2. Definicje
Muzykoterapia to świadome stosowane muzyki w
celach terapeutycznych.
Muzykoterapia jest metodą postępowania,
wielostronnie wykorzystującą wieloraki wpływ muzyki
na psychosomatyczny ustrój człowieka.
Muzykoterapia to terapeutyczne i profilaktyczne
oddziaływanie muzyką na psychikę człowieka oraz
wpływanie na jego stan somatyczny tak
bezpośrednim wzbudzeniem reakcji fizjologicznych
na muzyczne bodźce akustyczne, jak i uzyskiwaniem
fizjologicznych „odpowiedzi” na doznania
emocjonalne.
3. Rola muzyki
Muzyka jako język emocji; możliwość
ekspresji uczuć;
Muzyka ujmuje i naśladuje stan duszy
łączący się z określonym uczuciem;
Muzyka jako sztuka pełni wiele funkcji:
- Komunikatywną
- Poznawczą
- Wychowawczą
5. Rodzaje muzykoterapii
Ze względu na muzykę:
a) Muzykoterapia aktywną,
b) Muzykoterapia receptywną.
Ze względu na odbiorców:
a) Muzykoterapia indywidualna:
- Powierzchniowa (objawowa),
- Bezpośrednia (głęboka).
b) Muzykoterapia grupowa.
6. Typy odbioru muzyki
Analityczno – formalny
Polisensoryczny
Wyobrażeniowy
Interpretujący
Awersyjny
7. Oddziaływanie muzyki
Określone doznania emocjonalne, płynące z
biernego lub czynnego kontaktu z muzyką,
wywołują odpowiednie reakcje psychiczne u
człowieka poddanego działaniu muzyki.
Wpływ muzyki na stany emocjonalne
tłumaczy się pobudzeniem układu endomorfin
i oddziaływaniem na twór siatkowaty mózgu.
Muzyka działa na stany emocjonalne,
psychikę i powiązane z emocjami reakcje
wegetatywne.
8. Jest to działanie równoczesne.
Muzyka działa nie tylko na receptory słuchowe,
lecz wywołuje również impulsy motoryczne, a u
niektórych osób przeżyciu muzycznemu
towarzyszą wyobrażenia wzrokowe, rzadziej
węchowe lub smakowe.
Muzyka ma wpływ na percepcję bólu. Związane
jest to z centralną stymulacją akustyczną mózgu
i pobudzeniem syntezy endomorfin przez
10. Muzyka w profilaktyce
Zapobiega ujemnym wpływom środowiska
człowieka,
Usuwa lub łagodzi napięcia emocjonalne,
Kształtuje prawidłowe reakcje obronne
przeciw czynnikom stresogennym.
Wzmaga psychiczną odporność człowieka
pracującego,
11. Zastosowanie muzykoterapii
Dzieci z różnego typu zaburzeniami (muzykoterapia
dziecięca);
Młodzież prezentująca zaburzeni zachowania i
emocji;
Osoby dorosłe doświadczające problemów
wynikających z nieumiejętności radzenia sobie ze
stresem;
Osoby chore psychicznie;
Kobiety w ciąży;
Oby starsze, przebywające np. w domach spokojnej
starości, kluby seniorów.
12. Muzykoterapia w edukacji
Muzyka może wspomagać proces
uczenia się.
Istnieje kilka programów propagujących
użycie muzyki w nauczaniu, a są to
między innymi:
„Supernauczanie” G. Łozanowa
„Efekt Mozarta” D. Campbella
13. Muzykoterapia
dziecięca
Dzieci niepełnosprawne
intelektualnie
Cele zajęć:
- Usunięcie bezużytecznych nawyków, w
zamian nauka wykonywania czynności
pożytecznych i konstruktywnych,
doprowadzeni do zmniejszenia
zależności dziecka od innych osób
Proste improwizacje muzyczne.
14. Stymulowanie świadomości własnego
ciała, kształtowanie wrażeń
kinestetycznych, korygowanie elementów
koordynacji.
Ćwiczenia rytmicznie z użyciem
instrumentów perkusyjnych.
Zajęcia muzyczno ruchowe z włączeniem
śpiewu i słuchania muzyki.
15. Dzieci z autyzmem
Próba znalezienia kanału komunikacyjnego
między terapeutą a dzieckiem i doprowadzić do
zaistnienia współpracy.
Indywidualne podejście.
Najczęściej stosuje się dźwięki z jakimi styka
się dziecko w okresie bardzo wczesnego
rozwoju.
I etap zajęć: odtworzenie akcji bicia serca, II
etap: muzyka spokojna, łagodna; III etap:
dźwięki związane z okresem niemowlęcym,
przypominające oddech, cmokanie, czynność
serca.
16. Dzieci z mózgowym porażeniem
dziecięcym, z niedowładami
Cel:
- Odkrycie wszelkich możliwości rozwoju we
wszystkich muzycznych i niemuzycznych
dziedzinach działalności.
Poprawa obrazu własnej osoby,
doskonalenie umiejętności słuchowych,
koordynacji ruchowej, zdolności
porozumiewania się.
Podstawową formą kontaktu jest śpiew i
rytmika, taniec na wózku inwalidzkim.
17. Dzieci z niedosłuchem
i niesłyszące
Stosowanie muzyki żywej a nie z nagrań.
Rozszerzanie pola dźwiękowego,
manipulowanie natężeniem dźwięku i
lokalizacja źródła dźwięku.
Muzyka powinna wykorzystywać niski rejestr
z wyraźnym akompaniamentem basowym, co
może dostarczyć dziecku pierwszych wrażeń
rytmicznych i stać się okazją do
przetransponowania ich na ruch ciała.
Ćwiczenia odczuwania wibracji poprzez różne
części ciała.
18. Dzieci niedowidzące
i niewidome
Cele:
- Likwidacja lęku przed ruchem i jego
konsekwencjami, wyrobienie akceptacji
samego siebie i wiary we własne możliwości.
Muzyka inspiruje do powstawania w
wyobraźni obrazów skojarzeniowych, co
może mieć znaczenie diagnostyczne.
W ćwiczeniach wykorzystuj się wrażenia
dotykowe i czucie skórne.
19. Dzieci z zaburzeniami
emocjonalnymi (zaburzenia lękowe)
Cele:
- Zmiana zachowań lękowych
przytłumienie neurotycznych
elementów, postaw lękowych,
wyrobienie koncentracji, orientacji
czasowo – przestrzennej,
ukierunkowanie ruchu.
Program Domosławskiej.
Ćwiczenia obniżające napięcia,
usprawniające relacje i komunikację
przez dźwięk.
20. Dzieci z ADHD
Objaw Cel terapii Ćwiczenia Efekt
Ciągłe poszukiwanie
nowych bodźców, a
zarazem
podniecenie
nadmiarem wrażeń.
Obniżenie poziomu
pobudzenia w
układzie nerwowym.
• Gry
wprowadzające
nowe gesty
• Ćwiczenia
rozładowująco-
wyładowujące
Wyładowanie
nadmiaru energii.
W trakcie działania
uwaga rozproszona,
krótkotrwała,
mimowolna.
Wydłużenie aktów
uwagi, koncentracji.
• Ćwiczenia
koncentrujące
słuchowo-ruchowe
• Ćwiczenia
podzielności uwagi
•
Zmniejszenie stanu
nadmiernej
mobilizacji oraz
radość z własnej
twórczej aktywności.
21. Objaw Cel terapii Ćwiczenia Efekt
Nadmierna
aktywność,
hałaśliwość.
Poprawa
reaktywności
zmysłów, poczucia
równowagi.
• Głębokie
wyciszenie
• Trening uwagi i
pamięci słuchowej
Obniżenie
pobudliwości
ruchowej,
koncentracja uwagi
Niepokój ruchowy,
mimowolne,
chaotyczne ruchy.
Rozluźnienie,
uspokojenie.
• Ćwiczenia
relaksacyjne,
oddechowe
Ustąpienie napięcia
psychicznego i
fizycznego, ruchy
precyzyjne,
kontrolowane.
Skłonność do
wybuchów agresji i
złości, krzykliwość,
chwiejność
nastroju.
Wzmocnienie
samokontroli.
• Techniki
prowokacji
sytuacyjnej
Poprawa
koordynacji
słuchowo-ruchowej,
zachowanie
opanowane.
Postawa
egocentryczna,
zamykanie się w
sobie, niskie
poczucie własnej
wartości.
Poprawa
samoświadomości i
pewności siebie, a
także jakości
kontaktów
społecznych.
• Odblokowanie
napięć
• Ćwiczenia z
kontaktem
dotykowym
Nawiązywanie
kontaktów
społecznych,
kształtowanie
postawy twórczej i
umiejętności
przestrzegania
22. Objaw Cel terapii Ćwiczenia Efekt
Konflikty z
rówieśnikami,
zachowania
agresywne.
Poprawa
atrakcyjności oraz
popularności w
grupie.
• Trening w rolach
społecznych
Pewność siebie,
swoboda w
zachowaniu,
umiejętność
współdziałania.
Przeciążenie zbyt
wysokimi
wymaganiami,
zmęczenie
psychiczne.
Odprężenie. • Relaksacja Odpoczynek,
radość, poczucie
wspólnoty.
Lęk, niepokój,
nastawienie
obronne w
związku z
karaniem i napiętą
atmosferą w
otoczeniu.
Wzmocnienie
poczucia
bezpieczeństwa.
• Ćwiczenia
twórczo-
muzyczne
Poprawa
samooceny,
postawa twórcza.
23. Dzieci z zaburzeniami mowy.
Dzieci przebywające w sanatorium.
Dzieci hospitalizowane.
24. Dobór materiału muzycznego
• Powinien uwzględniać przede
wszystkim cechy wyrazowe utworu oraz
charakterystyczne cechy rytmiczne i
dynamiczne.
• Utwory powinny być starannie dobrane
ze względu na cel jaki chcemy
zrealizować w danym ćwiczeniu.
• Dla działań psycholeczniczych i
psychokorekcyjnych zalecana jest
muzyka czysto instrumentalna.
25. • Tekst słowny w muzyce jest czynnikiem
wzmagającym i wzbogacającym
ekspresję, ale też ogranicza zakres
swobodnej interpretacji.
• Muzyka poważna wywołuje u pacjenta
głębsze i silniejsze reakcje emocjonalne.
• Muzyka rozrywkowa i popularna służy do
wypełniania nadmiernej ilości czasu oraz
uzupełnia dopływ informacji
sensorycznej w obszarze zjawisk
akustycznych.
26. • Muzyka rockowa wpływa na wzrost
wrogości, smutku, napięcia i znużenia,
redukuje natomiast poziom
odpoczynku, jasności umysłu i
aktywacji.
• Muzyka klasyczna i New Age ma wpływ
na wzrost poziomu odpoczynku,
jasności umysłu i energii, zmniejsza
natomiast poziom agresji, wrogości,
znużenia, smutku i napięcia.
• Muzyka taneczna, baletowa i marszowa
stymuluje reakcje psychomotoryczne.
27. Główne czynniki
od których zależy
dobór materiału
muzycznego
Upodobania
muzyczne
słuchacza
Psychosomatyczny
stan pacjenta
Kształt
wyrazowy
utworu muzycznego
Cele
realizowanego
ćwiczenia
Upodobania
muzyczne
i doświadczenia
muzykoterapeuty
28. Ze względu na funkcje społeczne muzyki i jej
przydatność w muzykoterapii można wyróżnić
Muzykę przeznaczoną do rytmicznego stymulowania
ruchu
Muzykę przeznaczoną bardziej do słyszenia niż
uważnego słuchania
Muzykę przeznaczoną do uważnego słuchania
Muzykę silnie drażniącą zmysł słuchu
i układ nerwowy
31. Rezultaty działania
psychoterapeutycznego
• Zmienianie wadliwych postaw i zachowań na
prawidłowe.
• Usuwanie wad wymowy.
• Wytwarzanie odruchów warunkowych na
alkohol w zakładowym i ambulatoryjnym
leczeniu alkoholików.
32. • Zwalnianie zbytnich
napięć psychicznych.
• Regulowanie nastroju.
• Uzyskiwanie wskazówek
diagnostycznych w zakresie
diagnozowania chorób psychicznych i
układu nerwowego.
