Մոդուլ 5

1. ԴԵՊՔԻ ՎԱՐՄԱՆ ԴԱՍԸՆԹԱՑԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՓԱԹԵԹ
Մոդուլ 5
Ցանցի վերլուծություն դեպք վարողի
աշխատանքին աջակցելու նպատակով

2. Աշխատանքի իրականացումը դեպքի վարման տեսանկյունից
ԴՎ- ը կիրառում է կանխազդական
( պրոակտիվ) մոտեցում,
այլ ոչ թե հակազդական ( ռեակտիվ) մոտեցում
Այսինքն` դեպի գործողություններ
Մոտեցումը համարվում է դեպի ուղղված մոտեցում
գործողություններ ուղղված, երբ
համայնքահեն է
Բայց…
ի՞նչ է ՀԱՄԱՅՆՔԸ
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 2

3. Համայնք
ՀԱՄԱՅՆՔԸ կարելի է սահմանել որպես
«ընդհանուր պատմություն ունեցող մարդկանց խումբ»,
որի մեջ հարաբերությունները և շփումները տեղի են ունենում
տնտեսական, նյութական, սոցիալական և մշակութային ռեսուրսների
հիման վրա:
Մարդկանց այս խումբն իրենց հարաբերություններում հիմնվում է
վստահության վրա
և կարող է համագործակցել`
ստեղծելով խմբեր ու ցանցեր ընդհանուր նպատակներին հասնելու համար:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 3

4. Համայնքային մշակույթի բաղադրիչները ( 1)
Համայնքային մշակույթը կազմված է վեց բաղադրիչներից ( կողմերից) `
1. Տեխնոլոգիական
2. Տնտեսական
3. Քաղաքական
4. Ինստիտուցիոնալ ( սոցիալական)
5. Գեղագիտական և արժեքային
6. Գաղափարային:
• Մշակույթի այս բաղադրիչներից յուրաքանչյուրը փոխանցվում է խորհրդա- նիշների ( այլ ոչ
թե գեների) միջոցով և բաղկացած է յուրացված/ ձեռքբերովի գաղափարային և
վարքագծային համակարգերից:
• Բոլոր այս բաղադրիչները հանդիսանում են սոցիալական ( կամ մշակութային) համակարգի
տարրեր: Դրանք հիմնված են յուրացված վարքագծի վրա, որը դուրս է գալիս այն
մարդկանց անհատական շրջանակներից, ովքեր դրանք յուրացնում են: Եթե մշակույթի
բաղադրիչներից որևէ մեկը բացակայում է, ապա որպես կանոն բացակայում են նաև
մնացած բոլորը:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 4

5. Համայնքային մշակույթի բացադրիչները ( 2)
Համայնքի տեխնոլոգիական բաղադրիչը`
Համայնքի տեխնոլոգիական բաղադրիչը համայնքի կապիտալը, գործիքներն
ու հմտություններն են, ինչպես նաև ֆիզիկական միջավայրի հետ
փոխներգործելու եղանակները: Դա մարդկու- թյան և բնության շփումն է:
Համայնքի տնտեսական բաղադրիչը `
Համայնքի տնտեսական բաղադրիչը համայնքի՝ սակավ և օգտակար
ապրանքները և ծառայությունները ( հարստությունը) արտադրելու և
բաշխելու տարբեր միջոցներն ու եղանակներն են. նվիրատվության,
պարտավորությունների, փոխանակման, շուկայական առևտրի կամ պետական
հատկացումների միջոցով:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 5

6. Համայնքային մշակույթի բաղադրիչները ( 3)
Համայնքի քաղաքական բաղադրիչ`
Համայնքի քաղաքական բաղադրիչը կայանում է իշխանության, ազդեցության ոլորտների և
որոշումների կայացման լիազորությունների բաշխման տարբեր միջոցների ու եղանակներ մեջ :
Այս բաղադրիչը չի նույնացվում գաղափարա- խոսության հետ, որը պատկանում է արժեքային
բաղադրիչին: Այն ընդգրկում է տարբեր տեսակի կառավարություններ և կառավարման
համակարգեր, սակայն չի սահմանափակվում դրանցով: Այս հայեցակետն ընդգրկում է նաև
իրավիճակներ, երբ փոքր միավորումները կամ ոչ ֆորմալ խմբերը որոշումներ են
կայացնում` արտահայտված առաջնորդ չունենալու պարագայում:
Համայնքի ինստիտուցիոնալ բաղադրիչ`
Համայնքի սոցիալական կամ ինստիտուցիոնալ բաղադրիչը ընդգրկում է այն եղանակները,
որոնցով մարդիկ գործում են, հարաբերվում են, արձագանքում են, ինչպես նաև միմյանցից
ակնկալում են այս բոլոր գործողությունները: Այն ընդգրկում է այնպիսի ինստիտուտներ,
ինչպիսիք են` ամուսնությունը կամ ընկերությունը, այնպիսի դերեր, ինչպիսիք են,
օրինակ, մոր կամ ոստիկանի դերը, սոցիալական կարգավիճակը կամ խավը, ինչպես նաև
մարդկային վարքագծի այլ օրինակներ:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 6

7. Համայնքային մշակույթի բաղադրիչները (4)
Համայնքի գեղագիտական և արժեքային բաղադրիչը`
Համայնքի գեղագիտական և արժեքային բաղադրիչը գաղափարների ( երբեմն
պարադոքսային, անհետևողական կամ հակասական) այն կառուցվածքն է, որով
առաջնորդվում են մարդիկ լավն ու վատը, գեղեցիկն ու տգեղը, ճիշտն ու
սխալը որոշելիս, և որը որպես հիմնավորում է ծառայում իրենց
գործողությունների համար:
Համայնքի համոզմունքների և գաղափարային բաղադրիչը `
Համայնքի գաղափարային բաղադրիչը երբեմն հակասական գաղափարների այն
կարծիքն է, որ մարդիկ ունեն տիեզերքի, իրենց շրջապատող աշխարհի,
դրանում իրենց դերակատարման, պատճառահետևանքային կապերի, ժամանակի,
նյութի և վարքագծի բնույթի վերաբերյալ:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 7

8. Համայնքը նկարագրելու այլ տարբերակ
Աջակցության հարաբերությունների տարբեր մակարդակները
պԴ
ե
Ֆորմալ որա
վք
նղ
ծառայություններ նրե
սյ ա
Պրոֆեսիոնալ ղետ
նե
ծառայություն
մատուցողներ
Ոչ ֆորմալ ծառայություններ
Քաղաքացիներ , որոնք որոշակի ձևով
կազմակերպված են ( կամավորներ )
Անհատական սոցիալական ցանցեր
Ընտանիքի անդամները և ընկերները , ովքեր կապված են
զգայական և անձնական կապերով
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 8

9. Սոցիալական պաշտպանության ծառայությունների
զարգացման երկու տարբեր քաղաքական ուղղություններ
Որքան բարդ և զարգացած է համայնքը, այնքան ավելի
զարգացած են «աջակցության բուրգի» վերին
մակարդակները: Շատ պարզ և պրիմիտիվ համայնքում
բուրգի հիմքում ընկած մակարդակը սովորաբար բավարար է
սոցիալական ապահովության համար: Երբ հասարակությունը
սկսում է մասնագիտացնել արտադրության ոլորտը և
սոցիալական հարաբերությունների բարդանում են, այլ
մակարդակները հետզհետե դառնում են ավելի կարևոր:
Այս գործընթացում կամ վտանգ կամ հնարավորություն կա. դա կախված է այն սոցիալական
քաղաքականությունից, որը որդեգրում է հասարակությունը ( հաստատությունները) :
Գոյություն ունի երկու այլընտրանք`
1. Երբ վերին մակարդակը զարգացած է, այն միտված է աղքատացնելու և այնուհետև փոխարինելու
ստորին մակարդակները ( ՌԵԱԿՏԻՎ ՄՈՏԵՑՈՒՄ` ավանդական սոցիալական աշխատանք )
2. Երբ վերին մակարդակը զարգացած է, այն հզորացնում է ստորին մակարդակները և դրանք
դարձնում ավելի արդյունավետ ( ՊՐՈԱԿՏԻՎ ՄՈՏԵՑՈՒՄ ` դեպքի վարում )
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 9

10. Ռեակտիվ ( կլինիկական ) մոտեցում
Այս մոտեցումը ծառայություններ է մատուցում անհատական
դեպքերին , երբ արտակարգ իրավիճակ է գրանցվել և
համայնքից աջակցություն ստանալու հնարավորությունները
անհամապատասխան են կամ այլևս չեն գործում :
Պրոակտիվ ( համայնքահեն ) մոտեցում
Այս մոտեցումը սկսվում է նախքան սոցիալական խնդիրը կդառնա
ճգնաժամային , որը համայնքը չի կարող անա լուծել . որակավորված դեր
է տրվում ներգրավված համայնքի անդամներին ( ուսուցիչներ , համայնք
և հոգևոր առաջնորդներ . . ) և այլ անձանց , ովքեր ոչ ֆորմալ ձևով
սոցիալական ծառայություն են տրամադրում :
Դեպքի վարում– մոդուլ 5 – էջ 10

11. Ի՞նչ է սոցիալական ցանցը
Մեթոդ
աբանո
ւթյուն
Սոցիալական և մշակութային
միջավայր
Փ
ոխ
լ
հա
ա Ապրելու համար
ոն
րա ի ջա
ւ ցի յր
բե վա
անհրաժեշտ քայլերը
մ
տո վա
րո յր
Ճանաչողական կարողություններ ,
տի իջա
ւթ
ս
Ին մ վարքային հմտություններ
յո
ւն
երն
ի
Քայլեր՝մեզ լավ
զգալու համար
Առաջադրանք
Զգացմունքներ ,
ինքնություն , ինքնագնահատական
Առողջություն
Քայլեր ուրիշների կողմից
ը նդունվելու համար
ֆիզիկական միջավայր
Դեպքի վարում– մոդուլ 5 – էջ 11

12. Ի՞նչ է աջակցության ցանցը
Աջակցության ցանցը ներառում է սոցիալական ցանցի այն
բոլոր անձանց , ովքեր ներգրավված են կոնկրետ կարիքի
բավարարման գործում ( օրինակ ` ընտանիքում բռնության
ենթարկված երեխային աջակցության ցուցաբերման
հարցում ) :
Երբ ցանցը բավարար ուժեղ չէ կարիքը բավարարելու
համար , ուրեմն առկա է սոցիալական խնդիր :
Դեպքի վարում – մոդուլ 5- էջ 12

13. Աջակցության ցանց
Աջակցության ցանցը բաղկացած է բոլոր այն անձանցից, ովքեր շփվում են
ընտանիքի/ անձի հետ և կարող են դրական ձևով նպաստել պաշտպանությանը
և խնամք տրամադրել անձին/ ընտանիքին:
Այն բաղկացած է պետական ծառայողներից ( տեղական վարչարարներ,
ոստիկանություն, դատավորներ) մասնագետներից ( բժիշկներ, ուսուցիչներ,
խորհրդատուներ, սպորտի մասնագետներ, ՀԿ- ների աշխատակիցներ) և
սովորական մարդկանցից, ովքեր կիսում են ամենօրյա կյանքը
անձի/ ընտանիքի հետ ( ընտանիքի անդամներ, բարեկամներ, հարևաններ,
ընկերներ, կրոնական խմբերի անդամներ:
Բոլոր այս անձինք պետք է ներգրավվեն որոշումների կայացման գործընթացում,
մինչև որ նրանք ի վիճակի կլինեն հոգ տանել կարիքավոր անձի ընտանիքի
մասին` առանց դեպք վարողի ուղղորդումների:
Դեպքի վարում– մոդուլ 5 – էջ 13

14. Ցանցային համագործակցության հիմնական բնութագրիչները
Առկա է խնդիր ( սոցիալական , առողջապահական ,
պաշտպանության ) : Խնդիր ունեցող անձին շրջապատող
սոցիալական ցանցը չի կարողանում այն լուծել :
Հետևաբար սա միայն հաճախորդի խնդիրը չէ , այլ
նախևառաջ իր սոցիալական ցանցինը :
Ցանցային համագործակցության միջոցով դեպք
վարողը ( փորձագետը ) միջամտում է ցանցը
ուժեղացնելու նպատակով , աջակցելով և
ուղղորդելով այն ` ներգրավելով այլ ՝ ոչ միայն
պրոֆեսիոնալ ծառայություններ , այլև ոչ ֆորմալ
ռեսուրսներ:
Դեպք վարողի կամ ցանցի ուղղորդողի /
առաջնորդի նպատակն է օգնել ցանցին
բարելավվել և խնդիրների լուծման հարցում
ինքնաբավ դառնալ :
Դեպքի վարում– մոդուլ 5 –էջ 14

15. Ինչպե՞ս է ցանցի առաջնորդը դա իրականացնում
Առաջնորդը
- խթանում է հաղորդակցությունը ցանցի ներսում;
- միջնորդում է տարբեր տեսակետների քննարկման
հարցում;
- հաշվի է առնում յուրաքանչյուր ներգրավված անձի
հնարավորությունները և ակնկալիքները
Առաջնորդը գործում է որպես ռեսուրսային կենտրոն
տեղեկատվության փոխանակման համար : Նա պետք է լավ
իրազեկված լինի համայնքի մասին և կիսի իր
գիտելիքները , որպեսզի ցանցին օգնի հզորանալ :
Առաջնորդը միջնորդում է ցանցի և այլ
ռեսուրսների միջև , առանց ( երբևէ )
ուղղություներ տալու : Նրա դերը հիմնված է
վստահության վրա:
Դեպքի վարում– մոդուլ 5 – էջ 15

16. Անձի սոցիալական ցանցը նկարագրող քարտեզ
Թոդի գծապատկերն մի մեթոդ է ,
որի միջոցով հնարավոր է
Հանրային նկարագրել անձի /ընտանիքի ողջ
ՀԿ - ների անդամներ
ծառայությունների
կամավորներ սոցիալական ցանցը: Ցանցի
աշխատակից դերակատարները տեղադրված են
Հինգ տարբեր գծապատկերում ըստ 5
սոցիալական կատեգորիաների և գտնվում են
ոլորտներ սույբեկտից որոշակի
հեռավորության վրա ` ըստ նրա
հաճախորդ հետ պարբերաբար շփվելու
դասընկերներ և հաճախականության : Սոցիալական
գործընկերներ ցանցն ունի ուժեղ և թույլ
կողմեր ` ինչպես որակական ,
այնպես էլ քանակական առումով :
Հարևաններ և ընկերներ Ցանցի ցանկացած երկու
դերակատարներ կարող են
ճանաչել կամ չճանաչել
միմյանց : Ճանաչելու դեպքում
ազգականներ
նրանց հարաբերությունը կարող է
լինել կամ չլինել փոխադարձ
( կամ դրական , կամ
բացասական ) :
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 16

17. Ջուդիթի սոցիալական ցանցը գործը ստանձնելու սկզբում
ՀԿ- ների անդամներ
կամավորներ
Հանրային
ծառայությունների
աշխատակից 7
9
8
6
Ջուդիթ
դասընկերներ և
գործընկերներ
10 1
2
Դերակատարների ցանկ`
1. մայր
3 2. հայր
4 3. քույր
4. մորաքույր
Հարևաններ 5. հորաքույր
և ընկերներ
6. բժիշկ Մարկուս
7. գործը վարող
5 8. առաջին ուսուցիչ
ազգականներ 9. երկրորդ ուսուցիչ
10. հարևան
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 17

18. Ցանցի առաջին գնահատում
Կարմիր շրջանակի ներսում նշված են ցանցի այն
դերակատարները, որոնք առնչվում են Ջուդիթի
տնային առաջադրանքների խնդրին ( աջակցության
ցանց) : Այս դերակատարներից մի քանիսը ( օրինակ`
ուսուցիչները) ունեն խիստ բացասական պատկերացում
խնդրի վերաբերյալ, ոմանց ներգրավումը չափազանց
մեծ է ( մայր) , իսկ ոմանք էլ չափազանց քիչ են
ներգրավված ( մորաքույր) :
Ցանցի որոշ դերակատարներ միմյանց չեն ճանաչում, իսկ այլոք թերևս փոխադարձաբար բացասական
հարաբերությունների մեջ են ( ծնողները և ուսուցիչները) :
Ավելին, ցանցը շատ թույլ է, նախ քանի որ նման բարդ առաքելության համար անդամների թիվը բավական
չէ, նաև այն պատճառով, որ ցանցում չկա որևէ անդամ, ով պատկանում է հինգից երեք ( դատարկ)
սոցիալական ոլորտներին: Սկզբում Ջուդիթի տնային առաջադրանքները խնդիր էր միայն ծնողների և
հուսահատ մասնագետների միջև:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 18

19. Ջուդիթի սոցիալական ցանցը գործը ստանձնելու կայացման փուլում
ՀԿ- ների անդամներ
կամավորներ
Հանրային
ծառայությունների
աշխատակիցներ 7
9 14 12
8
11
6 13
16 15
Ընկերներ Ջուդիթ Դերակատարների ցանկ`
ժամանցի կենտրոնից 1. մայր
դասընկերներ և 2. հայր
գործընկերներ 3. քույր
10 1 4 4. մորաքույր
5. հորաքույր
2 6. բժիշկ Մարկուս
7. դեպք վարող
3 8. առաջին ուսուցիչ
9. երկրորդ ուսուցիչ
10. հարևան
11. Մոնիկա
Հարևաններ
12. քահանա
և ընկերներ
13. հատուկ ուսուցիչ
5 14. դպրոցի տնօրեն
15. մանկավարժ
Ազգականներ 16. հոգեբան
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 19

20. Ձևավորված ցանցի գնահատում
Կարմիր շրջանակի ներսում նշված են ցանցի
այն դերակատարները, որոնք առնչվում են
Ջուդիթի տնային առաջադրանքների և
սոցիալիզացման խնդրին ( աջակցության ցանց) :
Բոլոր ներգրավված անձանց մոտ կա խնդրի
ավելի դրական ընկալում` ծրագրի սկզբնական
փուլի համեմատ:
Ներգրավված անդամների թիվն ավելի մեծ է, նրանք ավելի շատ են համագործակցում միմյանց
հետ, պատկանում են սոցիալական հինգ ոլորտներից չորսին ( սակայն մենք կարող ենք համարել,
որ դպրոցում հարաբերությունների մթնոլորտի բարելավումը խթանել է նոր ընկերական
հարաբերությունների ձևավորմանը նաև դպրոցական միջավայրում) , և բոլորը Ջուդիթին ավելի մոտ
են, քան անցյալում:
Համագործակցության ցանցի ընդլայնումը ( նախքան ոչ ֆորմալ անդամների ներգրավումը, իսկ
այնուհետև ֆորմալ անդամների ներգրավումը) , ոչ միայն թույլ է տվել ավելի լավ լուծել առաջին
խնդիրը ( Ջուդիթի տնային առաջադրանքները) , այլև հաշվի զբաղվել նաև աղջկա սոցիալիզացմամբ,
սպորտային գործունեությամբ, դպրոցում մթնոլորտի բարելավմամբ, Ջուդիթի և նրա ծնողների
հոգեբանական բարօրությամբ:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 20

21. ոստիկանություն
Ի րավաբանական
Դ եպք ծառայություններ
վարող
հարևաններ
ուսուցիչներ
ընտանիք հարազատներ
Սխալ համագործակցությունը Ս ոցիալական
ծառայու -
ծառայու-
թյուններ Հ ամայնքային
հարազատներ առաջնորդներ
ընտանիք Ա ռողջապահական
ծառայություններ
Ի րավաբանական Հ արևաններ
ծառայություններ Համայնքի
ռեսուրսներ
Դ եպք
վարող հարազատներ
Ճիշտ համագործակցություն
ոստիկանություն
Կրթական
ծառայություններ
Ա ռողջապահական
ծառայություններ
Համայնքի
ռեսուրսներ
Դեպքի վարում- մոդուլ 5 – էջ 21

22. Սոցիալական ցանցի բազմամակարդակ բնութագիր ` «պղպջակների » մոդել ( 1)
? Տնային խնամքի ծառայություն
Արտասահմանու՞մ Հիվանդանոց
?
Ընտանեկան բժիշկ
Նելսոնի
գարեջրատան Նելսոնի հոգեբույժը
Աննա
ընկերները
? Դպրոց
Նելսոն Ռոզա
?
Սոցիալական գործունեության
կենտրոն
Անգլերենի ուսուցիչ
ի Փիթեր Լիզա
ներ Մարիա
եխա ները
………………………..
Եր եր
ընկ
Ջոն
Լուիս Սիլվի
Վարչական հաստատություններ
Սո
ցիա
լակ
ան
կ
ահ արիք
ազ
ան ի մա
գու ս
մը ին ա Ընտանեկան ցանցերի
ռ աջ
ին ասոցիացիա
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 22

23. Սոցիալական ցանցի բազմամակարդակ բնութագիր `
«պղպջակների » մոդել ( 2)
«Պղպջակների» մոդելը Թոդի գծապատկերի
համեմատությամբ ունի որոշ կարևոր
առավելություններ:
Նախ` այն հեշտությամբ կարելի է մատիտով
նկարել թերթի վրա հանդիպման կամ հարցազրույցի
ընթացքում:
Երկրորդ` այն թույլ է տալիս ստեղծել դեպքի
շուրջ առկա համայնքի քարտեզը նախքան
համագործակցության ցանցի կառուցումը:
Մոդելը կարելի է հարստացնել քայլ առ քայլ, այն դառնում է ոչ միայն ցանցի աշխարհագրական
քարտեզը, այլև ծրագրի պատմական նկարագիրը: Այս օրինակում ցուցադրվում է Նելսոնի դեպքը,
որն ընտանիքի հայրն է, ով հոգեկան առողջության և ալկոհոլային կախվածության հետ կապված
խնդիրներ ունի: Օրինակ, այս մոդելից երևում է, որ Նելսոնի կնոջը` Ռոզային, որդեգրել է
Աննան, մինչդեռ Նելսոնի ծնողներն ամենայն հավանականությամբ արտասահմանում են:
Այս մոդելից նաև երևում է ցանցի երկրորդ մակարդակը, ասել է թե` աջակցության ցանցի
անդամի մասնակի ցանցը ( օրինակ` Նելսոնի որդի Լուիսի ընկերները) : Այս ցանցի ներկայացումը
կարող է զգալիորեն օգնել ԴՎ- ին իր աշխատանքում:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 23

24. Սոցիալական ցանցի կարճ բառարան
Առաջնային ցանց ` առաջնային ցանցը կազմում են ընտանիքի անդամները ( ովքեր ենթակա չեն
ընտրության) և ընկերները ( որոնց, ընդհակառակը, կարելի է ընտրել) : Առաջնային ցանցին
բնորոշ են զգացմունքային հարաբերությունները, որոնք ապահովում են անվտանգության, ինչպես նաև
պատկանելիության և ինքնության զգացումը:
Երկրորդական ֆորմալ ցանց ` երկրորդական ֆորմալ ցանցը կազմում են հանրային/ մասնավոր
հաստատությունները, որոնք ստեղծված են համապատասխան ծառայությունների մատուցման համար:
Հարաբերությունները այդ հաստատու- թյունների և դրանց աշխատակիցների հետ միայն մասնագիտական
բնույթ են կրում:
Երկրորդական ոչ ֆորմալ ցանց ` երկրորդական ոչ ֆորմալ ցանցը կազմում են հասարակական
կազմակերպությունները, ասոցիացիաները, սոցիալական խմբերը, կամավորները: Այս բոլոր
սուբյեկտները ստեղծվել են հանրային օգտակարության հատուկ նպատակներին հասնելու համար,
սակայն հաճախ է պատահում, որ այս ցանցի որոշ անդամները դառնում են առաջնային ցանցի
անդամներ:
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 24

25. Հիմնական փոփոխական գործոններ , որոնցով բնութագրվում են
հարաբերությունները սոցիալական ցանցում ( 1)
Տեսակը բնորոշում է հարաբերության տեսակը ( ընկերություն, ազգակցական կապ, հարևանություն,
աշխատանքային հարաբերություն, մասնագիտական կապ) : Հարաբերությունը համարվում է միատեսակ,
եթե այն պատկանում է միայն մեկ տեսակի և անվանվում է բազմատեսակ, եթե պատկանում է
մեկից ավելի տեսակների ( օրինակ` գործընկեր, ով նաև ընկեր է կամ ազգական) :
Ներդաշնակություն ` հարաբերությունը ներդաշնակ է, եթե հարաբերության երկու սուբյեկտն էլ
նույն կերպ են այն ընկալում ( օրինակ` լավ կամ վատ հարաբերություն) , հակառակ դեպքում այն
համարվում է ոչ- ներդաշնակ:
Ինտեսիվություն , մտերմություն , տևողություն ` այս փոփոխականները բնորոշում են
հարաբերության տարբեր ասպեկտներ, որոնք սովորաբար ուղիղ համեմատական են, այսինքն` որքան
մեծ է հարաբերության ինտենսիվությունը, այնքան մեծ է դրա մտերմությունը և տևողությունը և
այլն:
Երկրորդ մակարդակի ցանցեր ` երկրորդ մակարդակի ցանցերը բաղկացած են այն մարդկանցից,
ում սուբյեկտը չի ճանաչում ( կամ ճանաչում է մակերեսորեն) , բայց ովքեր կարող են օգնության
և/ կամ տեղեկատվության հնարավոր աղբյուր հանդիսանալ ( օրինակ` սեփական ընկերների ընկերները
կամ գործընկերները կամ ազգականները) :
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 25

26. Հիմնական փոփոխական գործոններ , որոնցով բնութագրվում են
հարաբերությունները սոցիալական ցանցում ( 2)
Համասեռություն և տարասեռություն ` սոցիալական ցանցը կարող են կազմել
մարդիկ, բացառությամբ ազգականների, ովքեր կիսում են ( կամ չեն կիսում) ընդհանուր
հատկանիշներ, այն է` նույն տարիքը, սեռը, քաղաքական կամ կրոնական հայացքները,
վարքագծային սովորությունները և այլն, ըստ այդմ ցանցը համարվում է համասեռ կամ
տարասեռ:
Խտություն ` այս փոփոխականով չափվում է տվյալ ցանցի անդամների մոտ երկկողմանի
հարաբերությունների միջին թիվը` համեմատ այլ անդամների: Որքան բարձր է
խտությունը, այնքան բարձր է համատեղ ծրագրեր կառուցելու հավանականությունը:
Խումբ ` ցանցը կարող է բաղկացած լինել որոշ ենթացանցերից ( խմբերից) , որոնք
կարող են շատ հզոր լինել, սակայն չունենալ հարաբերություններ միմյանց միջև՝
երբեմն ելնելով տարածքային նկատառումներից, երբեմն էլ, որովհետև խմբերը
պատկանում են խիստ տարբեր մշակութային աշխարհների: Սովորաբար նման իրավիճակ
է ստեղծվում ներգաղթյալների շրջանում կամ այլ ոլորտում փորձ ապրած անձանց
շրջանում ( օրինակ` թմրամոլների ռեաբիլիտացիոն համայնքում) :
Դեպքի վարում – մոդուլ 5 – էջ 26