Το έπος του '40 μέσα από ντοκουμέντα. Αφιερωμένο στη μνήμη του πατέρα μου..

1. 28 Οκτωβρίου
Το έπος του ’40

2. 27 Οκτωβρίου
Η γιορτή της σημαίας

3. Πάντα κι όπου σ` αντικρίζω,
με λαχτάρα σταματώ,
υπερήφανα δακρύζω,
ταπεινά σε χαιρετώ.
Κι απ` τα στήθη μου ανεβαίνει
μια χαρούμενη φωνή:
«Να 'σαι πάντα δοξασμένη,
ω Σημαία γαλανή!»
ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΟΛΕΜΗΣ

4. Η σημαία της Ελλάδας περιέχει εννέα ισοπαχείς, οριζόντιες και
εναλλασσόμενες λευκές και κυανές παράλληλες λωρίδες. Μέσα σε
ένα κυανό τετράγωνο στο πάνω προσίστιο μέρος, υπάρχει ένας
λευκός σταυρός ο οποίος συμβολίζει την χριστιανική ορθόδοξη
πίστη. Οι εννέα λωρίδες αντιστοιχούν σε κάθε γράμμα ξεχωριστά,
από τη λέξη «ελευθερία». Επίσης είναι τόσες όσες και οι συλλαβές
του «Ελευθερία ή Θάνατος».
Η ελληνική σημαία και οι
συμβολισμοί της

5. Ύμνος της σημαίας
Αυτό είναι το ιερό πανί
το γαλανό και τ’ άσπρο
κομμάτι απ’ ανοιξιάτικο
και ξάστερο ουρανό
που είναι λευκό σαν τον αφρό
του κύματος που ανθίζει
σε περιγιάλι ολόγλυκο,
σε πέλαο μακρινό.
Αυτό είναι το ιερό πανί,
που όταν περνάει μπροστά μας,
υγραίνονται τα βλέφαρα
και σπαρταρά η καρδιά μας.
Στέφανος Δάφνης

6. «Δέσποινα,
κανένα φόρεμα τη γύμνια
μου
δε φτάνει να σκεπάσει
……………………….
Πρόστρεξε, Μυροφόρα,
μονάχα εσένα πίστεψα
και λάτρεψα μονάχα εσένα,
κι ως τώρα μέσ’ στα
αιματοστάλαχτα
μιας οργισμένης δύσης
Δέσποινα, στήριξέ με εσύ
και μη μ’ αφήσεις…..
Κωστής Παλαμάς
2

7. Της σκέπης σου Παρθένε, ανυμνούμεν τας χάριτας
Ην ως φωτοφόρον νεφέλην Εφαπλοίς υπέρ
έννοιαν Και σκέπεις τον λαόν σου νοερώς Εκ
πάσης των εχθρών επιβουλής.
28 Οκτωβρίου
Η γιορτής της Αγίας Σκέπης
Η γιορτή του ΟΧΙ
3

8. Σε γαρ σκέπην και προστάτιν και βοηθόν
Κεκτήμεθα βοώντες σοι. Δόξα τοις
μεγαλειοίς σου Αγνή Δόξα τη θεία Σκέπη
σου Δόξα τη προς ημάς σου, προμηθεία
Άχραντε. 4

9. Στο μέτωπο, σ’ όλη τη γραμμή, απὸ τη γαλανή θάλασσα του Ιονίου μέχρι
ψηλά τις παγωμένες Πρέσπες, ο ελληνικός στρατός άρχιζε να βλέπει
παντού το ίδιο όραμα: Έβλεπε τις νύχτες μία γυναικεία μορφή να βαδίζει
ψηλόλιγνη, ελαφροπερπάτητη, με την καλύπτρα της ριγμένη από το
κεφάλι στους ώμους. Την αναγνώριζε, την ήξερε από παλιά, του την είχαν
τραγουδήσει όταν ήταν μωρό κι ονειρευόταν στην κούνια. Ήταν ἡ μάνα ἡ
μεγαλόψυχη στον πόνο και στην δόξα, ἡ λαβωμένη της Τήνου, ἡ
υπέρμαχος Στρατηγός.
5

10. • Μα πώς ξεκίνησαν όλα;
6

11. Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
• Ο πόλεμος αστραπή
• Τα αίτια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου
7

12. Προμήνυμα Πολέμου:
Ο τορπιλλισμός του καταδρομικού «ΕΛΛΗ»
Τήνος, 15 Αυγούστου 1940
Το καταδρομικό « Έλλη»
8

13. Έκτακτο ανακοινωθέν
9

14. Η έναρξη του πολέμου
• Το ιταλικό
τελεσίγραφο
• H απάντηση:
Διάγγελμα του
Πρωθυπουργού
προς τον Ελληνικό
Λαό
• Το πρώτο πολεμικό
ανακοινωθέν
(28/10/1940)
Αρχιστράτηγος
Παπάγος
Ιωάννης
Μεταξάς
10

15. 11
Ειδήσεις πολέμου

16. Εις τα όπλα
12

17. Οι εφημερίδες
13

18. Η Ελλάδα βροντοφώναξε
απ’ άκρη σ’ άκρη ΟΧΙ
14

19. Επιστράτευση
15

20. Να πέφτει για τη λευτεριά
και ν’ απαντάει ΟΧΙ
16

21. Με το χαμόγελο στα χείλη
17

22. Αποχαιρετισμός
18

23. Αναχώρηση για το μέτωπο
19

24. 20
Ποιητικά λόγια

25. 21
Αφήστε μας, ν’ αγαπάμε τον κόσμο

26. Διαβάζουμε τα τελευταία παραρτήματα:
Νικούμε. Νικούμε.
Πάντα νικάει το δίκιο!
Μια μέρα θα νικήσει ο άνθρωπος.
Μια μέρα η λευτεριά θα νικήσει τον πόλεμο.
Μια μέρα θα νικήσουμε για πάντα.
22

27. «Ποτέ στην πολεμική ιστορία των λαών
δεν οφείλοντο τόσα πολλά, από τόσους
πολλούς, προς τόσο ολίγους.»
Γουίνστον Τσόρτσιλ
23

28. «Χάριν της ιστορικής αλήθειας πρέπει να επιβεβαιώσω ότι
μόνον οι Έλληνες, απ’ όλους τους αντιπάλους που μας
αντιμετώπισαν, πολέμησαν με το μεγαλύτερο θάρρος και
περισσότερο αψήφησαν τον θάνατο.»
Αδόλφος Χίτλερ
(από την ομιλία του στο Ράιχσταγκ στις 4 Μαΐου 1941)
24

29. «Ο πόλεμος με την
Ελλάδα απέδειξε ότι
τίποτα δεν είναι σίγουρο
στα στρατιωτικά και ότι
πάντα μας περιμένουν
εκπλήξεις.»
Μπενίτο Μουσολίνι
25

30. «Στις 28 Οκτωβρίου 1940 στην Ελλάδα δόθηκε μια προθεσμία τριών
ωρών για να αποφασίσει σχετικά με τον πόλεμο ή την ειρήνη. Αλλά
ακόμα κι αν δίνονταν τρεις μέρες, τρεις εβδομάδες ή τρία έτη, η απάντηση
θα ήταν η ίδια. Οι Έλληνες δίδαξαν την αξιοπρέπεια στο πέρασμα των
αιώνων. Όταν όλος ο κόσμος έχασε την ελπίδα του, οι Έλληνες τόλμησαν
να αμφισβητήσουν το αήττητο του γερμανικού τέρατος, υψώνοντας
απένατνίτου οτυπερήφανο πνεύμα της ελευθερίας.»
Φράκλιν Ρούσβελτ
26

31. «Λυπάμαι επειδή γερνάω και δεν θα ζήσω πολύ για να
ευχαριστήσω τους Έλληνες , των οποίων η αντίσταση ήταν
αποφασιστική για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.»
Ιωσήφ Στάλιν
(από μια ομιλία στον ραδιοσταθμό της Μόσχας στις 31 Ιανουαρίου 1943)
27

32. «Πολεμήσατε άοπλοι και νικήσατε, μικροί ενάντια σε
μεγάλους. Έλληνες, σας οφείλουμε ευγνωμοσύνη, επειδή
μας δώσατε τον χρόνο να υπερασπιστούμε την πατρίδα μας.
Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευχαριστούμε.»
Ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας
(όταν επιτέθηκε ο Χίτλερ στην ΕΣΣΔ)
28

33. «Η λέξη ηρωισμός φοβάμαι ότι δεν αποδίδει στο ελάχιστο τις πράξεις
αυτοθυσίας των Ελλήνων, οι οποίες ήταν καθοριστικός παράγοντας για τη
νικηφόρα έκβαση της κοινής προσπάθειας των εθνών, κατά τη διάρκεια
του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, για την ανθρώπινη ελευθερία και
αξιοπρέπεια Εάν δεν ήταν η ανδρεία των Ελλήνων και το θάρρος τους, η
έκβαση του πολέμου θα ’ταν ακαθόριστη Μέχρι τώρα συνηθίζαμε να λέμε
ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Τώρα θα λέμε: Οι ήρωες πολεμούν
σαν Έλληνες.»
Γουίνστον Τσόρτσιλ
29

34. Η Ιταλική Εισβολή και η
Ελληνική Προέλαση
30

35. Ιστορία γραμμένη στο χιόνι
31

36. Παρατηρώντας την ιστορία
32

37. Στο Πόγραδετς
33

38. Στο μέτωπο με τον ιερέα
34

39. Η ώρα της καραβάνας
35

40. Αγώνας για τη νίκη
36

41. Στης Πίνδου τις κορφές
37

42. Με το εικόνισμα…
38

43. Ο πόνος για τον τραυματία
39

44. Οι Ηπειρώτισσες ψηλά
ανηφορίζουν
40

45. Με τα φυσέκια στην ποδιά
με τ’ άρματα στην πλάτη
41

46. Ορθιος ο γιος πολέμαγε
42

47. Η μάνα κράταε τα βουνά
43

48. Φωτεινές σπάθες οι ψυχές
44

49. Οι μάνες σαν Παναγιές
45

50. Με την ευκή στον ώμο τους
46

51. κατά το γιο πηγαίναν
47

52. Κι έλυνε τα τσεμπέρια τους
48

53. Μ’ αυτές αντροπατάγανε,
ψηλά, πέτρα την πέτρα
49

54. Όσο που μες στα σύννεφα
χάνονταν ορθομέτωπες η μια
πισω απ’ την άλλη
50

55. Οι γυναίκες σε δράση
51

56. Η πορεία προς το μέτωπο
• Ξημερώνοντας τ’ Αγιαννιού, με
την αύρα των Φώτων, λάβαμε
τη διαταγή να κινήσουμε πάλι
μπροστά, για τα μέρη όπου δεν
έχει καθημερινές και σκόλες.
Έπρεπε, λέει, να πιάσουμε τις
γραμμές που κρατούσανε ως
τότε οι Αρτινοί, από Χειμάρρα
ως Τεπελένι. Λόγω που εκείνοι
πολεμούσανε απ’ τη πρώτη
μέρα, συνέχεια, κι είχαν μείνει
σχεδόν οι μισοί και δεν αντέχανε
άλλο.
52

57. • Νύχτα πάνω στη νύχτα βαδίζαμε ασταμάτητα, ένας πίσω απ’
τον άλλο, ίδια τυφλοί. Με κόπο ξεκολλώντας το ποδάρι από τη
λάσπη, ώσπου, φορές, εκαταβούλιαζε ίσαμε το γόνατο. Επειδή
το πιο συχνά ψιχάλιζε στους δρόμους έξω, καθώς μες στη
ψυχή μας. Και τις λίγες φορές όπου κάναμε στάση να
ξεκουραστούμε, μήτε που αλλάζαμε κουβέντα, μονάχα σοβαροί
και αμίλητοι, φέγγοντας ένα μικρό δαδί εμοιραζόμασταν μια μια
τη σταφίδα.
• Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Οδυσσέας Ελύτης
(στο κέντρο με τη γενειάδα) με συμπολεμιστές του 53

58. Ή φορές πάλι, αν ήταν βολετό, λύναμε βιαστικά τα ρούχα και
ξυνόμασταν ώρες πολλές, όσο να τρέξουν τα αίματα. Τι μας
είχε ανέβει η ψείρα ως το λαιμό, κι ήταν αυτό πιο κι από την
κούραση ανυπόφερτο. Τέλος, κάποτε ακουγότανε στα
σκοτεινά η σφυρίκτρα, σημάδι ότι κινούσαμε μπροστά να
κερδίσουμε δρόμο πριχού ξημερώσει και μας βάλουνε
στόχο τα αεροπλάνα. Επειδή ο Θεός δεν κάτεχε από
στόχους ή τέτοια, κι όπως το ’χε συνήθειο του, στην ίδια
πάντοτε ώρα ξημέρωνε το φως...
54

59. Γράμμα από το μέτωπο…
55

60. Περπατώ και σας σκέφτομαι
56

61. Κούραση
57

62. Περιποίηση του τραυματία
58

63. Τιμή στον ήρωα
59

64. Βροντοφωνάζοντας «ΟΧΙ»…
60

65. Μετά τη νίκη
61

66. Αέρααααα!
62

67. Αέρα !
63

68. Λάφυρα πολέμου
64

69. Αιχμάλωτοι πολέμου
65

70. Η βολή
66

71. Αγώνας γεμάτο δυσκολίες
Τα βουνά
67

72. Η λάσπη και η πείνα
68

73. Το κρύο
69

74. Η γάγγραινα
70

75. Οι ατέλειωτες πορείες
71

76. Τα ορφανά
72

77. Μέτωπο - Μετόπισθεν
73

78. Ζήτω η Ελλάς
74

79. Οι πρώτες νίκες στο μέτωπο
Κορυτσά
21 Νοεμβρίου 1940
Πρεμετή
3 Δεκεμβρίου 1940
Άγιοι Σαράντα
6 Δεκεμβρίου 1940
Αργυρόκαστρο
8 Δεκεμβρίου 1940 75

80. Βροντούν της Πίνδου οι κορφές
76

81. Τιμή σε εκείνους που “αέρα”
με στήθη φώναζαν γερά.
77

82. Σαν αετοί χιμούν στη μάχη
78

83. Σαν τούτη τη μεγάλη μέρα
άλλη δε γνώρισε η ψυχή
79

84. Τιμή σ’ αυτούς που βροντερά
είπανε τ’ «ΌΧΙ» κάποια μέρα
80

85. Αφίσες Εποχής – Σοφία Βέμπο
81

86. Γελοιογραφίες Εποχής
82

87. Η Γερμανική Εισβολή
Η γραμμή Μεταξά
83

88. 84

89. Το Δεύτερο ΟΧΙ
85

90. Έκτακτο ανακοινωθέν 27
Απριλίου του 1941
86

91. Οι Γερμανοί στην Αθήνα
Οι Γερμανοί στην Ακρόπολη
Πηνελόπη Δέλτα
87

92. 88
Ο θάνατος του ποιητή

93. 89
Ο εθνικός ύμνος

94. «Εμείς δε γονατίσαμε σκυφτοί,
τα πόδια να φιλήσουμε του δυνατού...
Φεβρουάριος 1943: Η κηδεία του κατέληξε σε αυθόρμητο
ξέσπασμα εθνικής ανάτασης για τους υπόδουλους Έλληνες.
Ο Κωστής Παλαμάς
Ο Άγγελος Σικελιανός τον αποχαιρετά με το
ΗΧΗΣΤΕ ΣΑΛΠΙΓΓΕΣ
«Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
Δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογγήστε, τύμπανα πολέμου…
Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!»
90

95. Η Μάχη της Κρήτης
91

96. Η Γερμανοϊταλική Κατοχή
30 Μαΐου 1941
Οι Απόστολος Σάντας
και Μανόλης Γλέζος
κατεβάζουν τον
αγκυλωτό σταυρό από
την Ακρόπολη
92

97. Η Γερμανοϊταλική Κατοχή
Ιταλοί έφιπποι
επιτίθενται ενάντια σε
Έλληνες διαδηλωτές
Γερμανοί καίνε τα
σπίτια ενός χωριού
93

98. Θηριωδία: Γερμανοί
στρατιώτες έκαψαν τα
σπίτια του χωριού και
εκτέλεσαν αδιακρίτως
τους κατοίκους
Η θηριωδία στο Δίστομο
94

99. Εθνική Αντίσταση
Ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου
Σεπτέμβριος 1942
ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ΕΔΕΣ
95

100. Η Γερμανοϊταλική Κατοχή
Εκτελέσεις πατριωτών από τους Γερμανούς
96

101. 97

102. 28η Οκτωβρίου 1940
Ημέρα Μνήμης
98

103. 28η Οκτωβρίου 1940
Ημέρα τιμής στους ήρωες
99

104. 100

105. Η απελευθέρωση
101

106. 102

107. 103

108. Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη που
με βία μετράει τη γη.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη των
Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη,
χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!
104

109. • Αφιερωμένο στη μνήμη του πατέρα μου…
Ευγενία Παπαδημητρακοπούλου