanları, dağlık
alanlar ve tarım
alanı geniş
0-50 m Toplu
Doğu
Karadeniz
kıyı kesimin
gerisindeki
dağlık alanlar
Düzenli Yeterli
Engebeli arazi,
küçük ve parçalı
tarım alanı
250 m ve
üzeri
Dağınık
136.
137. Tabloya göre cevaplayınız.
Bulunduğu
Yer
Yağış
Rejimi
Su
Kaynakları
Arazinin Şekli
ve
Tarım Alanı
Yükselti
Yerleşme
Şekli
Konya Ovası Düzensiz Yetersiz
Düz arazi
tarım alanı geniş
800-900
m
Toplu
Kıyı Ege Düzensiz Yeterli
Faylaşmaya bağlı
olarak meydana
gelen
çöküntü alanları,
dağlık alanlar ve
tarım alanı geniş
0-50 m Toplu
Doğu
Karadeniz
kıyı kesimin
gerisindeki
dağlık alanlar
Düzenli Yeterli
Engebeli arazi,
küçük ve parçalı
tarım alanı
250 m ve
üzeri
Dağınık
138. Etkinlik
1. Nüfus nedir?
2. Doğal nüfus artışı neye denir?
3. Bir bölgede nüfusun dağılışını etkileyen doğal faktörler nelerdir? Yazınız.
4. Ülkemizde doğu-batı uzantılı dağların güney eteklerinin kuzey eteklerine göre daha
sık
nüfuslu olmasının temel nedeni nedir? Yazınız.
5. Engebeli, yüksek ve eğimli yerlerde nüfus niçin seyrektir?
6. Kuraklığın etkili olduğu yerlerde nüfus tenhadır. Ülkemizde kuraklık etkili olduğu için
nerelerde nüfus tenhadır?
7. Nüfus yoğunluğu nedir?
8. Tarımda makine kullanılması kırsal kesimden kente göçün nedenlerinden biridir. Ne
tür yerlerde kırsal kesimden kente olan göçler bu genellemeye uymaz?
139. 9. Milli gelir neye denir?
10. Bir ülkenin milli geliri yıldan yıla düzenli olarak artarken, kişi başına düşen pay aynı
oranda artmıyorsa bu ülke için ne söylenebilir?
11. Karabük, Kırkkale ve Batman gibi kentlerin nüfuslarının çok hızlı bir şekilde
artmasının
temel nedeni nedir?
12. Okur - yazar oranının en yüksek olduğu coğrafi bölgemiz hangisidir?
13. Ülkemizde en çok göç alan coğrafi bölgemiz hangisidir?
14. Büyük kentlerimizde konut sorununun fazla olmasının temel nedeni nedir?
15. Bodrum, Kuşadası, Marmaris, Fethiye gibi yerlerde yıl içinde nüfusun çok fazla
değişiklik
göstermesinin temel nedenini yazınız.
16. Nüfus piramidinde tabanın çok geniş olması neyi gösterir?
17. Bir kentte kadın ve çocuk nüfusun yetişkin erkek nüfustan fazla olması o kentle ilgili
olarak neyi gösterir?
140.
141. Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının başına (D), yanlış olanların başına (Y)
yazınız.
1. ( ) Bir ülkede veya bir bölgede belirli bir alanda yaşayanların toplam sayısına
nüfus denir.
2. ( ) Göçlerle olan nüfus artışına doğal nüfus artışı denir.
3. ( ) Orman bölgeleri nüfusun sık olduğu alanlardır.
4. ( ) Bir yörede makineli tarımın yaygınlaşması, o yöreden başka bölgelere göçü
hızlandırır.
5. ( ) Göç alan kentler iş olanaklarının olduğu kentlerdir.
6. ( ) iş olanaklarının çok fazla olduğu kentlerin çevresinde gecekondu semtleri
oluşur.
7. ( ) Ülkemizde doğu-batı uzantılı dağların kuzey eteklerinde nüfus güney
eteklerine göre
daha yoğundur.
8. ( ) Bir yörede km2 ye düşen insan sayısına nüfus yoğunluğu denir.
9. ( ) Nüfusları aynı olan iki bölgeden yüzölçümü küçük olanın nüfus yoğunluğu
fazladır.
10. ( ) Dağlık alanlarda ve kurak bölgelerde nüfus tenhadır.
142. 11. ( ) Ülkemizde en çok göç alan coğrafi bölgemiz Marmara Bölgesidir.
12. ( ) Çok fazla göç alan kentlerde konut sorunları ortaya çıkar.
13. ( ) Tarım topraklarının miras yoluyla bölünerek küçük parçalara ayrılması kırsal kesimden
kentlere göçün nedenlerinden biridir.
14. ( ) Göç veren yörelerde erkek nüfusu kadın ve çocuk nüfusundan fazladır.
15. ( ) Ülkemizde verimli kıyı ovaları yoğun nüfuslu yerlerdir.
16. ( ) Bir ülkeye ait nüfus piramidinden yararlanarak ülkenin toplam nüfusu ile kadın ve erkek
nüfusun sayısı hakkında bilgi elde edebiliriz.
17. ( ) Ülkemizde çalışanların en büyük kesimi sanayi sektöründe çalışmaktadır.
18. ( ) Ülkemizde okur - yazar kadın nüfus, erkek nüfustan fazladır.
19. ( ) Anayasamıza göre kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz.
20. ( ) Vatandaşın yurtdışına çıkma özgürlüğü, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi
ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir.
143. NÜFUS PİRAMİTLERİ
Herhangi bir yerin nüfus özelliklerini göstermede
temel amaçlardan biride nüfusun yaş ve cinsiyet
yapısını gösteren piramitlerdir.Ayrıca bir ülkenin veya
bölgenin nüfus piramitlerine bakılarak o alandaki
nüfus hareketleri,nüfus özellikleri,yaş
gurupları,cinsiyet durumu ekonomik alanın özellikleri
hakkında bilgi sahibi olunabilir.
144.
145. Nüfus Piramitlerinin Anlattıkları
1. Nüfus sayısını
2. Cinsiyet durumunu
3. Nüfusun yaş gruplarına dağılımını
4. Ortalama yaşam süresini
5. Doğum ve Ölüm oranlarını
6. Nüfustaki hareketlenmeleri hakkında
bilgi verir.
146. Piramitler ülkelerin gelişmişlik düzeyiyle
doğrudan ilgilidir. Ülkelerin ekonomik
durumu, aynı zamanda sağlık ve eğitim
seviyeleri ile ilgili fikir verir.
Nüfus piramitleri, bir ülkenin geri
kalmış, gelişmekte olan yada gelişmiş
olduğunun bir göstergesidir.
Nüfus piramitleri ülke nüfusunun
cinsiyet dağılımı hakkında bilgi verir.
153. Nüfusun yaş guruplarına göre dağılışı:
Nüfus piramitlerinde yaş gurupları genel olarak
0-14yaş arası çocuk
15-64 yaş arası yetişkin
65 yaş üzerinde yaşlı nüfus olarak kabul edilir.
Nüfus ,yaş itibariyle çalışan ve çalışmayan (bağımlı nüfus)nüfustan
oluşur.
Doğum oranı yüksek olan ülkelerde çocuk ve genç nüfus oranı
fazla,yaşlı nüfus oranı ise azdır.
Bu durumda bağımlı nüfus oranı yüksektir.
15-64 yaş arasındaki nüfus çocuk ve yaşlı nüfusa bakmak zorunda aynı
zamanda devletin ilerlemesi için çalışmak zorundadır.
Çocuk yaştaki nüfusun fazlalığı hem aile hem de ülke kalkınmasını
olumsuz etkiler.
154. Nüfusun yaş yapısını belirleyen etmenler:
Doğum oranı ana etmendir.Bunun dışında savaşlar,göçler ve salgın
hastalıklar etkili olabilir.
Nüfusun cinsiyet durumu:
Nüfusun kadın ve erkek nüfus olarak dağılımına nüfusun cinsiyet
yapısı denir. Hemen her ülkede erkek ve kadın sayısı birbirine yakındır.
Herhangi bir yerdeki kadın erkek oranını doğal süreç belirler.
Savaş dönemlerinde erkeklerin ölmesi veya erkek nüfusun ekonomik
nedenlerle göç etmesi bu dengeyi bozar.
Nüfusa bağlı ülkelerin gelişmişlik düzeyi:
Genel olarak gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde nüfus artış
hızı doğum oranı fazladır. Genç nüfus fazladır. Bağımlı nüfus
fazladır.Gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı yavaş doğum oranı
düşük çocuk yaştaki nüfus azdır.
155. Geri Kalmış Ülkelerin Ortak Özellikleri
1. Geri kalmış ülkeler; sanayileşememiş, nüfusunun
büyük bölümü tarımda çalışan ülkelerdir.
Yoksul ülkelerdir.
Ülke nüfusun büyük bölümü köylerde yaşar.
Kişi başına yıllık milli gelir, çoğunlukla 2000 doların
altındadır.
2. Eğitim hizmetleri,
3. Sağlık hizmetleri,
4. Beslenme imkanları,
5. Barınma hizmetleri yetersizdir.
6. İç göç ve dışarıya göç fazladır.
7. Geri kalmış ülkelerin nüfus piramidi üçgene benzer.
156.
157. Gelişmekte Olan Ülkelerin Ortak Özellikleri
1. Tarımda makineleşmenin artması ,kentte sanayileşme ve
dolayısıyla iş imkanları köyden kente göçü artırmaktadır.
2. Ülke sanayileşmektedir.
3. Tarımsal nüfus ve dolayısıyla kır nüfusu her geçen gün
azalmaktadır.
4. Nüfusun büyük bölümü bir veya daha fazla kentte
yoğunlaşmıştır. Kentleşme hızlanmıştır.
5. Ülkenin gelişmesine bağlı olarak, kentlerde; hastane, okul,
sağlık, eğitim, barınma şartlarında düzelme görülmektedir.
6. Ülke nüfusu, doğal artış ile bir süre daha artar. Kentleşme
hızlandıkça doğum oranı da zamanla azalır.
7. Gelişmekte olan ülkelerin nüfus piramidi üçgen şeklinden çok
çan eğrisine benzemeye başlamıştır.
158. Gelişmiş Ülkelerin Ortak Özellikleri
1.Gelişmiş ülkelerde, nüfusun büyük bölümü sanayi sektöründe ve hizmet
sektöründe çalışır.
2. Tarımda çalışan nüfus ortalama olarak % 2 - % 5 oranındadır.
Tarımsal üretim fazladır.
3. Eğitim, sağlık, altyapı, barınma hizmetleri oldukça gelişmiştir.
4. Kent nüfus oranı % 95 civarındayken, kır nüfusu % 5
civarındadır.
5. Ülke içi nüfus hareketleri, yani iç göç çok düşük oranlardadır.
6. Dış göç alımı, ülke dışına göç verme oranından çok daha
fazladır.
7. Gelişmiş ülkelerin nüfus piramidi çan eğrisine benzer
159. Etkinlik
Aşağıdaki haritada bölge ve bölümler verilmiştir. Nüfusu yoğun olan bölge ve
bölümlere işaretini nüfusu seyrek olan bölge ve bölümlere işaretini
bırakınız?
160.
161. Dünya haritası üzerinde nüfusun yoğun ve seyrek olduğu yerleri belirtip, nedenlerini
yazınız?
162.
163. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız. 1.
ve 2.ünite etkinliği
TÜİK
İLETİŞİM
SANSÜR
TEKZİP
BEDEN DİLİ
EMPATİ
RTÜK
NÜFUS
GÖÇ
KAMUOYU
Duygu ve düşüncelerin veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına
aktarılmasına ……………………………………….………….….. denir.
•Sınırları belli bir alanda yaşayan insan sayısına ……………………………………
denir.
•………….………….………. ülkemizde radyo ve televizyon yayınlarının kişi hak ve
özgürlüklerine uygun yayın yapmasını denetleyen bir kuruluştur.
•Bir yayın kuruluşunda yayınlamış asılsız bir haberi yalanlamak amacıyla yapılan
habere düzeltme yazısına ………………………………………………………. denir.
•Herhangi bir konuda halkta oluşan ortak düşünce, ortak amaca ….…….denir.
•………. ekonomik, toplumsal, siyasi sebeplerle insanların yer değiştirmesidir
•Ülkemizde nüfus sayımları…………………………………….…..…………tarafından
yapılır
•Herhangi bir haberin kitle iletişim araçlarında yayınlanmasının yasaklanmasına
……………… denir.
•Etkili bir iletişim kurmak için konuşmalarımızı
……………………………………………. ile desteklemek gerekir.
•………………………………………..……….kendimizi karşımızdaki insanın yerine
koyarak anlayabilme becerisidir.
164.
165. 1.Yaşadığınız çevredeki iş imkânları yeterli mi?
Yetersiz olduğunu düşünüyorsanız sebeplerini
yazınız.
2.Ülkemizde ekonomik nedenlerle çok fazla iç göç
yaşanmaktadır. Göç alan ve göç veren belli başlı
illerimizi tespit ederek yazınız.
3.Bu illerin neden göç aldıklarını ya da verdiklerini
söyleyiniz.
4.Ekonomik sebepler ve göçler, ülkemizde nüfusun
ve yerleşmenin dağılışını nasıl etkilemiştir?
ETKİNLİK
167. Test soruları
1.Yağışın olduğu yerlerde nüfus yoğundur. Bu
özellik aşağıdaki yerlerden hangisi için
geçerli değildir?
A) Menteşe Yöresi
B) Doğu Karadeniz kıyıları
C) Antalya
D) Ege kıyıları
168.
169. 2.Şehirlerin gelişmesinde tarım, ticaret,
sanayi gibi faktörler etkilidir. Buna göre
aşağıdaki şehirlerden hangisinin
gelişmesinde bu faktörler daha az etkili
olmuştur?
A) Bursa
B) İzmir
C) Adana
D) Muğla
170. 3.Aşağıdakilerden hangisi nüfus yoğunluğunun
seyrek olduğu yerlerin özelliklerinden biri
değildir?
A) İş olanaklarının az olması
B) Arazinin aşırı engebeli olması
C) Yağışların yeterli olması
D) Olumsuz iklim koşulları
171. 4.Doğu Karadeniz’in kıyı kesiminde kırsal alanlarda
dağınık yerleşmeler görülür. Bu alanda dağınık
yerleşme görülmesinde aşağıdakilerden hangisi
etkilidir?
A) Tarım arazilerinin parçalı ve küçük olması
B) Balıkçılığın gelişmiş olması
C) Killi (geçirgen olmayan) arazi yapısı
D) Heyelan olayının çok sık yaşanması
172.
173. 5.Türkiye’nin bazı yerlerinde nüfusun seyrek
olmasında hangisinin etkisi yoktur?
A) Arazi eğiminin fazla olması
B) Ekonomik faaliyetlerin sınırlı olması
C) Yağış miktarının az ve yağış rejiminin düzensiz
olması
D)Akarsu havzasının açık olması
174. 6.Aşağıdaki etkinliklerden hangisi, bir
yerleşim yerinin nüfus artışında ve sosyo
kültürel yapısında diğerlerinden daha az
değişime neden olur?
A) Orman işletmesi açılması
B) Üniversite kurulması
C) Serbest ticaret bölgesi kurulması
D) Demir-çelik fabrikası kurulması
175. 7.Aşağıdaki grafik, bir ülkede çalışan nüfusun ekonomik
sektörlere dağılımını göstermektedir.
Buna göre, bu ülkenin en önemli dış
alım ve dış satım ürünleri
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Dış alım Dış satım
A) Beyaz eşya Tahıllar
B) Petrol Beyaz eşya
C) Otomotiv Tekstil
D) Tahıllar Pamuk
176.
177. 8.1990 yılı verilerine göre, Türkiye’de nüfusun
ikiye katlanma süresi 33 yılken bu süre
Japonya’da 100, Fransa’da 151 yıldır.
Bu durum, Türkiye’de aşağıdakilerden
hangisinin bu ülkelerden daha fazla
olduğunun göstergesidir?
A) Eğitim düzeyinin
B) Genç nüfus oranının
C) Kentsel nüfusun
D) Sağlık hizmetlerinin
178. 9.Bir ülkenin gelişmişlik düzeyi
hakkında,
I. çalışan nüfusun sektörlere dağılışı,
II. toplam nüfus,
III. nüfus yoğunluğu,
IV. kişi başına düşen ulusal gelir
verilerinden hangilerine dayanarak
yorum yapılamaz?
A)I ve II B) I ve III
C) II ve III D) II ve IV
181. 11.– Japonya’da konutlar hafif ve esnek malzemelerle yapılmaktadır.
– İsveç, Norveç ve Kanada’da konutların yapımında ahşap malzemeler
kullanılmaktadır.
– Kuzey Afrika ülkelerinde konutlar kerpiçten yapılmaktadır.
Bu gözlemler, konut yapımında kullanılan malzemelerin seçilmesinde,
aşağıdakilerden hangisini etkili olduğunu göstermektedir?
A) Gelir düzeyinin
B) Ekonomik etkinliklerin
C) Doğal koşulların
D) Nüfus yoğunluğunun
182. 12.Nüfusun yaş gruplarına göre dağılışını gösteren aşağıdaki
grafiklerden hangisi gelişmiş bir ülkeye ait olabilir?
183. 13.Bir ülke nüfusunun genç olması;
I. Doğum oranının yüksek olması
II. Ortalama yaşam süresinin uzun olması
III. Bebek ölüm oranının düşük olması
IV. Yaşam standardının yüksek olması
koşullarından hangilerinin birlikte var olmasının kesin sonucudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D)II ve IV
184.
185. 14.Gelişmekte olan bir ülkede meydana gelecek
aşağıdaki değişikliklerden hangisi, bu ülkenin gelişmiş
ülke durumuna geçmekte olduğunun bir göstergesi
olamaz?
A) Ham madde dış alımının artması
B) Nitelikli iş gücü gereksiniminin artması
C) Enerji tüketiminin artması
D) Doğum oranının artması
